Στo σπίτι που ακούστηκε το ιστορικό «ΟΧΙ» στη φασιστική Ιταλία

Είτε συμφωνεί κάποιος είτε όχι με τον Ιωάννη Μεταξά, και την πολιτική που ακολούθησε μετά την επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος της «4ης Αυγούστου» το 1936, ένα είναι σίγουρο. Κανένας δεν πρόκειται να διαφωνήσει πως μέσα στους  τοίχους του επιβλητικού αρχοντικού, στη γωνία των οδών Στρατηγού Δαγκλή 10 και Κεφαλληνίας στην Κηφισιά,  διαδραματίστηκε  πριν από 81 χρόνια μία από τις πλέον σημαντικές στιγμές της νεότερης ελληνικής ιστορίας.

Ξημερώματα Δευτέρας 28/10/1940. Το ρολόι δείχνει 02:45’ και ο πρέσβης της φασιστικής Ιταλίας Εμμανουέλε Γκράτσι, χτυπάει -κάπως αμήχανα- το κουδούνι της δευτερεύουσας εισόδου της πρωθυπουργικής κατοικίας στην Κηφισιά, ζητώντας από τον φρουρό να ξυπνήσει επειγόντως τον Μεταξά. Η συνέχεια είναι γνωστή, όπως και τα … «Γαλλικά» του  Μεταξά στον Γκράτσι. «Alors, c'est la guerre!», δηλαδή : «Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος», που μετουσιώθηκε στο θρυλικό «ΟΧΙ», που ένωσε όλους τους Έλληνες και οδήγησε στο θαύμα του 1940-1941.

Η εγγονή του Ιωάννη Μεταξά, αρχαιολόγος, ιστορικός και βραβευμένη συγγραφέας, κυρία Ιωάννα Φωκά, άνοιξε στο protothema.gr την θρυλική «Οικία του ‘‘Οχι’’», όπως την ξέρουν οι περισσότεροι στην Κηφισιά, αποκαλύπτοντας παράλληλα λεπτομέρειες από το ιστορικό τετ α τετ Μεταξά – Γκράτσι, τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940.

Η διώροφη έπαυλη, αρχιτεκτονικά σ’ εκλεκτιστικό στυλ με στοιχεία μεσαιωνικά, βυζαντινά και γοτθικά, κτίστηκε το 1928 από τον εκδότη Πέτρο Δημητράκο, ως εξοχική κατοικία. Μία δεκαετία αργότερα, εγκαταστάθηκε σ’ αυτό ως ενοικιαστής ο Ιωάννης Μεταξάς -δικτάτορας-πρωθυπουργός πλέον- με την σύζυγο του Λέλα. Νωρίτερα, από το 1928 έως το 1938 η οικογένεια Μεταξά ζούσε στην οδό Πατησίων 150 -στο κέντρο της Αθήνας- σ΄ ένα σπίτι που του δόθηκε ως «προίκα» κατά το γάμο του το 1909.

Την άνοιξη του 1940 ο Ιωάννης Μεταξάς αγόρασε την κατοικία από τον Δημητράκο με δάνειο που έλαβε από την Κτηματική Τράπεζα και ξεχρέωσε μεταπολεμικά η σύζυγός του. Αμέσως ξεκίνησαν εργασίες στο εσωτερικό, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, με βασικό μέλημα την τοποθέτηση της μεγάλης βιβλιοθήκης του στο υπερυψωμένο υπόγειο, όπου έστησε το γραφείο – «στρατηγείο» του.

Ο Ιωάννης Μεταξάς πρόλαβε και έζησε στο σπίτι της γωνίας των οδών Στρατηγού Δαγκλή 10 και Κεφαλληνίας μόλις έξι μήνες, έως τις 29/1/1941 που απεβίωσε. Ωστόσο στο μικρό σαλόνι του ισογείου -που ο Γκράτσι θεώρησε πολύ φτωχικό- πέρασε τα πιο δραματικά ίσως λεπτά της ζωής του, έχοντας το δικό του ραντεβού με την ιστορία και μαζί του όλη η Ελλάδα.

Η οικία λεηλατήθηκε την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου, μ’ αποτέλεσμα να καταστραφεί στο σύνολό της η οικοσκευή και να κλαπούν πολύτιμα κειμήλια της οικογένειας. Σήμερα λίγα έπιπλα έχουν διασωθεί από την εποχή του «ΟΧΙ», όπως ο καναπές και η πολυθρόνα που κάθισαν Μεταξάς και Γκράτσι, όταν ο Ιταλός πρέσβης του επέδωσε το ιταμό τελεσίγραφο. Η Βιβλιοθήκη με όλα του τα βιβλία καθώς και τα βραβεία και αναμνηστικά που είχε λάβει ως πρωθυπουργός δωρήθηκαν στη Βουλή των Ελλήνων, μεταπολεμικά.

Στο μικρό πίσω χωλ του ισογείου, ακόμη διασώζεται και είναι λειτουργικό το τηλέφωνο τοίχου με τ’ οποίο ο Μεταξάς επικοινώνησε με τον υφυπουργό Τύπου Θεολόγο Νικολούδη, ζητώντας του να ενημερώσει άμεσα τις εφημερίδες πως «έχουμε πόλεμο»,και με τον βασιλιά Γεώργιο, καθώς και το ρολόι που σταμάτησε πριν από 81 χρόνια.

Δεξιά του χωλ είναι η βοηθητική πόρτα της οικίας, απ΄ όπου μπήκε και βγήκε βιαστικά ο Ιταλός πρέσβης εκείνο το ξημέρωμα. Ο Μεταξάς συνήθιζε να χρησιμοποιεί αυτή την είσοδο, επειδή βοηθούσε στις κινήσεις του η κουπαστή της σκάλας.

Στην πρόσοψη του επιβλητικού αρχοντικού, μια μαρμάρινη πλάκα, θυμίζει πως : «Εδώ ο Ιωάννης Μεταξάς της 28η Οκτωβρίου 1940 είπε το ιστορικό ΟΧΙ».

Στην κατοικία διαμένει σήμερα η εγγονή του Ιωάννη Μεταξά, κυρία Ιωάννα Φωκά και παιδιά της με τις οικογένειές τους. Η κυρία Φωκά, κόρη του Ευγένιου Φωκά -καθηγητή Ιατρικής και πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών- και της Νανάς Μεταξά, μικρότερης κόρης του Ιωάννη Μεταξά, είναι ιστορικός, αρχαιολόγος και βραβευμένη με το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο συγγραφέας παιδικών βιβλίων.

Κάθε χρόνο, ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου η κυρία Φωκά και μέλη της οικογένειάς της, ανοίγουν το προαύλιο της ιστορικής κατοικίας για το κοινό. Η ίδια ενημερώνει τους επισκέπτες για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στους τέσσερις τοίχους του επιβλητικού αρχοντικού, πριν από 81 χρόνια ακριβώς.