Προαγωνιστικός έλεγχος και άσκηση στην εποχή της πανδημίας Covid 19
15.03.2021
11:29
Ο διευθυντής της Β΄ Καρδιολογικής Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου της Αθήνας, Σπύρος Παπαϊωάννου, γράφει για τον προαγωνιστικό έλεγχο και την άσκηση στην εποχή της πανδημίας του Covid 19.
«Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μας και την καθημερινότητα τον τελευταίο χρόνο ήταν ριζικές και αναπόφευκτες. Οι κανόνες της κοινωνικής αποστασιοποίησης έχουν επηρεάσει από την κοινή άθληση ως τον πρωταθλητισμό. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας άνω του 80% των λοιμώξεων COVID-19 διαδράμουν ασυμπτωματικές ως εκ τούτου ήταν αναγκαία η απάντηση σε ερωτήματα πέριξ της άσκησης καθώς ο ασκούμενος πρέπει να δύναται να προστατευθεί και να προστατεύει τους γύρω του.
Η τακτική μετρίου βαθμού άσκηση έχει αναμφίβολα ευεργετικές επιδράσεις τόσο για το καρδιαγγειακό σύστημα όσο στο ανοσοποιητικό. Οι αθλητές και οι συχνά αθλούμενοι που διατηρούν ένα υγιεινό τρόπο ζωής έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες για μεταβολικά και καρδιαγγειακά νοσήματα, που όπως είναι γνωστό πλέον αποτελούν παράγοντες υψηλού κινδύνου για σοβαρή COVID 19 λοίμωξη. Τονίζεται, δε, ότι οι αθλούμενοι παρουσιάζουν βελτιωμένο ανοσοποιητικό σύστημα με χαμηλά επίπεδα δεικτών φλεγμονής.
Σε αντίθεση με την κοινή άθληση, η έντονη παρατεταμένη άσκηση και ο πρωταθλητισμός ίσως δεν είναι τόσο ευεργετικές και υπάρχει διχογνωμία στους ειδικούς. Συγκεκριμένα σε αθλητές υψηλού επιπέδου παρατηρείται καταπόνηση και επιβάρυνση της καρδιάς καθώς και ενίοτε του ανοσοποιητικού, έστω και υποκλινική. Στη νέα πανδημία, λοιπόν, γεννήθηκε το ερώτημα του αν αυτοί οι αθλητές έχουν υψηλότερο κίνδυνο για COVID 19 σοβαρή λοίμωξη και αν θα πρέπει να λαμβάνουν επιπλέον μέτρα την περίοδο που διανύουμε.
Πλέον είναι γνωστό ότι ο COVID 19 συχνά ασκεί καρδιοτρόπες δράσεις και οι προτεινόμενοι μηχανισμοί είναι αυτοί της άμεσης λοίμωξης και της επαγόμενης από την φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού βλάβες. Ενώ για τους ασυμπτωματικούς δεν έχουμε σαφή εικόνα, γνωρίζουμε ότι στους νοσηλευόμενους ως και το 25% αυτών εμφανίζουν καρδιακή βλάβη κάποιου βαθμού, ποσοστό σαφώς υψηλότερο από αυτό των λοιπών ιογενών εποχιακών λοιμώξεων. Η βλάβη εμφανίζεται είτε με τη μορφή αρρυθμιογένεσης είτε με βλάβη του καρδιακού μυ. Σε όλες τις περιπτώσεις φλεγμονής της καρδιάς – μυοκαρδίτιδας - υπάρχει ολική αποχή από την άσκηση για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών που κατευθύνεται από τα ευρήματα και την κλινική εικόνα. Η άσκηση εν μέσω ενεργούς μυοκαρδίτιδας ή στην υποξεία φάση αυτής είναι αιτία αιφνιδίου θανάτου και υπολογίζεται ότι 7-20% των αιφνιδίων θανάτων στην άθληση σε νέους οφείλεται σε μυοκαρδίτιδα. Οι πάσχοντες από COVID 19 ασυμπτωματική ή ήπια λοίμωξη δεν ενδέχεται να βρίσκονται σε κίνδυνο κατά την άθληση μετά το πέρας της λοίμωξης. Σε περίπτωση, όμως, νοσηλείας και βαριάς νόσησης απαιτείται εξατομικευμένος έλεγχος προ επιστροφής στην αθλητική δραστηριότητα.
Ποια θα πρέπει να είναι, επομένως, η προαθλητική διαχείριση όσων επιθυμούν να αθληθούν και δεν νοσούν/ δεν έχουν νοσήσει από COVID 19; Η απάντηση είναι η ίδια με την προ-πανδημίας εποχή. Καρδιολογική εξέταση, ιστορικό, ηλεκτροκαρδιογράφημα και κατά περίπτωση υπέρηχος καρδιάς αρκούν για να τεθεί το συμπέρασμα. Στην περίπτωση του πρωταθλητισμού, ωστόσο, απαιτείται πιο ενδελεχής τακτικός έλεγχος, που δε διαφέρει όμως από τον γινόμενο την προ COVID 19 εποχή. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται η ατομική άθληση ή άθληση σε μικρές ελεγχόμενες ομάδες με τήρηση των απαιτούμενων αποστάσεων.
Το καίριο και πιο δύσκολο ερώτημα είναι η επιστροφή στην άσκηση μετά τη λοίμωξη. Υπάρχουν αρκετά ερωτήματα και κενά ακόμη στη γνώμη των ειδικών για χρόνο αποχής, αλλά ένα έτος μετά υπάρχει αρκετή εμπειρία ώστε να συσταθεί ένα πλάνο. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι σε ήπια νόσο χωρίς νοσηλεία σε υγιείς μπορεί να γίνει σταδιακή έναρξη της άθλησης μετά την πλήρη ανάρρωση χωρίς κίνδυνο. Εάν υπάρχει καρδιολογικό ιστορικό ή άλλη χρόνια πάθηση και στην περίπτωση νοσηλείας απαιτείται πιο εκτενής έλεγχος. Υπογραμμίζεται ότι η επανέναρξη της άσκησης πρέπει να γίνεται σταδιακά και με εγρήγορση για πιθανή νέα συμπτωματολογία.
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση του πρωταθλητισμού και της έντονης άθλησης; Το Αμερικανικό Κολλέγιο Καρδιολογίας έχει συνοψίσει οδηγίες ειδικών. Ξεκινώντας με τους ασυμπτωματικούς φορείς που εντοπίστηκαν θετικοί στον ιό αλλά δεν εμφανίζουν κλινική νόσηση προτείνεται 2 εβδομάδες αποχή από άσκηση μετά το θετικό τεστ. Ταυτόχρονα πρέπει να υπάρχει στενή επιτήρηση για τυχόν εκδήλωση σημείων ή συμπτωμάτων, που αλλάζουν το πλάνο αποχής. Σε περίπτωση COVID 19 θετικού ασθενή με ήπια συμπτώματα που δεν απαιτούν νοσηλεία επιβάλλεται αποχή από την άσκηση για 2 εβδομάδες μετά τη λύση των συμπτωμάτων και επανέναρξη μόνο μετά από αξιολόγηση από τον θεράπων ιατρό. Στην αξιολόγηση αυτή απαιτείται αιματολογικός και καρδιολογικός έλεγχος και αν είναι φυσιολογικός προτείνεται σταδιακή επανένταξη υπό επιτήρηση. Αν εμφανιστούν ενδείξεις όμως καρδιακής βλάβης ο ασθενής ακολουθεί θεραπεία και παρακολούθηση ως επί μυοκαρδίτιδας. Στην κατηγορία της σοβαρής νόσησης και της νοσηλείας τότε ο καρδιολογικός έλεγχος γίνεται εκ των πραγμάτων στο νοσοκομείο. Αν είναι φυσιολογικός τότε 2 εβδομάδες μετά το εξιτήριο γίνεται επανεξέταση και αν όλα βαίνουν καλώς είναι εφικτή η σταδιακή και υπό στενή επίβλεψη έναρξη της άσκησης. Είναι αντιληπτό, δε, ότι σε παθολογικά ευρήματα από την καρδιά στη νοσηλεία ακολουθείται ο αλγόριθμος της μυοκαρδίτιδας.
Αν και η επιστροφή μετά τη λοίμωξη φαίνεται δαιδαλώδης, δε θα πρέπει να παραμελούμε τη σωματική άσκηση εφόσον γίνεται με κανόνες. Η πανδημία έχει αποτελέσει για κάποιους αφορμή για αθλητική δραστηριότητα στην ύπαιθρο ή στο σπίτι, ενώ για άλλους με κλειστές τις δομές των γυμναστηρίων είναι αιτία για αποχή. Εμείς ενθαρρύνουμε τη σωματική ευεξία, καθώς εκτός από τη συμβολή της στην καρδιά αμβλύνει τις επιπτώσεις της ψυχολογικής επιβάρυνσης της αποστασιοποίησης.
Σπύρος Παπαϊωάννου
MD,PhD,FESC
ΠΛΧΟΣ (ΥΙ)
Επεμβατικός Καρδιολόγος
Διευθυντής Β΄ Καρδιολογικής Κλινικής ΝΝΑ
Ειδήσεις σήμερα:
Γερμανία: Ήττα του CDU και της AfD οι εκλογές σε Βάδη - Βυρτεμβέργη και Ρηνανία - Παλατινάτο
Ποιες ατομικές επιχειρήσεις θα φορολογηθούν με συντελεστή 4,5% φέτος
AstraZeneca: Ο έλεγχος σε 17 εκατ. εμβολιασμένους δείχνει ότι δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος θρόμβων
«Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μας και την καθημερινότητα τον τελευταίο χρόνο ήταν ριζικές και αναπόφευκτες. Οι κανόνες της κοινωνικής αποστασιοποίησης έχουν επηρεάσει από την κοινή άθληση ως τον πρωταθλητισμό. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας άνω του 80% των λοιμώξεων COVID-19 διαδράμουν ασυμπτωματικές ως εκ τούτου ήταν αναγκαία η απάντηση σε ερωτήματα πέριξ της άσκησης καθώς ο ασκούμενος πρέπει να δύναται να προστατευθεί και να προστατεύει τους γύρω του.
Η τακτική μετρίου βαθμού άσκηση έχει αναμφίβολα ευεργετικές επιδράσεις τόσο για το καρδιαγγειακό σύστημα όσο στο ανοσοποιητικό. Οι αθλητές και οι συχνά αθλούμενοι που διατηρούν ένα υγιεινό τρόπο ζωής έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες για μεταβολικά και καρδιαγγειακά νοσήματα, που όπως είναι γνωστό πλέον αποτελούν παράγοντες υψηλού κινδύνου για σοβαρή COVID 19 λοίμωξη. Τονίζεται, δε, ότι οι αθλούμενοι παρουσιάζουν βελτιωμένο ανοσοποιητικό σύστημα με χαμηλά επίπεδα δεικτών φλεγμονής.
Σε αντίθεση με την κοινή άθληση, η έντονη παρατεταμένη άσκηση και ο πρωταθλητισμός ίσως δεν είναι τόσο ευεργετικές και υπάρχει διχογνωμία στους ειδικούς. Συγκεκριμένα σε αθλητές υψηλού επιπέδου παρατηρείται καταπόνηση και επιβάρυνση της καρδιάς καθώς και ενίοτε του ανοσοποιητικού, έστω και υποκλινική. Στη νέα πανδημία, λοιπόν, γεννήθηκε το ερώτημα του αν αυτοί οι αθλητές έχουν υψηλότερο κίνδυνο για COVID 19 σοβαρή λοίμωξη και αν θα πρέπει να λαμβάνουν επιπλέον μέτρα την περίοδο που διανύουμε.
Πλέον είναι γνωστό ότι ο COVID 19 συχνά ασκεί καρδιοτρόπες δράσεις και οι προτεινόμενοι μηχανισμοί είναι αυτοί της άμεσης λοίμωξης και της επαγόμενης από την φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού βλάβες. Ενώ για τους ασυμπτωματικούς δεν έχουμε σαφή εικόνα, γνωρίζουμε ότι στους νοσηλευόμενους ως και το 25% αυτών εμφανίζουν καρδιακή βλάβη κάποιου βαθμού, ποσοστό σαφώς υψηλότερο από αυτό των λοιπών ιογενών εποχιακών λοιμώξεων. Η βλάβη εμφανίζεται είτε με τη μορφή αρρυθμιογένεσης είτε με βλάβη του καρδιακού μυ. Σε όλες τις περιπτώσεις φλεγμονής της καρδιάς – μυοκαρδίτιδας - υπάρχει ολική αποχή από την άσκηση για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών που κατευθύνεται από τα ευρήματα και την κλινική εικόνα. Η άσκηση εν μέσω ενεργούς μυοκαρδίτιδας ή στην υποξεία φάση αυτής είναι αιτία αιφνιδίου θανάτου και υπολογίζεται ότι 7-20% των αιφνιδίων θανάτων στην άθληση σε νέους οφείλεται σε μυοκαρδίτιδα. Οι πάσχοντες από COVID 19 ασυμπτωματική ή ήπια λοίμωξη δεν ενδέχεται να βρίσκονται σε κίνδυνο κατά την άθληση μετά το πέρας της λοίμωξης. Σε περίπτωση, όμως, νοσηλείας και βαριάς νόσησης απαιτείται εξατομικευμένος έλεγχος προ επιστροφής στην αθλητική δραστηριότητα.
Ποια θα πρέπει να είναι, επομένως, η προαθλητική διαχείριση όσων επιθυμούν να αθληθούν και δεν νοσούν/ δεν έχουν νοσήσει από COVID 19; Η απάντηση είναι η ίδια με την προ-πανδημίας εποχή. Καρδιολογική εξέταση, ιστορικό, ηλεκτροκαρδιογράφημα και κατά περίπτωση υπέρηχος καρδιάς αρκούν για να τεθεί το συμπέρασμα. Στην περίπτωση του πρωταθλητισμού, ωστόσο, απαιτείται πιο ενδελεχής τακτικός έλεγχος, που δε διαφέρει όμως από τον γινόμενο την προ COVID 19 εποχή. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται η ατομική άθληση ή άθληση σε μικρές ελεγχόμενες ομάδες με τήρηση των απαιτούμενων αποστάσεων.
Το καίριο και πιο δύσκολο ερώτημα είναι η επιστροφή στην άσκηση μετά τη λοίμωξη. Υπάρχουν αρκετά ερωτήματα και κενά ακόμη στη γνώμη των ειδικών για χρόνο αποχής, αλλά ένα έτος μετά υπάρχει αρκετή εμπειρία ώστε να συσταθεί ένα πλάνο. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι σε ήπια νόσο χωρίς νοσηλεία σε υγιείς μπορεί να γίνει σταδιακή έναρξη της άθλησης μετά την πλήρη ανάρρωση χωρίς κίνδυνο. Εάν υπάρχει καρδιολογικό ιστορικό ή άλλη χρόνια πάθηση και στην περίπτωση νοσηλείας απαιτείται πιο εκτενής έλεγχος. Υπογραμμίζεται ότι η επανέναρξη της άσκησης πρέπει να γίνεται σταδιακά και με εγρήγορση για πιθανή νέα συμπτωματολογία.
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση του πρωταθλητισμού και της έντονης άθλησης; Το Αμερικανικό Κολλέγιο Καρδιολογίας έχει συνοψίσει οδηγίες ειδικών. Ξεκινώντας με τους ασυμπτωματικούς φορείς που εντοπίστηκαν θετικοί στον ιό αλλά δεν εμφανίζουν κλινική νόσηση προτείνεται 2 εβδομάδες αποχή από άσκηση μετά το θετικό τεστ. Ταυτόχρονα πρέπει να υπάρχει στενή επιτήρηση για τυχόν εκδήλωση σημείων ή συμπτωμάτων, που αλλάζουν το πλάνο αποχής. Σε περίπτωση COVID 19 θετικού ασθενή με ήπια συμπτώματα που δεν απαιτούν νοσηλεία επιβάλλεται αποχή από την άσκηση για 2 εβδομάδες μετά τη λύση των συμπτωμάτων και επανέναρξη μόνο μετά από αξιολόγηση από τον θεράπων ιατρό. Στην αξιολόγηση αυτή απαιτείται αιματολογικός και καρδιολογικός έλεγχος και αν είναι φυσιολογικός προτείνεται σταδιακή επανένταξη υπό επιτήρηση. Αν εμφανιστούν ενδείξεις όμως καρδιακής βλάβης ο ασθενής ακολουθεί θεραπεία και παρακολούθηση ως επί μυοκαρδίτιδας. Στην κατηγορία της σοβαρής νόσησης και της νοσηλείας τότε ο καρδιολογικός έλεγχος γίνεται εκ των πραγμάτων στο νοσοκομείο. Αν είναι φυσιολογικός τότε 2 εβδομάδες μετά το εξιτήριο γίνεται επανεξέταση και αν όλα βαίνουν καλώς είναι εφικτή η σταδιακή και υπό στενή επίβλεψη έναρξη της άσκησης. Είναι αντιληπτό, δε, ότι σε παθολογικά ευρήματα από την καρδιά στη νοσηλεία ακολουθείται ο αλγόριθμος της μυοκαρδίτιδας.
Αν και η επιστροφή μετά τη λοίμωξη φαίνεται δαιδαλώδης, δε θα πρέπει να παραμελούμε τη σωματική άσκηση εφόσον γίνεται με κανόνες. Η πανδημία έχει αποτελέσει για κάποιους αφορμή για αθλητική δραστηριότητα στην ύπαιθρο ή στο σπίτι, ενώ για άλλους με κλειστές τις δομές των γυμναστηρίων είναι αιτία για αποχή. Εμείς ενθαρρύνουμε τη σωματική ευεξία, καθώς εκτός από τη συμβολή της στην καρδιά αμβλύνει τις επιπτώσεις της ψυχολογικής επιβάρυνσης της αποστασιοποίησης.
Σπύρος Παπαϊωάννου
MD,PhD,FESC
ΠΛΧΟΣ (ΥΙ)
Επεμβατικός Καρδιολόγος
Διευθυντής Β΄ Καρδιολογικής Κλινικής ΝΝΑ
Ειδήσεις σήμερα:
Γερμανία: Ήττα του CDU και της AfD οι εκλογές σε Βάδη - Βυρτεμβέργη και Ρηνανία - Παλατινάτο
Ποιες ατομικές επιχειρήσεις θα φορολογηθούν με συντελεστή 4,5% φέτος
AstraZeneca: Ο έλεγχος σε 17 εκατ. εμβολιασμένους δείχνει ότι δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος θρόμβων
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr