Αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα: Αυστηρότερες ποινές, λιγότερες αποφυλακίσεις για ειδεχθή εγκλήματα
28.06.202123:04
Η αρμόδια επιτροπή πρότεινε αυστηροποίηση πολλών αδικημάτων, ανάμεσά τους και τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας των ανηλίκων - Σταματούν οι αποφυλακίσεις με βραχιολάκι για όσους έχουν καταδικαστεί για κακουργήματα - Αυξάνεται ο χρόνος πραγματικής έκτισης της ποινής της ισόβιας κάθειρξης στα 18 έτη από 16 που είναι σήμερα
Τρεις βασικούς άξονες αδικημάτων του νέου Ποινικού Κώδικα, οι οποίοι είναι τα ειδεχθή και τα ιδιαζόντως ειδεχθή εγκλήματα, όπως αυτό στα Γλυκά Νερά που έχει συγκλονίσει την κοινή γνώμη, τα σεξουαλικά και τα εγκλήματα κατά των ανηλίκων αυστηροποιούνται στο έπακρο, ενώ την ίδια στιγμή επιβάλλεται καθυστέρηση στο άνοιγμα των πυλών των φυλακών για τους βαρυποινίτες και τους ισοβίτες. Πάντως, ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Τσιάρας επισημαίνει ότι «όταν μιλάμε για αλλαγή του Ποινικού Κώδικα πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας όλες τις παραμέτρους», ξεκαθαρίζοντας παράλληλα ότι: «Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί κάποιος να νομοθετήσει έναν Ποινικό Κώδικα με την ψυχολογία της στιγμής ή κάτω από το βάρος κάποιων γεγονότων που σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο μπορεί να διαμορφώνουν την κοινή γνώμη ή το περί κοινού δικαίου αίσθημα».
Αντίθετα, συνεχίζει ο κ. Τσιάρας, «πρέπει κανείς να νομοθετεί βλέποντας μακροπρόθεσμα ποια θα είναι η επίδραση ενός Ποινικού Κώδικα και στο σωφρονιστικό μας σύστημα, στην ίδια την κοινωνία και στους πολίτες που περιμένουν να ικανοποιείται το δικό τους περί κοινού δικαίου αίσθημα, αλλά και να αισθάνονται ασφαλείς».
Πάντως, δεν μπορεί να παραβλεφθεί ότι ελάχιστες ώρες προτού κλείσει η Βουλή προκειμένου να οδηγηθούμε στις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιχάλης Καλογήρου πέρασε από το Κοινοβούλιο με την πλειοψηφία του τότε κυβερνώντος κόμματος τον νέο Ποινικό Κώδικα (νόμος 4619/2019), η ισχύς του οποίου άρχισε από την 19η Ιουλίου 2019. Με τον νέο Ποινικό Κώδικα επήλθε μεγάλη μείωση των ποινών, μετατροπή κακουργημάτων σε πλημμελήματα, επίσπευση αποφυλακίσεων ισοβιτών και καταδικασθέντων για βαριά κακουργηματικού χαρακτήρα αδικήματα.
Ο απόηχος του νέου Ποινικού Κώδικα επέφερε ένα ντόμινο αποφυλακίσεων και ελαφρύνσεων των ποινών. Και μετά από αντιδράσεις του νομικού κόσμου, αλλά και της κοινής γνώμης, επήλθαν ήδη -κατόπιν εορτής φυσικά, καθώς ισχύει ο νομικός κανόνας ότι εφαρμόζεται η ευνοϊκότερη νομοθετική ρύθμιση ακόμη και αν ίσχυσε για λίγα λεπτά της ώρας- κάποιες τροποποιήσεις, ενώ ένα μεγάλο μέρος των καταδικασθέντων επωφελήθηκε των ευεργετικών διατάξεων του νέου Ποινικού Κώδικα και είτε αποφυλακίστηκε είτε μείωσε κατά πολύ τις ποινές που είχαν επιβληθεί.
Ηδη η αρμόδια επιτροπή που έχει συγκροτηθεί από το 2019 στο υπουργείο Δικαιοσύνης υπό τον καθηγητή του Ποινικού Δικαίου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Λάμπρο Μαργαρίτη, της οποίας αποστολή είναι να παρακολουθεί τις αδυναμίες του νέου Ποινικού Κώδικα, παρέδωσε στον κ. Τσιάρα την πρότασή της για τις νέες αλλαγές.
Η πρόταση της επιτροπής
Με την πρόταση της επιτροπής αυστηροποιούνται ορισμένα αδικήματα, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, στις σκέψεις του υπουργού Δικαιοσύνης είναι η περαιτέρω αυστηροποίηση των ποινών σε τρεις άξονες, που είναι:
Πρώτον, τα ιδιαζόντως ειδεχθή και τα ειδεχθή εγκλήματα. Να σημειωθεί ότι ειδεχθή εγκλήματα είναι, μεταξύ άλλων, αυτά που διαπράττονται κατά του πολιτεύματος, η συμμετοχή σε τρομοκρατικές ενέργειες ή ομάδες (και γενικότερα στην τρομοκρατία), η διάπραξη ανθρωποκτονιών και βιασμών κάθε μορφής κ.λπ.
Δεύτερον, τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας των ανήλικων παιδιών.
Τρίτον, τα κάθε μορφής σεξουαλικά εγκλήματα.
Για όσους διαπράττουν ειδεχθή, ιδιαζόντως ειδεχθή ή βαριά εγκλήματα, οι προϋποθέσεις αποφυλάκισης αυξάνονται κατά 1/5.
Με τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα, όσοι έχουν διαπράξει τέτοιου είδους εγκλήματα μπορούν να αποφυλακιστούν (υφ’ όρων απόλυση) όταν εκτίσουν τα 2/5 της ποινής τους, υπό την προϋπόθεση ότι μέσα στα σωφρονιστικά καταστήματα προσφέρουν εργασία (πλασματική έκτιση της ποινής). Η εργασία (μεροκάματα) μέσα στις φυλακές (στα μαγειρεία, στα πλυντήρια, στα λογιστήρια κ.λπ.) αποτελεί ευνοϊκό καθεστώς (ευεργετικός υπολογισμός ημερών κράτησης) για τον κρατούμενο. Κι αυτό γιατί η μία ημέρα εργασίας στις φυλακές εκλαμβάνεται από 1,5 έως 2 ημέρες κράτησης, ανάλογα με τον χώρο του καταστήματος κράτησης όπου εργάζεται. Εάν δεν προσφέρουν εργασία εντός των φυλακών, τότε γεννάται δικαίωμα υφ’ όρων απόλυσης όταν εκτίσουν τα 3/5 της ποινής τους.
Τώρα, ο πήχης για την υφ’ όρων απόλυση ανεβαίνει στα 4/5 έκτισης της ποινής εφόσον δεν εργάζεται ο καταδικασθείς εντός των φυλακών, χωρίς να αποκλείεται να ανέβει ακόμα ένα κλικ, ενώ αντίστοιχα θα ανέβει το όριο και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει ευεργετικός υπολογισμός ημερών κράτησης.
Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, στην τελική πρόταση της Επιτροπής Μαργαρίτη προβλέπεται τροπολογία παραγράφου στο άρθρο 105Β του Ποινικού Κώδικα για τα συγκεκριμένα εγκλήματα, σύμφωνα με την οποία ο χρόνος αποφυλάκισης αυξάνεται στα 4/5 έκτισης της ποινής.
Βασική φιλοσοφία του υπουργείου Δικαιοσύνης, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι για τα αδικήματα πλημμεληματικού χαρακτήρα σε βάρος των ανήλικων παιδιών η παραγραφή να αρχίζει μετά την ενηλικίωσή τους (18 ετών), όπως ισχύει και για τα κακουργήματα, αλλά υπάρχει παράλληλα και σκέψη τα αδικήματα πλημμεληματικού χαρακτήρα κατά των ανηλίκων να μετατραπούν σε κακουργήματα.
Τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας (σεξουαλικά εγκλήματα) ανηλίκων θα διώκονται πλέον αυτεπαγγέλτως, δηλαδή χωρίς να απαιτείται μήνυση των θυμάτων ή των γονέων που έχουν την επιμέλειά τους.
Συγκεκριμένα, στο άρθρο 113 παράγραφος 4 του Ποινικού Κώδικα, που προβλέπει ότι «η προθεσμία παραγραφής των κακουργημάτων που στρέφονται κατά ανηλίκου αναστέλλεται μέχρι την ενηλικίωση του θύματος», θα προστεθεί νέο εδάφιο που θα αναφέρει ότι το ίδιο θα ισχύει και για τα πλημμελήματα που αφορούν τη γενετήσια αξιοπρέπεια. Πάντως, σε περίπτωση κατά την οποία η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης αποφασίσει τελικά να αναβαθμίσει τα αδικήματα κατά των ανηλίκων από πλημμελήματα σε κακουργήματα, δεν θα ισχύσει η τελευταία εν λόγω τροποποίηση του άρθρου 113 του Ποινικού Κώδικα. Ειδική, επίσης, πρόβλεψη ανάλογη με αυτή των ανηλίκων, θα υπάρξει και για τα σεξουαλικά εγκλήματα.
Αποφυλακίσεις ισοβιτών
Την ίδια στιγμή, αυξάνεται το ανώτατο πλαφόν εξόδου από τα φυλακές των ισοβιτών και βαρυποινιτών που έχουν διαπράξει κακουργήματα. Ετσι, αυξάνεται ο χρόνος πραγματικής έκτισης για τα ισόβια σε 18 έτη από 16 που είναι σήμερα. Με τη συμπλήρωση 18 ετών ο ισοβίτης θα έχει δικαίωμα να υποβάλει αίτηση υφ’ όρων απόλυσης, η οποία θα κρίνεται από το αρμόδιο δικαστικό συμβούλιο, το οποίο θα έχει τον πρώτο και τελικό λόγο.
Η σχετική τροπολογία προβλέπει ότι θα υπάρξει προσθήκη νέας παραγράφου στο άρθρο 105Β του Ποινικού Κώδικα (κατάδικοι που δικαιούνται να απολυθούν), που θα προβλέπει: «Προκειμένου για ποινές κάθειρξης που επιβλήθηκαν για τα κακουργήματα των άρθρων 22, 23 ν. 4139/2013, 134, 187, 187Α, 299 παρ. 1, 380, καθώς και γι’ αυτά του 19ου κεφαλαίου του Ποινικού Κώδικα, απόλυση υπό όρο δεν μπορεί να χορηγηθεί στον καταδικασθέντα αν αυτός δεν έχει παραμείνει στο σωφρονιστικό κατάστημα για χρονικό διάστημα ίσο με τα 3/5 της ποινής που του επιβλήθηκε, και σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης 18 ετών».
Η Επιτροπή Μαργαρίτη προτείνει γενικότερα την αυστηροποίηση του πλαισίου έκτισης των ποινών για όσους έχουν διαπράξει βαριά κακουργήματα και μείωση ή και κατάργηση των προνομίων των καταδικασθέντων. Τα αδικήματα για τα οποία προτείνει η εν λόγω επιτροπή την αυστηροποίησή τους είναι τα κακουργήματα των άρθρων 22, 23 του ν. 4139/2013, 134, 187, 187Α, 299 παράγραφος 1, 380, καθώς και αυτά του 19ου κεφαλαίου του Ποινικού Κώδικα. Το πλέγμα αυτών των ποινικών νομοθετικών διατάξεων αφορά τα αδικήματα της εσχάτης προδοσίας, της παραβίασης του νόμου για ναρκωτικά, τις εγκληματικές οργανώσεις, την τρομοκρατία, τις ανθρωποκτονίες και ληστείες. Επίσης, στο πλέγμα των τροποποιήσεων προτείνεται να καταργηθεί το προνόμιο της αποφυλάκισης με βραχιολάκι (ηλεκτρονική επιτήρηση) των καταδικασθέντων για αδικήματα κακουργηματικού χαρακτήρα.
Η περίπτωση του Βούλγαρου βιαστή
Συγκεκριμένα, προτείνεται στο άρθρο 110Α του Ποινικού Κώδικα (απόλυση υπό τον όρο της ανάκλησης) να προστεθεί νέα παράγραφος που να αναφέρει: «Στις περιπτώσεις των κακουργημάτων που αναφέρονται στο άρθρο 105Β παράγραφος 6 εδάφιο β΄, δεν επιτρέπεται απόλυση υπό τον όρο της κατ’ οίκον έκτισης της ποινής με ηλεκτρονική επιτήρηση».
Η Επιτροπή Μαργαρίτη επικεντρώθηκε -επιπρόσθετα- αναφορικά με την αυστηροποίηση των ποινών και στις περιπτώσεις που οι καταδικασθέντες αποφυλακίστηκαν είτε με τις ευνοϊκές διατάξεις του Νόμου Παρασκευόπουλου είτε με τις διατάξεις της μεγάλης απομείωσης των ποινών του νέου Ποινικού Κώδικα και μετά την αποφυλάκισή τους επανήλθαν σε παραβατική δράση με αναβαθμισμένη εγκληματική δραστηριότητα.
Πρόσφατη χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του 35χρονου Βούλγαρου, ο οποίος προφυλακίστηκε προχθές μετά την απολογία του και κατηγορείται για τον κατ’ επανάληψη βιασμό 50χρονης καθαρίστριας στα Πετράλωνα. Ο εν λόγω αλλοδαπός, που αποφυλακίστηκε το περασμένο έτος, είχε καταδικαστεί γιατί τον Αύγουστο του 2015 είχε βιάσει φοιτήτρια μέσα στο διαμέρισμά της προσπαθώντας παράλληλα να τη σκοτώσει, ενώ είχε κακοποιήσει και το σκυλί της.
Πάντως, στην εκπνοή της ερχόμενης εβδομάδας αναμένεται ο υπουργός Δικαιοσύνης, αφού λάβει υπ’ όψιν του τις προτάσεις της Επιτροπής Μαργαρίτη, να οριστικοποιήσει τις νέες τροπολογίες και προσθήκες που θα επέλθουν στον Ποινικό Κώδικα, οι οποίες θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση και στη συνέχεια θα κατατεθούν στη Βουλή προς ψήφιση.