Σοφία Κοκοσαλάκη: Tο μεγάλο φινάλε

Λονδίνο, 14 Οκτωβρίου 2019. Από τα γραφεία του fashion brand Sophia Kokosalaki φεύγει προς τους συνεργάτες σε όλα τα μέρη του κόσμου ένα σύντομο αινιγματικό e-mail: «Ζητούμε κατανόηση και υπομονή για οτιδήποτε χρειαστείτε από τον οίκο μας. Η παραγωγή μας θα καθυστερήσει λίγο. Ευχαριστούμε εκ των προτέρων».

Η Σοφία Κοκοσαλάκη, η πρώτη Ελληνίδα που κατάφερε να ξεπεράσει τα στενά σύνορα της Ελλάδας και να κάνει πραγματικά διεθνή καριέρα στον χώρο της μόδας, είχε αφήσει την τελευταία της πνοή. Η μάχη με τον καρκίνο που την ταλαιπωρούσε τους τελευταίους πέντε μήνες αποδείχτηκε άνιση, καθώς ούτε η πρωτοποριακή θεραπεία που ακολούθησε απέδωσε. Τους τελευταίους δύο μήνες η κατάστασή της είχε ραγδαία επιδείνωση. Εφυγε από τη ζωή σε νοσοκομείο του Λονδίνου, βυθίζοντας την οικογένειά της στη θλίψη και καθιστώντας την παγκόσμια κοινότητα της μόδας φτωχότερη.  Η κηδεία της θα γίνει την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου στον Ιερό Ναό Παναγίας Ελευθερώτριας στην Κηφισιά, στις 12 το μεσημέρι.

«Πρέπει να επιστρέψω επειγόντως στο Λονδίνο», είχε πει σε φίλη της πριν από περίπου 20 ημέρες. «Λυπάμαι που αυτή τη φορά δεν θα μπορέσουμε να βρεθούμε και να περάσουμε άλλο ένα υπέροχο βράδυ με τους φίλους μας. Υπάρχει ένα σοβαρό project μπροστά μου που λέγεται ζωή...». Της υπερήφανης Κρητικιάς δεν της άρεσε να μιλά για την ασθένειά της. Κανείς δεν γνώριζε ότι κατά καιρούς έμπαινε στο νοσοκομείο, κατορθώνοντας κάθε φορά ωστόσο να βγαίνει νικήτρια. Μέχρι που η ασθένεια επέστρεψε πιο επιθετικά προς το τέλος του καλοκαιριού. Μέσα σε δύο μήνες ανέτρεψε όλα τα προγνωστικά, ενώ την τελευταία εβδομάδα η κατάσταση φαινόταν μη αναστρέψιμη. Απ’ ό,τι λένε δικοί της άνθρωποι, οι οποίοι εξακολουθούσαν να ελπίζουν σε κάποιο θαύμα, η Σοφία τις τελευταίες ημέρες παρουσίασε σοβαρές επιπλοκές με αποτέλεσμα να μην έχει καμία επαφή με το περιβάλλον.

Συγκλονισμένη από τα αιφνίδια νέα για τον θάνατο της Ελληνίδας σχεδιάστριας είναι και η Μαίρη Κατράντζου, που το 2006, στο ξεκίνημα της καριέρας της, είχε συνεργαστεί με την ήδη καταξιωμένη τότε Κοκοσαλάκη. Σε αναρτησή της στο Instagram αναφέρει μεταξύ άλλων: «Ανέκαθεν θαύμαζα την αποφασιστικότητα και τις αξίες που κυριαρχούσαν στη ζωή σου, πάντα με τους δικούς σου όρους».

«Ξέρεις γιατί σταμάτησα την υψηλή ραπτική;», μου είχε αναφέρει τον περασμένο Μάιο, όταν βρεθήκαμε για τελευταία φορά. «Γιατί δεν άντεχα όλη αυτή την πίεση. Επειτα από 25 χρόνια καριέρας είμαι χορτάτη, έχει έρθει και ένα παιδί στη ζωή μου και έχουν αλλάξει τα δεδομένα. Είναι πιο artistic να ζεις δημιουργώντας κοσμήματα χωρίς να έχεις το συνεχές άγχος των συλλογών. Γίνεσαι καλλιτέχνης, δουλεύεις με τα χέρια σου, προβάλλεις τη δουλειά σου όποτε εσύ θέλεις».



Από την Αθηνα στο Λονδίνο για έναν έρωτα

H Σοφία Κοκοσαλάκη γεννήθηκε το 1972 και μεγάλωσε στο πατρικό της στην Πολιτεία της Κηφισιάς σε μια μεσοαστική οικογένεια. Ο πατέρας της Βασίλης είναι πολιτικός μηχανικός-κατασκευαστής, η μητέρα της Στέλλα δημοσιογράφος, ενώ τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια της, η Ναταλία και ο Χάρης, είναι επιτυχημένοι αρχιτέκτονες. Τελειώνοντας το σχολείο, λόγω της αγάπης της για την ελληνική γλώσσα και την Ιστορία, έδωσε εξετάσεις και μπήκε στη Φιλοσοφική της Αθήνας. Η ίδια έλεγε συχνά: «Η Ελλάδα, ως παιδεία, ήταν για μένα διαβατήριο. Δεν αναφέρομαι φυσικά στην παιδεία που πήρα από το σχολείο, αλλά την πολιτιστική κληρονομιά με την οποία είμαστε ευλογημένοι. Μολονότι ήμουν καλή μαθήτρια, στην Ελλάδα δεν μου δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να αγαπήσω, για παράδειγμα, την τέχνη και τα καλλιτεχνικά επειδή ή θα είχαμε απεργία ή δεν θα είχαμε καθηγητή».

Την εποχή που σπούδαζε άρχισε να φλερτάρει και με τον χώρο της μόδας. Η αρχή είχε ήδη γίνει κατά τη διάρκεια ταξιδιού της στο Λονδίνο στην εφηβεία της, όταν στους μεγάλους δρόμους της βρετανικής πρωτεύουσας η Σοφία ανακάλυπτε brands που δεν υπήρχαν στην Ελλάδα, όπως τα ιταλικά Benetton. Στην πραγματικότητα βέβαια, το πρώτο της ταξίδι στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε στην παιδική της ηλικία και ήταν για ένα ζήτημα ιατρικής φύσεως, το οποίο φαίνεται ότι συντρόφευσε τη Σοφία σε όλη της την πορεία, αλλά που η ίδια ποτέ δεν θέλησε να συζητήσει ανοιχτά. Η μόδα υπήρξε πάντα το θέμα της και σε συνέντευξή της στην «Telegraph» το 2012 είχε αποκαλύψει: «Στην αρχή δεν με ενδιέφερε πολύ η μόδα. Δεν ήξερα ότι μπορούσα να ανταγωνιστώ τους ανθρώπους με τα ρούχα.

Ωσπου μια μέρα συνάντησα μια κοπέλα που φορούσε ένα δροσερό ροζ τοπ κι ένα τζιν, ενώ εγώ ήμουν ντυμένη με ένα φόρεμα με γιακαδάκι δαντελένιο. Κοτλέ. Καφέ φόρεμα. Κάντε το λίγο εικόνα αυτό. Καθόμουν στη γωνιά μου με κάτι φρικτά παπούτσια και έμοιαζα με κοριτσάκι του Κατηχητικού. Από εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα τη δύναμη των ρούχων». Η σχέση της με τη μόδα επισημοποιήθηκε όταν η fashion editor Λένα Νάιτ την προσέλαβε στο «Marie Claire». «Παρόλο που δεν ήξερα να ράβω, σχεδίαζα τα δικά μου ρούχα από μικρό παιδί. Ετσι, πήρα την απόφαση να πάω και σε κάποια σχετική σχολή στην Ελλάδα. Ηταν απογοητευτικό όμως». Οταν γνωρίζονται με τον Αγγελο Φρέντζο αντιλαμβάνονται ότι λειτουργούν με κοινό κώδικα και δημιουργούν ως σχεδιαστικό δίδυμο τους Visionaires. Αν και τα ρούχα τους μπήκαν στις καλύτερες μπουτίκ της Αθήνας, το εγχείρημά τους ήταν βραχύβιο.


«Η δουλειά μας ήταν πολύ αβανγκάρντ για να σταθεί σε αυτή την αγορά. Σήμερα σκέφτομαι πόσο ονειροπόλα καλλιτέχνις υπήρξα. Ποιος θα αγόραζε σε μια τόσο συντηρητική εποχή τέτοια ρούχα;».


Ο νεανικός έρωτάς της με τον γνωστό φωτογράφο μόδας Mπιλ Γεωργούση αποτέλεσε την αφορμή για να βρεθεί στη Μεγάλη Βρετανία. Παρά το ήσυχο παρουσιαστικό της, η Σοφία Κοκοσαλάκη ήταν άνθρωπος αντισυμβατικός. Οπως η ίδια είχε δηλώσει, θεωρούσε πως είναι «ευτυχισμένη, δυνατή, αστεία, θετική, Ελληνίδα». Χωρίς να το σκεφτεί πολύ, το 1996 έδωσε εξετάσεις στην περίφημη σχολή St. Martin’s, alma mater διάσημων σχεδιαστών όπως ο Αλεξάντερ ΜακΚουίν, o Τζον Γκαλιάνο και ο Χουσεΐν Σαλαγιάν. «Οταν έμαθα ότι με δέχτηκαν στο συγκεκριμένο κολέγιο νόμιζα πως ήταν το καλύτερο πράγμα που είχε συμβεί στη ζωή μου. Μπήκα σε ένα μπαρ και ήπια τρεις μπίρες μόνη μου.

Ημουν τόσο ευτυχισμένη, δεν μπορούσα να το πιστέψω. Δεν είχα καταστρώσει τίποτα φοβερά πλάνα, αλλά ήταν συναρπαστικό να τριγυρίζω νέα στο Λονδίνο», περιέγραφε σε παλαιότερη συνέντευξή της. Το 2000, μόλις δύο χρόνια μετά την αποφοίτησή της, η βρετανική «Vogue» φιλοξένησε το πρώτο αφιέρωμα στο πρόσωπό της, ενώ ανήκει και στους λίγους σχεδιαστές που έχουν δει τη δουλειά τους στο εξώφυλλο του περιοδικού μόδας των «Sunday Times». Ανάμεσα στους πολλούς που ξεχώρισαν τη δουλειά της ήταν και η Ντόνα Κάραν. Η Σοφία προτίμησε να επενδύσει στο δικό της όνομα φτιάχνοντας το ατελιέ της στην Tudor Road στο Λονδίνο. Μαζί με τον Μπιλ Γεωργούση, με τον οποίο διατήρησε στενή φιλία ως το τέλος, κατάφεραν να συνδυάσουν μοναδικά την τέχνη με τη μόδα.

Εκείνη εμπνεόταν κολεξιόν με αρχαιοελληνικές φόρμες και εκείνος τις απογείωνε εικαστικά με μυθικές φωτογραφήσεις. Αριστοτεχνικά κεντήματα και αέρινα ντραπέ, πτυχώσεις και σκισίματα στα κατάλληλα σημεία συνέθεταν το Grecian Chic, που πρώτη η Κοκοσαλάκη ανέδειξε σε αυτόνομο fashion category. Ηδη από το πρώτο της show δημιούργησε αίσθηση, την οποία ενίσχυαν τα βαριά ονόματα των συνεργασιών της. Οι γούνες που εμφανίστηκαν στην πασαρέλα της ήταν Fendi, ενώ τα παπούτσια Louboutin. Την ίδια εποχή υπέγραφε τη σειρά της Diesel «Black Gold». Το επόμενο επιτυχημένο project της ήταν αναμφίβολα η αναβίωση του ιστορικού γαλλικού οίκου Vionnet, που την έκανε να βάλει στη ζωή της και το Παρίσι. «Τότε δεν συνειδητοποιούσα όλο αυτό που είχα επιτύχει. Οταν τρέχεις με ιλιγγιώδη ταχύτητα δεν προλαβαίνεις να αντιληφθείς όλο αυτό που κάνεις. Με άλλα λόγια, δεν προλαβαίνεις να το χαρείς. Κοιτώντας πίσω κρίνω ότι είχα... balls», μου είχε πει στην τελευταία μας συνέντευξη. Τα υψηλής ποιότητας υφάσματα και δέρματα και η αισθητική της ενθουσίαζαν κάθε φορά όσους παρακολουθούσαν τις επιδείξεις της στο πλαίσιο των Εβδομάδων Μόδας υψηλής ραπτικής σε Παρίσι και Λονδίνο. Οι συνεργάτες της τη θυμούνται να πηγαίνει πρώτη στο ατελιέ της πρωί και να φεύγει βράδυ. Ηταν επιφυλακτική με όσους δεν γνώριζε καλά, απέφευγε την επαγγελματική συναναστροφή με Ελληνες και μιλούσε σπάνια για τα προσωπικά της. Διέθετε την ηρεμία του εσωστρεφούς ανθρώπου. Χωρίς απαραίτητα να είναι. Αλλωστε οι δικοί της άνθρωποι δεν θα τη χαρακτήριζαν ποτέ έτσι.

Οταν στο γραφείο της μπήκε ο Αντονι Μπέικερ, η φήμη της πραγματικά εκτοξεύτηκε. Ο επιτυχημένος και γνωστός στα βρετανικά media άνδρας εντάχτηκε στην ομάδα του ατελιέ της Koκοσαλάκη και από εκεί πήρε γρήγορα μεταγραφή στην καρδιά της. Επί χρόνια επικοινωνούσε τη δουλειά της στα media, οργάνωνε τις συνεντεύξεις της και άκουγε με προσοχή τις πιο μύχιες σκέψεις της. Δεν είναι τυχαίο ότι η Σοφία τον εμπιστευόταν όσο μόνο δύο ακόμη άτομα: τη μητέρα της Στέλλα και τον αρχιτέκτονα αδελφό της Χάρη. Είχε συνολική αντίληψη για τη δουλειά της, γι’ αυτό και τον άκουγε με προσοχή.

«Hταν το μάτι και το αυτί της», λένε άτομα που τους γνώριζαν. Για μεγάλο χρονικό διάστημα κρατούσαν τη σχέση τους κρυφή ακόμη και από τους υπαλλήλους του γραφείου τους. Το βαθύ δέσιμό τους δεν επισφραγίστηκε ποτέ με έναν γάμο - εξάλλου η αντίθεση της Σοφίας προς τις κοινωνικές συμβάσεις τέτοιου είδους ήταν γνωστή. «Η τραγική ειρωνεία είναι ότι φτιάχνω ονειρεμένα νυφικά. Είμαι πολύ πιο προοδευτική απ’ όσο φαίνομαι και πιστεύουν κάποιοι», έλεγε η ίδια. Κρυφή όμως είχε καταφέρει να κρατήσει και την εγκυμοσύνη της, μέχρι που προδόθηκε νομοτελειακά στον τέταρτο μήνα της. Η κόρη της, επτά ετών σήμερα, ήταν ο καταλύτης για την αναθεώρηση ολόκληρης της κοσμοθεωρίας της.

«Εβαλα φρένο στην υψηλή ραπτική γιατί ήθελα πια να χαρώ τη ζωή μου. Το παιδί μού άλλαξε οπτική γωνία. Η μητρότητα σε βοηθά να αλλάξεις προτεραιότητες και να δεις τη ζωή με άλλο μάτι», μου είχε πει με εξομολογητική διάθεση.

Οπως εύκολα θα μάντευαν όσοι τη γνώριζαν, επέλεξε να βαφτίσει την κόρη της στην αγαπημένη της Κρήτη, τον τόπο καταγωγής της, με τον οποίο διατηρούσε στενούς δεσμούς. Της έδωσε το όνομα της μητέρας της: Στέλλα. Τα παιδικά της καλοκαίρια είχαν φόντο τα Ρούστικα και τα Χανιά και στις αναμνήσεις της δέσποζαν οι γυναίκες του χωριού που έπλεκαν και κουβέντιαζαν μέχρι το σούρουπο να βάψει ροζ τον ουρανό. «Η γιαγιά μου υπήρξε ένας υπέροχος άνθρωπος. Λάτρευα τη συντροφιά της και όλα όσα διαδραματίζονταν γύρω από την αυλή», είχε πει.

Ο βρετανικός τρόπος ζωής δεν είχε επηρεάσει την ελληνική της φύση. «To σπίτι μου στο Λονδίνο είναι πάντα ανοιχτό για μουσαφίρηδες. Υπάρχει φαγητό και κρασί για όλους και ευχαριστιέμαι τις επισκέψεις ακόμη κι όταν γίνονται αργά τη νύχτα. Είμαι Ελληνίδα στη φιλοξενία σε αντίθεση με τους Λονδρέζους, οι οποίοι απαιτούν πολλών εβδομάδων e-mail για μια πρόσκληση για δείπνο στο σπίτι. Ναι, υπάρχει ελληνικό πνεύμα στο σπίτι μου. Υπάρχει αυθορμητισμός, φιλοξενία και καλή διάθεση». Πέρσι την είχα ρωτήσει τι σημαίνει για εκείνη ελληνικό καλοκαίρι, και χωρίς να το σκεφτεί είχε απαντήσει: «Βλέπω κάποιους που πάνε Καραϊβική και Μαϊάμι και σκέφτομαι πόσο δεν με ενδιαφέρει όλο αυτό. Για μένα τα καλοκαίρια είναι συνυφασμένα με το φως, τη θάλασσα και το άρωμα των νυχτολούλουδων. Τα καλοκαίρια μου έχουν άρωμα Ελλάδας και Κρήτης. Μια λεμονιά, μια σαλάτα και μια γάτα κάτω από το τραπέζι».

Οι Ολυμπιακοί & η αποχή από τα ντεφιλέ

Μετά από πρόσκληση της Γιάννας Αγγελοπούλου που πίστευε στο ταλέντο της, η Σοφία Κοκοσαλάκη ανέλαβε τον σχεδιασμό των στολών των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας και των κοστουμιών για τις τελετές έναρξης και λήξης. Την υπογραφή της είχε και το φόρεμα-έργο τέχνης που φόρεσε η Bjork, το οποίο προκάλεσε ρίγη θαυμασμού στο κατάμεστο ΟΑΚΑ. Αν και φειδωλή στις συνεργασίες της, το 2015 είχε απαντήσει θετικά στην πρόταση της Aegean Airlines, σχεδιάζοντας τις νέες στολές της εταιρείας, η οποία τις χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα.

Η fashion designer που έβαλε στα μεγάλα σαλόνια της μόδας την ούγια «made in Greece», χάρη στην αγάπη της για τα ταξίδια αλλά και την αδυναμία της σε οτιδήποτε έχει άρωμα Ελλάδας έγινε πρόθυμα πρέσβειρα των γνωστών ελληνικών αερογραμμών, όπως παλαιότερα ο Πιερ Καρντέν και ο Γιάννης Τσεκλένης με την Ολυμπιακή Αεροπορία του Αριστοτέλη Ωνάση. Στην αποκλειστική συνέντευξη που μας είχε παραχωρήσει πέρυσι είχε πει: «Το να σχεδιάζεις ρούχα για μια αεροπορική εταιρεία είναι μια πολύ ευχάριστη εμπειρία που πάντα ήθελα να ζήσω. Μην ξεχνάμε ότι η γενιά μου μεγάλωσε με τη νοοτροπία ότι το να πετάς είναι γκλάμορους. Μελέτησα μεν τις στολές του ’60, αλλά απέφυγα να μείνω προσκολλημένη στα κλισέ για τον πολύ απλό λόγο ότι η Aegean είναι μια δυναμική αεροπορική εταιρεία με μοντέρνα νοοτροπία». Οταν τύχαινε, μάλιστα, να πετάει μαζί με την κόρη της, η μικρή φρόντιζε να ενημερώνει αυθόρμητα και με δυνατή φωνή όλους τους επιβάτες ότι τις στολές τις είχε φτιάξει η μητέρα της.

Τα τελευταία χρόνια η Ελληνίδα designer είχε επιλέξει να διοχετεύσει τη δημιουργικότητά της στον σχεδιασμό κοσμημάτων, τα οποία επίσης δανείζονταν στοιχεία από τον ελληνικό πολιτισμό. «Τα φοράω όλη την ώρα», δήλωνε το 2012 στη βρετανική «Vogue», αναφερόμενη στα σκουλαρίκια, στα δαχτυλίδια και τα βραχιόλια της. «Αλλωστε είναι σχεδόν πάντα τόσο μαύρο το ντύσιμό μου, που είναι πάντοτε ευπρόσδεκτο ένα τράνταγμα φωτεινότητας». Παράλληλα, αναλάμβανε και projects όπως ο σχεδιασμός στολών για το προσωπικό resorts π.χ. για το «Costa Navarino» και το «Four Seasons Αthens» και custom-made νυφικών.

Η Σοφία ήθελε πλέον να χαρεί τη ζωή που της στέρησε η διεθνής καριέρα, αλλά δεν πρόλαβε. Ολα, άλλωστε, της ήρθαν πολύ νωρίς... Η επαγγελματική καταξίωση, ο επαναπροσδιορισμός των στόχων της, ο θάνατος