Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος: Στην ψηφιακή εποχή με όχημα μόνο τα ψηφία του ΑΦΜ

Η ταυτοποίηση και ψηφιακή αποτύπωση των στοιχείων όλων των πολιτών, τα οποία φυλάσσονται διάσπαρτα σε διάφορες βάσεις δεδομένων του κράτους, είναι το επόμενο μεγάλο έργο που έχει αναλάβει το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής - και ειδικά η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (ΓΓΠΣΔΔ).

Το επόμενο βήμα, όπως τονίζει σε συνέντευξή του στο «business stories» ο γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων, καθηγητής Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος, είναι η αξιοποίηση του Αριθμού Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) ως ενός μοναδικού Προσωπικού Αριθμού που θα συνοδεύει κάθε πολίτη στις επαφές του με το Δημόσιο και όλα τα μεγάλα γεγονότα της ζωής του, αντικαθιστώντας τον αριθμό ταυτότητας ή και άλλους αριθμούς μητρώου.

Στην εποχή της πανδημίας, το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης εισάγει στην καθημερινότητα εκατομμυρίων πολιτών νέους τρόπους επαφής και επίλυσης ζητημάτων με το Δημόσιο. Πάνω από 350.000 υπεύθυνες δηλώσεις και εξουσιοδοτήσεις που εκδόθηκαν μέσω του gov.gr στις ημέρες της καραντίνας, αλλά και περισσότερες από 1 εκατομμύριο ψηφιακές συνταγές για χιλιάδες ανθρώπους που είχαν ανάγκη τα φάρμακά τους δείχνουν ότι οι ψηφιακές υπηρεσίες ήρθαν για να μείνουν και μετά την καραντίνα.

Ο γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης μιλά για τις αλλαγές στο κράτος και τη ζωή μας. Για τις πρωτοφανείς προκλήσεις και δυσκολίες που γνώρισε το νεοσύστατο gov.gr, αλλά και το μέλλον της τηλεργασίας στη χώρα μας. Οπως τονίζει, οι εξελίξεις αυτές θα συνδυαστούν με συστήματα παρακολούθησης και μέτρησης του παραγόμενου έργου, μέσω κατάλληλων δεικτών (KPIs), αυτοματοποιημένων εργαλείων και τεχνικών.

Πώς η πανδημία και οι έκτακτες συνθήκες οδήγησαν στο ψηφιακό άλμα που ζήσαμε;

Η πανδημία αποτέλεσε μια δοκιμασία την οποία ο δυτικός κόσμος δεν είχε ποτέ βιώσει. Η κυβέρνηση πέτυχε στην διαχείριση της με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο και με γνώμονα την προστασία των συνανθρώπων μας και της κοινωνικής συνοχής. Επιπρόσθετα, η ομοψυχία και υπευθυνότητα που δείξαμε ως πολίτες μας επέτρεψαν να μεταβάλουμε την αρνητική εικόνα που είχε διεθνώς εκπεμφθεί τα τελευταία χρόνια για τη χώρα μας. Το όφελος δε για την προστασία των συνανθρώπων μας και την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής είναι ανυπολόγιστο.
Η πανδημία αποτέλεσε δοκιμασία και για την καλή λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, και ειδικά των τεχνολογικών υποδομών και υπηρεσιών. Υποδομών και υπηρεσιών που απαιτούνται τόσο για την εξυπηρέτηση του πολίτη από το σπίτι όσο και την συνέχιση της ομαλής λειτουργίας του Κράτους, δηλαδή της επιχειρησιακής συνέχειας. Είναι η η πρώτη φορά που η απαίτηση επιχειρησιακής συνέχειας τέθηκε τόσο ισχυρά στη χώρα μας. Τόσο στο δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα, οι εργαζόμενοι σε τεχνολογίες πληροφορικής διασφάλισαν την καλή λειτουργία κρίσιμων συστημάτων όπως υγείας, ασφαλίσεων φορολογίας, μέσων ενημέρωσης και βέβαια των τηλεπικοινωνιακών δικτύων. Επίτευγμα, αν σκεφτεί κανείς ότι η χώρα μας είχε μικρή εμπειρία σε θέματα επιχειρησιακής συνέχειας.  

Η κρίση λειτούργησε καταλυτικά για τις δράσεις του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που είχαν δρομολογηθεί για το προσεχές χρονικό διάστημα και χρειάστηκε να επιταχυνθούν σημαντικά. Δράσεις όπως η ενιαία ψηφιακή πύλη του Δημοσίου και η άυλη συνταγογράφηση αποτέλεσαν βασικά ψηφιακά εργαλεία για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Οι υπεύθυνες δηλώσεις και οι εξουσιοδοτήσεις ψηφιοποιήθηκαν πλήρως απαλλάσσοντας τους πολίτες από την υποχρέωση φυσικής παρουσίας στις δημόσιες υπηρεσίες. 529 περίπου ψηφιακές υπηρεσίες παρέχονται πλέον μέσω του Gov.gr με ενιαίο τρόπο και αισθητική, και πολύ σημαντικό είναι ότι προφέρονται και για κινητές συσκευές, που είναι γνωστό ότι προτιμώνται από τους νεότερους.

Gov.gr. και αποδοχή από τους πολίτες - Πόσο το αξιοποίησαν οι πολίτες;

Οι πολίτες πολύ γρήγορα αξιοποίησαν το Gov.gr στη καθημερινότητα τους. Πραγματοποιήθηκαν πάνω από 4,3 εκατομμύρια επισκέψεις, εκδόθηκαν πάνω από 250.000 υπεύθυνες δηλώσεις και πάνω από 105.000 εξουσιοδοτήσεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως απαλλάχθηκαν από αντίστοιχες επισκέψεις σε δημόσιους φορείς για την έκδοση αυτών των εγγράφων. Για να ενισχύσουμε τις δυνατότητες πρόσβασης του πολίτη αλλά και το επίπεδο ασφαλείας των ψηφιακών υπηρεσιών, οι χρήστες μπορούν πλέον να πιστοποιηθούν στην πλατφόρμα του Gov.gr μέσω και των κωδικών web-banking τους για τις νέες υπηρεσίες. Με την άυλη συνταγογράφηση, λαμβάνουμε πλέον τις ιατρικές συνταγές απευθείας στο κινητό μας. Πάνω από 375.000 πολίτες έχουν εγγραφεί στο σύστημα, ενώ πάνω από 1 εκατομμύριο άυλες συνταγές έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα. Οι αριθμοί αυτοί θα αυξηθούν σημαντικά τους επόμενους μήνες. Γιατί όταν παρέχεις κάτι χρήσιμο και αποδοτικό, οι πολίτες το αντιλαμβάνονται και επιδιώκουν να το αξιοποιούν στο έπακρο. Είναι σαν το Internet και το  κινητό τηλέφωνο. Δεν μπορούν να μην είναι μέρος της καθημερινότητας μας.

Η τηλεργασία ήρθε για να μείνει στη Δημόσια Διοίκηση;

Η τηλεργασία υπήρξε πολύτιμος σύμμαχος στη προσπάθεια επίτευξης της επιχειρησιακής συνέχειας και βέβαια της προστασίας της υγείας των εργαζομένων. Η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης μερίμνησε από την πρώτη στιγμή για τα ζητήματα αυτά. Η βασική αναγκαιότητα που απαιτήθηκε για την τηλεργασία είναι η ασφαλής πρόσβαση στο e-mail της εργασίας. 15.000 υπάλληλοι του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, του Υπουργείου Οικονομικών και της ΑΑΔΕ είχαν πρόσβαση στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μέσω webmail. Δημιουργήσαμε άμεσα εκτεταμένη υποδομή ασφαλών συνδέσεων (VPN) για απομακρυσμένη πρόσβαση στα πληροφοριακά συστήματα, σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές, για περισσότερους από 1500 χρήστες. Ταυτόχρονα, μεριμνήσαμε και για όσους φορείς του Δημοσίου δεν διαθέτουν σχετικές δικτυακές υποδομές και πετύχαμε  να παρέχουμε τη δυνατότητα ασφαλούς σύνδεσης και τηλεργασίας σε έως 10.000 εργαζόμενους φορέων του Δημοσίου, με μηδενικό κόστος, με μια ευγενική προσφορά του ΟΤΕ. Τόσο οι απαιτήσεις που τέθηκαν αλλά και οι λύσεις που εφαρμόστηκαν ήταν πρωτόγνωρες για το Δημόσιο. Δημιουργήθηκαν, δοκιμάστηκαν και πέτυχαν καθώς τα συστήματα και οι υπηρεσίες λειτούργησαν αποδοτικά. Τίποτα όμως δεν ήταν εύκολο ή δεδομένο. Αν ανέκυπταν προβλήματα λειτουργίας, θα ήταν ευρύτερα γνωστό. Αξίζει συνεπώς νομίζω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους μετείχαν στην προσπάθεια αυτή, τόσο στον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα.

Για το μέλλον, η τηλεργασία δεν αποτελεί πανάκεια, αλλά μια καλή εναλλακτική που αξίζει να υιοθετήσουμε, συμπληρωματικά με τη φυσική παρουσία. Είναι σκόπιμο όμως να συνδυαστεί με ένα νέο πλαίσιο παρακολούθησης και μέτρησης του παραγόμενου έργου μέσω κατάλληλων δεικτών (KPIs), με αυτοματοποιημένα εργαλεία και μετρικές. Στις ΗΠΑ, περίπου 26 εκατομμύρια - περίπου το 16% του συνολικού δυναμικού - εργάζονται από απόσταση, τουλάχιστον για τμήμα του χρόνου εργασίας. Στη χώρα μας έγινε ένα πολύ θετικό ξεκίνημα, και πρέπει να το αξιοποιήσουμε.

Kαι «ψηφιακά γκισέ» στο Δημόσιο;

Είναι μια πραγματικά πρωτοποριακή υπηρεσία για την εξυπηρέτηση του πολίτη μέσω ζωντανής επικοινωνίας και τηλεδιάσκεψης με υπάλληλο δημόσιου φορέα. Η νέα υπηρεσία προσφέρεται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης μέσω του Gov.gr αρχικά για την ΑΑΔΕ. Αναπτύχθηκε δε από τη ΓΓΓΠΣΔΔ. Πρόκειται για το πρώτο βήμα για την εξ αποστάσεως εξυπηρέτηση πολιτών που αφορά στην έκδοση κλειδάριθμου του taxisnet. Μπορείτε να αναλογιστείτε πόσο χρήσιμη είναι η υπηρεσία αυτή για ανθρώπους που δεν έχουν την δυνατότητα μετάβασης στην εφορία ή μπορεί να αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα. Η διεύρυνση των εφαρμογών που μπορεί να αξιοποιηθεί η υπηρεσία του ψηφιακού γκισέ θα της προσδώσει επιπλέον δυνατότητες, ενώ επίκειται και η αξιοποίηση της και από άλλους φορείς του Δημοσίου, όπως τα ΚΕΠ και ο ΕΦΚΑ. Απαλλάσσουμε έτσι σταδιακά τους πολίτες από την υποχρέωση αυτοπρόσωπης παρουσίας στις δημόσιες υπηρεσίες για συγκεκριμένες εργασίες, αξιοποιώντας στο έπακρο τα ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας.

Tι είναι το Κέντρο Διαλειτουργικότητας της ΓΓΠΣΔΔ;

Η ΓΓΠΣΔΔ είναι υπεύθυνη για να προωθήσει και υλοποιήσει τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των επιμέρους φορέων του Δημοσίου. Το να ανταλλάσσουν δηλαδή δεδομένα μεταξύ τους ώστε πολίτες και υπηρεσίες να μη χρειάζεται να μεριμνούν για αυτό. Έστω ότι υπάρχει ένα σύνολο στοιχείων που διατηρείται σε ένα φορέα τα οποία χρειάζονται άλλοι φορείς για να διεκπεραιώσουν μια υπόθεση. Έως σήμερα, ο πολίτης είτε με φυσική παρουσία είτε ηλεκτρονικά, αναγκάζεται να λάβει τα σχετικά έγγραφα και να τα προσκομίσει στο φορέα που τα ζητά. Με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες καταργείται η ταλαιπωρία της φυσικής επίσκεψης. Με τη διαλειτουργικότητα, όχι μόνο καταργούμε την επίσκεψη αλλά και δεν χρειάζεται να μεριμνήσουμε για την ανταλλαγή στοιχείων. Γιατί αν μπορέσουμε να εφαρμόσουμε την αρχή της ενημέρωσης σε ένα μόνο σημείο (once only principle) και της αυτόματης προώθησης των στοιχείων στους ενδιαφερόμενους φορείς, οι πληροφορίες λαμβάνονται αυτόματα.

Για να δώσω ένα παράδειγμα, η ΑΑΔΕ μέσω του Κέντρου Διαλειτουργικότητας λαμβάνει πλέον αυτόματα τα ληξιαρχικά γεγονότα από το Μητρώο Πολιτών του Υπουργείου Εσωτερικών σχετικά με γάμους, γεννήσεις, διαζύγια, απώλειες ενώ μέχρι πρότινος έπρεπε ο ίδιος ο πολίτης να προσκομίσει στην εφορία τα απαραίτητα πιστοποιητικά. Πρόσφατα ξεκινήσαμε την διασύνδεση με το Μητρώο ΑΜΚΑ της ΗΔΙΚΑ και τον ΕΦΚΑ, ώστε και τα ασφαλιστικά συστήματα να ενημερώνονται αυτόματα. Σε λίγους μόνο μήνες, δεκάδες χιλιάδες επισκέψεις δεν πραγματοποιήθηκαν για τη δήλωση γάμων απωλειών κτλ. Είναι μια διαδικασία που εφαρμόζεται σταδιακά μεν, αλλά με τεράστιο όφελος για τον πολίτη. Και το όφελος είναι επίσης ανυπολόγιστο για την καλή ποιότητα των δεδομένων του Δημοσίου, καθώς ακόμα και σήμερα πολίτες εμφανίζονται ως παντρεμένοι σε ένα σύστημα και διαζευγμένοι σε ένα άλλο, ή εν ζωή ενώ έχουν δυστυχώς αποβιώσει. Το 2019 είχαμε περισσότερες από 30.000.000 κλήσεις για παροχή υπηρεσιών διαλειτουργικότητας και υπάρχει ραγδαία αύξηση. Τους τελευταίους μήνες δόθηκαν νέες υπηρεσίες σε 99 φορείς του Δημοσίου, όπως για την φορολογική ενημερότητα, η οποία δεν θα χρειάζεται να προσκομίζεται από τους ενδιαφερόμενους. Πρόκειται για μια μείζονα αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης, μια δομική μεταρρύθμιση που μετασχηματίζει καθημερινά το πως λειτουργούμε  προς το καλύτερο.

Νέες δράσεις για το επόμενο διάστημα; Τι είναι το Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών; Τι ισχύει για τον Προσωπικό Αριθμό;

Προ των πυλών είναι η δημιουργία του Μητρώου Επικοινωνίας Πολιτών. Οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να  δηλώνουν ηλεκτρονικά τον αριθμό κινητού τηλεφώνου, την διεύθυνση και το e-mail επικοινωνίας τους σε μια ειδική εφαρμογή του gov.gr. Με τον τρόπο αυτό πιστοποιείται ο αριθμός κινητού τηλεφώνου κάθε πολίτη προκειμένου να παρέχονται ηλεκτρονικές υπηρεσίες που απαιτούν υψηλό επίπεδο ασφαλείας, με την αποστολή sms για επιβεβαίωση κάθε συναλλαγής, όπως συμβαίνει με το web-banking. Τα στοιχεία επικοινωνίας θα παρέχονται σε όσους δημόσιους φορείς χρειάζεται ώστε να μπορούν άμεσα να επικοινωνήσουν με τον πολίτη. Σήμερα γνωρίζετε ότι δηλώνονται διαφορετικά στοιχεία σε πολλές υπηρεσίες και αυτό δημιουργεί προβλήματα. Αν ο Υπουργός για παράδειγμα θέλει να επικοινωνήσει με ένα πολίτη, ένα φοιτητή, έναν αθλητή για κάτι σημαντικό που πέτυχε, δεν γνωρίζουμε το τηλέφωνο ή email στο οποίο  μπορούμε να τον βρούμε.

Η ταυτοποίηση των πολιτών μεταξύ των Μητρώων της Δημόσιας Διοίκησης είναι ένα επίσης σημαντικό έργο που έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό ώστε να μπορούμε να παρέχουμε στον πολίτη σύνθετες υπηρεσίες και αυτοματοποιημένα, χωρίς προβλήματα λόγω διαφορετικής καταγραφής στοιχείων. Σήμερα υφίστανται εναλλακτικοί κωδικοί ταυτοποίησης, όπως ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, ΑΔΤ, και οι πολίτες, σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζονται με διαφορετικά στοιχεία σε ένα μητρώο σε σχέση με κάποιο άλλο. 

Ο τρόπος αναγραφής των ονομάτων, τα διπλά επώνυμα και η ημερομηνία γέννησης είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Αυτό σημαίνει ότι έστω και σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορούμε να εντοπίσουμε συνολικά και αυτόματα τις ασφαλιστικές εισφορές και τους φόρους που κάποιος έχει καταβάλει, αν λαμβάνει επιδοτήσεις, αν άλλαξε πρόσφατα αυτοκίνητο ή αν απέκτησε ένα παιδί.  Τα ζητήματα αυτά επιλύονται με τον νέο ενιαίο αριθμό που θα χρησιμοποιούμε ως πολίτες και που θα αποκαλείται Προσωπικός Αριθμός, όπως έχει αναφέρει ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κ. Πιερρακάκης. Αυτός θα είναι τα ψηφία του σημερινού ΑΦΜ. Για ένα διάστημα τα παιδιά θα παίρνουν και ΠΑ αλλά και ΑΜΚΑ μέχρι τα συστήματα να απορροφήσουν τον ΑΜΚΑ και να είναι πλέον ένας ο αριθμός. Και προκειμένου να αποδοθεί ορθά σε όλους τους πολίτες, σύντομα ολοκληρώνεται η ταυτοποίηση μεταξύ των επιμέρους βασικών Μητρώων του Δημοσίου, ώστε να αντιμετωπιστούν διπλοεγγραφές ή και ελλιπή στοιχεία και άλλα τεχνικά ζητήματα που έχουν έλθει από το παρελθόν των πληροφοριακών συστημάτων.

Ειδήσεις σήμερα:

Υπουργείο Περιβάλλοντος: Σε τρία χρόνια θα έχουν ανατεθεί όλα τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια

Σόιμπλε: Θα τα καταφέρουμε στην Ευρώπη, όμως πολλά θα αλλάξουν

Κρίση στη Λιβύη: Να φύγει από Σύρτη και Τζούφρα ο Χαφτάρ ζητά η κυβέρνηση Σάρατζ