Νικήτας Τσακίρογλου: Το θέατρο είναι μια ένθεη κατάσταση

Την πρώτη φορά που τον είδα στη σκηνή ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’80, στον «Αμπιγιέρ» του Ρόναλντ Χάργουντ με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και την Ελένη Χατζηαργύρη. Συγκλονιστικές ερμηνείες σε μια παράσταση με ογκόλιθους της υποκριτικής.

Χρόνια μετά ξανανταμώνουμε στο Από Μηχανής Θέατρο, όπου για δεύτερη χρονιά ερμηνεύει τον ρόλο του σπουδαίου μαέστρου Φουρτβένγκλερ στην «Προσωπική συμφωνία» του Ρόναλντ Χάργουντ. Ο Νικήτας Τσακίρογλου, ντυμένος με το κοστούμι του ρόλου, με υποδέχεται ευγενικά και με οδηγεί σε ένα μικρό καμαρίνι που πέρα από έναν μεγάλο καθρέφτη και έναν καλόγερο με ρούχα, δεν έχει κάτι άλλο να σου αποσπά την προσοχή. Απόλυτη ησυχία, σχεδόν απόκοσμη και μια ατμόσφαιρα που νομίζεις ότι έχει καταργηθεί η βαρύτητα. Του το λέω και χαμογελά: «Ξέρετε κάτι, αυτό το είδος που κατά βάση έχω υπηρετήσει, η αρχαία τραγωδία, θέλει μια πιο πνευματική προσέγγιση, σχεδόν θρησκευτική. Είναι ένα μοναστικό είδος. Είσαι σαν ιερέας μέσα σε αυτά τα κείμενα. Ξέρω ότι μπορεί να ακούγομαι λίγο ακραίος, αλλά για μένα το θέατρο γενικά είναι ιερατική αποστολή. Βρισκόμαστε τώρα μέσα σε αυτό το καμαρίνι που για μένα είναι το κελί μου. Ετοιμάζομαι, συγκεντρώνομαι για να παρουσιαστώ στον κόσμο, να ιερουργήσω. Αυτό είναι ο ηθοποιός. Να προσπαθεί σε κάθε παράσταση να εξερευνά τον ρόλο, όχι να είναι διαφορετικός. Είναι μια ένθεη κατάσταση».

Θεωρεί εαυτόν άτολμο γιατί δεν δοκίμασε να αλλάξει ρότα και να δοκιμαστεί σε διαφορετικά είδη όπως η επιθεώρηση ή το μιούζικαλ. «Για μένα το θέατρο είναι τροφή ζωής. Εγώ, ενώ είμαι απόφοιτος του Εθνικού, πήγα στο Θέατρο Τέχνης γιατί με ζήτησε ο Κουν και μου έκανε για δύο χρόνια συμβόλαιο.

Υπήρχαν τότε κάποιοι θιασάρχες, μέγιστοι θεατράνθρωποι, που αναζητούσαν ανθρώπους που θα υπηρετήσουν την τέχνη στην ουσία τους. Εγώ λοιπόν αισθάνομαι τυχερός. Βέβαια δεν σταματούσα να προσπαθώ να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις των ανθρώπων που με εκτιμούσαν. Είναι μεγάλη υπόθεση, ξέρετε, η εκτίμηση, γιατί έχει τιμή μέσα! Να υπάρχει αντίκρισμα σε αυτό το οποίο σου προσφέρουν. Δεν είναι εύκολος αυτός ο δρόμος. Κάπως έτσι, αφέθηκα στη ροή και δεν τόλμησα να δοκιμαστώ αλλού. Γι’ αυτό λέω ότι η σύζυγός μου Χρυσούλα Διαβάτη είναι σπουδαιότερη ηθοποιός από μένα. Εχει κάνει επιθεώρηση, έχει κάνει λυρικό και μουσικό θέατρο. Εγώ είδα ότι ο κόσμος με ήθελε αλλού, και με αφορά τι θέλει ο κόσμος γιατί σε αυτόν απευθύνομαι. Ασε που πιστεύω ότι στην επιθεώρηση δεν θα είχα την ικανότητα, ειδικά όταν έβλεπα δίπλα μου τον Θύμιο Καρακατσάνη και τη Χρυσούλα Διαβάτη. Μέγιστα ταλέντα».

Τον ρωτάω για τον Μάρκο Σεφερλή και η απάντησή του έρχεται αβίαστα: «Τον παραδέχομαι. Είναι ένας πολυτάλαντος καλλιτέχνης, ένας άνθρωπος που έχει γκελ στον κόσμο, που ανήκει στους αριστοφανικούς ηθοποιούς. Το ταλέντο, ξέρετε, δεν μπορείς να το αμφισβητήσεις. Είναι έκρηξη. Σε καθηλώνει και το αποδέχεσαι. Γι’ αυτό και βγαίνουν σπάνια ταλαντούχοι άνθρωποι. Συνήθως βλέπουμε μέχρι το “καλός”».

Ο μαέστρος Φουρτβένγκλερ, αντίπαλον δέος του Φον Κάραγιαν, κατηγορήθηκε ότι είχε προσχωρήσει στον ναζισμό. Παρότι ο ίδιος είχε βοηθήσει πολλούς Εβραίους, βρέθηκε στο στόχαστρο γιατί σε κάποια από τις συναυλίες του έδωσε το «παρών» ο Χίτλερ, ο οποίος ήταν φιλότεχνος και τον συνεχάρη! «Θίγει πολλά ιστορικά θέματα το έργο για τις περίεργες εποχές που ζήσαμε και ζούμε», λέει και παραδέχεται ότι ο ίδιος δεν μένει μόνο στο έργο ενός καλλιτέχνη που θαυμάζει. «Κυρίως με αφορά ως άνθρωπος ένας καλλιτέχνης. Η επιτυχία του καλλιτέχνη ξεκινά από την εκτίμηση του κοινού και όχι από το ταλέντο. Το ταλέντο είναι ένα συζητήσιμο θέμα και δεν μετριέται. Αυτό που μετριέται είναι η αγάπη του κόσμου και η εκτίμησή του. Γι’ αυτό προσέχω ώστε στον ιδιωτικό μου βίο να είμαι συνεπής με τις απαιτήσεις του κόσμου για μένα. Γι’ αυτό και θαύμασα στην ωριμότητά του τον Μίκη Θεοδωράκη, που είναι ένας μεγάλος καλλιτέχνης. Υπήρξε ακραίος κομμουνιστής, κι όμως τόλμησε να τοποθετηθεί για το θέμα των Σκοπίων. Αυτό ήταν μια πράξη θάρρους από τον Μίκη στην ωρίμανσή του».

Ο ίδιος υπήρξε κομμουνιστής, αλλά τώρα δεν μπορεί να πει ακριβώς πού τοποθετεί τον εαυτό του. Η μητέρα του ήταν πολιτική εξόριστη από το 1947. Τρίκερι αρχικά, στη συνέχεια Μακρόνησος. Τη γνώρισε πολύ αργότερα. Χρόνια μετά, όταν χτύπησε την πόρτα του σπιτιού του. «Δυσκολεύομαι να πω τι είμαι. Είμαστε πολλοί λίγοι στην Ελλάδα για να διαχωριστούμε και να δημιουργήσουμε ρωγμές μεταξύ μας. Πάντα λέω ότι η Ιστορία, από την αρχαία εποχή, από τον Αισχύλο και τον Σοφοκλή, από τον Ευριπίδη και την Αντιγόνη, μας λέει τι πρέπει να κάνει ο Ελληνας για να μπορέσει να κρατήσει αυτό τον θαυμασμό που έχουν οι ξένοι για μας. Θα πρέπει να σταθμίζει σωστά τα πράγματα και να αγαπάει την πατρίδα του. Την αγαπάω την πατρίδα μου, όπως και την οικογένειά μου και τη θρησκεία μου. Κάποιοι μπορεί σε όλα αυτά να βάλουν ταμπέλα “εθνικιστής”. Δεν είναι κακό να αγαπάς το έθνος σου, να τιμάς κάποιους οι οποίοι θυσιάστηκαν. Ο πατέρας μου είχε πάει στο Αλβανικό Μέτωπο. Η μητέρα μου ήταν εξόριστη στη Μακρόνησο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι εγώ δεν έχω τόπο να ριζώσω. Εχω παιδιά, έχω εγγόνια, στα οποία πρέπει να δώσω το καλό παράδειγμα. Κι εμείς οι καλλιτέχνες έχουμε ευθύνη στο να δίνουμε στον κόσμο την αγάπη, αυτή την περιούσια λέξη που περικλείει τα πάντα».

Με ξαφνιάζει το γεγονός ότι, ενώ μεγάλωσε σε αριστερό περιβάλλον, ο ίδιος έχει ως οδηγό την πίστη του στον Θεό. Διαφωνεί: «Ο αριστερός ήταν ένθεος πάντοτε. Ποτέ δεν ήταν αρνητής της θρησκείας και ιδιαίτερα του χριστιανισμού γιατί και ο Χριστός ήταν ένας άνθρωπος που αγωνίστηκε, βασανίστηκε για τις ιδέες του, όπως και κάποιοι αριστεροί που βασανίστηκαν για τις ιδέες τους και πήγαν εξορία σε άσχημες εποχές. Εγώ είμαι ένας άνθρωπος του παρόντος και του μέλλοντος, δεν είμαι του παρελθόντος. Δεν μου αρέσει το παρελθόν γιατί δεν είναι καλό το παρελθόν μας. Να, τώρα αυτό που συζητάμε, συζητάμε για στενάχωρα πράγματα που συνέβησαν σε αυτόν τον τόπο και μυαλό δεν βάλαμε».

Θεωρεί ότι στην πορεία των χρόνων έγινε καλύτερος άνθρωπος; «Θέλω να το πιστεύω. Με αφορά πολύ και με παιδεύει κιόλας το να είμαι δίκαιος. Θυμάμαι ότι ήμασταν περιοδεία με το Εθνικό και τον Αλέξη Μινωτή στην Κίνα. Ο Μινωτής ήταν ο μεγάλος μου δάσκαλος, αυτός που με στήριξε και με υποστήριξε, που είχε πει στον Κωνσταντίνο Καραμανλή δείχνοντάς με: “Σε αυτόν παραδίδω τους ρόλους μου”. Οι πρωταγωνιστές λοιπόν τότε μέναμε σε guest houses, με προσωπικό έτοιμο να καλύψει την κάθε μας ανάγκη, σε αντίθεση με τον χορό που έμενε σε ακατάλληλα καταλύματα. Με ενόχλησε και το είπα. “Tι θέλεις και ανακατεύεσαι εσύ” μου είπε ο Μινωτής εκνευρισμένος. Ηξερε ότι ήμουνα κομμουνιστής, αλλά τι θα πει “κομμουνιστής”; Κοινά συμφέροντα. Τι έκανε, λοιπόν, αυτός; Μας πήρε όλους μαζί, πρωταγωνιστές και χορό, σε ένα άλλο ξενοδοχείο, οπότε μείναμε όλοι σε κατώτερης κατηγορίας κατάλυμα για να μην υπάρχουν παράπονα».

Θέατρο, κινηματογράφος, τηλεόραση, για χρόνια διευθυντής στο ΚΘΒΕ. Σε όλα αυτά τα χρόνια της καριέρας του έχει συνεργαστεί με τεράστια «εγώ». Δυσκολεύτηκε ποτέ με τα υπερεγώ των άλλων; «Μπήκα σε έναν στίβο με τους καλύτερους. Για να συνεργαστείς πρέπει να υπάρχει αποδοχή και παραδοχή του ταλέντου και της προσωπικότητας του άλλου. Κατά συνέπεια, όλες μου τις συνεργασίες τις τίμησα και με τίμησαν».

«Μην κάνεις αυτό που δεν θα ’θελες να σου κάνουν» και «Κανείς δεν είναι τέλειος» είναι τα μότο της ζωής του, ενώ αυτό που πλέον τον φοβίζει είναι ο θάνατος. «Δεν θα ήθελα να είμαι ο τελευταίος, αυτός που θα δει όσους αγαπά να “φεύγουν”. Δεν είμαι τολμηρός άνθρωπος. Φοβάμαι. Πολλές φορές σκέφτομαι, δεν θα ήθελα να αφήσω τη Χρυσούλα χωρίς εμένα ή να μείνω εγώ χωρίς τη Χρυσούλα».

Λατρεύει τη γη. Καλλιεργεί, σκάβει, απολαμβάνει την κάθε του στιγμή στο σπίτι στην Επίδαυρο. Καμαρώνει για την κόρη του που σπούδασε Νομική στο Εδιμβούργο και τα εγγόνια του, τη Μυρτώ και τον Κωνσταντή, αλλά εκεί που σηκώνεται με ενθουσιασμό από την καρέκλα για να μου δείξει μια φωτογραφία στο κινητό του είναι όταν μου μιλά για τη Ζολί. Την υπέροχη γάτα του. «Η Χρυσούλα είναι η γατομανής, αλλά εγώ είμαι ερωτευμένος μαζί της. Εχω δεθεί με αυτή την ψυχή», μου λέει και γελά.

Είναι άνθρωπος που δεν γνωρίζει τι σημαίνει η λέξη «βαριέμαι» και αν τα εγγόνια του αποφάσιζαν να ασχοληθούν με την υποκριτική θα τους απέτρεπε. «Είναι επώδυνο επάγγελμα και δεν θέλω οι άνθρωποι οι δικοί μου να παιδεύονται. Το αγαπάω για μένα, όχι για τους άλλους», καταλήγει ◆

info
Από Μηχανής Θέατρο - Κάτω Σκηνή
«Προσωπική συμφωνία» του Ρόναλντ Χάργουντ.
Σκηνοθεσία: Δ. Μυλωνάς.
Ερμηνεύουν: Ν. Τσακίρογλου, Χρ. Βαλαβανίδης, Αλ. Μπουρδούμης, Αν. Ελεφάντη, Μ. Παναγιωτοπούλου, Π. Γουρζουλίδης.