«Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός»: Έργο παγκόσμιας εμβέλειας για την ανάδειξη των θησαυρών του Αγίου Όρους

Μνημειακή ζωγραφική, φορητές εικόνες, εικονογραφημένα και μη χειρόγραφα, έργα μικροτεχνίας, λειτουργικά εκκλησιαστικά σκεύη, αποτελούν λίγες μόνο από τις υλικές μαρτυρίες της πολιτιστικής κληρονομιάς που φυλάσσεται για αιώνες στις μονές του Αγίου Όρους. Σε καθένα από αυτά τα αντικείμενα αντικατοπτρίζεται η βυζαντινή και η μεταβυζαντινή τέχνη. Η αρχαιολογική, ιστορική και καλλιτεχνική σημασία τους- παράλληλα με τη θεολογική- είναι σπουδαιότατη.

Τώρα, ο κειμηλιακός θησαυρός του Αθω, βρίσκεται ένα κλικ μακριά μας, δίχως άβατα και αποκλεισμούς. Μέσω της ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης του ιστορικού αρχείου και των έργων τέχνης της Αθωνικής Πολιτείας, περισσότερες από 2 εκατ. ψηφιακές απεικονίσεις εγγράφων, βιβλίων, χειρογράφων και 27 χιλιάδες απεικονίσεις κειμηλίων, καθώς και τρισδιάστατες αποτυπώσεις μνημείων, εικονικές περιηγήσεις μονών και εκπαιδευτικές εφαρμογές, συγκεντρώνονται πλέον στο portal www.mountathos.org, που δίνει τη δυνατότητα σε κοινό και επιστήμονες να εισέλθουν στα άδυτα του ιερού τόπου και να ανακαλύψουν τον σπάνιο πολιτιστικό του πλούτο.

Η «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός» είναι ένα έργο παγκόσμιας εμβέλειας, που υλοποίησε ο Όμιλος ΟΤΕ για λογαριασμό της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους. Στόχος του έργου ήταν η διάσωση, διαφύλαξη και προβολή του πολιτιστικού και κειμηλιακού πλούτου της Αθωνικής Πολιτείας, μέσω της ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης του ιστορικού αρχείου και των έργων τέχνης, καθώς και η διάθεσή τους στην παγκόσμια κοινότητα μέσω του διαδικτύου.

Έτσι, μπορούμε να επισκεφθούμε ψηφιακά προσκυνητάρια, την Τράπεζα της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, τον Πάνσεπτο Ναό του Πρωτάτου, και να παρακολουθήσουμε τη Θεία Λειτουργία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου με υποτιτλισμό του αρχαίου ελληνικού μέλους και νεοελληνική απόδοση επιλεγμένων ευχών. Να ακολουθήσουμε τα βήματα του Βασίλι Γκριγκορόβιτς Μπάρσκι και να ανακαλύψουμε το Άγιον Όρος του 18ου αιώνα μέσα από μια συναρπαστική, διαδραστική περιήγηση. Ή να παρακολουθήσουμε τη γέννηση ενός βυζαντινού χειρογράφου. Να γνωρίσουμε τη θρησκευτική τέχνη του Αγίου Όρους μέσα από αδημοσίευτες ομιλίες του αγιογράφου ιερομονάχου Λουκά Ξενοφωντινού. Είναι πολλές οι δυνατότητες που έχουμε μέσα από το πολυεπίπεδο αυτό έργο που διήρκησε τέσσερα χρόνια.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο στην Ελλάδα στον τομέα του ψηφιακού πολιτισμού, μία κιβωτός γνώσης που περιλαμβάνει σε ψηφιακή μορφή το πολιτιστικό απόθεμα των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους.  

Ο κ. Κωνσταντίνος Πατσέας, Υπεύθυνος Σχεδιασμού και Συντονιστής του Έργου της Αθωνικής Ψηφιακής Κιβωτού, ανέφερε σχετικά: «Η Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός είναι μια προσπάθεια εξωστρέφειας και ανοίγματος της Ορθόδοξης Χριστιανικής παράδοσης στο σύγχρονο κόσμο, ένα πνευματικό αντίδωρο προς τη νέα γενιά, η οποία έχει νέους διαύλους και τρόπους επικοινωνίας μέσω του ψηφιακού κόσμου. Η Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός συμβάλει στον εκδημοκρατισμό της έρευνας και της εκπαίδευσης μέσω της λειτουργικής σύζευξης παράδοσης και τεχνολογίας. Ωστόσο, και από τεχνολογικής πλευράς είναι ένα έργο σταθμός για τα Ελληνικά δεδομένα καθότι οι τεχνολογίες που εφαρμόσθηκαν και η μεθοδολογία ανάπτυξης του έργου, θα υιοθετηθούν ως καλές πρακτικές για όλα τα αντίστοιχα έργα διάσωσης και ψηφιακής προβολής πολιτιστικών αγαθών».
 

Στο πλαίσιο του πολυεπίπεδου αυτού έργου ο Όμιλος ΟΤΕ:
• Ψηφιοποίησε αναρίθμητα αντικείμενα από όλους τους τομείς της καλλιτεχνικής δημιουργίας και της ορθόδοξης χριστιανικής τέχνης: έγγραφα, χειρόγραφα, σπάνια βιβλία, γλυπτά, ψηφιδωτά, φορητές εικόνες, έργα μεταλλοτεχνίας και υφαντικής, θρησκευτικά σκεύη, άμφια, νομίσματα και αρχιτεκτονικά σχέδια, περισσότερες από 500 ώρες οπτικοακουστικού υλικού, καθώς και σχεδόν 25.000 σελίδες σύγχρονου, πρωτότυπου, αδημοσίευτου υλικού με ψυχοφελή χαρακτήρα.
• Προμήθευσε τον εξοπλισμό πληροφορικής και λογισμικού για τη διαχείριση του υλικού προς ψηφιοποίηση.
• Αναβάθμισε τις τηλεπικοινωνιακές υποδομές του Αγίου Όρους, εγκαθιστώντας υπερσύγχρονα δίκτυα σταθερής και κινητής, COSMOTE Fiber και COSMOTE 4G.
• Υλοποίησε Data Center (κεντρικό αποθετήριο) στις Καρυές και δημιούργησε κλειστό δίκτυο VPN απομακρυσμένης πρόσβασης για τη μεταφορά του μεγάλου όγκου του ψηφιοποιημένου υλικού και την εξ΄ αποστάσεως τεκμηρίωσή του από τους επιστήμονες.

• Δημιούργησε τη δικτυακή πύλη www.mountathos.org, σε πέντε γλώσσες, ελληνικά, αγγλικά, βουλγαρικά, ρωσικά, και σέρβικα, η οποία, με πάνω από δύο εκατ. ψηφιακές απεικονίσεις, συγκεντρώνει το σύνολο των εκφάνσεων του πολιτιστικού αποθέματος των Ιερών Μονών και δίνει τη δυνατότητα σε όλους να εισέλθουν στα άδυτα του Ιερού Τόπου και να ανακαλύψουν τον σπάνιο πλούτο της Αθωνικής Πολιτείας, μέσα από υπηρεσίες εικονικής περιήγησης, ηλεκτρονικούς καταλόγους με το ψηφιοποιημένο υλικό και εκπαιδευτικές εφαρμογές.
• Συνεργάστηκε με πολυπληθείς ομάδες διακεκριμένων επιστημόνων. Περισσότεροι από διακόσιοι εξειδικευμένοι συνεργάτες όπως βυζαντινολόγοι, θεολόγοι, ιστορικοί, συγγραφείς, αρχιτέκτονες και οι ίδιοι οι μοναχοί, εργάστηκαν για την τεκμηρίωση του υλικού, ενώ ορίστηκαν και εκπρόσωποι των μονών, στους οποίους μεταφέρθηκε η τεχνογνωσία.

Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ, κ. Μιχάλης Τσαμάζ, δήλωσε: «Η πνευματική και ιστορική κληρονομιά του Αγίου Όρους είναι ανεκτίμητης αξίας. Είναι τιμή μας που συμβάλαμε στη διαφύλαξη και ανάδειξή της μέσα από τη δημιουργία της Αθωνικής Ψηφιακής Κιβωτού, ενός εμβληματικού έργου τεχνολογίας, που ανοίγει τις πόρτες του Αγίου Όρους στην παγκόσμια κοινότητα και βάζει την Αθωνική Πολιτεία στη νέα ψηφιακή εποχή και στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη. Με σύμμαχό μας την τεχνολογία, θα συνεχίσουμε να φτιάχνουμε έναν κόσμο καλύτερο για όλους». 

Η «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός» εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ), και συγχρηματοδοτήθηκε από την Ε.Ε.

Το έργο και η σημασία του αποτυπώνονται στην ειδική σειρά ντοκιμαντέρ τριών ωριαίων επεισοδίων του COSMOTE HISTORY HD, «Άγιο Όρος - Ψηφιακή εποχή», σε παραγωγή COSMOTE TV. Το ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμο μέσω της on demand υπηρεσίας COSMOTE TV PLUS, αλλά και ελεύθερα, στο κανάλι της COSMOTE TV στο YouTube έως τις 15 Δεκεμβρίου.