Η χρονιά του Λάνθιμου και το 2020

Ισως το tuxedo να μη φάνηκε τόσο cool στο κόκκινο χαλί όσο όταν το φόρεσε στην προηγούμενη τελετή των Οσκαρ ο Γιώργος Λάνθιμος συνοδεύοντας την επίσης cool σύντροφό του Αριάν Λαμπέντ. Κατάφερε άλλωστε να εκτοξευτεί σε χρόνο ρεκόρ στη στρατόσφαιρα της διασημότητας με έναν τρόπο ανεπαίσθητο, σχεδόν φυσιολογικό. Μέσα σε έναν χρόνο κέρδισε ένα σωρό βραβεία, εμφανίστηκε ως το απόλυτο φαβορί στα Οσκαρ, έκανε τις πιο σέξι διάσημες γυναίκες να πίνουν νερό στο όνομά του, έμαθε στους ξένους να προφέρουν το όνομα Yorgos στα ελληνικά, λάνσαρε τη δική του φωτογράφηση για κορυφαία περιοδικά και τελικά έγινε όλα όσα φανταζόμασταν για έναν Ελληνα της νέας εποχής. Γιατί ό,τι και να πει κανείς, όσο κι αν δεν του αρέσουν οι παράδοξες ταινίες του, δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ο Γιώργος Λάνθιμος έχει το δικό του σήμα κατατεθέν, σε σημείο που να καταφέρει να καθιερώσει, μονάχα αυτός, το επίθετο «λανθιμικός».

Ποτέ επίσης δεν αρνήθηκε την προέλευσή του και έχοντας την Ελλάδα ως σημείο αναφοράς -εξ ου και ότι διατήρησε το όνομα Yorgos και όχι George- έφερε τα μεγάλα στούντιο στα μέτρα του και όχι το αντίθετο. Η νέα δεκαετία αναμφισβήτητα του ανήκει: νέα ταινία, εικαστικο-οπερατικό πρότζεκτ στη Λυρική Σκηνή, τηλεοπτικό σίριαλ και φυσικά περισσότερες υποψηφιότητες και πιθανόν περισσότερα βραβεία.





Αφήνοντας πίσω του τα κλειστά μικροαστικά σπίτια τύπου «Κυνόδοντα» με τη 70s διακόσμηση και τους φθαρμένους καναπέδες που έγιναν το σήμα κατατεθέν του, ο Λάνθιμος έχει την ικανότητα να μπορεί να μιλάει για τις βασίλισσες φέρνοντας ακόμα και την Αυτής Μεγαλειότητα στα μέτρα του, αφού η «Ευνοούμενη» δεν ήταν παρά η αντίστοιχη μικρο-λανθιμική ανάλυση της βαρετής ζωής στην κλειστή αυλή των ανακτόρων. Οπου εξάλλου κι αν βάλεις τον Λάνθιμο, θα βρει τον τρόπο να γίνει και να είναι ο εαυτός του: το άγνωστο αγόρι από το Παγκράτι και μισός τρελο-Ικαριώτης κατάφερε να γίνει σημείο αναφοράς στην Ευρώπη αλλά και την τεράστια αμερικανική ήπειρο χωρίς καν να το κάνει θέμα χάρη στο coolness που τον χαρακτηρίζει. Δεν αντέδρασε ποτέ έντονα στις κριτικές, δεν φάνηκε να παρασύρεται σε εξωφρενικές δηλώσεις και ακόμα και το δάκρυ που κύλησε στο μάγουλό του το βράδυ των Οσκαρ αποκάλυπτε την εσωτερική συγκίνηση που μεταφέρει και στους φανατικούς ακολούθους του. Τίποτα όμως από αυτά δεν έγινε χωρίς στρατηγική, αφού δουλεύει με τον ίδιο τρόπο παρακινώντας και τους ηθοποιούς να αφήσουν ελεύθερη τη φαντασία. Αλλωστε, οι διάσημες πρωταγωνίστριες της «Ευνοούμενης» παραδέχτηκαν ότι δεν τους είχε τύχει ποτέ να γίνονται οι πρόβες με την ενσωμάτωση μουσικής και χορευτικών, όπου ο Λάνθιμος, θυμίζοντας σκηνή από «Κυνόδοντα», τις έβαζε να τραγουδάνε και να χορεύουν κάνοντας ό,τι πιο ακραίο τούς ερχόταν στο κεφάλι.

Ο αυτοσχεδιαστικός αυτός τρόπος είναι η σφραγίδα του, από τότε που έκανε τα πρώτα βιντεοκλίπ με τον Σάκη Ρουβά μέχρι σήμερα. Μόνο που σε όλα υπάρχει πια μια επεξεργασμένη μελέτη: στην «Ευνοούμενη» συγκεντρώνονταν όλοι σε κύκλους όπου αντάλλαζαν ρόλους, αυτοσχεδίαζαν, κόπιαραν ο ένας τα λόγια του άλλου - και κυρίως χόρευαν ακολουθώντας όμως στο τέλος τις υποδείξεις της Αργεντίνας χορογράφου Κοστάντζα Μάκρας, η οποία τους υποδείκνυε πώς οι άνθρωποι της Αυλής και της αριστοκρατίας κινούσαν το σώμα τους και εκφράζονταν. Η Ρέιτσελ Βάις, μάλιστα, που είχε την τύχη να συνεργαστεί με τον Ελληνα σκηνοθέτη και στον «Αστακό», φρόντισε να κάνει γνωστή την παράδοξη μέθοδό του αποθεώνοντας την ελευθερία που αφήνει ο σκηνοθέτης στους ηθοποιούς αλλά και ομολογώντας σε διάφορες συνεντεύξεις της αλλά και στους διάσημους φίλους της ότι ο Γιώργος Λάνθιμος δεν είναι μόνο ο αγαπημένος της σκηνοθέτης, αλλά και ό,τι καλύτερο έχει συναντήσει τα τελευταία χρόνια από πλευράς συνεργασίας. Μάλιστα κατάφερε να τον φέρει σε επαφή με Χολιγουντιανούς ηθοποιούς και να γίνει εκείνη ο πόλος έλξης ώστε να ζητήσει να συνεργαστεί μαζί του στο «Ελάφι» η Νικόλ Κίντμαν, αλλά και η υψηλά αμειβόμενη και απαιτητική Εμα Στόουν. Εκτοτε το κλειστοφοβικό σύμπαν του Λάνθιμου δεν ήταν πια περιθωριακό, αλλά πρώτης γραμμής, και κυρίως δεκτικό στα μεγάλα στούντιο. Οπως έγραψαν στο πρόσφατο αποθεωτικό κείμενό τους οι «New York Times»: «Ο Λάνθιμος είναι γνωστός για τη δημιουργία σκοτεινά σουρεαλιστικών και αμήχανα ξεκαρδιστικών κινηματογραφικών κόσμων που αντικατοπτρίζουν την καθημερινότητά μας υπό ένα παραμορφωτικό φως».

Το δικό του αύριο

Αφήνοντας, όμως, πίσω του την εποχή των γυναικών, δηλαδή των ταινιών που φέρνουν στο προσκήνιο τη δυναμική γυναίκα που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις ταινίες του, ο Γιώργος Λάνθιμος φαίνεται να περνάει στην επόμενη, πιο sci-fi εποχή. Ηδη η αινιγματική μικρού μήκους ταινία του που προβλήθηκε στη μεγάλη οθόνη με τίτλο «Νimic» κάνει φανερές τις προθέσεις του: ένας άνδρας που επιστρέφει από μουσική πρόβα όπου συμμετάσχει ως τσελίστας συναντάει στο μετρό μια άγνωστη γυναίκα. Αυτή του διατυπώνει διαρκώς την ίδια ερώτηση και τον ακολουθεί μέχρι το σπίτι του έχοντας παράλληλα τα κλειδιά και γνωρίζοντας τα μυστικά του. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατά ο Ματ Ντίλον, ο οποίος πρωταγωνιστεί και στο λανθιμικής αισθητικής «Wayward Pines», ένα αλληγορικό σίριαλ για ένα δυστοπικό σύμπαν. Στο πλευρό του στην ταινία η Ελληνίδα Δάφνη Πατακιά, που τη μάθαμε ως αποκάλυψη του Κωνσταντίνου Γιάνναρη και για την οποία μιλούσαν όλοι στο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Και στο σενάριο ο στενός του φίλος Ευθύμης Φιλίππου, ο οποίος επιστρέφει στον γνωστό του ρόλο υπογράφοντας μαζί διάφορα νέα πρότζεκτ που θα έρθουν σύντομα στο φως.

Παράλληλα, ο Λάνθιμος ανακοινώνει το επόμενο κινηματογραφικό του πρότζεκτ που φέρει τον παράδοξο τίτλο «Pop. 1280», εμπνευσμένο από το pulp μυθιστόρημα του ανατρεπτικού προβοκάτορα συγγραφέα Τζιμ Τόμσον, ο οποίος είχε γίνει γνωστός χάρη στα εμβληματικά του σενάρια για τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ, όπως το περίφημο «Σταυροί στο Μέτωπο». Σε αυτό το άγνωστο σχετικά βιβλίο «Pop. 1280» από το οποίο εμπνέεται ο Ελληνας σκηνοθέτης, ο Τζιμ Τόμσον αφηγείται την ιστορία του διεφθαρμένου σερίφη μιας αμερικανικής κωμόπολης με 1.280 κατοίκους τους οποίους προσπαθεί με κάθε τρόπο να χειραγωγήσει ώστε να επανεκλεγεί και να συνεχίσει τις παράνομες δραστηριότητές του. Η νομιμότητα και τα όριά της, όπως και οι αυστηροί κανόνες πάντοτε απασχολούσαν τον Ελληνα σκηνοθέτη. Στην παραγωγή διακρίνονται γνωστά από τις προηγούμενες ταινίες του ονόματα: Αντριου Λόου και Εντ Γκίνεϊ στην παραγωγή και στο σενάριο ο συνεργάτης του Τόνι ΜακΝαμάρα από την «Ευνοούμενη».

Ο Λάνθιμος κάνει σχέδια και για την τηλεόραση, αφού ετοιμάζεται να σκηνοθετήσει την παραγωγή της μεταφοράς του βιβλίου του Μαρκ Σιλ «The Man in the Rockefeller Suit: The Astonishing Rise and Spectacular Fall of a Serial Impostor», που εμπνέεται από τη ζωή του μυστηριώδους απογόνου της οικογένειας Ροκφέλερ. Το σενάριο που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο υπογράφει ο Ντέιβιντ Γκίλμπερτ, ενώ την παραγωγή αναλαμβάνει η Fox Searchlight, που είχε χρηματοδοτήσει και την πολύ επιτυχημένη «Ευνοούμενη».

Μιλώντας για ευνοούμενες και βασίλισσες, να πούμε ότι στη Βρετανία ο Ελληνας σκηνοθέτης παραμένει σημείο αναφοράς με κάθε τρόπο - απόδειξη ότι βρέθηκε ανάμεσα στους καλύτερους της δεκαετίας στη λίστα που δημοσίευσε ο «Independent», και μάλιστα με μια ελληνική ταινία του, τον «Κυνόδοντα». Το παράξενο ελληνικό σινεμά που έγινε υψηλή κινηματογραφία παραμένει συνοδευτικό της φήμης του και ένας καλός λόγος για να λέμε ότι τελικά ο Λάνθιμος παραμένει το καλύτερο εξαγώγιμο προϊόν μας.

Αλλοι πάλι μιλούν για την ξεχωριστή, μινιμαλιστική αισθητική του και είτε τον καλούν να επιλέξει τις αγαπημένες του ταινίες σε διάσημα περιοδικά, είτε φιλοξενούν τις φωτογραφικές του λήψεις -βλέπε «Vogue»-, είτε επιζητούν τη συνεργασία του για την καμπάνια των νέων τους κολεξιόν, όπως ο Αλεσάντρο Μικέλε για τον οίκο Gucci. Το κοινό πρότζεκτ του διάσημου σχεδιαστή και του σκηνοθέτη που φέρει τον αρχαιοελληνικό τίτλο «Ωοτοκία» κυκλοφόρησε ήδη με τη μορφή λευκώματος και αφορά τη συλλογή του οίκου για το 2020. Φωτογραφημένα σαν αγάλματα στη Leda Gallery της Villa Albani Torlonia στη Ρώμη, τα μοντέλα ποζάρουν με τη γνωστή μινιμαλιστική αισθητική πάνω σε αχνό φόντο.

Επιστροφή στην Ελλάδα με Λυρική και  Νέον

Οσο για την επιστροφή του Λάνθιμου στην Ελλάδα, αυτή εμπνέεται από ένα μοντέρνο πείραμα που ενώνει το εικαστικό με το οπερατικό και το κινηματογραφικό στοιχείο και αφορά τον κύκλο του προγράμματος «The Artist on the Composer» του Οργανισμού ΝΕΟΝ του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, το οποίο συνδέει διαφορετικά καλλιτεχνικά πεδία μεταξύ τους. Καταλυτικό ρόλο στο πρότζεκτ αυτό φαίνεται να έπαιξε ο καλός φίλος του Γιώργου Λάνθιμου και καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης, ο οποίος έπεισε τον σκηνοθέτη να επιστρέψει στις ρίζες του μέσω της Λυρικής. Η τριάδα Κουμεντάκη, Λάνθιμου και Παπαϊωάννου διέπρεψε τον καιρό των Ολυμπιακών Αγώνων, αφού είχαν συνεργαστεί στις τελετές, ενώ μοιράζονται και κοινό όραμα στη μουσική, στα εικαστικά, στον κινηματογράφο και τις τέχνες. Η επίδραση της εικόνας και ο καταλυτικός ρόλος της μουσικής διαδραματίζουν και για τους τρεις κορυφαίο ρόλο. Καθώς μάλιστα δεν υπάρχει περιορισμός ενός είδους ή μιας κατεύθυνσης, το κινηματογραφικό έργο που έχει αναλάβει να σκηνοθετήσει για τη Λυρική ο Λάνθιμος με τη συνοδεία μουσικής ενδέχεται να έχει τόσο μπαρόκ όσο και μοντέρνα, μινιμαλιστικά στοιχεία. Κάτι που φάνηκε και στην «Ευνοούμενη», όπου τα μπαρόκ συνυπήρχαν αρμονικά με τα μοντέρνα -και όχι μόνο μουσικά- κομμάτια σε κάθε πτυχή της σκηνοθεσίας του. Το πρότζεκτ θα προβληθεί στην κεντρική αίθουσα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής την άνοιξη του 2020 και ίσως είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιστρέψει ο διεθνής Γιώργος Λάνθιμος δίπλα στη θάλασσα που τόσο αγαπά και στα μέρη του