Οι δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα και οι καμένες εκτάσεις από το 1985 μέχρι σήμερα
Ποιές είναι οι αιτίες των δασικών πυρκαγιών – Ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής – Πόσα στρέμματα δασικών εκτάσεων κάηκαν στην Ελλάδα από το 1955 μέχρι σήμερα – Τι πρέπει να γίνει για να πάψουν να γίνονται στάχτη τα δάση της χώρας μας;
Οι πυρκαγιές που καίνε τις τελευταίες ημέρες μεγάλες δασικές, και όχι μόνο, εκτάσεις, καταστρέφουν περιουσίες ανθρώπων που φτιάχτηκαν με κόπους και θυσίες, έχουν σαν αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών ζώων που δεν προλαβαίνουν να απομακρυνθούν από την πύρινη κόλαση και φυσικά προκαλούν τεράστια οικολογική καταστροφή στη χώρα μας, δεν γίνεται να μας αφήνουν αδιάφορους. Βέβαια εκτός από το να εκφράσουμε τη βαθύτατη θλίψη μας και τη συμπαράστασή μας στους πυρόπληκτους μαζί με την ελπίδα ο πύρινος εφιάλτης να τελειώσει σύντομα, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο.
Αποφασίσαμε όμως να γράψουμε ένα άρθρο σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές στη χώρα μας. Θα αναρωτηθούν πολλοί, τι σχέση έχεις εσύ με τις δασικές πυρκαγιές; Άμεση σχέση δεν έχω βέβαια, αλλά διαθέτοντας κάποια εξαιρετικά βιβλία και ανατρέχοντας σε ιντερνετικές πηγές, εντοπίσαμε σπάνια στοιχεία που δεν υπάρχουν στο διαδίκτυο, όπως π.χ. τις πυρκαγιές στη χώρα μας από το 1955 ως σήμερα και το σύνολο των καμένων δασικών εκτάσεων.
Οι δασικές πυρκαγιές
Οι δασικές πυρκαγιές τα τελευταία χρόνια γίνονται συχνότερες και πιο έντονες. Αποτελούν μέρος της οικολογίας των δασικών οικοσυστημάτων και είναι σύνθετο φαινόμενο. Ακολουθούν βέβαια τους νόμους της φύσης. Πάντως είναι αδύνατο να εξαλειφθούν οι δασικές πυρκαγιές. Όσοι πυροσβέστες κι αν υπάρχουν, όσα επίγεια και εναέρια μεταφορικά μέσα αν είναι διαθέσιμα. Οι πυρκαγιές μπορούν να συμβάλουν θετικά και αρνητικά στη φυσική ανανέωση και τη βιοπικοιλότητα των δασικών οικοσυστημάτων, όμως προκαλούν την πλήρη υποβάθμισή τους, όταν επαναλαμβάνονται σε σχετικό μικρό χρονικό διάστημα στην ίδια περιοχή.
Έτσι σήμερα, περισσότερο από 10% της χώρας μας καλύπτεται από άγονες και βραχώδεις εκτάσεις, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επανάληψη του κύκλου των πυρκαγιών.
Ποια είναι τα αίτια των πυρκαγιών
Τα στατιστικά στοιχεία από το 1968 ως το 1991 τα οποία βρήκαμε, αποδεικνύουν ότι το 66% των πυρκαγιών οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Και στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι φωτιές οφείλονται σε εμπρησμούς οι οποίοι έχουν σκοπό την οικοπεδοποίηση των καμένων περιοχών. Βέβαια, πώς να μην γίνονται τέτοιες ενέργειες, όταν η αναδάσωση των καμένων περιοχών γίνεται με πολύ βραδύ ρυθμό και οι εκτάσεις που αναδασώνονται καλύπτουν πολύ μικρό μέρος των καμένων δασών. Ενδεικτικά, ενώ το 1993 κάηκαν 387.000 στρέμματα, οι αναδασώσεις αναπλήρωσαν μόνο το 12% των εκτάσεων αυτών (περίπου 46.000 στρέμματα)!
Τα καμένα δάση δεν κηρύσσονται άμεσα αναδασωτέα και δεν φυλάσσονται, με αποτέλεσμα να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια τα αυθαίρετα κτίσματα. Στην Αττική, από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ως τα μέσα της δεκαετίας του 1990, κάηκαν πάνω από 155.000 στρέμματα, ενώ στην ευρύτερη περιοχή της Πεντέλης ξεφύτρωσαν 30.000 αυθαίρετα κτίσματα.
Κλείσιμο
Ας δούμε όμως λεπτομερειακά τις αιτίες των πυρκαγιών από το 1968 ως το 1991 (σε ποσοστό επί τοις εκατό). Φυσικά τυχαία γεγονότα 5,9%,αμέλειες 36%, καύση αγρών 16,6%, (πεταμένα) αναμμένα τσιγάρα 9,3%,καύση σκουπιδιών 4%, εργασίες στην ύπαιθρο3,2%, εκδρομείς-κυνηγοί 1,3%, διάφορα άλλα 2,4%, εμπρησμοί από πρόθεση 30%,άγνωστα αίτια 27,4%. Βέβαια ίσως τα τελευταία χρόνια να υπάρχουν κάποιες αλλαγές στα ποσοστά αυτά, ωστόσο σίγουρα δεν υπάρχουν δραματικές διαφοροποιήσεις.
Ποιοι είναι οι λόγοι που δεν αντιμετωπίζονται όπως πρέπει οι δασικές πυρκαγιές
Σύμφωνα με τον Π. Αντωνόπουλο στο βιβλίο του «Προστασία των Δασών από Πυρκαγιές», τα βασικά προβλήματα στην κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών είναι τα εξής:
α)Μικρός αριθμός πυροσβεστών-δασοπυροσβεστών. β) Ανεπαρκή μέσα πυρόσβεσης γ) Παντελής έλλειψη αστυνόμευσης από τον αέρα δ) Ελάχιστες ζώνες πυρασφάλειας ε)Η ετοιμότητα, προγραμματισμός, συντονισμός της επέμβασης σε πυρκαγιές, βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα. στ) Δυσκίνητος κρατικός μηχανισμός και πλημμελής βοήθεια από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία συχνά όμως δεν διαθέτει το απαραίτητο προσωπικό και τα μηχανήματα που χρειάζονται για την πυρόσβεση. ζ) Δεν υπάρχουν πάντα δρόμοι για διέλευση πυροσβεστικών οχημάτων. η) Έλλειψη δεξαμενών για ανεφοδιασμό οχημάτων με νερό και προβληματική χρήση κρουνών λόγω ελλιπούς συντήρησης. θ) Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα σχέδια αντιμετώπισης πυρκαγιών όπως π.χ. γα το πώς θα κινηθούν και θα επιχειρήσουν οι πυροσβεστικές δυνάμεις. ι) Δεν αξιοποιούνται επαρκώς και σωστά οι εθελοντές πυροσβέστες.
Πυροσβεστικά αεροσκάφη - Το… θηρίο Beriev Be-200
Για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών πολύτιμη είναι η βοήθεια από τα πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα. Όπως δήλωσε ο υφυπουργός στον πρωθυπουργό Άκης Σκέρτσος πριν λίγες ημέρες, η χώρα μας διαθέτει για τη φετινή αντιπυρική περίοδο 74 εναέρια μέσα (κάποια από τα οποία είναι νοικιασμένα για το φετινό καλοκαίρι). Βέβαια, πόσα από αυτά είναι έτοιμα να «ριχτούν» στη μάχη της κατάσβεσης των πυρκαγιών καθημερινά, δεν το γνωρίζουμε. Σίγουρα πάντως δεν είναι όλα διαθέσιμα κάθε μέρα.
Τη φετινή αντιπυρική περίοδο, η χώρα μας νοίκιασε από τη Ρωσία ένα BerievBe-200Altair, αμφίβιο πυροσβεστικό αεροσκάφος, το οποίο έχει χωρητικότητα 12.000 λίτρων νερού, με υδροληψία σε 14 δευτερόλεπτα από τη θάλασσα με κύματα έως 1,2 μέτρα. Το Beriev είχε σημαντική συμβολή στην κατάσβεση των πυρκαγιών και εντυπωσίασε με τις επιδόσεις του την ώρα της μάχης με τη φωτιά. Πόσο κοστίζει όμως η αγορά ενός Beriev Be-200; Στο διαδίκτυο βρήκαμε ότι η τιμή του είναι 70.000.000 δολάρια, δηλαδή γύρω στα 60.000.000 ευρώ. Φέτος η ενοικίασή του για 4 μήνες, λέγεται ότι κόστισε γύρω στα 3,8 εκατομμύρια ευρώ.
Μπορεί το Beriev Be-200 να αποκαλείται «ρωσικόςγίγαντας», αλλά στην πραγματικότητα ανήκει στην κατηγορία των «μεσαίων» (medium), πυροσβεστικών αεροσκαφών. Ο πραγματικός «ρωσικός γίγαντας», είναι το Ilyushin IL-76, δύο από τα οποία στέλνει η Ρωσία στη χώρα μας μετά την επικοινωνία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρώσο ομόλογό του. Το αεροσκάφος αυτό, μπορεί να μεταφέρει 43.230 λίτρα νερού. Ένα Ilyushin, είχε νοικιάσει η χώρα μας και το 1999 και η συμβολή του στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών ήταν μεγάλη.
Δυστυχώς δεν έγινε το ίδιο και το 2000, με τραγικά αποτελέσματα στην Ήπειρο: 7 νεκροί και χιλιάδες στρέμματα δασικής έκτασης καμένα. Είχαμε γράψει σχετικό άρθρο και επικριθήκαμε από έναν αναγνώστη που έγραψε ότι το ρώσικο θηρίο δεν θα πρόσφερε τίποτα στην Ήπειρο. Εμείς γνωρίζουμε άριστα την περιοχή που κάηκε, ενδεικτικά, παλαιότερα διανύσαμε σε 3 ώρες με τα πόδια την απόσταση Αγία Μαρίνα-Χαραυγή, δίπλα στα σύνορα. Κάτι παραπάνω ξέρουμε… Η τιμή του Ilyushin, είναι γύρω στα 50 εκατ. δολάρια. Ας δούμε τώρα μερικά ακόμα από τα αεροσκάφη της medium κατηγορίας και τη χωρητικότητα τους.
Το γιαπωνέζικο ShinMaywa US-Z, έχει χωρητικότητα 13.610 λίτρα νερού. Η τιμή του είναι απαγορευτική: 113 εκατομμύρια δολάρια! Περίπου δηλαδή 96 εκατομμύρια ευρώ… Το ουκρανικόAntonov AN-32P FireKiller, έχει χωρητικότητα 8.000 λίτρα νερού. Κοστίζει γύρω στα 15 εκατομμύρια δολάρια, δηλαδή περίπου 12.750.000 ευρώ. Υπάρχουν επίσης τα γνωστά μας καναδικάCL-215 και το νεότερο CL-415, τα οποία πλέον δεν παράγονται από την κατασκευάστρια εταιρεία και το βρετανικό BAe146.
