Υμηττός: Πώς θα «αναγεννηθεί» - Ένας περιβαλλοντικός θησαυρός στην Αθήνα

Για το σχέδιο αναγέννησης του Υμηττού, με μια ολοκληρωμένη προσπάθεια φροντίδας και ανάδειξής του ως περιβαλλοντικού θησαυρού κυριολεκτικά μέσα στην Αθήνα μιλά ο Γιάννης Κωνσταντάτος. Εκτός από δήμαρχος Ελληνικού-Αργυρούπολης και πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης για την Επένδυση στο Ελληνικό, ο κ. Κωνσταντάτος έχει αναλάβει επίσης καθήκοντα προέδρου στον Σύνδεσμο Προστασίας και Ανάπτυξης Υμηττού (ΣΠΑΥ).

«Αν θέλαμε να συνοψίσουμε το όραμά μας σε μία πρόταση» λέει ο Γιάννης Κωνσταντάτος στο protothema.gr, «θα λέγαμε ότι, εφόσον οι Αθηναίοι δεν πήγαιναν στο βουνό, θα πάμε εμείς το βουνό σε αυτούς. Με αυτό το λογοπαίγνιο, όλοι εμείς στον ΣΠΑΥ εννοούμε ότι ο Υμηττός είναι ένα εξαιρετικά πλούσιο -αλλά εν πολλοίς άγνωστο και, δυστυχώς, παραμελημένο βουνό. Οι Αθηναίοι άρχισαν να το γνωρίζουν τώρα τελευταία, καθώς, λόγω της καραντίνας, χιλιάδες άνθρωποι επέλεγαν κάποια πλευρά του Υμηττού για τον περίπατό τους. Ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα με καλό καιρό, μπορεί να ανέβαιναν 100-150.000 άτομα για βόλτα, άθληση κ.λπ.

» Όμως, ο Υμηττός όπως τον οραματίζεται ο ΣΠΑΥ δεν θα έχει καμία σχέση με αυτό που μπορεί κάποιος να βλέπει σήμερα. Έχουμε καταστρώσει λεπτομερές σχέδιο και ήδη το έχουμε βάλει σε εφαρμογή. Σε μερικά χρόνια ο Υμηττός θα έχει αναδειχθεί σε αυτό που του αξίζει: Σε ένα σημείο παγκόσμιας αναφοράς για τους λάτρεις του βουνού, της αναψυχής και των δραστηριοτήτων στο φυσικό περιβάλλον».

Ο ΣΠΑΥ είναι ένα συλλογικό όργανο που προέκυψε από την σύμπραξη των 11 όμορων δήμων της Αττικής οι οποίοι αγγίζουν τον Υμηττό, ολόγυρα στην περιφέρειά του. Το σύνθημα του ΣΠΑΥ είναι «11 Δήμοι - 1 Αποστολή: Έντεκα δήμοι της Αττικής ενωμένοι σε ένα κοινό στόχο, την προστασία του Υμηττού από φυσικές και ανθρωπογενείς απειλές, καθώς και την ανάπτυξή του ως πνεύμονα πρασίνου».

Μολονότι υπάρχει από το 1992 και αντιστοιχεί σχεδόν στο 10% του πληθυσμού ολόκληρης της Ελλάδας (καθώς το σύνολο των δημοτών που εκπροσωπούνται είναι περίπου 1.5 εκατ. άτομα), ο ΣΠΑΥ τα τελευταία χρόνια είχε περιπέσει σε κατάσταση αδράνειας. Η νέα διοίκηση υπό τον Γιάννη Κωνσταντάτο εξελέγη ομόφωνα και ανέλαβε δράση από την πρώτη ημέρα της θητείας της. Συμπληρώνοντας έναν χρόνο δουλειάς, τα αποτελέσματα των προσπαθειών του ΣΠΑΥ και της «ψυχής» του, δηλαδή των δεκάδων εθελοντών οι οποίοι ενεργοποιήθηκαν ξανά και εξοπλίστηκαν με καινούργια μέσα, είναι ορατά.

Στη σελίδα του ΣΠΑΥ στο Facebook  μπορεί κανείς να πάρει μια μικρή ιδέα για την κατάσταση του Υμηττού πριν από τις παρεμβάσεις που έχουν ήδη γίνει. Ο Υμηττός έχει αλλάξει όψη -και μόνο χάρη στην απομάκρυνση τόνων από κάθε είδους απορρίμματα. Αυτά που μάζεψαν οι άνθρωποι του ΣΠΑΥ προκαλούν έκπληξη και ντροπή: Ανταλλακτικά αυτοκινήτων, τραπεζοκαθίσματα, κάψουλες καφέ, πλαστικά κάθε είδους κ.λπ αποδεικνύουν ότι για κάποιους ο Υμηττός ήταν κάτι σαν χωματερή.

Αλλά οι καθαρισμοί είναι απλώς ένα από τα βήματα που προβλέπει το σχέδιο του ΣΠΑΥ για την αποκατάσταση του Υμηττού. Πιο συγκεκριμένα, το όλο εγχείρημα αναλύεται σε 5 άξονες ως εξής:

α) Θωράκιση του Υμηττού
β) Ανάδειξη του Υμηττού σε Παγκόσμιο Σημείο Αναφοράς
γ) Ανάπτυξη Φιλοδασικής Συνείδησης
δ) «Έξυπνος» Υμηττός (με δημιουργία ψηφιακών εφαρμογών για τον επισκέπτη αλλά και την έγκαιρη ειδοποίηση σε περίπτωση πυρκαγιών κ.λπ)
ε) Πολιτική Προστασία και Εθελοντισμός

Άξονας 1ος: Θωράκιση του Υμηττού
- Συντήρηση Υποδομών Αντιπυρικής Προστασίας (δεξαμενές, παρατηρητήρια, υδραυλικά έργα κ.α. )
- Ενέργειες για την Πρόληψη Δασικών Πυρκαγιών (αποψίλωση από ξερά χόρτα, καθαρισμοί από σκουπίδια και εύφλεκτη βιομάζα, συντήρηση δασικών δρόμων κ.α.)

- Αποκατάσταση Καμένων Εκτάσεων (αντιπλημμυρική προστασία, συγκράτηση εδαφών, συγκράτηση σπόρων, αναδασώσεις και φροντίδα καμένων περιοχών)
(Σημαντικό: Ο ρόλος του ΣΠΑΥ είναι επικουρικός της δασικής υπηρεσίας)

Άξονας 2ος: Ανάδειξη του Υμηττού σε Παγκόσμιο Σημείο Αναφοράς
- Προστασία και Ανάδειξη Φυσικού Πλούτου (χλωρίδα, πανίδα, σπήλαια, ύδατα κ.α.)
- Ανάδειξη Πολιτιστικής Κληρονομιάς (μοναστήρια, εκκλησίες, βυζαντινοί πύργοι, αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία κ.α.)
- Δημιουργία Ευρωπαϊκά Πιστοποιημένου Μητροπολιτικού Μονοπατιού (στα πρότυπα του Mainalon Trail)
- Ανάδειξη και Αξιοποίηση των Υφιστάμενων Μονοπατιών (στόχος είναι κάθε Δήμος να σχεδιάζει τα μονοπάτια που επιθυμεί και όλα να συνδέονται μεταξύ τους)
- Διαμόρφωση Πυλών Εισόδου στον Υμηττό για κάθε Δήμο – Μέλος

Άξονας 3ος - Ανάπτυξη Φιλοδασικής Συνείδησης
- Δημιουργία Πρότυπων Υπαίθριων Περιβαλλοντικών Πάρκων Ευαισθητοποίησης
- Δημιουργία Καμπάνιας Ευαισθητοποίησης. Με κωδικό τίτλο «#Υμηττός 365» ξεκινά οργανωμένο πλάνο εθελοντικής υιοθεσίας 365 σημείων του βουνού. Πρώτη δράση θα είναι η αναδάσωση 365 δέντρων σε κάθε Δήμο γύρω από τον Υμηττό, με πρωταγωνιστές τους μαθητές.
- Οργάνωση Δράσεων με τη Συμμετοχή των Πολιτών (αναδασώσεις, καθαρισμοί, ποτίσματα, πεζοπορίες, παιχνίδια βουνού κ.α.)
- Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση Μαθητών (οργανωμένο πλάνο δράσεων στο βουνό)

Άξονας 4ος – «Έξυπνος» Υμηττός
- Δημιουργία Επιχειρησιακού Συντονιστικού Κέντρου (Η τεχνολογία ως άμυνα και εργαλείο στην διάθεση των Δήμων και των Εθελοντικών Ομάδων)
- Αναβάθμιση των Τηλεπικοινωνιών (συχνότητα ΣΠΑΥ, αναμεταδότες, ασύρματη επικοινωνία κ.α.)
- Θερμικοί ανιχνευτές έγκαιρης προειδοποίησης Πυρκαγιάς
- Ψηφιακή πλατφόρμα πληρότητας υδατοδεξαμενων με δυνατότητα παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο της στάθμης στην οποίαν βρίσκεται το νερό στις δεξαμενές, ώστε να προγραμματίζεται αυτόματα η αναπλήρωση
- Ηλεκτρονικές Πληροφοριακές Ταμπέλες στις Πύλες Εισόδου του Υμηττού για την ενημέρωση των πολιτών, ως προς τον δείκτη επικινδυνότητας εκδήλωσης πυρκαγιάς αλλά και αναφορικά με δράσεις που σχετίζονται με τον Υμηττό

Άξονας 5ος - Πολιτική Προστασία και Εθελοντισμός
- Υποστήριξη Υφιστάμενων Εθελοντικών Ομάδων (ενίσχυση με εξοπλισμό και μέσα ατομικής προστασίας, ανάδειξη του έργου τους, υιοθέτηση ιδεών, προτάσεων και καλών πρακτικών)
- Δημιουργία Νέων Εθελοντικών Ομάδων, σε Δήμους - Μέλη οι οποίοι δε διαθέτουν
- Καθιέρωση Ετήσιας Άσκησης Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Δασικής Πυρκαγιάς

Η συνάντηση του προέδρου του ΣΠΑΥ, Γιάννη Κωνσταντάτου με τον Υπουργό Εσωτερικών, Τάκη Θεοδωρικάκο στις 5 Δεκεμβρίου και η τηλεδιάσκεψη με τους κύριους εμπλεκόμενους παράγοντες χαρακτηρίστηκε σαν «ιστορικό ορόσημο» για την αποκατάσταση του Υμηττού. Κι αυτό διότι με την παρουσία του ο πρώτος τη τάξει υπουργός της κυβέρνησης επιβεβαίωσε την ενεργή συμπαράσταση της πολιτείας στο σχέδιο του ΣΠΑΥ: «Η προστασία του Υμηττού είναι μέγιστη προτεραιότητα της κυβέρνησης» δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Θεοδωρικάκος. Ανακοινώνοντας παράλληλα ότι το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» θα χρηματοδοτήσει το σύνολο των δράσεων που έχουν συζητηθεί με τους Δήμους και τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Προστασίας και Ανάπτυξης Υμηττού.

Η δέσμη των 10 δράσεων για την θωράκιση και την ανάπτυξη του Υμηττού τις οποίες θα χρηματοδοτήσει το ΥΠΕΣ αναλύεται σε:

1. Αναβάθμιση των παρατηρητηρίων του Υμηττού για την ενίσχυση του πολύτιμου έργου της δασοπροστασίας.
Στον Υμηττό υπάρχουν πάνω από 13 ενεργά παρατηρητήρια που επανδρώνονται από εθελοντές και από στελέχη της Πολιτικής Προστασίας των Δήμων. Λόγω παλαιότητας παρατηρούνται σοβαρές φθορές γεγονός που τα καθιστά μη λειτουργικά. Μέσω του Προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης» θα γίνει η αναβάθμισή τους, ενώ παράλληλα θα εγκατασταθούν σύγχρονα παρατηρητήρια φύλαξης του Υμηττού, προκειμένου να διευκολυνθεί το κρίσιμης σημασίας έργο της δασοπροστασίας.

2. Προμήθεια νέων δεξαμενών νερού για την αύξηση των σημείων ανεφοδιασμού πυροσβεστικών οχημάτων και ελικοπτέρων.
Στο όρος Υμηττός υπάρχουν περί τις 150 δεξαμενές. Αυτές είχαν τοποθετηθεί για λόγους πυροσφάλειας και για λόγους συντήρησης των αναδασωτικών εργασιών που πραγματοποιούνται στο βουνό. Στόχος είναι η αντικατάσταση και η αναβάθμιση των παλαιότερων δεξαμενών προκειμένου να είναι λειτουργικές ώστε να διευκολύνεται το Πυροσβεστικό Σώμα και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στον ανεφοδιασμό των πυροσβεστικών οχημάτων.

3. Παροχή 15 νέων πυροσβεστικών οχημάτων άμεσης επέμβασης για τους Δήμους και τις Εθελοντικές Ομάδες Δασοπυρόσβεσης γύρω από τον Υμηττό.
Σε όλη την περιφέρεια του Υμηττού υπάρχουν 14 εθελοντικές ομάδες δασοπροστασίας - πυρόσβεσης οι οποίες είναι ενταγμένες στο Μητρώο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Aπαρτίζονται από εθελοντές που είναι εκπαιδευμένοι και συμβάλλουν ενεργά στο έργο της πρόληψης αλλά και της κατάσβεση δασικών πυρκαγιών. Για το λόγο αυτό πρέπει να φέρουν τον προβλεπόμενο εξοπλισμό και τα μέσα ατομικής προστασίας που απαιτούνται για την ασφαλή πραγματοποίηση του έργου τους.

4. Ενίσχυση των Εθελοντικών Ομάδων και των Στελεχών Πολιτικής Προστασίας των Δήμων με πυροσβεστικό εξοπλισμό, μέσα ατομικής προστασίας και εξοπλισμό ασύρματης επικοινωνίας.

5. Δημιουργία σύγχρονων πυλών ενημέρωσης κοινού για λόγους Πολιτικής Προστασίας. 
Το κοινό των επισκεπτών θα προσεγγίζει τον Υμηττό μέσω σύγχρονων πυλών εισόδου, ώστε η πρόσβαση να είναι οργανωμένη πλήρως. Παράλληλος στόχος, η ανάδειξη σημείων του Υμηττού και ενημέρωσης για τον ημερήσιο χάρτη πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς.

6. Δημιουργία πρότυπων υπαίθριων περιβαλλοντικών χώρων για την ενίσχυση της φιλοδασικής συνείδησης.
Πρόκειται για μία πρωτοποριακή ιδέα που θα αναδείξει την ιστορία του Υμηττού και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία των 11 Δήμων που βρίσκονται γύρω από αυτόν, μέσα από τη δημιουργία θεματικών υπαίθριων χώρων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού.

7. SMART ΥΜΗΤΤΟΣ - Δημιουργία Σύγχρονου Κέντρου Επιχειρήσεων του ΣΠΑΥ και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για την θωράκιση και την προστασία του Υμηττού

8. Ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσεων για την καθιέρωση του Υμηττού ως το 1ο Zero Plastic Βουνό της Ευρώπης.
Στο πλαίσιο συμμόρφωσης της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης και λαμβάνοντας υπόψη την προτεραιότητα της Κυβέρνησης και τις εξαγγελίες του ίδιου του Πρωθυπουργού για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης, σχεδιάζεται από τον ΣΠΑΥ ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα συντονισμένων καθαρισμών και δράσεων προκειμένου να γίνει ο Υμηττός το 1ο Zero Plastic Βουνό της Ευρώπης.

9. Χρηματοδότηση χρήσιμων μελετών για την προστασία και την ανάδειξη του Υμηττού

10. Ενίσχυση του στόλου του ΣΠΑΥ με νέα ηλεκτροκίνητα οχήματα - Carbon Free Hymettus.
Στόχος είναι η προμήθεια ηλεκτρικών οχημάτων όπου θα αποτελέσουν έναν εναλλακτικό τρόπο αστικής μετακίνησης για τον ΣΠΑΥ προβάλλοντας και ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την πράσινη ανάπτυξη που πρεσβεύει η ηλεκτροκίνηση.

Στην τηλεδιάσκεψη για το μέλλον του Υμηττού, εκτός από τον Υπουργό Εσωτερικών και τον πρόεδρο του ΣΠΑΥ συμμετείχαν επίσης οι δήμαρχοι: Αγίας Παρασκευής κ. Βασίλης Ζορμπάς, Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης κ. Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, Βύρωνα κ. Άκης Κατωπόδης, Ηλιούπολης κ. Γιώργιος Χατζηδάκης, Καισαριανής κ. Χρήστος Βοσκόπουλος, Κρωπίας κ. Δημήτρης Κιούσης, Παιανίας κ. Ισίδωρος Μάδης, Παπάγου - Χολαργού κ. Ηλίας Αποστολόπουλος, αντιδήμαρχοι Πολιτικής Προστασίας των Δήμων, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΠΑΥ, το επιτελείο και το επιστημονικό προσωπικό του Συνδέσμου και, φυσικα, οι επικεφαλής των Εθελοντικών Ομάδων Δασοπροστασίας και Πυρόσβεσης γύρω από τον Υμηττό.

Γενικότερα, όπως τονίζει ο Γιάννης Κωνσταντάτος, «το μεγάλο στοίχημα είναι να βάλουμε τον Υμηττό στη ζωή των Αθηναίων και των Ελλήνων με το σωστό τρόπο. Χρειάζεται να αλλάξουμε την εσφαλμένη νοοτροπία την οποίαν με λύπη μου παρατηρώ πολύ συχνά, βλέποντας εκατοντάδες αυτοκίνητα να προκαλούν συμφόρηση στους στενούς ορεινούς δρόμους, προκαλώντας μια πολυδιάστατη όχληση, στους πεζοπόρους, τους αθλούμενους και το ίδιο το βουνό. Η λογική 'παίρνω το αυτοκίνητο και κάνω βόλτα στον Υμηττό, αλα Αράχωβα' δεν μπορεί να γίνει δεκτή. Δουλεύουμε ήδη με την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και την εκπαίδευση των παιδιών. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε να καλλιεργήσουμε το σεβασμό των πολιτών στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον του Υμηττού».

Μια άλλη, ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και σημαντική διάσταση της αποκατάστασης του Υμηττού, είναι η ένταξή του σε ένα μικρό -αλλά εξαιρετικά σπάνιο- τουριστικό «οικοσύστημα», σε συνάρτηση με την επένδυση στο Ελληνικό. Επ' αυτού ο Γιάννης Κωνσταντάτος εξηγεί ότι «το δικό μου προσωπικό, φιλόδοξο σχέδιο, όχι μόνο ως προέδρου του ΣΠΑΥ αλλά και υπό τις ιδιότητές μου ως δημάρχου Ελληνικού-Αργυρούπολης και προέδρου του Φορέα Διαχείρισης για την Επένδυση στο Ελληνικό, είναι να βλέπουμε συμπολίτες μας από μακρινές περιοχές της Αθήνας ή και της υπόλοιπης Ελλάδας να απολαμβάνουν όλα όσα μπορεί να τους προσφέρει η περιοχή. Με την επένδυση στο Ελληνικό, θα δημιουργηθεί ένα πάρκο 2.500 στρεμμάτων. Μαζί με αυτό, θα διαμορφωθεί μια νέα παραλία η οποία θα αναπτυχθεί στο δήμο μας. Είναι, λοιπόν πολύ σημαντικό κάθε επισκέπτης που θα φθάνει πχ στο μετρό του Ελληνικού, να μπορεί να κατεβαίνει στο πάρκο και την παραλία, αλλά με την ίδια σύνδεση να ανεβαίνει και στον Υμηττό. Έτσι θα έχουμε έναν μοναδικό συνδυασμό: Βουνό, με την κυριολεκτική και φυσική του έννοια. Μητροπολιτικό πάρκο -ίσως το μεγαλύτερο στην Ευρώπη- και μία καταπληκτική παραλία -Σαρωνικός. Ας μου πει κάποιος σε ποιο άλλο μέρος του πλανήτη μπορούν να συνδυαστούν τρία, εντελώς διαφορετικά και υπέροχα τοπία, μέσα σε μια διαδρομή μόλις 5 χιλιομέτρων».