Ιμια, 26 χρόνια μετά: Το χρονικό της κρίσης, τα μηνύματα του σήμερα
31.01.202206:59
Η μνήμη παραμένει ζωντανή
Μπορεί φέτος να συμπληρώνονται 26 χρόνια από τη «νύχτα των Ιμίων», εντούτοις όμως τόσο το αποτύπωμα των γεγονότων εκείνων των ημερών, όσο και η εξέλιξη των νέων στρατηγικών που υιοθέτησε, για πρώτη φορά τότε, η Τουρκία στο πλαίσιο των πάγιων διεκδικήσεών της στο Αιγαίο, φτάνουν μέχρι τις μέρες μας επηρεάζοντας την αμυντική αλλά και εξωτερική πολιτική της χώρας μας. «Η κρίση των Ιμίων» αποτέλεσε εξάλλου την έναρξη, από μέρους του τουρκικού πολιτικο-στρατιωτικού κατεστημένου, της λεγόμενης πολιτικής των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, η εξέλιξη της οποίας εκδηλώνεται τα τελευταία χρόνια μέσω της αμφισβήτησης της κυριαρχίας 152 ελληνικών νησιών, νησίδων και βραχονησίδων. Στην ελληνική αντίδραση στη συγκεκριμένη επεκτατική τουρκική πολιτική, θα πρέπει άλλωστε να αναζητηθούν και οι ρίζες της ενίσχυσης του οπλοστασίου των Ενόπλων Δυνάμεων με τα τεράστια εξοπλιστικά προγράμματα των αρχών της δεκαετίας του 2000 όπως και της πρόσφατης επένδυσης ύψους 10 δις ευρώ στην άμυνα - στο πλαίσιο της οποίας ξεχωρίζουν οι προμήθειες των 24 μαχητικών Rafale και των 3 φρεγατών Belharra- αλλά και η ανανέωση και εκσυγχρονισμός του ελληνικού αμυντικού δόγματος.
Αν και η συζήτηση της πρότασης μομφής που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ κατά της κυβέρνησης, σε πολιτικό επίπεδο, δεν επέτρεψε να αναδειχθούν στην ολότητά τους τα μηνύματα των Ιμίων σε σχέση με άλλες χρονιές, εντούτοις όμως, οι αναφορές που έγιναν από αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες ήταν χαρακτηριστικές, όχι μόνο ως προς την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής, αλλά και ως προς την απόδοση τιμής και μνήμης στους τρείς ήρωες που επέβαιναν στο μοιραίο ελικόπτερο που, σαν σήμερα, κατέπεσε στην περιοχή των Ιμίων επιστρέφοντας στη φρεγάτα από την οποία λίγο νωρίτερα είχε απονηωθεί. «Πέρασαν 26 χρόνια από εκείνη τη νύχτα στα Ίμια. Όμως η μνήμη παραμένει ζωντανή. Οι Καραθανάσης, Βλαχάκος και Γιαλοψός πέρασαν στο πάνθεον των Ηρώων του Πολεμικού Ναυτικού και θα τους τιμούμε πάντα με τους Ήρωες του Έθνους. Αθάνατοι και αντάξιοι της ενδόξου ιστορίας του Πολεμικού Ναυτικού!» ανέφερε σε σχετική ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα ο υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Νίκος Παναγιωτόπουλος.
«Θα θυμόμαστε για πάντα τους τρεις ήρωες των Ιμίων και θα τους τιμάμε», επεσήμανε σε ανάρτησή του στο Twitter ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Τάκης Θεοδωρικάκος.
Το χρονικό της κρίσης
Το ημερολόγιο έγραφε 31 Ιανουαρίου 1996, όταν ο χρόνος σταμάτησε στο άκουσμα της είδησης ότι ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού κατέπεσε κατά τη διάρκεια της κρίσης των Ιμίων με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και τα τρία μέλη του πληρώματος που επέβαιναν σε αυτό. Ώρες νωρίτερα, λίγο μετά τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας, είχε συγκληθεί σύσκεψη στο γραφείο του πρωθυπουργού με στόχο τον καθορισμό της στρατηγικής για την αντιμετώπιση της κρίσης. Την ίδια ώρα, στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι Τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια. Ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού θα λάβει την εντολή να απονηωθεί από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να διαπιστώσει την παρουσία των Τούρκων στη Μικρή Ίμια. Οι πιλότοι αφού ανέφεραν ότι είδαν 10 Τούρκους στη βραχονησίδα, εν συνεχεία θα πάρουν την εντολή να επιστρέψουν στη βάση τους. Το ελικόπτερο, που επέβαιναν οι υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος χάνεται από τα ραντάρ. Σύμφωνα με την επίσημη θέση του ελληνικού κράτους το ελικόπτερο κατέπεσε εξαιτίας κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου.
Πώς ξεκίνησαν όλα
Ήταν στις 25 Δεκεμβρίου του 1995 όταν το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσαράζει σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια, εκπέμποντας σήμα κινδύνου, ωστόσο ο πλοίαρχος δεν δέχεται βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή. Μία ημέρα μετά το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημερώνει το ελληνικό ΥΠΕΞ και εκείνο γνωστοποιεί στο τουρκικό ότι εάν δεν υπάρξει παρέμβαση ρυμουλκού, το πλοίο κινδυνεύει. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, στις 27 Δεκεμβρίου, αναφέρει ότι η διάσωση του πλοίου δεν σχετίζεται με τις βραχονησίδες στο Αιγαίο, για τις οποίες, όπως τονίζεται, η Άγκυρα έχει μεγάλο θέμα. Τελικά, στις 28 Δεκεμβρίου, δύο ελληνικά ρυμουλκά προχωρούν στην αποκόλληση του τουρκικού φορτηγού και το οδηγούν στο Κιουλούκ. Εκείνη, την ημέρα, τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην Λέσβο, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Ο πιλότος του διασώζεται. Στις 29 Δεκεμβρίου, το τουρκικό ΥΠΕΞ, υποστηρίζει επισήμως ότι τα Ίμια είναι καταχωρημένα στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ και ανήκουν στην Τουρκία. Η απάντηση από το ελληνικό ΥΠΕΞ έρχεται με καθυστέρηση, 11 ημέρες μετά, απορρίπτοντας τις τουρκικές αξιώσεις.. Η Αθήνα αντιδρά με ρηματική διακοίνωση στην οποία γίνεται επίκληση των ιταλο-τουρκικών συμφωνιών, του 1932 και της συνθήκης ειρήνης των Παρισίων του 1947, βάσει των οποίων η Ίμια είναι ελληνική. Παράλληλα ο Έλληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα προβαίνει σε διάβημα στο τουρκικό υπουργείο εξωτερικών. Από την πλευρά τους οι τούρκοι του επιδίδουν ρηματική διακοίνωση στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι τουρκικές.
Η μάχη της σημαίας
Βλέποντας ότι η Άγκυρα εγείρει εδαφικές αξιώσεις στα Ίμια, ο δήμαρχος Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης, αποφασίζει να φτάσει στην βραχονησίδα. Στις 25 Ιανουαρίου 1996 συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου Γ. Ριόλα και δύο κατοίκους του νησιού, υψώνει την ελληνική σημαία στην Μικρή Ίμια και μία ημέρα μετά στην άλλη βραχονησίδα. Τότε, τα τουρκικά ΜΜΕ μεταδίδουν εικόνες με την ελληνική σημαία στα Ίμια, προκαλώντας σάλο στη γείτονα χώρα. Στις 27 Ιανουαρίου, στη Μικρή Ίμια, φτάνουν με ελικόπτερο δύο δημοσιογράφοι της Hurriyet από το γραφείο της Σμύρνης, και υποστέλλουν την ελληνική σημαία, υψώνοντας μια τουρκική. Την επιχείρηση καταγράφουν σε κάμερα και την προβάλουν σε δίκτυο.
Η κρίση στα Ίμια κλιμακώθηκε τις επόμενες ημέρες. Στις 28 Ιανουαρίου 1996 το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» κατέβασε την τουρκική σημαία και ύψωσε την ελληνική παραβαίνοντας την πολιτική εντολή που ήταν μόνο να υποσταλεί η τούρκικη σημαία. Το βράδυ της ίδιας μέρας Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάστηκαν στη Μικρή Ίμια από το περιπολικό «Πυρπολητής» για να διαφυλάξουν τη σημαία κατά τις νυχτερινές ώρες, ενώ το πρωί θα επέστρεφαν στο σκάφος τους. Η Τανσού Τσιλέρ δηλώνει ότι η Ίμια είναι τουρκική και καλεί την Ελλάδα σε διάλογο. Δύο Τουρκικές φρεγάτες και άλλα πολεμικά πλοία καταφθάνουν κοντά στην Ίμια. Μονάδες του ελληνικού στόλου αποπλέουν για το Αιγαίο. Φθάνουν πληροφορίες στο ΚΥΣΕΑ ότι δύο τουρκικά ελικόπτερα προσεγγίζουν τις βραχονησίδες της Ίμιας και ίσως επιχειρήσουν να αποβιβάσουν κομάντος. Το απόγευμα της επόμενης ημέρας, ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης στέλνει σαφές μήνυμα στην Τουρκία ότι η Ελλάδα θα απαντήσει δυναμικά σε μια πρόκληση. Σε δηλώσεις προέβη και η Τουρκάλα πρωθυπουργός Τανσού Τσιλέρ, στις 30 Ιανουαρίου, δηλώνοντας στην τουρκική βουλή ότι την επόμενη μέρα η ελληνική σημαία και ο ελληνικός στρατός θα απομακρυνθούν από τα Ίμια.
Η πτώση του ελικοπτέρου και οι τρεις νεκροί
Τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου τουρκικές ειδικές δυνάμεις αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια, Λίγες ώρες μετά, ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, που είχε πετάξει πάνω από το σημείο για να διαπιστώσει την παρουσία των Τούρκων, θα καταπέσει κατά την επιστροφή του στη φρεγάτα. Τη ζωή τους έχασαν και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός. Αρκετές ώρες μετά οι υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών Γ. Αρσένης και Θ. Πάγκαλος ανακοινώνουν αποκλιμάκωση της κρίσης με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ και αποχώρηση των ναυτικών δυνάμεων. Οι τουρκική πλευρά, μέσω της πρωθυπουργού Τανσού Τσιλέρ θριαμβολογεί θεωρώντας ότι η κρίση των Ιμίων ωφέλησε τα συμφέροντα της Άγκυρας. Αντίθετα το κλίμα στην Αθήνα είναι εξαιρετικά βαρύ με τον τότε πρωθυπουργό κ. Κώστα Σημίτη να ευχαριστεί από το βήμα του Κοινοβουλίου τους Αμερικανούς για τη μεσολάβησή τους.