Κλοπή στην Εθνική Πινακοθήκη: Το... βαθύ λαρύγγι που οδήγησε την ΕΛΑΣ στον «ελαιοχρωματιστή»

Ηταν Μεγάλη Εβδομάδα όταν στα γραφεία του Διαρρηκτών της Ασφάλειας Αττικής έφτασε μια πληροφορία για έναν μυστηριώδη κλέφτη έργων τέχνης, τον μεγαλύτερο στην Ελλάδα, όπως έλεγε ο πληροφοριοδότης, που κινείται στο Πόρτο Ράφτη. Το «βαθύ λαρύγγι» δεν έδινε το επώνυμό του, έδινε όμως κραυγαλέα χαρακτηριστικά που άνοιξαν τον δρόμο στους ερευνητές να τον εντοπίσουν, να τον ταυτοποιήσουν και μέσω των social media να φτιάξουν το προφίλ του.

Το όνομά του Γεώργιος Σαρματζόπουλος, ελαιοχρωματιστής, φιλότεχνος, κάτοικος Λονδίνου, Αμστερνταμ και Αθηνών. Στις 13 Μαρτίου του 2012, σχεδόν έναν μήνα μετά την «κλοπή του αιώνα» στην Εθνική Πινακοθήκη, η Ασφάλεια ζητά από τον εισαγγελέα να δοθεί η άδεια παρακολούθησης των κινητών τηλεφώνων ενός Γιώργου, μιας Μαριλένας και μιας άγνωστης γυναίκας που θεωρούνται οι βασικοί ύποπτοι της αρπαγής του Πικάσο, του Μοντριάν και του Μονκάλβο, με τις πληροφορίες να λένε ότι ετοιμάζονταν να πουλήσουν τα έργα στη Γερμανία. Οι παρακολουθήσεις, όμως, δεν κατέληξαν πουθενά. Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι ο άνθρωπος που είχε μπει στο στόχαστρο των Αρχών είναι ο ίδιος που συνελήφθη την περασμένη Δευτέρα στο Πόρτο Ράφτη.

 Ο δράστης Γεώργιος Σαρματζόπουλος

Μετά την εξιχνίαση της υπόθεσης, το Διαρρηκτών προχωρά σε δύο καθοριστικές κινήσεις που δείχνουν ότι η ιστορία δεν έχει τελειώσει. Εχει ήδη στείλει δείγμα DNA του Γιώργου Σαρματζόπουλου στη Europol προκειμένου να συγκριθεί με δείγματα γενετικού υλικού από άλλες μεγάλες αρπαγές έργων τέχνης την τελευταία δεκαπενταετία από γκαλερί και συλλογές της Ευρώπης.

Παράλληλα, έχουν βάλει στο μικροσκόπιο το ηλεκτρονικό auction του οίκου Pandolfini τον Σεπτέμβριο του 2019 στη Φλωρεντία, τότε που εμφανίστηκε και στη συνέχεια αποσύρθηκε μυστηριωδώς το έργο «Saint Diego de Alcala in Ecstasy with the Holy Trinity and Symbols of Passion» του Ιταλού Γκουλιέλμο Κάτσα (Μονκάλβο). Κάποιοι είπαν ότι ήταν το γνήσιο που ο ArtFreak (nickname του Σαρματζόπουλου στα social media) είχε βουτήξει από την Πινακοθήκη και κάποιοι άλλοι ότι ήταν απλώς μια καλή αντιγραφή, χωρίς μέχρι στιγμής να έχει διαλευκανθεί η υπόθεση με το τρίτο έργο. Ο ίδιος βέβαια ο «φαντομάς» υποστηρίζει ότι σκούπισε με το χαρτί τα ματωμένα από τα σπασμένα τζάμια χέρια του, το έχωσε στην τσέπη, για να καταλήξει τελικά στη λεκάνη της τουαλέτας.

Μια εκδοχή που όμως δεν πείθει... Στην Ασφάλεια εκτιμούν βάσει των στοιχείων που έχουν στη διάθεσή τους ότι ο άνθρωπος που τη νύχτα της 9ης Ιανουαρίου του 2012 τρύπωσε στην Εθνική Πινακοθήκη και άρπαξε τα έργα είναι ο 49χρονος ελαιοχρωματιστής. Ωστόσο δεν πείθονται από τα λεγόμενά του ότι ενήργησε μόνος του χωρίς να πάρει εντολές από κάποιο μεγάλο αφεντικό και ότι δεν είναι ο ίδιος στέλεχος της λεγόμενης «μαφίας της τέχνης». Ούτε φυσικά ότι έστησε όλη την επιχείρηση γιατί ήθελε να έχει στην κατοχή του ένα-δυο μεγάλα έργα διάσημων δημιουργών.

Τα μυστικά της Αβέρωφ

Το μεγαλύτερο ίσως μυστήριο στη μεγάλη αρπαγή της Εθνικής Πινακοθήκης είναι ο ίδιος ο δράστης. Στην Ελλάδα δήλωνε ελαιοχρωματιστής. Οπως ο Ιταλός «πατριώτης» Βιντσέντσο Περούτζα που γλίστρησε εκείνο το ζεστό αυγουστιάτικο βράδυ του 1911 στο Μουσείου του Λούβρου και ξεκρέμασε τη «Μόνα Λίζα», γράφοντας μία από τις συναρπαστικότερες ιστορίες αρπαγής στον κόσμο της τέχνης. Το έκανε, είπε, γιατί θεώρησε ότι έπρεπε να επιστρέψει στη Φλωρεντία όπου ανήκε. Στο εξωτερικό και στα social media ο Σαρματζόπουλος χρησιμοποιούσε το όνομα ArtFreak. Ανέβαζε έργα διάσημων ζωγράφων, φωτογραφίες από τα ταξίδια του και παρουσιαζόταν ως ένας ευαίσθητος και καλλιεργημένος γνώστης του αντικειμένου με σπουδές Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Στον ανακριτή, για να αποδείξει ότι είχε εισοδήματα που να δικαιολογούν τα συχνά ταξίδια και την μποέμικη ζωή του «ελαιοχρωματιστή», κατέθεσε σύμβαση εργασίας από μεγάλο σούπερ μάρκετ του Λονδίνου όπου απασχολούνταν με μηνιαίο μισθό 1.200 λίρες.

Είπε μάλιστα πως δεν ενοικίαζε σπίτι γιατί τον φιλοξενούσε μια φίλη του. Τώρα βέβαια κατά πόσο με 1.200 λίρες μπορεί κάποιος να καλύψει το κόστος ζωής σε μία από τις ακριβότερες πόλεις του κόσμου και παράλληλα να πηγαινοέρχεται σε Αμστερνταμ και Αθήνα, να παρακολουθεί εκθέσεις σε γκάλερί και μουσεία και να κυκλοφορεί στους κύκλους της τέχνης είναι ένα εύλογο ερώτημα.

Οι αναλυτές της Ασφάλειας εκτιμούν ότι τα κλειδιά για τη λύση του γρίφου Σαρματζόπουλου κρύβονται στο διαμέρισμα της οδού Αβέρωφ στον Περισσό. Μια κατοικία που κληρονόμησε από τον εκκεντρικό θείο του που κοιμόταν με τα μαχαίρια και το πιστόλι κάτω από το μαξιλάρι του γιατί φοβόταν μην τον ληστέψουν και για την οποία οι πληροφορίες που έφτασαν το Πάσχα στην Ασφάλεια έλεγαν ότι χρησιμοποιείται ως καβάτζα για να κρύβει έργα τέχνης που αρπάζει από χώρους καλλιτεχνικών εκθέσεων και ιδιωτικές συλλογές, ενώ σχετικά στοιχεία για τη δράση του είναι αποθηκευμένα στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τα κινητά του και σε ηλεκτρονικά αρχεία εφαρμογών.

Ο ίδιος μίλησε για το σπίτι του θείου και αποκάλυψε κάποια πράγματα. Οι αστυνομικοί, όμως, εκτιμούν ότι είπε τη μισή αλήθεια. Οπως υποστήριξε αμέσως μετά την αρπαγή των τριών πινάκων από την Πινακοθήκη τα ξημερώματα της 9ης Ιανουαρίου του 2012, πήρε ταξί και επέστρεψε στο σπίτι της οδού Αβέρωφ στον Περισσό. Εκεί έφτιαξε μια ειδική ξύλινη κατασκευή για να κρύψει τον «θησαυρό» μέσα σε μια κρύπτη. Δεν αποκάλυψε σε κανέναν τι έκανε εκείνο το επεισοδιακό βράδυ στην Πινακοθήκη, δεν έδειξε πουθενά τα κλεμμένα έργα και όταν επέστρεφε από το εξωτερικό στην Ελλάδα πήγαινε στο διαμέρισμα του θείου του, ξεκουκούλωνε τους πίνακες, τους κρεμούσε στο σαλόνι και θαύμαζε εκστασιασμένος τη μίνι συλλογή του.

Oι ερευνες συνεχιζονται

Ο θείος του είχε ήδη πεθάνει και εκείνος ήταν ο μόνος επισκέπτης στο σπίτι του Περισσού. Βέβαια, άλλα λένε οι πληροφορίες και οι έρευνες των αστυνομικών. Μέσα στη δικογραφία υπάρχει κατάθεση αξιωματικού του Διαρρηκτών που αναφέρεται στις πληροφορίες που είχε η υπηρεσία για την καβάτζα της οδού Αβέρωφ, οι οποίες και ελέγχονται, όπως και η εκτίμηση ότι ο συγκεκριμένος διατηρούσε και άλλες οικίες στην επαρχία. Βέβαια, παρά τα συχνά ταξίδια στην Ευρώπη και τις τάσεις φυγής που φέρεται να είχε, η πρώην σύζυγός του κατέθεσε την περασμένη Πέμπτη στον ανακριτή ότι διατηρεί άριστες σχέσεις με τον πρώην άνδρα της και ότι ο 49χρονος είχε μόνιμη κατοικία στην Ελλάδα. «Προτεραιότητά μας ήταν να βρούμε τους πίνακες, να τους επιτρέψουμε στην Πινακοθήκη και πλέον ανοίγει ένας δεύτερος κύκλος ερευνών.

Ψάχνουμε όλα τα ενδεχόμενα. Από το να είναι μέλος διεθνούς κυκλώματος κλοπής και διακίνησης έργων τέχνης μέχρι να έδρασε κατά παραγγελία και όταν διαπιστώθηκε ότι τα έργα ήταν επικίνδυνο να φιλοξενηθούν σε κάποια συλλογή να του έμειναν στα χέρια», τονίζει στο «ΘΕΜΑ» αξιωματικός της Ασφάλειας. Ηδη DNA του 49χρονου έχει σταλεί στην Europol και γίνεται προσπάθεια ταυτοποίησης με υποθέσεις μεγάλων κλοπών έργων τέχνης σε όλη την Ευρώπη σε βάθος δεκαπενταετίας. Ο 49χρονος τους τελευταίους δύο μήνες είχε μπει στο μικροσκόπιο των αστυνομικών του Διαρρηκτών. Παρακολουθούσαν την καθημερινότητά του, τα τηλέφωνά του, τις κινήσεις του στα social media. Μοιάζει απίστευτο, όμως δεν έκανε καμία κίνηση που να δείχνει αυτό που ήρθε να κάνει τους τελευταίους έξι μήνες στην Ελλάδα.

Δηλαδή να «σπρώξει», μέσω υπόγειων διαύλων, τους πίνακες σε ιδιωτικές συλλογές της Ρωσίας και των Αραβικών Εμιράτων. Αλλωστε υπάρχει και η μαρτυρία ενός Ολλανδού ντετέκτιβ έργων τέχνης που λέει ότι δεν ήταν μόνος του σε αυτή την ιστορία και ότι πριν από μερικά χρόνια έκανε κινήσεις για να βρει αγοραστή στη Χώρα της Τουλίπας για το «Γυναικείο Κεφάλι» του Πικάσο και τον «Ανεμόμυλο Στάμμερ» του Πιετ Μοντριάν. Επίσης, πριν από δύο-τρεις μήνες οι αστυνομικοί του Διαρρηκτών εντόπισαν περίεργες αναρτήσεις στα social media του συγκεκριμένου με επίκεντρο τον «Ανεμόμυλο» του Μοντριάν και εκτιμούν ότι μέσω αυτών των «κωδικοποιημένων» αναρτήσεων αναζητούσε αγοραστή.

Τα συγκεκριμένα tweets αποσύρθηκαν μετά από λίγο καιρό, με τον ίδιο τον ελαιοχρωματιστή να αρνείται πεισματικά να δώσει απαντήσεις για το τι κρυβόταν πίσω από αυτές τις αινιγματικές αναρτήσεις, επιμένοντας στην αρχική του εκδοχή ότι δεν είχε σκοπό να πουλήσει τη λεία του. Στο στόχαστρο των αστυνομικών έχει μπει και μια περίεργη ιστορία τον Μάρτιο του 2012, έναν μήνα μετά τη μεγάλη αρπαγή… Οπως φαίνεται στο Διαβιβαστικό της δικογραφίας που είχε σχηματιστεί εκείνη την εποχή, ένας μυστηριώδης άνδρας με το όνομα Γιώργος, που χρησιμοποιούσε τέσσερα συγκεκριμένα κινητά τηλέφωνα, μια γυναίκα με το όνομα Μαριλένα, με συγκεκριμένους αριθμούς, και ακόμη μια γυναίκα αγνώστων στοιχειών φέρονται να έκαναν κινήσεις για να πουληθούν οι πίνακες σε συγκεκριμένους συλλέκτες στη Γερμανία. Μάλιστα είχε ζητηθεί άρση και για δύο μήνες τα τηλέφωνα παρακολουθούνταν, χωρίς όμως η έρευνα να αποδώσει κάτι και να καταφέρουν να βρουν την άκρη οι αστυνομικοί. Ολα δείχνουν πως το ύποπτο άτομο που είχε μπει τότε στο μικροσκόπιο των Αρχών είναι ο Γιώργος Σαρματζόπουλος.

Ο Μονκάλβο

Μπορεί στην κατάθεση που έδωσε στους αστυνομικούς ο ArtFreak να είπε ότι το τρίτο έργο που βούτηξε, το «Saint Diego de Alcala in Ecstasy with the Holy Trinity and Symbols of Passion» του Μονκάλβο να απορρόφησε το αίμα από τις σχισμένες του παλάμες από τα κοφτερά γυαλιά της τζαμαρίας που έσπασε και στη συνέχεια να κατέληξε στην τουαλέτα, όμως ένα συμβάν το φθινόπωρο του 2019 στη Φλωρεντία τους κάνει να πιστεύουν ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι και η ιστορία του Μονκάλβο πρέπει να ψαχτεί σε βάθος. Το σχέδιο με τον αριθμό 96 εντοπίστηκε από την ιστορικό τέχνης Σερένα Ντ’Ιτάλια στη δημοπρασία του οίκου Pandolfini. Η κυρία Ντ’Ιτάλια συνέκρινε το έργο με φωτογραφίες του κλαπέντος, όπου διαπίστωνε με βεβαιότητα ότι επρόκειτο για το ίδιο και έσπευσε να ενημερώσει την Πινακοθήκη.

Ωστόσο η ιστορία δεν φαίνεται να προχώρησε, ενώ ο Μονκάλβο μυστηριωδώς αποσύρθηκε από το auction. Σχετική έρευνα πραγματοποίησε ο δικηγόρος, συλλέκτης έργων τέχνης και πραγματογνώμονας του Πρωτοδικείου Αθηνών Στέλιος Γκαρίπης, ο οποίος είχε αναφερθεί στο ζήτημα της μεγάλης αρπαγής στο δημοσίευμα του «ΘΕΜΑτος» τον Φεβρουάριο του 2021, το οποίο δρομολόγησε τις εξελίξεις στην υπόθεση της Πινακοθήκης.

Μάλιστα, όπως παραδέχτηκε και ο δράστης στην απολογία του, το ρεπορτάζ της εφημερίδας και οι δηλώσεις του συλλέκτη δικηγόρου ήταν αυτά που τον έκαναν να αντιληφθεί ότι ο κλοιός σφίγγει και να υποπέσει σε λάθη που τελικά τον έδωσαν στο πιάτο των διωκτών του.

Ο κ. Γκαρίπης επισημαίνει στο «ΘΕΜΑ»: «Ο ελαιοχρωματιστής δίνει την εντύπωση πως ακολουθεί την ίδια μέθοδο που ακολούθησε και ο Πικάσο κατά τη δημιουργία του κλεμμένου πορτρέτου: αποδομεί, υπερβάλλοντας και αλλοιώνοντας, σε βαθμό που να μετασχηματίζει μια ωραία κυρία σε παράξενη, εξωπραγματική μορφή. Ιδίως η εκδοχή της καταστροφής του σχεδίου του Μονκάλβο στην τουαλέτα, σχεδίου που είχε εμφανιστεί προς δημοπράτηση στον οίκο Pandolfini της Φλωρεντίας τον Σεπτέμβριο του 2019 και αποσύρθηκε μυστηριωδώς πριν από αυτή, πρέπει να ανασκευαστεί άμεσα από τον κατηγορούμενο αν θέλει να δείξει ειλικρινή έμπρακτη μεταμέλεια. Ας μην ξεχνά ότι τα κλεμμένα έργα δεν ανήκουν ούτε στον γαλλικό, ούτε σε κάποιο ανατολικοευρωπαϊκό, αλλά στον ελληνικό λαό...».

Μάλιστα, ο κ. Γκαρίπης αναμένεται μέσα στις επόμενες ημέρες να καταθέσει στον ανακριτή σημαντικά στοιχεία για την τύχη του έργου του Μονκάλβο και να προχωρήσει σε δήλωση υποστήριξης κατηγορίας.

Πολλα κενα

Ο 49χρονος μπορεί να περιέγραψε με πολλές λεπτομέρειες το σκηνικό της αρπαγής, όμως άφησε πολλά κενά για τους λόγους που αποφάσισε να κρύψει τους δύο αριστουργηματικούς πίνακες σε μια ρεματιά στην Κερατέα.

Ενα οικογενειακό ζήτημα που αντιμετώπισε με τον μεγάλο του γιο, όπως είπε, τον ανάγκασε να κατέβει στην Ελλάδα και να μετακομίσει από το Πόρτο Ράφτη στο διαμέρισμα-καβάτζα του Περισσού. Αισθανόταν ότι έφτανε το τέλος και δεν ήθελε, όπως είπε, να μπουκάρουν οι αστυνομικοί στο σπίτι για να βρουν τα έργα και να βρίσκεται μέσα το παιδί του. Είναι χαρακτηριστική η σκηνή που οι αστυνομικοί ξετρυπώνουν κάτω από ξερά φύλλα και θάμνους τους δύο πακεταρισμένους πίνακες και ο δράστης πέφτει στα γόνατα και ξεσπάει σε λυγμούς ψελλίζοντας: «Ηταν για μένα λύτρωση». Βέβαια στην ερώτηση γιατί δεν τους επέστρεφε, απάντησε ότι οι επιφάνειες είχαν πάνω τους το DNA του και δεν ήθελε να το σβήσει χρησιμοποιώντας χλωρίνη γιατί θα τους κατέστρεφε, ενώ σε άλλη ερώτηση αν ανησυχούσε για το ενδεχόμενο μην τους καταστρέψουν τα σκυλιά, είπε ότι δεν ήταν φαγητό για να σκίσουν τις συσκευασίες και να αναζητήσουν τροφή.

Οταν δε ρωτήθηκε για την υγρασία και τις καιρικές συνθήκες, αποκρίθηκε ότι ο αριστοτεχνικός τρόπος που τους είχε συσκευάσει δεν έδινε το παραμικρό περιθώριο να καταστραφούν.

Οι δικηγόροι του 49χρονου Σάκης Κεχαγιόγλου και Γεώργιος Δρύλλης τονίζουν στο «ΘΕΜΑ» πως «η προσωρινή κράτηση που του επεβλήθη ήταν στο στάδιο αυτό αναμενόμενη. Υπάρχουν προβλήματα δικονομικής φύσεως και προβλήματα στην αρχικώς ασκηθείσα ποινική δίωξη τα οποία θα αντιμετωπίσει ο ανακριτής τις αμέσως επόμενες ημέρες. Θεωρούμε ότι σε επόμενο δικονομικό στάδιο και αφού ληφθεί υπόψη το λευκό ποινικό μητρώο καθώς και η έμπρακτη μεταμέλεια του εντολέα μας θα έχει καλύτερη τύχη».

Αξίζει να επισημανθεί ότι οι δύο πίνακες δεν ήταν ασφαλισμένοι, καθώς το Ελληνικό Δημόσιο δεν μπορεί να ασφαλίσει δική του ιδιοκτησία, ενώ δεν είχαν επικηρυχθεί οι δράστες από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και άρα δεν τίθεται ζήτημα αμοιβής.

Ειδήσεις σήμερα:

Βίντεο ντοκουμέντο από την πτώση του αιωροπτεριστή που βρήκε τραγικό θάνατο στη Βοιωτία

Χρήστος Παππάς: «Δεν ήθελα να του κλείσω την πόρτα» λέει η 52χρονη Ουκρανή

Survivor: Σάκης και Ηλίας οι φιναλίστ του τελικού - Όλα όσα έγιναν στον ημιτελικό - Δείτε βίντεο