Η Αθήνα αλλάζει με κτίρια «πράσινα» και φουτουριστικά - Αρχιτεκτονική αναγέννηση

Από την παραλία του Ελληνικού ως τη Βούλα και από το κέντρο της Αθήνας μέχρι το Μαρούσι η κτιριακή αναγέννηση που λαμβάνει αυτή τη στιγμή χώρα στην Αττική είναι γεγονός: φουτουριστικά οικοδομήματα υψώνονται αλλάζοντας το τοπίο, κτίρια-τοπόσημα μεταμορφώνουν ριζικά γνωστές περιοχές, υπερμοντέρνες έως μεταμοντέρνες πολυκατοικίες δίνουν το στίγμα μιας νέας πόλης, σχεδόν αγνώριστης, βγαλμένης εντελώς από το μέλλον. Μιλώντας με τους υπεύθυνους κατασκευαστές και λαμβάνοντας υπόψη το όραμα των αρχιτεκτόνων, είδαμε ότι σκοπός τους είναι να δημιουργήσουν μια πολύπτυχη εμπειρία με τα κτίρια που κατασκευάζουν ή αναδημιουργούν στοχεύοντας στην αλλαγή της πρόσληψης της πόλης αλλά και στην πράσινη ανάπτυξη.

Με τα νέα αυτά κτίρια αλλάζει έτσι όλη η αισθητική αλλά και η εικόνα που έχουμε για την Αθήνα, φτάνοντας τελικά με αυτόν τον τρόπο να μεταμορφώνεται όλη μας η ζωή. Από τους δύο νέους, επιβλητικούς πύργους, το Marina Tower του Ελληνικού της Lamda Development και των Foster + Partners και τον Πύργο του Πειραιά των Prodea - Dimand, έως τα αεροδυναμικά κτίρια των Omniview όπως το One Kleomenous αλλά και τις επιβλητικές αρχιτεκτονικές «πεταλούδες», όπως το κτιριακό συγκρότημα The Butterfly στη Βουλιαγμένη του αρχιτέκτονα Παύλου Χατζηαγγελίδη, είναι τεράστιο το εύρος των οικημάτων που έχουν βάλει στοίχημα να αλλάξουν την εικόνα της πόλης. Εντυπωσιακό είναι επίσης και το project «Καράβι» στην Ωκεανίδα, στο Καβούρι, που θα κατασκευαστεί σε οικόπεδο 1.000 τ.μ., το οποίο έχει αγοραστεί από τον Αιγύπτιο επιχειρηματία Μανσούρ Αμέρ και θα περιλαμβάνει υπερπολυτελή διαμερίσματα.

Το Marina Tower στο Ελληνικό

Μπορεί στα νότια προάστια να μην είναι συνηθισμένοι στα ψηλά κτίρια -και δη στους ουρανοξύστες- αλλά το όλο οικοσύστημα και το πάρκο που θα δημιουργηθεί γύρω από τον εντυπωσιακό πύργο του Ελληνικού έχουν βάλει ως στοίχημα να αλλάξουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε σχετικά με αυτά τα κτίρια. Αλλωστε όταν ο πολυβραβευμένος διάσημος αρχιτέκτων Νόρμαν Φόστερ έβαζε την υπογραφή του, μέσω του γραφείου του Foster + Partners σε εμβληματικά, αντίστοιχα κτίρια όπως το περίφημο «Αυγό» του Λονδίνου, η πόλη ένιωθε αρχικά κάπως αμήχανα αλλά τελικά οικειοποιήθηκε με τον βέλτιστο τρόπο όχι μόνο το κτίριο αλλά όλη την οπτική του Φόστερ. Αντίστοιχα λοιπόν ο διάσημος αρχιτέκτων βάζει αυτή τη στιγμή τη δυνατή του σφραγίδα στην καρδιά του Ελληνικού σχεδιάζοντας το εντυπωσιακό Marina Tower της Lamda Development με στόχο την ολική αναγέννηση της Αθηναϊκής Ριβιέρας: πρόκειται για έναν άκρως εντυπωσιακό ουρανοξύστη ύψους 200 μέτρων που θα διαθέτει 45 ορόφους με 200 υπερπολυτελή διαμερίσματα.

Οπως επισημαίνεται, ο συνολικός προϋπολογισμός του Marina Tower εκτιμάται ότι θα κυμανθεί γύρω στα 250 εκατ. ευρώ και, σύμφωνα με το τρέχον χρονοδιάγραμμα, προβλέπεται ότι θα ολοκληρωθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2025. Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο κτίριο σε πλήρη εναρμόνιση και σύνδεση με τη φύση, με την πράσινη ραχοκοκαλιά να διαπερνά το κυρίως μέρος της κατασκευής, με τους κρεμαστούς κήπους να «συνομιλούν» μοναδικά τη θαλασσινή αύρα. Ταυτόχρονα, τα στοιχεία νερού αναμένεται να ενισχύουν τη σύνδεση με τη θάλασσα και μαζί με το πράσινο των ακάλυπτων χώρων να συμβάλουν στο μικροκλίμα της περιοχής, εξασφαλίζοντας μια ευχάριστη δροσιά στο ζεστό αθηναϊκό καλοκαίρι. Στο project συμμετέχουν, επίσης, ως ειδικοί επόπτες και φορείς υλοποίησης και άλλα κορυφαία αρχιτεκτονικά γραφεία όπως του αρχιτεκτονικό γραφείο doxiadis+ που ειδικεύεται στην αρχιτεκτονική τοπίου.

Φιλικά με το περιβάλλον

Το κύριο επομένως χαρακτηριστικό των νέων κτιρίων που χτίζονται ή ανακατασκευάζονται αυτή τη στιγμή στην Αθήνα είναι όχι μόνο ότι έχουν μια υπερμοντέρνα και άκρως εντυπωσιακή εικόνα αλλά ότι είναι φιλικά προς το περιβάλλον, κάτι άγνωστο μέχρι πρότινος. «Ευτυχώς κάτι αρχίζει να αλλάζει σε κάποιες κατηγορίες ακινήτων, ειδικά στα γραφεία που είναι η πλειονότητα. Πρόκειται για τη νέα γενιά ακινήτων αειφόρου ανάπτυξης (sustainable buildings)», όπως μας εξηγεί σχετικά ο Αρις Καρυτινός, CEO της εταιρείας Prodea, της μεγαλύτερης σε αυτή την κατηγορία εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων, η οποία σε συνεργασία με την Dimand ή και μόνη της αναλαμβάνει την υλοποίηση έργων που έχουν στο επίκεντρό τους την αειφόρο ανάπτυξη.

Τι σημαίνει όμως αυτό για τα κτίρια; «Σημαίνει ότι δίνουμε πνοή σε κτίρια τα οποία μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για την αναδιαμόρφωση ολόκληρων περιοχών», εξηγεί χαρακτηριστικά μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Καρυτινός. «Οσον αφορά το real estate, πράσινα είναι τα κτίρια που είναι εξοπλισμένα με νέες τεχνολογίες και με άλλη προσέγγιση αναφορικά με το περιβάλλον ενσωματώνοντας τις πλέον σύγχρονες περιβαλλοντολογικές πρακτικές, νέες τεχνολογίες και πρωτοποριακές καινοτομίες - και κυρίως με πολύ χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα. Ολο αυτό αντικατοπτρίζεται άμεσα στο λειτουργικό κόστος του κτιρίου, αφού όλα είναι πολύ πιο φτηνά. Το κακό όμως είναι ότι στην Ελλάδα τα πράσινα κτίρια είναι μειονότητα, αφού μιλάμε για μόλις 76 κτίρια μέχρι στιγμής στο σύνολο των εκατομμυρίων κτιρίων που υπάρχουν στην πρωτεύουσα. Αλλά και στο εξωτερικό δεν είναι πολλά χρόνια που έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται». Μας δίνει το παράδειγμα του πρώτου κτιρίου που φτιάχτηκε στο Μαρούσι, στην Αττική οδό, όπου στεγάζονται τα γραφεία της Cosmote, το οποίο όπως επισημαίνει είναι «από τα μεγαλύτερα πράσινα κτίρια που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην πόλη. Το αισιόδοξο, πάντως, είναι ότι μπορούμε και διαθέτουμε 300 εκατ. σε επενδύσεις οι οποίες αφορούν τα πράσινα κτίρια. Και η αλήθεια είναι ότι είμαστε εξαιρετικά αφοσιωμένοι σε αυτό».

Το κτιριακό όραμα, για το οποίο κάνει λόγο ο κ. Καρυτινός, περιλαμβάνει κτίρια όπως το Element στο Μαρούσι, το ξενοδοχείο «Moxy», το Wave στη Συγγρού και φυσικά το τεράστιο πρότζεκτ του Πύργου του Πειραιά. Τα πράσινα κτίρια που λειτουργούν στην πλειονότητά τους ως γραφεία -αν εξαιρέσει κανείς το «Moxy»- έχουν ως στόχο τη βελτίωση των συνθηκών των εργαζομένων συμβάλλοντας στην αλλαγή της ποιότητας ζωής. Επιπλέον πληρούν όλες τις προϋποθέσεις για πιστοποίηση αειφορίας, δηλαδή διαθέτουν βελτιωμένη ποιότητα εσωτερικού αέρα, συνθήκες θερμικής άνεσης και φυσικό φωτισμό, παράγοντες που καταλαβαίνει κανείς ότι είναι πολύ σημαντικοί ειδικά τώρα σε περίοδο πανδημίας που ο αέρας επιβάλλεται να είναι καθαρός και να ανακυκλώνεται. «Ας μην ξεχνάμε ότι οι εργαζόμενοι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους και της καθημερινότητάς τους στα γραφεία και επιβάλλεται να δουλεύουν σε ευχάριστο γι’ αυτούς περιβάλλον», μας επισημαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Καρυτινός.

«Πλέον στο εξωτερικό οι εταιρείες δεν μισθώνουν ή δεν αγοράζουν κτίρια χωρίς πιστοποιητικό πράσινου κτιρίου και ελπίζουμε κάτι τέτοιο να γίνει και στην Ελλάδα», συμπληρώνει χαρακτηριστικά. «Πιστεύουμε όμως ότι σιγά-σιγά, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη το συνολικότερο κόστος αλλά και την επιζητούμενη βελτίωση των συνθηκών για τους εργαζομένους, θα αναζητούνται και εδώ τέτοια κτίρια σε σχέση με τα παλαιότερα. Απλώς μένει να δούμε σε τι βαθμό και με ποιον ρυθμό θα συμβεί κάτι τέτοιο. Ανεξαρτήτως όμως όλων αυτών, εμάς μας ενδιαφέρει να εξασφαλίσουμε καλύτερες συνθήκες ζωής κι αυτό είναι το βασικό μας όραμα. Το επιζητούμε τόσο όσον αφορά τα γραφεία όσο και σε άλλες κατηγορίες τις οποίες υλοποιούμε μαζί με την Dimand».

Ο Πύργος του Πειραιά

«Ο Πύργος του Πειραιά θα είναι το καλύτερο και το πιο εντυπωσιακό, το καλύτερο πράσινο κτίριο που θα έχει ποτέ κατασκευαστεί στην Αθήνα μαζί με αυτό του Ελληνικού», ομολογεί ο κ. Καρυτινός για το κτίριο-τοπόσημο του Πειραιά που πρόκειται να αλλάξει την όψη του πιο μεγάλου λιμανιού της χώρας. Πρόκειται για ένα άκρως φιλόδοξο έργο που συνδυάζει τον μοντέρνο χαρακτήρα με τις σύγχρονες περιβαλλοντολογικές πρακτικές και τεχνολογικές καινοτομίες αλλά και τη μοντέρνα αρχιτεκτονική που εκ των πραγμάτων επιβάλλει ένα τέτοιο έργο. Μάλιστα κάπου γράφτηκε ότι πρόκειται για το ελληνικό World Trade Center και δεν μπορώ να μη ρωτήσω την άποψη του CEO της Prodea Investments που έχει αναλάβει να υλοποιήσει μαζί με την Dimand το όραμα της υλοποίησης του έργου: «Πραγματικά πρόκειται για ένα κτίριο-τοπόσημο όχι μόνο για τον Πειραιά αλλά και για όλη την Αττική, παρότι για χρόνια παρεξηγημένο. Είναι πολύ σημαντικό τόσο για εμάς όσο συνολικά για τον Δήμο Πειραιά που αποφάσισε να αγκαλιάσει αυτό το πρότζεκτ. Είναι ένα εξαιρετικό, από τεχνικής απόψεως έργο και ελπίζουμε και από εμπορικής. Ηδη έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για τα καταστήματα του ισογείου και μάλιστα από φίρμες που δεν υπάρχουν στην Ελλάδα, ενώ στους πάνω ορόφους θα υπάρξει μια μείξη γραφείων και διαμερισμάτων». Το κτίριο έχει κατασκευαστεί από τα θεμέλια και το μόνο που έχει διατηρηθεί από το παλιό κτιριακό οικοδόμημα είναι ο σκελετός. «Δεν υστερεί μάλιστα σε τίποτα από άλλα εφάμιλλα του εξωτερικού, ενώ το σημαντικό είναι ότι στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ανταποκρίθηκαν πολλοί αξιόλογοι αρχιτέκτονες», μας επισημαίνει ο κ. Καρυτινός. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το φθινόπωρο του 2023.

To ξενοδοχείο «Moxy»

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η ανάπλαση της Ομόνοιας έχει στο κέντρο της το νέο κόσμημα της πλατείας που λέγεται «Moxy». Πρόκειται για ένα διεθνές brand, ένα άκρως μοντέρνο ξενοδοχείο που αναμένεται να μεταμορφώσει την πλατεία και να την αναβαθμίσει συνολικότερα μεταγράφοντας την ταυτότητά της σε αυτό που πρέπει να είναι: η καρδιά της μεγαλούπολης. Η άρτια αισθητική του, ωστόσο, δεν του επιτρέπει να υπολείπεται και ως προς όλα τα άλλα, δηλαδή την αειφορία και τον σεβασμό στο περιβάλλον, αφού η Prodea Investments μαζί με την Dimand, που είναι και οι φορείς υλοποίησης, έδειξαν μεγάλο σεβασμό για το περιβάλλον. Το «Moxy» θα είναι έτσι από τα πρώτα, αν όχι το πρώτο, που θα λειτουργεί ως πράσινο ξενοδοχείο στην καρδιά της πόλης, στη θέση του Σαρόγλειου Μεγάρου στην αρχή της Σταδίου.

Wave και Εlement

Το Wave είναι άλλο ένα ακόμα πράσινο κτίριο, υψηλών προδιαγραφών, στο ύψος του Μετρό Συγγρού-Φιξ, πολύ κοντά στο Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο έχει σχεδιάσει το αρχιτεκτονικό γραφείο Tsolakis Architects, πάντα με τη σφραγίδα της Prodea. Στόχος είναι το κτίριο να μπορέσει να αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς στον κομβικό άξονα που συνδέει το κέντρο της Αθήνας με τα νότια προάστια. Στην πρόσοψη του κτιρίου την εντύπωση αναμένεται να κλέψουν ειδικά διαμορφωμένες περσίδες που ουσιαστικά θα διαμορφώνουν το ανάγλυφο της όψης, ενώ ειδικά χαρακτηριστικά θα αξιοποιούν κατάλληλα την ηλιακή ακτινοβολία. Οσο για τη θέα, θα είναι εντυπωσιακή και θα βλέπει την Ακρόπολη. Εξίσου εντυπωσιακό -στα βόρεια προάστια αυτή τη φορά- είναι και άλλο ένα κτίριο της Prodea που σκοπό έχει να αναδιαμορφώσει το τοπίο της περιοχής: πρόκειται για το Element στην περιοχή της Φραγκοκλησιάς. Το κτιριακό αυτό βιοκλιματικό σύμπλεγμα είναι δημιούργημα του έμπειρου διακεκριμένου γραφείου Sparch της καθηγήτριας της Αρχιτεκτονικής Ρένας Σακελλαρίου και παρότι φαίνεται αυστηρό διαθέτει απαλές καμπύλες ώστε να δίνεται η αιθέρια αίσθηση και με όμορφο εσωτερικό. Από τις εταιρείες που αναμένεται να φιλοξενηθούν στους χώρους του μαθαίνουμε ότι θα είναι η Google και η Elpedison.

H Kleomenous και η Omniview

Αμεσα συνυφασμένο με τη (μετα)μοντέρνα όψη της Αθήνας είναι το αρχιτεκτονικό γραφείο Omniview, που προσέδωσε μια άλλη διάσταση στην αρχιτεκτονική τυπολογία με κτίρια που μοιάζουν σχεδόν ρέοντα, με ριζοσπαστικές μορφολογίες και με design που κόβει κυριολεκτικά την ανάσα. Ηδη το landmark της εταιρείας, που είναι η One Kleomenous, έδειξε πού ακριβώς συνίσταται η ρηξικέλευθη αισθητική των αρχιτεκτόνων της Omniview που είναι να προτάξει ένα άλλο όραμα, αλλά να σεβαστεί το συνολικό αστικό τοπίο και τα κεντρικά κατασκευαστικά υλικά που έχουν επιλεγεί για την πόλη. Παρότι τα κτίρια που έχει αναλάβει το γραφείο του Δημήτρη Τσίγκου με τον αδελφό του Γιάννη αλλά και με τη συνέργεια του Μίλτου Καμπουρίδη δεν βρίσκονται μόνο στην Αθήνα και δεν αφορούν μόνο οικίες, ωστόσο το κτίριο της Κλεομένους 1 αποτελεί το πλέον εμβληματικό και αντιπροσωπευτικό του οράματος της εταιρείας, που στόχο έχει, όπως είχε πει κάποια στιγμή ο Δημήτρης Τσίγκος, να «δημιουργεί στους περαστικούς και στους ενοίκους του την ίδια ψυχική ανάταση».

Είναι ο ίδιος που είχε αναλύσει χαρακτηριστικά τον τρόπο που βοήθησε να υλοποιηθεί αυτό το κτίριο η τεχνολογία και «μία από τις πιο ιδιαίτερες εφαρμογές CAD/CAM, όπου χρησιμοποιήθηκαν 2.000 custom cut κομμάτια μαρμάρου. Σε κάποια σημεία υπήρχαν πάνω από 30 άτομα μαζί μου στις σκαλωσιές για τη δημιουργία της πρόσοψης. Τρία από αυτά ήταν γλύπτες μαρμάρου. Κάναμε ό,τι ήταν τεχνικά δυνατό για να ελέγξουμε την παραγωγή των κομματιών και την προσαρμογή τους στο χωροδικτύωμα. Ωστόσο, στο τέλος, βάλαμε χέρι και μάτι, διότι αυτά είναι αναντικατάστατα», είχε εξηγήσει χαρακτηριστικά συμπληρώνοντας πως τα υλικά είναι μάρμαρο Travertino και μπεζ πέτρες που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στα κτίρια που βρίσκονται στον Λυκαβηττό.

Μήνυμα αισιοδοξίας

Αυτό, όμως, δεν κάνει τελικά η Αρχιτεκτονική; Ανέκαθεν στόχος της ήταν να συνομιλεί με το περιβάλλον, να είναι σε αγαστή συνομιλία μαζί του και να το μεταμορφώνει. Κι αυτό βλέπουμε σήμερα ότι υπόσχονται με τον τρόπο τους όλα αυτά τα νέα εντυπωσιακά κτίρια της Αθήνας. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να μη ρωτήσουμε τον CEO της Prodea κ. Καρυτινό αν πιστεύει ότι τα πράσινα αυτά κτίρια και η αλλαγή της αισθητικής μπορούν τελικά να μεταμορφώσουν την πόλη: «Είναι γεγονός πως ένα κτίριο υψηλής ποιότητας και αισθητικής μπορεί να αλλάξει την περιοχή γιατί παρεμβαίνει στον χώρο και σίγουρα συμπαρασύρει μια αντίστοιχη τάση όσον αφορά όλο το πλαίσιο. Προκαλεί να γίνουν αντίστοιχα έργα, γιατί αυτός είναι τελικά ο τρόπος να αναβαθμίζονται οι περιοχές. Οπότε σίγουρα αυτά τα κτίρια βοηθάνε στην αναβάθμιση όχι μόνο της πόλης αλλά και όλης της αισθητικής: όσο μας αφορά, προσέχουμε όχι μόνο να πληρούν τα περιβαλλοντολογικά αλλά και τα αισθητικά κριτήρια και να είναι άρτια από αρχιτεκτονική άποψη.

Επιπλέον είναι πολύ σημαντικό αυτά τα κτίρια να διευκολύνουν ή να αλλάζουν την καθημερινότητα των εργαζομένων γιατί μην ξεχνάμε ότι πολλοί από αυτούς περνούν πάνω από τη μισή τους ζωή στα γραφεία, οπότε είναι εξαιρετικά σημαντικό να δημιουργούν μια θετική ψυχολογική κατάσταση για την παραγωγικότητα. Πιστεύω λοιπόν ακράδαντα ότι από αυτή την άποψη η Αθήνα συνιστά τη βάση μιας ριζοσπαστικής αλλαγής, ειδικά όσον αφορά την ανέγερση όχι μόνο γραφείων αλλά μικρών ξενοδοχείων, η εικόνα των οποίων συνάδει με τη συνολική εικόνα της πόλης. Τέλος, είναι σημαντικό ότι αυτά βρίσκονται σε καταπληκτικά σημεία και συμβάλλουν στην επαναδιαμόρφωση της συνολικής περιοχής, σε σημείο που να νομίζεις ότι οι επιλογές είναι αμέτρητες. Αυτό που γίνεται σήμερα στην Αθήνα μοιάζει πραγματικά με επανάσταση, με ωραίο τρόπο και αυτό νομίζω ότι είναι το μήνυμα που πρέπει να κρατήσουμε ως το πλέον ελπιδοφόρο».