Νέα ωραία φιλόδοξη και πολλά υποσχόμενη για μία λαμπρή καριέρα στον τομέα της έρευνας και της επιστήμης εμφανίστηκε ξαφνικά εμπλεκόμενη σε υπόθεση απάτης.
Η μόλις 24 Μαΐων τότε ερευνήτρια, χτύπησε την πόρτα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου εργαζόταν ο πατέρας της ως καθηγητής, για να πραγματοποιήσει έρευνα με θέμα Τεχνολογία Υλικού που αφορούσε στην Ηλεκτρονική Τεχνολογία.
Το «Πρώτο Θέμα» αποκαλύπτει μία απίστευτη ιστορία που ξεκίνησε το 2008 και προκάλεσε το 2017 την παρέμβαση της OLAF, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης που ζήτησε και τη συνδρομή του ΣΔΟΕ και αποκαλύφθηκε μόλις πριν από λίγες ημέρες. Το ΑΠΘ θεώρησε ότι ζημιώθηκε και αυτό από την απάτη και προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το οποίο και αποδέχθηκε τους ισχυρισμούς του.
Ξετυλίγοντας το νήμα παρουσιάζουμε τα στοιχεία της ιστορίας που αποκαλύπτει τις άγνωστες πτυχές που προκάλεσε έρευνα σε τράπεζες, ερευνητές στην μακρινή Ινδία, ερευνητικά εργαστήρια, προσφυγή στο Ευρωπαικό Δικαστήριο.
Ο καθηγητής σήμερα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και αντιπρύτανης Ερευνας την εποχή που έγινα οι έρευνες από τον
OLAF Θεόδωρος Λαόπουλος λέει στο «Πρώτο Θέμα» «Το Πανεπιστήμιο συνεργάστηκε άψογα με τους άνδρες της ΟΛΑΦ που ήρθαν για να έλεγξουν την υπόθεση». Για να τονίσει ότι το Πανεπιστήμιο κινήθηκε γρήγορα με κατασχέσεις μπεριουσιακών στοιχείων και άλλες δικλείδες ασφαλείας, προκειμένου να μην χαθούν πολλά χρήματα.
Η περίπλοκη αυτή ιστορία ξεκίνησε όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας χορήγησε 1,1 εκατ. ευρώ στο ελληνικό πανεπιστήμιο για τη χρηματοδότηση ενός ερευνητικού έργου που θα διηύθυνε μια νεαρή επιστήμονας, καθηγήτρια στην Αμερική σήμερα, της οποίας ο πατέρας εργαζόταν στο εν λόγω πανεπιστήμιο. Το ερευνητικό έργο υποτίθεται ότι θα περιελάμβανε ένα δίκτυο με περισσότερους από 40 επιστήμονες από ολόκληρο τον κόσμο.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μια νεαρή Θεσσαλονικιά με μεγάλες προοπτικές στην επιστήμη και ερευνητικό αντικείμενο τη νανοτεχνολογία αναγνωρίζεται πλέον ως η νεότερη καταξιωμένη ερευνήτρια στον κόσμο.
Η νεαρή επιστήμονας κέρδισε σε ηλικία 24 ετών τη χορηγία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας για την έρευνά της στο Χάρβαρντ και σε άλλα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Όπως γράφουν τα δημοσιεύματα της εποχής « Διάβαζε τόσο ώστε να μην παίρνει κακούς βαθμούς, αλλά η φιλοπεριέργειά της ήταν ανεπανάληπτη: «Οι απορίες μου ήταν πάντα… εξαντλητικές. Γιατί ενώ ο γραφίτης και το διαμάντι είναι άνθρακες διαφέρουν τόσο μεταξύ τους; Γεννήθηκε στην Αμερική , όπου βρισκόταν ο πατέρας της, καθηγητής του ΑΠΘ, για σπουδές.
Σε ηλικία έξι ετών ήρθε στη Θεσσαλονίκη. Δημοτικό και Γυμνάσιο και στο Μίσιγκαν. Τα αρχικά της σχέδια να γίνει αρχαιολόγος εγκαταλείφθηκαν γρήγορα και η νεαρή κοπέλα έγινε δεκτή σε ηλικία 16 ετών από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, από το οποίο αποφοίτησε στα 19 της, ακολούθησε μεταπτυχιακό στο Κέιμπριτζ (με υποτροφία του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών των ΗΠΑ) και στα 21 της ήταν ήδη κάτοχος διδακτορικού στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες από το Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν, στην Ολλανδία».
Η έρευνά της, η οποία ολοκληρώθηκε σε πέντε χρόνια και επιστρέφει από την Αμερική στη Θεσσαλονίκη με 1,1 εκατομμύριο ευρώ, τα οποία της χορηγήθηκαν για να προχωρήσει την έρευνά της στο Εργαστήριο του τομέα στη νανοτεχνολογία, και συγκεκριμένα τη νανοκλίμακα: Τη δημιουργία νοήμονων υλικών και εξαιρετικά μικρών υλικών, τα οποία χαρακτηρίζονται από εξαιρετικές ηλεκτρικές, οπτικές, φυσικές ή χημικές ιδιότητες.
Μερικές από τις εφαρμογές των αποτελεσμάτων της έρευνας σχετίζονται με τα τσιπ των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ενώ η εφαρμογή που αναμένεται να έχει τη μεγαλύτερη επίπτωση στον άνθρωπο αφορά στις σε όλους μπαταρίες λιθίου που χρησιμοποιούνται στα κινητά τηλέφωνα. Η έκθεση αξιολόγησης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας την περιγράφει ως μια «προικισμένη με μοναδικά προσωπικά χαρακτηριστικά, άξια επισήμανσης»
Σε ερώτηση εφημερίδων την εποχή που έλαβε την χρηματοδότηση γιατί δεν πήγε σε κάποιο μεγάλο ξένο πανεπιστήμιο απάντησε «Δεν θα με ικανοποιούσε, όμως, να βρίσκομαι σ' ένα πανεπιστήμιο όπου ήδη υπάρχει τμήμα νανομηχανικής. Αντίθετα, για το ΑΠΘ το αντικείμενο θα είναι τελείως καινούργιο, όπως και για την Ελλάδα. Ετσι, το πανεπιστήμιο και η χώρα θα βρεθούν στην πρωτοπορία της επιστημονικής έρευνας». Για να συμπληρώσει:.» Οσο για τα πανεπιστήμια, η Ελλάδα πλεονεκτεί σε πολλά και οι Ελληνες είναι πρωτοπόροι σε τόσα πράγματα. Απλώς, μερικές φορές κολλάνε, νομίζω, στο «βόλεμα» και δεν κάνουν το βήμα να υπερσκελίσουν όσα βολικά τους προσφέρει το σημερινό κατεστημένο»
Και ενώ όλα έμοιαζαν ότι έβαιναν καλώς, περί τα τέλη του 2016 αρχές του η OLAF ξεκίνησε να ερευνά την υπόθεση όταν υπέπεσε στην αντίληψή της ο περίεργος τρόπος με τον οποίον καταβάλλονταν οι πληρωμές για τους διεθνείς ερευνητές. Οι επιταγές εκδίδονταν στο όνομα μεμονωμένων ερευνητών, αλλά στη συνέχεια κατατίθεντο σε τραπεζικούς λογαριασμούς με πολλούς δικαιούχους. Οι υποψίες αυξήθηκαν όταν προέκυψε ότι οι επιταγές κατατέθηκαν προσωπικά στους τραπεζικούς λογαριασμούς από την επικεφαλής Ελληνίδα επιστήμονα.
«Το Πανεπιστήμιο συνεργάστηκε άψογα με τους άνδρες της OLAF που ήρθαν για να έλεγξουν την υπόθεση « λέει στο «Πρώτο Θέμα» ο Θεόδωρος Λαόπουλος τότε αντιπρύτανης έρευνας την εποχή που έγιναν οι έλεγχοι . «Αμέσως εμείς ως Πανεπιστήμιο δώσαμε όλα τα στοιχεία ανοίχτηκαν φάκελοι και ξεκίνησε αναλυτική και σχολαστική έρευνα ». Οι άνδρες της OLAF εφθασαν στο Πανεπιστήμιο με άνδρες της ΣΔΟΕ καθώς για να ξετυλιχθεί αυτό το περίπλοκο κουβάρι έπρεπε να ανοίξουν τραπεζικοί λογαριασμοί.
Αρχικά οι «Αδιάφθοροι» της Ευρωπαικής Υπηρεσίας άρχισαν να έλεγχουν στοιχεία σε πανεπιστημιακά εργαστήρια και φακέλους. Σύντομα όμως κατάλαβαν ότι για να ξετυλιχθεί το κουβάρι έπρεπε να ανοίξουν τραπεζικοί λογαριασμοί για να δουν πως τα χρήματα έφθαναν στους ερευνητές. Τότε ζητήθηκε και η συνδρομή του ΣΔΟΕ και στην ουσία από τις τράπεζες άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι και να αποκαλύπτεται η διαδρομή των χρημάτων. Όπως λένε όσοι γνωρίζουν την υπόθεση το Πανεπιστήμιο κατέθετε σε συγκεκριμένους λογαριασμούς κάποια χρήματα.
Η ΟΛΑΦ , όπως εξηγεί ο καθηγητής κατέληξε σε πόρισμα, ενώ όπως είπαν οι εκπρόσωποι της δεν υπήρχαν θέματα που δεν τα χειρίστηκε καλά το ελληνικό πανεπιστήμιο, σύμφωνα με το πόρισμα. Για το λόγο αυτό, όπως λέει ο καθηγητής το ΑΠΘ προσέφυγε στο Ευρωπαικό Δικαστήριο για τα θέματα που θεωρούσε ότι έχει δίκιο . Το Ευρωπαικό Δικαστήριο αποδέχθηκε τους ισχυρισμούς του ελληνικού Πανεπιστημίου και κάποιο μέρος από το χρηματικό ποσό που δόθηκε για την έρευνα έπρεπε να καταβληθεί πίσω στο Πανεπιστήμιο.
Το Πανεπιστήμιο αξιολόγησε το ερευνητικό πρόγραμμα, άνοιξαν τραπεζικοί λογαριασμοί , από τους 40 ερευνητές. Αποδείχθηκε , σύμφωνα με πληροφορίες ότι κάποιοι από αυτούς ζούσαν ακόμα και στις μακρινές Ινδίες. Οι λογαριασμοί ήταν υπαρκτοί και η ερευνήτρια, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες εκμεταλλεύτηκε κενό των τραπεζών που μπορούσε να ανοίξει τότε, το 2008, λογαριασμό χωρίς την παρουσία δεύτερου προσώπου. Το πρόγραμμα αφορούσε τηνΤεχνολογία υλικού και αφορούσε στην ουσία υλικά για ηλεκτρονική τεχνολογία.
Οι ερευνητές της OLAF αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν επιτόπιο έλεγχο στο εν λόγω πανεπιστήμιο.
Παρά τις προσπάθειες της επικεφαλής ερευνήτριας να παρεμποδίσει την έρευνα, η OLAF, με τη βοήθεια των ελληνικών αρχών, απέκτησε πρόσβαση σε τραπεζικούς λογαριασμούς και ψηφιακά αρχεία και μπόρεσε να κατανοήσει το μέγεθος της απάτης.
Βρέθηκαν αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία έδειξαν ότι η επικεφαλής ερευνήτρια είχε ανοίξει τους τραπεζικούς λογαριασμούς που χρησιμοποιούνταν για να «πληρώνονται» οι διεθνείς ερευνητές και η ίδια έγινε δικαιούχος αυτών των λογαριασμών για να έχει πρόσβαση στα χρήματα. Η OLAF ακολούθησε τα οικονομικά ίχνη και κατάφερε να αποδείξει ότι μεγάλα ποσά είτε αναλήφθηκαν σε μετρητά από την ίδια την Ελληνίδα επιστήμονα είτε μεταφέρθηκαν στον προσωπικό τραπεζικό λογαριασμό της.
Η OLAF ήρθε σε επαφή με ορισμένους από τους διεθνείς ερευνητές που υποτίθεται ότι συμμετείχαν στο ερευνητικό έργο και αποδείχθηκε ότι κανείς τους δεν γνώριζε ότι το όνομά του ήταν συνδεδεμένο με το έργο, ενώ είχαν πλήρη άγνοια για τους τραπεζικούς λογαριασμούς που είχαν ανοιχτεί στο όνομά τους. Η έρευνα ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2019 και η OLAF προτείνει την ανάκτηση του ποσού των 190.000 ευρώ - ποσό που αντιστοιχούσε σε ψευδείς πληρωμές διεθνών ερευνητών - ενώ συστήνει στις αρμόδιες δικαστικές αρχές της Ελλάδας να κινήσουν τις απαραίτητες διαδικασίες κατά των εμπλεκομένων.
Ο Γενικός Διευθυντής της OLAF Ville Ville Itälä λέει «Αυτή η έρευνα καταδεικνύει για άλλη μια φορά τη σημασία της πρόσβασης σε τραπεζικά αρχεία προκειμένου να καταπολεμηθεί με επιτυχία η απάτη. Το τεράστιο μέγεθος και το εύρος του δικτύου των ερευνητών που φέρεται να εμπλέκονται σε αυτό το έργο αποτέλεσαν πραγματική πρόκληση για τους ερευνητές της OLAF. Η ικανότητά τους να αποκτήσουν πρόσβαση και να επαληθεύσουν λογαριασμούς που έχουν δημιουργηθεί για να πληρώνονται πλασματικά ερευνητές από ολόκληρο τον κόσμο ήταν στοιχείο ζωτικής σημασίας για να φτάσουν στο τέλος αυτής της υπόθεση απάτης με χρήματα του προϋπολογισμού της ΕΕ - κάτι που θα μπορούσε να είχε σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στη φήμη των ερευνητών τα ονόματα των οποίων ενεπλάκησαν στην υπόθεση αυτή».
