Μιχάλης Γκούμας: Πινέλα, κλικ και ιστορίες τέχνης

Στο σύμπαν του Μιχάλη Γκούμα τα πάντα έχουν σχέση με την τέχνη. Αν και η επίσημη ιδιότητά του είναι ζωγράφος, με μια ιδιαίτερη και ως επί το πλείστον dark οπτική, είναι και εμπνευσμένος φωτογράφος, creative director, σκηνογράφος και μισή ντουζίνα ακόμα ιδιότητες που απαιτούν φαντασία, δημιουργικότητα και επιδεξιότητα. Για να το θέσουμε πιο απλά, είναι η επιτομή τού «πιάνουν τα χέρια του». Γεννημένος στην Αθήνα, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Κύθνο, εκεί όπου άρχισε να ανακαλύπτει την καλλιτεχνική του ταυτότητα. Η οποία είναι πολυσύνθετη και άκρως ενδιαφέρουσα. Οπως και ο ίδιος.

GALA: Γνώρισες την τέχνη μέσα στο οικογενειακό σου περιβάλλον ή είναι κάτι που ανακάλυψες μόνος σου;

ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΟΥΜΑΣ: Ηταν κάτι εντελώς δικό μου. Μια υπόθεση που πάντα έπαιρνα στα σοβαρά από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Δεν υπήρξε ποτέ το «γενικά» στη ζωγραφική. Δεν υπήρχε το «βλέπω» ή το «κοιτάζω», αλλά το «παρατηρώ». Από πολύ νωρίς οι δάσκαλοι στο Δημοτικό μού είχαν εμπιστοσύνη στο να ζωγραφίζω σκηνικά και να επιμελούμαι τους χώρους στις εθνικές εορτές ή τις σχολικές θεατρικές παραστάσεις. Ημουν δυστυχώς αυτό το παιδί που έδινε στεγνά στους δασκάλους του μαθητές που έμπαιναν στην καλλιτεχνική ομάδα για να χάσουν μάθημα και όχι λόγω δημιουργικού πνεύματος.



G.: Είχες καλλιτεχνικά ερεθίσματα στην Κύθνο;

Μ.ΓΚ.: Κυκλαδίτικα στοιχεία δεν μπορώ να πω πως με επηρέασαν στην τέχνη μου τόσο όσο οι άνθρωποι. Κατάγομαι από ναυτική οικογένεια, οπότε κυρίως τέτοιου είδους στοιχεία παντρεμένα με το νερό με επηρέαζαν περισσότερο. Πάντα ήθελα πρόσωπα, βλέμματα, ρούχα με γιακάδες και κουμπιά που ποτέ δεν πρόλαβα παρά μόνο από τις φωτογραφίες. Θυμάμαι επίσης να παρατηρώ αγιογραφίες στα παλιά ξυλόγλυπτα τέμπλα που είχαν τα μικρά ξωκλήσια. Μπορεί να μη θυμίζει σε τίποτα η τέχνη μου την τέχνη της αγιογραφίας, ωστόσο χρώματα όπως το χρυσό ή αυτό του πορφυρού κόκκινου είναι επηρεασμένα από εκεί, όπως και οι στρώσεις λαδιού με σπάτουλα που χρησιμοποιώ συχνά, από μακριά θυμίζουν ψηφιδωτά.

G.: Πώς θα χαρακτήριζες το ύφος σου και ποιες είναι οι επιρροές σου;

Μ.ΓΚ.: Η τέχνη μου έχει στοιχεία και ατμόσφαιρες από εποχές περασμένων αιώνων, αλλά με μια σύγχρονη προσέγγιση. Κάποιοι πίνακες μοιάζουν με ψηφιδωτά και κάποιοι άλλοι με χαλασμένα pixels οθόνης. Δεν έχω επηρεαστεί από κάποιον ζωγράφο συγκεκριμένα. Περισσότερο μ’ ενδιαφέρει να παρακολουθώ τον τρόπο που χτίζεται μια εικόνα ή μια συνθήκη από καλλιτέχνες, όπως ο Ρομέο Καστελούτσι. Αν και πιστεύω πως ο Ρέμπραντ ήταν ο σπουδαιότερος ζωγράφος που πέρασε ποτέ από τη Γη, οι αγαπημένοι μου ήταν πάντα ο Εγκον Σίλε και ο Φράνσις Μπέικον.

G.: Είχες ποτέ plan b σε περίπτωση που δεν τα κατάφερνες ως εικαστικός;

Μ.ΓΚ.: Αυτός που ασχολείται με τις εικαστικές τέχνες έχει υψηλά επίπεδα παρατηρητικότητας και συνήθως μπορεί να ασκήσει πολλά επαγγέλματα. Οπότε αυτόματα δεν υπάρχει απλώς plan b, αλλά και c, d, e κ.ο.κ. Στη δική μου περίπτωση είμαι πολυπράγμων, αγαπώ πολλά και διαφορετικά αντικείμενα με κοινό άξονα αυτόν της δημιουργίας. Τα τελευταία 15 χρόνια εκτός από ζωγράφος έχω εργαστεί ως σχεδιαστής, art director, φωτογράφος μόδας, φωτογράφος θεάτρου, creative director, σκηνογράφος, σχεδιαστής εσωτερικών χώρων, ενώ στον κινηματογράφο δουλεύω τόσο ως casting director όσο και στη διεύθυνση φωτογραφίας. Να συμπληρώσω ότι πέρα από τις τέχνες έχω δουλέψει αρκετά χρόνια στην εστίαση.



G.: Πότε μπήκε η φωτογραφία στη ζωή σου;

Μ.ΓΚ.: Πάντα με ενδιέφερε η φωτογραφία, ήταν και είναι βασικό εργαλείο και στάδιο πριν μια φωτογραφία περάσει στον καμβά ή στο χαρτί. Αγόρασα την πρώτη μου φωτογραφική όταν ακόμα ήμουν στο Γυμνάσιο. Ανήκω στην παλιά γενιά που δεν είχαμε καν smartphones, οπότε όταν ήμουν φοιτητής πια και μπήκαν στη ζωή μου τα 3D προγράμματα, τα Photoshop και οι διάφορες τεχνολογίες αισθανόμουν σαν 8χρονο παιδί στην Disneyland. Η πρώτη μου έκθεση ήταν ομαδική. Πραγματοποιήθηκε το 2009 στο «Hoxton», στο Γκάζι. Από παράλληλα με τα δικά μου πρότζεκτ, έχω δουλέψει για τη μόδα, τη μουσική και το θέατρο.

G.: Η φωτογραφία και η ζωγραφική είναι τέχνες παράλληλες;

Μ.ΓΚ.: Στην περίπτωσή μου μπορεί να έχουν άμεση σχέση μεταξύ τους, καθώς χτίζω από την αρχή μια φωτογραφία σε ψηφιακή μορφή χρησιμοποιώντας φωτογραφίες σαν κομμάτια παζλ από το αρχείο μου. Μπορεί να επεξεργάζομαι και να «πειράζω» μήνες μια φωτογραφία στο Photoshop πριν αποφασίσω ότι προορίζεται για ελαιογραφία σε καμβά. Ουσιαστικά όμως μιλάμε για δύο εντελώς διαφορετικά αντικείμενα που μου χαρίζουν εντελώς διαφορετικές στιγμές. Ως τέχνες, όμως, δεν τα ξεχωρίζω. Μου αρέσει ο εαυτός που βγάζω στα πρόσωπα που φωτογραφίζω. Μου αρέσει όμως και ο τρόπος που θα γεννηθεί ένα καινούριο βλέμμα σε έναν πίνακα μέσα από μένα.

G.: Πού έχεις εκθέσει έργα σου;

Μ.ΓΚ.: Σε γκαλερί, οι πιο πρόσφατες εκθέσεις ήταν στο Ντένβερ και στο Σαν Φρανσίσκο μέσω της Mirus Gallery.
Στην Ελλάδα έχω να εκθέσω από το 2013, με εξαίρεση κάποιες ομαδικές εκθέσεις. Το 2020 εν μέσω πανδημίας μεγάλες πλατφόρμες τέχνης με εκατομμύρια followers όπως η Rated Modern Art, το Juxtapoz Mag και η Avant Arte ανέβαζαν σχεδόν κάθε μήνα πίνακές μου, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η δημοτικότητά μου και έτσι εγώ να επικεντρωθώ στην ψηφιακή έκθεση της δουλειάς μου, η οποία άλλαξε εντελώς, προς το καλύτερο, τα δεδομένα που είχα μάθει μέχρι σήμερα.

G.: Πώς ένιωσες όταν πούλησες τον πρώτο σου πίνακα και πότε ήταν;

Μ.ΓΚ.: Το 1995. Ημουν στη ΣΤ’ Δημοτικού και διάλεξαν ένα σκίτσο μου με μολύβι του κάστρου της Οριάς της Κύθνου για εξώφυλλο βιβλίου. Το 2012 ζωγράφισα ναυτικά θέματα σε μεγάλα παλιά δρύινα βαρέλια. Είχε πουληθεί όλη αυτή η σειρά εκείνο το καλοκαίρι. Χάρηκα και στις δύο περιπτώσεις, αν και συχνά αυτή η χαρά συνοδεύεται από μια μικρή μελαγχολία αποχωρισμού, καθώς περνάω αρκετό καιρό με ένα έργο μέχρι να το ολοκληρώσω.



G.: Τι είναι για σένα, αλήθεια, η ζωγραφική;

Μ.ΓΚ.: Ζωγραφίζω επειδή έχω ανάγκη να ζωγραφίσω και όχι από ανάγκη για να ζήσω. Η δημιουργία εικόνων είναι κάτι που δεν σταματάω να σκέφτομαι σχεδόν ποτέ. Μπορεί να σταματήσω να παρακολουθώ μια ταινία ή να με χάσει ο συνομιλητής μου αν καρφωθεί κάτι στο μυαλό μου εκείνη τη στιγμή. Εννοείται πως ένα έργο είναι η φωνή ενός καλλιτέχνη, διαφορετικά ποιος ο λόγος ύπαρξής του; Τα βιβλία συνήθως είναι πιο περιεκτικά σε εικόνες σε σχέση με την εκδοχή της ίδιας ιστορίας στο σινεμά, και αυτό γιατί μας δίνεται η δυνατότητα να φανταστούμε έναν δικό μας κόσμο. Ετσι λειτουργεί και ένας πίνακας, σου μιλάει με σιωπή, αλλά μέσα σου μπορεί να τον ακούς να ουρλιάζει.

G.: Ποιες είναι οι ιδανικές συνθήκες για να δημιουργήσεις;

Μ.ΓΚ.: Η ιδανική συνθήκη είναι να μην κάνω και να μην ακούω απολύτως τίποτα παράλληλα με τη δουλειά πέρα από τους ήχους του κέντρου από τα ανοιχτά παράθυρα. Αν ένα έργο μου πηγαίνει καλά μπορεί να το δουλεύω 2 μέρες χωρίς να φάω, χωρίς να κοιμηθώ. Εχει τύχει όμως να κάνω διάλειμμα για να πεταχτώ κάπου και το διάλειμμα αυτό να κρατήσει 3 μέρες.

G.: Εχεις κρυφά ταλέντα;

Μ.ΓΚ.: Αντέχω κάτω από το νερό 2 λεπτά και 4 δευτερόλεπτα - και καμαρώνω γι’ αυτό. Κουρεύομαι μόνος μου, κουρεύω γενικά φίλους αν χρειαστεί. Κατασκευάζω έπιπλα ή μεταποιώ παλιά έπιπλα και αντικείμενα γενικότερα. Γράφω ιστορίες, μικρά θεατρικά κείμενα και τραγούδια.

G.: Πώς είσαι ως άνθρωπος;

Μ.ΓΚ.: Δεν αποκλείεται μετά τα 60 να είμαι ένας Μέλβιν Γιούνταλ, ο χαρακτήρας που υποδυόταν ο Τζακ Νίκολσον στο «Καλύτερα δεν γίνεται». (γέλια) Θέλω να πιστεύω ωστόσο πως είμαι ευχάριστος άνθρωπος. Ευγενικός, δεν βαριέμαι το σπίτι, αγαπώ τις γάτες αν και δεν έχω και λατρεύω το καλό φαγητό. Νιώθω τυχερός για την οικογένεια και τους ανθρώπους που έχω στη ζωή μου. Από παιδί στάθηκα τυχερός σε αυτό.



G.: Δεν είσαι μοναχικός όπως όλοι οι καλλιτέχνες;

Μ.ΓΚ.: Η μοναξιά είναι παρεξηγημένη λέξη. Αν το καλοσκεφτείς, σήμερα είναι τεράστια πολυτέλεια να απολαμβάνει κανείς τη μοναξιά του, ενώ ταυτόχρονα οι υποχρεώσεις του είναι σε απόλυτη τάξη. Πάντα με ηρεμούσε το να είμαι μόνος μου. Μεγάλωσα σε ένα νησί με 1.500 κατοίκους και ήμουν το μόνο παιδί στην τάξη μου από το χωριό όπου έμενα. Η αγάπη για τη ζωγραφική, τη φύση, τα ζώα και το σινεμά έπιανε περισσότερο χώρο μέσα μου. Εχω περπατήσει ώρες ατελείωτες μόνος μου σε χωράφια, παραλίες, βουνά και βράχια ενώ σε μια άλλη ζωή ίσως να ήμουν φαροφύλακας.

G.: Πότε θα είναι η επόμενη έκθεσή σου;

Μ.ΓΚ.: Θα είναι τον ερχόμενο Μάιο στην Αθήνα μέσω της Project Gallery, ενώ είμαι σε συζητήσεις για έκθεση φωτογραφίας τον Αύγουστο στην Κύθνο με αφορμή τα εγκαίνια του αρχαιολογικού μουσείου ◆


Styling: Λίζη Παπάζογλου