Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο για την επαγγελματική εκπαίδευση

Ελκυστική Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, με πρότυπα ΕΠΑΛ και αποφοίτους των ΙΕΚ που θα μπαίνουν στο Πανεπιστήμιο, είναι ο στόχος του νέου νομοσχέδιου του υπουργείου Παιδείας, για την Επαγγελματική Εκπαίδευση.

«Kαλοπληρωμένες ειδικότητες προσόντων που αναζητά η αγορά και για τις οποίες δεν υπάρχουν καταρτισμένοι επαγγελματίες όπως τεχνίτης ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας, τεχνίτης μαρμάρων, τεχνίτης εξωλέμβιων μηχανών, ηλεκτροσυγκολλητής, τεχνίτης αλουμινίου» , λέει σε συνέντευξη του στο «Θέμα» ο γενικός γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης του Υπουργείου Παιδείας Γιώργος Βούτσινος.

Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Γ. Βούτσινου:

1. Ποιος είναι ο βασικός στόχος του νέου νομοσχεδίου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση;

Ο βασικός στόχος της μεταρρύθμισης είναι η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ), από λύση ανάγκης για τους λίγους ή τους πιο αδύναμους, να καταστεί συνειδητή επιλογή για τους πολλούς και εργαλείο αναπτυξιακής πολιτικής, προσφέροντας στους νέους μας εναλλακτικές, ουσιαστικές επιλογές και ποιοτικές θέσεις εργασίας. Πιστεύω ότι ήρθε η ώρα να αντιμετωπιστούν οι χρόνιες παθογένειες της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, η χαμηλή κοινωνική καταξίωσής της, η μειωμένη ελκυστικότητά της και η συνεχώς αμφισβητούμενη αποτελεσματικότητά της. Υπάρχει καταγεγραμμένη ανάγκη σε εθνικές και ευρωπαϊκές μελέτες για μεταρρύθμιση της Ε.Ε.Κ. για να συγκλίνει η χώρα μας με τις Ευρωπαϊκές πολιτικές, να μετέχει ισότιμα σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και να σταματήσει να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις σε ποσοστά απασχόλησης νέων αποφοίτων Ε.Ε.Κ., αντιστοιχίας δεξιοτήτων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και συμμετοχής σε προγράμματα τα Διά Βίου Μάθησης

2. Πείτε μας για τις δομές στις οποίες θα έχουν πρόσβαση οι απόφοιτοι γυμνασίου, που θα βγαίνουν στην αγορά ως επαγγελματίες τεχνίτες;

Το μεταγυμνασιακό επίπεδο επαγγελματικής κατάρτισης 3, στο οποίο θα ενταχθούν και οι Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης του νομοσχεδίου υπάρχει σχεδόν στο σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών μελών. Μάλιστα με βάση μια μελέτη του Cedefop του 2020 για το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων υπάρχουν 5 ευρωπαϊκές χώρες που έχουν παραπάνω από μία εκπαιδευτικές διαδρομές που καταλήγουν στον τύπο προσόντος επιπέδου 3. Η έλλειψή του ήταν πάλι μια ελληνική πρωτοτυπία, που αφενός συντηρούσε το στερεότυπο της επαγγελματικής κατάρτισης και αφετέρου δημιουργούσε στρεβλώσεις και τάσεις «ανωτατοποίησης» όλων των διαδρομών μάθησης.

Στην Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν να ασκήσουν το επάγγελμα του τεχνίτη και είναι ικανοί να συνεισφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας αλλά μέχρι σήμερα η πολιτεία δεν τους έδινε καμία σχετική δυνατότητα. Σήμερα καταγράφονται εστιασμένες ανάγκες σε καλοπληρωμένες ειδικότητες προσόντων που αναζητά η αγορά και για τις οποίες δεν υπάρχουν καταρτισμένοι επαγγελματίες όπως τεχνίτης ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας, τεχνίτης μαρμάρων, τεχνίτης εξωλέμβιων μηχανών, ηλεκτροσυγκολλητής, τεχνίτης αλουμινίου.

Επίσης, οι Ε.Σ.Κ. θα αντιμετωπίσουν μέρος του κοινωνικού αποκλεισμού, της μαθητικής διαρροής και κυρίως εναλλακτική διαδρομή μάθησης για ενήλικες, όπως οι απόφοιτοι των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας, που είχαν διαρρεύσει από το εκπαιδευτικό σύστημα και θέλουν να μάθουν μία τέχνη να καταρτιστούν και να απορροφηθούν από την αγορά εργασίας.

Η χώρα μας διατηρεί την πρωτιά μαζί με την Ιταλία και στους νέους 15-29 ετών εκτός αγοράς εργασίας, εκπαίδευσης ή κατάρτισης τους ονομαζόμενους NEETs ή «απόντες», μια πληθυσμιακή ομάδα που αυξήθηκε δραματικά και στην περίοδο της κρίσης με βάση έρευνες του ΚΑΝΕΠ ΓΣΕΕ και του Πανεπιστημίου Κρήτης, για τους οποίους οι Ε.Σ.Κ. θα μπορέσουν να αποτελέσουν μαθησιακή διέξοδο. Τέλος στο νομοσχέδιο έχει προβλεφθεί διαπερατότητα μεταξύ όλων των επιπέδων, οπότε δεν δημιουργείται φραγμός στη μάθηση, για όσους επιθυμούν να αποκτήσουν περισσότερα εφόδια.

3. Ποιοι θα μπορούν να πάνε στα Πρότυπα ΕΠΑΛ

Τα Πρότυπα ΕΠΑ.Λ. (Π.ΕΠΑ.Λ.) θα αποτελέσουν τις κοιτίδες της αναβάθμισης των ΕΠΑ.Λ. Για πρώτη φορά στην εκπαίδευσή μας θα εφαρμοστεί σε αντιπροσωπευτική κλίμακα με συστηματικό τρόπο σειρά ρυθμίσεων, όπως τροποποιημένα προγράμματα σπουδών λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές ανάγκες σε επαγγελματικά προσόντα της οικονομίας, νέες μεθοδολογίες, ουσιαστική επιμόρφωση εκπαιδευτικών, κριτήρια ποιότητας σε πόρους και διαδικασίες κ.ά. Κατά τη διαδικασία υλοποίησης της μεταρρύθμισης θα υπάρχει συνεχής παρακολούθηση, αξιολόγηση και επανατροφοδότηση του συστήματος για να σχηματοποιηθεί η «επόμενη ημέρα στα ΕΠΑ.Λ. συνολικά». Για την επιτυχία δε του εγχειρήματος έχει ήδη δρομολογηθεί ειδικό πρόγραμμα Τεχνικής Βοήθειας της Γενικής Διεύθυνσης Μεταρρυθμίσεων της Ε.Ε. “ Ανάπτυξη κοινωνικών εταιρικών σχέσεων στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση» για τα Πρότυπα ΕΠΑΛ.

Στα Πρότυπα ΕΠΑ.Λ. θα μπορούν να εισαχθούν οι απόφοιτοι Γυμνασίου με κριτήριο το βαθμό του απολυτηρίου.

4. Τι σημαίνει ότι η Επαγγελματική Εκπαίδευση Κατάρτιση και Δια Βίου Μάθηση γίνονται ένα Ενιαίο Σύστημα με ενιαίες οργανωτικές αρχές και θεσμικά όργανα συντονισμού

Ο πρώτος άξονας της μεταρρύθμισης είναι ο ενιαίος στρατηγικός σχεδιασμός της ΕΕΚ και ΔΒΜ. Επί σειρά ετών δεν υπήρχε ενιαία προσέγγιση με αποτέλεσμα επικαλύψεις , στρεβλώσεις και δυσλειτουργίες, ύπαρξη παρωχημένων ειδικοτήτων και οδηγών κατάρτισης, ανεπαρκής διασύνδεση με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας, ανορθολογική επιλογή ειδικοτήτων και εκπαιδευτών, έλλειψη αξιοπιστίας στην πιστοποίηση των επαγγελματικών προσόντων, καθώς και αρρυθμίες στην οργάνωση της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης.

Για πρώτη φορά μέσω του ενιαίου συστήματοςκαθορίζονται διακριτά επίπεδα προσόντων, προς αποφυγή επικαλύψεων δομών και υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτό, καθιερώνεται ένα Εθνικό Σύστημα Ε.Ε.Κ. (Ε.Σ.Ε.Ε.Κ.), το οποίο αναπτύσσεται στα επίπεδα 3, 4 και 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, κατ’ αντιστοιχία με εκείνα του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων.

Επίσης, καθορίζεται ένα σύστημα διακυβέρνησης για την αμεσότερη και αποτελεσματικότερη διασύνδεση της ΕΕΚ και ΔΒΜ με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας, για την ανίχνευση των οποίων καίριο ρόλο θα διαδραματίζουν οι κοινωνικοί εταίροι, τόσο σε Κεντρικό/Κλαδικό, όσο και σε Περιφερειακό Επίπεδο (νέο σύστημα θεσμικής διακυβέρνησης). Επισημαίνω δε ότι τα Όργανα διακυβέρνησης θα υποστηρίζονται από τις οργανωτικές μονάδες της νέας Γενικής Γραμματείας για να είναι υλοποιήσιμες οι αποφάσεις τους.

Για να γίνω πιο σαφής θα εστιάσω στο Κεντρικό Συμβούλιο για την Ε.Ε.Κ., το οποίο λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις και τις μεταβολές της αγοράς εργασίας μέσω μηχανισμών και προτάσεων θα εισηγείται για επαγγελματικές ειδικότητες σε όλες τις διαδρομές μάθησης των επιπέδων από 3 έως και 5 , με χωροταξικά κριτήρια, τοπικές ανάγκες, αναπτυξιακές προτεραιότητες της εθνικής οικονομίας, τα δυνατά σημεία των εκπαιδευτικών δομών που θα λειτουργούν σε κάθε περιοχή κοκ.

5. Εξηγήστε μας την εφαρμογή της αρχής της διαπερατότητας σε όλα τα επίπεδα, δηλαδή της πρόσβασης σε επόμενο ανώτερο επίπεδο σπουδών;

Από το ανακοινωθέν της Μπριζ 2010 και τα συμπεράσματα της Ρίγα του 2015 είχε συμφωνηθεί ότι ένας από τους τρόπους για τον εκσυγχρονισμό της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης & Κατάρτισης κατά την περίοδο 2015-2020 θα ήταν η βελτίωση της πρόσβασης στην ΕΕΚ και στα επαγγελματικά προσόντα για όλους μέσω περισσότερο ευέλικτων και διαπερατών συστημάτων. Επίσης, στη Σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την Ε.Ε.Κ. για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα που δημοσιεύτηκε μόλις χθές στην επίσημη εφημερίδα της Ε.,Ε. αναφέρεται ότι «Υφίστανται ευέλικτες και διαπερατές διαδρομές μεταξύ της αρχικής και της συνεχιζόμενης επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, της γενικής εκπαίδευσης και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης». Μέχρι τώρα η Ελλάδα μπορούσε να παρουσιάσει μόνο κλειστές διαδρομές μάθησης ενώ με το νομοσχέδιο ένας απόφοιτος Γυμνασίου μπορεί να αποφασίσει να παρακολουθήσει μια Επαγγελματική Σχολή Κατάρτισης ή μια ΕΠΑΣ Μαθητείας του ΟΑΕΔ (επίπεδο 3) για 2 χρόνια, στη συνέχεια να εγγραφεί σε ένα ΕΠΑ.Λ. στη Β΄ Λυκείου και με την ολοκλήρωση της Γ Λυκείου (επίπεδο 4) είτε να προχωρήσει μέσω Πανελληνίων εξετάσεων στην τριτοβάθμια (επίπεδο 6) ή να παρακολουθήσει ένα ΙΕΚ και μετά την πιστοποίηση των προσόντων του (επίπεδο 5) να έχει τη δυνατότητα μέσω κατατακτηρίων εξετάσεων να βελτιώσει τα προσόντα του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (επίπεδο 6). Αντίστοιχες επιλογές μπορεί κανείς να απαριθμήσει για ένα ενήλικα ο οποίος δεν ολοκλήρωσε την υποχρεωτική εκπαίδευση και μπορεί μέσω των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας να αποκτήσει απολυτήριο Γυμνασίου (επίπεδο 2) και στη συνέχεια να επιλέξει τι του ταιριάζει καλύτερα για να αναβαθμίσει τις γνώσεις και τα προσόντα του.

6. Ποιες νέες ειδικότητες θα προστεθούν στα ΙΕΚ και προς ποια κατεύθυνση;

Συνοπτικά θα σας έλεγα ότι στα ΙΕΚ θα παρέχονται σταδιακά ειδικότητες οι οποίες καθορίζονται με βάση τις ανάγκες της τοπικής αγοράς εργασίας και τις αναπτυξιακές προτεραιότητες της εθνικής οικονομίας.

Δυστυχώς η εικόνα που βρήκαμε και θέλουμε να διορθώσουμε χαρακτηρίζεται από πλήρη έλλειψη σύνδεσης με την αγορά εργασίας, από ειδικότητες ‘ακίνητες’, παγιωμένες με τα χρόνια, ειδικότητες βασισμένες σε συντεχνιακή προσέγγιση, χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα, αναντίστοιχες με τις ανάγκες της οικονομίας της χώρας.

Θα ήθελα επίσης να εστιάσω και σε άλλη μια θετική ρύθμιση του νομοσχεδίου τα Πειραματικά και Θεματικά ΙΕΚ. Τα Πειραματικά ΙΕΚ θα προωθήσουν την ανάπτυξη και πειραματική εφαρμογή μοντέλου καινοτόμου λειτουργίας ενός Ι.Ε.Κ. π.χ. εκπαιδευτική μεθοδολογία, εκπαιδευτικό προσωπικό, στοχευμένες ειδικότητες, εποπτικά μέσα διδασκαλίας, διαχείριση ποιότητας κλπ (π.χ. Τεχνικός Πωλήσεων Λιανεμπορίου, Τεχνικός Αλουμινοκατασκευών) . Τα Θεματικά Ι.Ε.Κ. θα προωθήσουν ειδικοτήτες επαγγελματικής κατάρτισης που αντιστοιχούν σε στοχευμένο κατά περίπτωση αναπτυξιακό τομέα της οικονομίας, εφαρμόζοντας καινοτόμες μεθόδους λειτουργίας και υιοθετώντας καλές διεθνείς πρακτικές (π.χ. πράσινες ειδικότητες στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, Τουριστικές ειδικότητες στην Περιφέρεια Κρήτης)

7. Μπορείτε να μας πείτε πως θα επιτυγχάνετε πρόσβαση των αποφοίτων ΙΕΚ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;

Οι απόφοιτοι των Ι.Ε.Κ. καθώς και του Μεταλυκειακού έτους – Τάξης Μαθητείας, για να έχουν δικαίωμα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να κατέχουν απολυτήριο Λυκείου και μετά την επιτυχή παρακολούθηση των ΙΕΚ να έχουν περάσει με επιτυχία τις εξετάσεις πιστοποίησης αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης του Ε.Ο.Π.Ε.Π.Π. και να κατέχουν Δίπλωμα Επαγγελματικής Ειδικότητας Εκπαίδευσης και Κατάρτισης επιπέδου πέντε (5) ή ισότιμο τίτλο.

Η δυνατότητά πρόσβασης δεν θα αφορά όλα τα τμήματα των Α.Ε.Ι., αλλά μόνο αυτά συναφούς ειδικότητας με αυτή του διπλώματος αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης, δηλ. δε μπορεί ένας απόφοιτος των ΙΕΚ στην ειδικότητα Τεχνικός Οχημάτων να αποκτήσει πρόσβαση σε Τμήμα Πληροφορικής των Α.Ε.Ι..

Η επιλογή των υποψήφιων για κατάταξη αποφοίτων Ι.Ε.Κ. και Μεταλυκειακού έτους – Τάξης Μαθητείας γίνεται αποκλειστικά με κατατακτήριες εξετάσεις, που διενεργούνται με την επιμέλεια του Α.Ε.Ι. και αφορούν εξέταση με θέματα ανάπτυξης σε τρία (3) μαθήματα του προγράμματος σπουδών του τμήματος υποδοχής και με βάση το άθροισμα της βαθμολογίας όλων των μαθημάτων θα καθορίζεται και η σειρά επιτυχίας. Επισημαίνω ότι σε κάθε μάθημα θα πρέπει κάποιος να έχει γράψει τουλάχιστον 10 μονάδες και η κατάταξη γίνεται κατά φθίνουσα σειρά βαθμολογίας μέχρι να καλυφθεί το προβλεπόμενο ποσοστό.

8. Με ποιόν τρόπο θα ενισχυθούν τα συστήματα μαθητείας

Η μαθητεία αποτελεί μια επιτυχημένη μεθοδολογία σύνδεσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας, καθώς στα κράτη μέλη με ισχυρή μαθητεία η ανεργία των νέων είναι σε χαμηλά ποσοστά αλλά και η ελκυστικότητα της Ε.Ε.Κ. σε υψηλά ποσοστά αντίστοιχα. Θα ήθελα να τονίσω ότι εφόσον η μαθητεία υλοποιείται με ποιοτικά δεδομένα τότε μπορεί να καταστεί εργαλείο επιτυχούς και ομαλής μετάβασης από την εκπαίδευση στην απασχόληση, αλλά και δείκτης αντιστοίχισης προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων. Γι αυτό αποτελεί προτεραιότητα της πολιτικής μας. Στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνονται ρυθμίσεις που βελτιώνουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά για την υλοποίησή της με στόχο την ενίσχυση των θέσεων μαθητείας στον ιδιωτικό τομέα και την αντιμετώπιση δυσλειτουργιών που έχουν ήδη καταγραφεί, λόγω κακού σχεδιασμού τόσο από διοικητικής , όσο και από εκπαιδευτικής πλευράς.

Σε αυτό το πλαίσιο οι ειδικότητες της μαθητείας θα αντιστοιχούν σε πραγματικές ανάγκες απόκτησης επαγγελματικών προσόντων και όχι με βάση συντεχνιακές ή πεπαλαιωμένες προσεγγίσεις. Επίσης σε κάθε Οδηγό κατάρτισης της μαθητείας με τη συνδρομή των κοινωνικών εταίρων ανάλογα με την ειδικότητα θα περιλαμβάνεται η κατανομή του χρόνου μεταξύ της εκπαιδευτικής μονάδας και του χώρου εργασίας π.χ. για εποχιακού χαρακτήρα ειδικότητες θα μπορεί η μάθηση στο χώρο εργασίας να είναι συσσωρευμένη. Τέλος με το νομοσχέδιο δίνεται λύση στην γραφειοκρατική υποστήριξη των τμημάτων μαθητείας, βελτιώνονται τα δικαιώματα (αμοιβή) των μαθητευομένων και προωθούνται περισσότερες επιλογές μετά την αποφοίτησή τους.

Όπως βέβαια είναι αντιληπτό η μαθητεία δεν είναι δυνατόν να στηρίζεται κυρίως στα μαθήματα στην εκπαιδευτική δομή, γιατί τότε δεν είναι πραγματική μαθητεία. Γι αυτό το λόγο προσδοκώ μέσω του ειλικρινούς διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους, τους κλαδικούς εκπροσώπους, τα επιμελητήρια της χώρας να προσφερθούν με τις νέες ρυθμίσεις ποιοτικές θέσεις μαθητείας στο άμεσο μέλλον, έχοντας ουσιαστική συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων σε όλη τη διακυβέρνηση και όχι ως παρατηρητές. Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι είμαστε έτοιμοι να προκηρύξουμε τα νέα τμήματα της μαθητείας στο επόμενο δεκαήμερο καθώς με την υποστήριξη των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Ε.Ε.Κ. & Δ.Β.Μ., των περιφερειακών υπευθύνων, αλλά κυρίως των εκπαιδευτικών των ΕΠΑ.Λ. εξασφαλίσαμε πλέον ένα ικανοποιητικό αριθμό θέσεων και στον ιδιωτικό τομέα παρά τις δυσμενείς συνθήκες της πανδημίας, που όπως γνωρίζετε πέραν των επιπτώσεων στη λειτουργία των εκπαιδευτικών μονάδων έχουν επηρεάσει τη λειτουργία πολλών κλάδων της αγοράς.

Οι κοινωνικοί εταίροι θα μετέχουν στο σύνολο των διαδικασιών του Εθνικού Συστήματος Ε.Ε.Κ. (Ε.Σ.Ε.Ε.Κ.) από το σχεδιασμό μέχρι και την πιστοποίηση των προσόντων και ειδικότερα:

α) στο Κεντρικό Συμβούλιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Κ.Σ.Ε.Ε.Κ.) σε κεντρικό επίπεδο

β) στα Συμβούλια Σύνδεσης με την Παραγωγή και την Αγορά Εργασίας (Σ.Σ.Π.Α.Ε.) σε περιφερειακό επίπεδο


Ειδήσεις σήμερα

Άρση μέτρων: Βήμα- βήμα το άνοιγμα των καταστημάτων

Κορωνοϊός: Έχασε τη μάχη 37χρονη βοηθός ακτινολόγου στο νοσοκομείο Νάουσας

Στο σφυρί η βίλα Ψυχάρη στο Παλαιό Ψυχικό