«Burnout»: Τι είναι το Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης και ποια τα συμπτώματά του

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Γνωρίζατε ότι το σύνδρομο εξουθένωσης ιστορικά πρωτοαναφέρθηκε το 1974 από τον Freudenberger και αφορούσε στην εργασιακή εξάντληση των εργαζομένων στον τομέα της ψυχικής υγείας; Εξαιτίας της αγχωτικής καθημερινότητας, που σχετίζεται με τις αυξημένες εργατοώρες, καθώς και τις ατέλειωτες εργασιακού τύπου υποχρεώσεις, το συγκεκριμένο σύνδρομο γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλα τα επαγγελματικά πεδία.

Το «σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης-Burnout» συμπεριλήφθηκε στην Στατιστική Ταξινόμηση Νόσων και Σχετικών Προβλημάτων Υγείας, ICD-10, ενώ πλέον περιλαμβάνεται στο ICD-11 με πιο λεπτομερή ορισμό, κατόπιν συστάσεων από ειδικούς στον τομέα της υγείας. Ο ορισμός στο ICD-11 είναι πολύ σημαντικός, καθώς ξεκαθαρίζει ότι η επαγγελματική εξάντληση αφορά αποκλειστικά στο εργασιακό πλαίσιο και όχι στους υπολοίπους τομείς της ζωής.

Με απόφαση της Παγκόσμιας Διάσκεψης για την Υγεία, που έλαβε μέρος στη Γενεύη, ο ΠΟΥ αναγνώρισε τον αντίκτυπο του χρόνιου στρες στον επαγγελματικό χώρο, το οποίο δεν έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς.

Τα συμπτώματα του Συνδρόμου Burn out χαρακτηρίζονται από:

Α) Χρόνια Κόπωση, εξάντληση

Β) Επαγγελματική αποστασιοποίηση, αίσθημα απαισιοδοξίας ή κυνισμού σε σχέση με την εργασία

Γ) Μειωμένη απόδοση

Η επαγγελματική εξουθένωση σχετίζεται με την επαγγελματική αφοσίωση ενός εργαζομένου, ο οποίος βρίσκει νόημα στη ζωή του μέσα από την εργασία ή την κοινωνική ταυτότητα που του προσδίδει ο συγκεκριμένος ρόλος. Η επιβεβαίωση της ταυτότητας του ανθρώπου μέσα από επαγγελματικές επιτυχίες σχετίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό με το «Burn out» συγκριτικά με τον αγώνα επιβίωσης -π.χ. με τις οικονομικές απολαβές. Και αυτό, διότι πέρα από τα επαγγέλματα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ευαλωτότητας λόγω εργασιακών συνθηκών, πάντα υπάρχει ο παράγοντας προσωπικότητα του εργαζομένου.

Ο Cherniss χαρακτήρισε το σύνδρομο «Burn out» ως την «αρρώστια των υπεραφοσιωμένων». Όταν η απόλυτη αφοσίωση στην εργασία καταλήγει σε «κάψιμο», ήτοι σε συναισθηματική και σωματική κόπωση, τότε η εργασιακή απόδοση εκ των πραγμάτων θα μειωθεί.

Σύμφωνα με τον Freudenberger, οι εργαζόμενοι που τους απορροφά η εργασία, διότι νιώθουν την ανάγκη να προσφέρουν όσο περισσότερό μπορούν, καθώς και οι αυταρχικοί εργαζόμενοι, που δεν εμπιστεύονται άλλους και πρέπει όλα να περνάνε από τα χέρια τους, είναι πιο ευάλωτοι στην επαγγελματική εξάντληση. Άλλοι ειδικοί θεωρούν ότι, όταν ο εργαζόμενος χάσει τα ιδανικά και τους σκοπούς που σχετίζονται με την εργασία του, τότε και αυτό αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα (Sturgess et al, 1983). Αξίζει να σημειωθεί ότι ψυχολογική πίεση μπορεί να υφίσταται και ένας εργαζόμενος όχι μόνο από τον όγκο της εργασίας, αλλά και από την ανασφάλεια, την ασυμφωνία με το εργασιακό καθεστώς, το πλαίσιο που μπορεί να μην του ταιριάζει ή από τις σχέσεις με τους συναδέλφους του.

Δυστυχώς, ορισμένες φορές, ίσως επειδή ο όρος «επαγγελματική εξουθένωση» (burnout) είναι σχετικά νέος, χρησιμοποιείται καταχρηστικά ως συνώνυμο της εργασιακής πίεσης, αποξένωσης ή και κατάθλιψης. Το «burn out» σχετίζεται με την υπερβολική και μη ρεαλιστική προσπάθεια είτε σε συναισθηματική εμπλοκή του εργαζομένου είτε στον υπερβολικό χρόνο που επενδύει στην εργασία, καθώς και με τις υψηλές προσδοκίες που θέτει η εργασία σε εκείνον ή ο ίδιος στον εαυτό του.

Συνεπώς, εδώ τίθεται το εξής ερώτημα: να εργάζεται κάποιος για το ευ ζην ή να ζει και να «αυτοπραγματώνεται» μέσα από την εργασία του; O «workaholic» επαγγελματίας που κινητοποιείται μέσα από τον ανταγωνισμό και όχι την αλτρουιστική φύση του επαγγέλματός του θα λάβει λιγότερη ικανοποίηση από τη δουλειά του και θα απογοητευτεί πιο εύκολα, καθώς έχει συνεχώς προσδοκίες από τον εαυτό του.

Ως κλινικός ψυχολόγος, έχω την άποψη ότι ο άνθρωπος που ζει μέσα από την εργασία και δεν ζει από την εργασία ξεχνάει το νόημα της ζωής. Εάν ο άνθρωπος στρέψει το «εγώ» του σε μια ανιδιοτελή διάσταση, τότε και μόνο τότε μπορεί ο ρόλος του σε αυτό τον κόσμο να έχει νόημα, αφήνοντας θετικό αντίκτυπο μέσα από την εργασία του στην κοινωνία.

- Βρείτε την Έλσα Μπάρδα στις σελίδες της στο Facebook, πατώντας εδώ και εδώ - Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.




Ειδήσεις σήμερα: 

Στις κάλπες αύριο οι πολίτες της Αλβανίας - Μέσα σε κλίμα έντασης και αβεβαιότητας οι εκλογές

Θρίλερ σε γηροκομείο στα Χανιά: Έρευνα υπό την εποπτεία του Αρείου Πάγου για τους 68 θανάτους

Λασποβροχή, καταιγίδες και πτώση της θερμοκρασίας σήμερα