Αττικό Ζωολογικό Πάρκο: «Πόλεμος» πάνω από τον νεκρό χιμπατζή

Ευρύτερες διαστάσεις προσλαμβάνει η υπόθεση του «Μπαζού», του χιμπατζή alpha male ο οποίος θανατώθηκε το Σάββατο 25 Ιουνίου στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, μετά από την απόδρασή του. Ο Μπαζού ήταν ο μεγαλύτερος από τους 9 χιμπατζήδες του Πάρκου, ήταν 27 ετών (μεσήλικας περίπου για τα δεδομένα του είδους) και ήταν εξαιρετικά επιβλητικός, με ανάστημα περίπου 1,80 μ.

Πέραν των οργίλων αντιδράσεων εκ μέρους φιλοζωικών οργανώσεων και φιλοζώων κατά μόνας, τόσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και με δια ζώσης συγκέντρωση διαμαρτυρίας, αφ' ενός διετάχθη προανάκριση για το περιστατικό από την Αστυνομία. Αφ' ετέρου, με παρέμβασή του ο πρώην υπουργός Παιδείας και βουλευτής Α' Αθηνών του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Νίκος Φίλης, μετέφερε το θέμα στην πολιτική αρένα.

Πιο συγκεκριμένα, το αστυνομικό τμήμα Σπάτων-Αρτέμιδας προχώρησε σε προανάκριση, με στόχο τη διευκρίνιση των συνθηκών θανάτωσης του χιμπατζή Μπαζού. Μάλιστα, λίγο μετά από το συμβάν, συνελήφθη ο φροντιστής-δράστης, δηλαδή ο άνθρωπος που πυροβόλησε και σκότωσε τον Μπαζού. Ο 29χρονος υπάλληλος του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου αφέθηκε ελεύθερος, με προφορική εντολή του Εισαγγελέως Ζώων, ο οποίος ενημερώθηκε από την Αστυνομία και ζήτησε να του αποσταλεί το προανακριτικό υλικό.

Η θανάτωση του ζώου έγινε αφ' ότου οι άνθρωποι του Πάρκου θεώρησαν ότι είχαν εξαντλήσει κάθε άλλο μέσον και αφού πείστηκαν ότι πλέον ο Μπαζού θα διέφευγε ανεξέλεγκτος στην περιοχή. Στην κατάσταση αναστάτωσης που βρισκόταν, ο χιμπατζής θα μπορούσε να προξενήσει ακόμη και θανάσιμο τραυματισμό σε οποιονδήποτε έβρισκε μπροστά του, αδιακρίτως.

Όπως έγινε γνωστό από την Αστυνομία, οι υπεύθυνοι του Πάρκου οι οποίοι κλήθηκαν να καταθέσουν, ανέφεραν ότι ο Μπαζού κατόρθωσε να υπερπηδήσει τα ηλεκτροφόρα καλώδια της υψηλής περίφραξης. Στη φάση της απόδρασής του τον καταδίωκαν άλλα αρσενικά ύστερα από επεισόδιο έντονης διαμάχης μεταξύ τους.

Οι φροντιστές ισχυρίστηκαν ότι επιχείρησαν να προσεγγίσουν τον Μπαζού, με σκοπό αρχικά να τον ακινητοποιήσουν με όπλο που έφερε βέλος με αναισθητικό. Αυτό όμως δεν κατέστη δυνατό λόγω της έντονης κινητικότητας του ζώου. Γι' αυτό και εν τέλει αποφασίστηκε η θανάτωσή του με βολή από καραμπίνα.

Πάντως, οι υπεύθυνοι του Πάρκου ειδοποίησαν την Αστυνομία αμέσως μόλις ο χιμπατζής πήδηξε τον φράχτη. Ωστόσο, όταν οι αστυνομικοί έφτασαν επιτόπου, οι φροντιστές είχαν ήδη σκοτώσει το ζώο.

Ο υπεύθυνος και φίλος του Μπαζού

Φανερά ταραγμένος από το περιστατικό, ο κ. Αντώνης Μπάλας, υπεύθυνος μεγάλων θηλαστικών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, περιέγραψε το τι ακριβώς συνέβη ως εξής: «Με τον Μπαζού δουλεύω 15 χρόνια, από την πρώτη ημέρα που ήρθε στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο. Θα λέγαμε ότι ήταν ένας πολύ δυναμικός χιμπατζής και αρκετά επιθετικός πολλές φορές με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, για να διεκδικήσει την αρχηγία. Εχθές, λοιπόν, σε ένα καβγά που είχαν μεταξύ τους -διότι τα νεότερα μέλη διεκδίκησαν την αρχηγία, ο Μπαζού πάνω στην ένταση κατάφερε να βγει από το χώρο.

Τότε εμείς ενημερωθήκαμε από τους συναδέλφους μας, έχουμε πάντα οπτική επαφή με το ζώο, προσπαθήσαμε να το περιορίσουμε ώστε να μη φύγει σε κατοικημένη περιοχή. Κάναμε πολλές προσπάθειες και στο πίσω μέρος του μυαλού μας είχαμε το να το επιστρέψουμε στο Πάρκο. Δεν καταφέραμε να το κάνουμε, όταν είδαμε ότι το ζώο άρχισε να γίνεται απειλητικό προς τους συναδέλφους και σε μας, μοιραία πήραμε αυτή την απόφαση. Κατά τη διάρκεια όλης της προσπάθειάς μας, σύμφωνα με τα πρωτόκολλά μας, έχουμε και μια καραμπίνα και ένα αναισθητικό όπλο, με τη δοσολογία ανάλογα με το ζώο, στην περίπτωση που συμβεί κάτι. Δεν βρήκαμε ποτέ στόχο για να χρησιμοποιήσουμε το αναισθητικό όπλο. Προσπαθήσαμε, αλλά δεν είναι εύκολο είτε γιατί είναι μεγάλη η απόσταση... Προσπαθήσαμε να το πλησιάσουμε, αλλά δεν είναι απλά τα πράγματα για να πλησιάσει κάποιος ένα τέτοιο ζώο. Δημιουργήσαμε ένα τείχος ανθρώπων και προσπαθήσαμε κάπως έτσι να το οδηγήσουμε πίσω.

Αυτοί οι άνθρωποι είχαν στα χέρια τους είτε πυροσβεστήρες ώστε να αποτρέψουν κάποια επίθεση στο προσωπικό. Προσπαθήσαμε, λοιπόν, να το φέρουμε πίσω και, όταν είδαμε ότι η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει, δεν θέλαμε να ρισκάρουμε καμία ανθρώπινη ζωή, δεν θέλαμε να ρισκάρουμε κάποιον σοβαρό τραυματισμό γιατί αυτά τα ζώα πάρα πολύ δυνατά και πάρα πολύ επικίνδυνα. Ο Μπαζού έμεινε στην είσοδο του Πάρκου για περίπου 2 λεπτά, μετά έτρεξε στο πάρκινγκ και κατάφερε να μπει στα χωράφια. Εκεί εμείς προσπαθούσαμε να το οδηγήσουμε σε χώρο που δεν υπάρχουν άνθρωποι, διότι δίπλα υπάρχουν νεροτσουλήθρες, εμπορικό κέντρο και δεν θέλαμε να ξεφύγει η κατάσταση. Θέλαμε να είναι πλήρως ελεγχόμενη».

Η άποψη του Πάρκου

Ο ιδρυτής του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου και πρώην εκδότης/επιχειρηματίας, Ζαν-Ζακ Λεσυέρ δήλωσε στα ΜΜΕ ότι «πρώτο μέλημά μας είναι η ασφάλεια των φροντιστών και των επισκεπτών. Υπήρξε έντονη διαμάχη στην ομάδα των χιμπατζήδων. Ήταν αδύνατο να γίνει νάρκωση λόγω της κατάστασης του ζώου, το οποίο είχε πολύ υψηλή αδρεναλίνη. Βρέθηκε στο πάρκινγκ και έτρεχε. Υπάρχουν διεθνή πρωτόκολλα για τη διαχείριση τέτοιων καταστάσεων και οι χιμπατζήδες είναι πρώτοι στη λίστα με τα επικίνδυνα ζώα σε περίπτωση διαφυγής. Για την κοινωνία του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, αυτό που συνέβη με τον Μπαζού είναι τραγικό. Κάνουμε έρευνα για να κατανοήσουμε το πώς το ζώο διέφυγε από το χώρο με τους χιμπατζήδες, διότι υπάρχουν 3 σειρές από ηλεκτροφόρα καλώδια και μία τάφρος με νερό. Εκτιμάται ότι δέχθηκε άγρια επίθεση από ομάδα 7 άλλων χιμπατζήδων».

Συμπληρώνοντας την δική του εκδοχή της υπόθεσης, ο κ. Λεσυέρ τονίζει πως «καταλαβαίνω την ανησυχία ορισμένων ανθρώπων. Αυτό που έχουμε υπογραμμίσει και στη δήλωση που διαβάζετε, είναι ότι ένα ζώο που είναι σε μια κατάσταση έξαρσης και ανησυχίας, με υψηλή αδρεναλίνη, δεν μπορείς να το ναρκώσεις. Το απομονώσαμε το ζώο και το παρακολουθήσαμε για ένα τέταρτο, προσπαθήσαμε να το βάλουμε στο Πάρκο ξανά, δεν έμπαινε, ήταν πολύ ανήσυχο. Δεν υπήρχε δυνατότητα να το οδηγήσουμε σε κάποιον ασφαλή χώρο. Δεν είχαμε τη δυνατότητα να το περιορίσουμε, ήταν έξω από την περίμετρο του πάρκου. Ακολουθούμε διεθνή πρωτόκολλα σε τέτοιες καταστάσεις. Δεν υπήρχε άλλη λύση, παρά να εξουδετερώσουμε αυτό το ζώο. Δεν είχαμε επαφή μαζί του όταν βγήκε, δεν τον είδαμε τον Μπαζού. Εκείνος δεν κατάλαβε τίποτα από τα ηλεκτροφόρα καλώδια που υπάρχουν στην περίμετρο του πάρκου. Ήταν φοβισμένος».

Η επίσημη ανακοίνωση του Πάρκου αναφέρει ότι «σήμερα [σσ: Σάββατο 25/6/2022] το πρωί στις 09:40 διαπιστώθηκε από το προσωπικό του Πάρκου μετά από επεισόδιο μεταξύ των χιμπατζήδων, η διαφυγή από τον χώρο του alpha male χιμπατζή. Αμέσως ενεργοποιήθηκε το πρωτόκολλο ασφαλείας του Πάρκου, ενημερώθηκε η αστυνομία, απομονώθηκαν οι επισκέπτες και ο χιμπατζής, με τις συντονισμένες κινήσεις του προσωπικού ασφαλείας παρουσία των κτηνιάτρων, οδηγήθηκε σε απομονωμένο χώρο στην περίμετρο ασφαλείας του Πάρκου, όπου και κρίθηκε απαραίτητη η εξουδετέρωση του 20 λεπτά αργότερα. Είναι μια τραγική ημέρα για το Πάρκο, που οδήγησε στην απώλεια του, αγαπητού σε όλη την οικογένεια του Πάρκου, ζώου.

» Τα αναισθητικά επιδρούν σε ένα ήρεμο ζώο σε περίπου 5-10 λεπτά. Σε ένα ζώο με ανεβασμένη την αδρεναλίνη του μπορεί να φτάσει και τα 20 λεπτά. Οι χιμπατζήδες ανήκουν στην κόκκινη και πιο υψηλή κατηγορία επικινδυνότητας, γι' αυτό και σύμφωνα με τα πρωτόκολλα ασφαλείας και την εκτίμηση κινδύνου από τους παρόντες και αρμόδιους κτηνιάτρους, που βλέπουν τη συμπεριφορά του ζώου, προβλέπεται η εξουδετέρωσή τους. Ένα ζώο που είναι σε μια κατάσταση έξαρσης και ανησυχίας, με υψηλή αδρεναλίνη, δεν ναρκώνεται».

Διεθνής εμπειρία

Παρόμοια περιστατικά με αυτό του Μπαζού συμβαίνουν αρκετά συχνά σε ζωολογικούς κήπους ανά τον κόσμο, λόγω της δυναμικής φύσης των χιμπατζίδων αλλά και των εσωτερικών συγκρούσεων στις κοινότητές τους. Ενδεικτικά, τον Απρίλιο του 2016, ο αρσενικός χιμπατζής Τσάτσα απέδρασε από τον ζωολογικό κήπο της Γιαγκιγιάμα, στο βόρειο τμήμα της Ιαπωνίας.

Ο Τσάτσα, αφού ξεπέρασε απτόητος κάθε μέτρο προφύλαξης, σκαρφάλωσε σε έναν στύλο ηλεκτροδότησης και από εκεί απέκρουε βίαια κάθε απόπειρα προσέγγισης και κατευνασμού από το προσωπικό του ζωολογικού κήπου. Χρησιμοποιώντας αναβατόριο, οι υπεύθυνοι πλησίασαν αρκετά τον Τσάτσα ώστε να τον ναρκώσουν με βέλος και αναισθητική ουσία. Το ζώο έπεσε από το στύλο αναίσθητο, χτύπησε ελαφρά κατά την πτώση του, αλλά προσγειώθηκε σε κουβέρτα που κρατούσαν διασώστες στο έδαφος. Ο Τσάτσα επανήλθε στο ζωολογικό πάρκο και, με εξαίρεση ένα διάστημα επαναπροσαρμογής μετά από την αναισθησία και τους μικροτραυματισμούς, επέστρεψε στην προηγούμενη ζωή του.

Τα alpha male και η μάχη για την αρχηγία

Στην εσωτερική ιεραρχία κάθε ομάδας χιμπατζίδων, τα alpha male είναι τα ισχυρότερα αρσενικά, τα οποία διεκδικούν την αρχηγία παλεύοντας με τους ομοίους τους, σχεδόν μέχρι θανάτου. Πρόκειται για ζώα ογκώδη, με τεράστια δύναμη, η οποία πολλαπλασιάζεται όταν μάχονται για την εξουσία -και την κυριαρχία επί των θηλυκών του είδους.

Οι ζωολόγοι μελετούν συστηματικά τον πόλεμο των alpha male, προσπαθώντας να εξηγήσουν την τάση τους προς την άσκηση ακραίας βίας εις βάρος των ομοίων τους. Μία από τις ερμηνείες προσδίδει έμφαση στην αναπαραγωγή και την εξέλιξη του είδους, κάποια άλλη όμως ενοχοποιεί την ανθρωπογενή παρέμβαση στο περιβάλλον -των χιμπατζίδων και όχι μόνο, η οποία και προκαλεί έντονη διαταραχή στον τρόπο ζωής τους.

Το Τwitter βοά

Η Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία Ελλάδας (ΠΦΠΟ) εξέδωσε αμέσως δελτίο τύπου σχετικά με τον Μπαζού και προχώρησε σε κινητοποίηση διαμαρτυρίας επί τόπου, στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο.

«'Εξουδετερώθηκε' δηλαδή δολοφονήθηκε ένα ζώο που θα έπρεπε να ζει ελεύθερο γιατί έτσι λέει το πρωτόκολλο» αναφέρει το δελτίο τύπου της ΠΦΠΟ. Και συνεχίζει ως εξής: «Στην λιτή και χωρίς πολλές λεπτομέρειες ανακοίνωση του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου, δεν διευκρινίζεται το πώς έφυγε το ζώο και ξέφυγε από το κλουβί του και σημειώνεται ότι το περιστατικό σημειώθηκε εν ώρα λειτουργίας του πάρκου και ενώ βρίσκονταν εκεί επισκέπτες. Αιτία σύμφωνα με το Παρκο ήταν ότι το ζώο έφυγε από τον ελεγχόμενο χώρο φύλαξής του.

» Η ειδεχθής πράξη της εκτέλεσης του ζώου αυτού είναι μια ακόμη αφορμή για να δηλώσουμε την αντίθεση μας προς την ύπαρξη και λειτουργία αυτού του κατάπτυστου πάρκου φρίκης. Δεν ξεχνάμε τα δύο τζάγκουαρ που επίσης σκότωσαν φροντιστές του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου το 2018. Όταν η ζωή ενός ζώου ορίζεται μόνο από τη χρηστικότητα που μπορεί να έχει για τους ανθρώπους, τότε η δολοφονία τους δικαιολογείται από τους εκμεταλλευτές τους.

» Τόποι σαν το Αττικό Πάρκο αποτελούν πάγιες μαρτυρίες του απόλυτου εξευτελισμού της ανθρώπινης διαχείρισης απέναντι στη φύση και είναι μέρη όπου τα ζώα βασανίζονται και θανατώνονται , ενώ αντίθετα ο 'νοήμων' άνθρωπος καταρρακώνεται ηθικά μέσα στο πλαίσιο της βιολογικής αλυσίδας.

» Για μια ακόμη δε φορά θα θέλαμε να ενημερώσουμε τον κόσμο, ότι τα άγρια ζώα μέσα στα κλουβιά τους ζουν μία αβάσταχτη ζωή, υποφέροντας από άγχος, πλήξη και άλλα σοβαρές διαταραχές που σχετίζονται με τον παρατεταμένο περιορισμό. Είναι ζώα που τα εκμεταλλεύονται πλήρως οικονομικά με πρόφαση την διατήρηση και την αναπαραγωγή τους.

» Είναι ζώα καταδικασμένα να βιώνουν ένα συνεχές βασανιστήριο, να υπακούουν σε εντολές, να τους κόβουν τα φτερά για να μην μπορούν να πετάξουν, δελφίνια σε μια δεξαμενή αντί για τον ωκεανό, ερπετά που ζουν μόνιμα μέσα σε γυάλινους σωλήνες αντί για την φύση, ζώα όλα σε μια μόνιμη καταθλιπτική ζωή με μοναδικό σκοπό το κέρδος των επιχειρηματιών.

» Το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, όπως και κάθε ζωολογικός κήπος, είναι χώρος εμπορευματοποίησης ψυχών, και έτσι μονάχα θα έπρεπε να το αντιμετωπίζουμε. Δεν είναι διασκέδαση, δεν είναι εκπαίδευση. Είναι βαναυσότητα.

» Το να δείχνεις στα παιδιά ζώα που βαριούνται, έχουν κατάθλιψη και περιφέρονται νευρικά στους περιφραγμένους χώρους τους, δεν αποτελεί ενημέρωση για την άγρια ζωή. Είναι σαν να πηγαίνουμε τα παιδιά μας σε φυλακή, για να τα διδάξουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά.

» Η ελευθερία δεν είναι μονάχα ανθρώπινο δικαίωμα. Η ελευθερία είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πλάσματος. Και των ανθρώπων Και των ζώων και Δικό μας και Δικό τους. Με το να δεχόμαστε την σκληρή πραγματικότητα του κόσμου μας ,έχουμε μια ευκαιρία να ορίσουμε το είδος μας και να αλλάξουμε την πορεία δράσης μας. Ας προσπαθήσουμε να σώσουμε ότι κανονικά καταστρέφουμε.

» Το Αττικό Πάρκο πλέον να μετατραπεί σε καταφύγιο άγριας πανίδας όπου όσες θέσεις απελευθερώνονται θα καλύπτονται από ζώα της εγχώριας ή/και μη εγχώριας άγριας πανίδας που χρήζουν βοήθειας, με μόνη προϋπόθεση τη μελλοντική απελευθέρωσή τους στο φυσικό τους περιβάλλον στις περιοχές που το κάθε είδος ανήκει.

Η δήλωση του Νίκου Φίλη για τον Μπαζού

«Οι ζωολογικοί κήποι δεν έχουν θέση στον πολιτισμό μας» τονίζει σε δήλωσή του ο Βουλευτής Α' Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Νίκος Φίλης. Αναλυτικά: «Η εκτέλεση του χιμπατζή που διέφυγε από το Αττικό Πάρκο, βάσει ενός πρωτοκόλλου που διέπει τη λειτουργία των φυλακών για ζώα που ονομάζονται ζωολογικοί κήποι/πάρκα, αποτελεί μία αποτρόπαιη πράξη, ένα έγκλημα απέναντι στην άγρια ζωή που πρέπει να μας ευαισθητοποιήσει όλους.

» Πριν μερικά χρόνια οι ίδιοι υπεύθυνοι του Αττικού Πάρκου είχαν σκοτώσει δύο τζάγκουαρ, όταν έσπασε το τζάμι του κλουβιού που φιλοξενούσαν τα δυστυχισμένα αιχμάλωτα ζώα. Χωρίς μισόλογα: Η συγκεκριμένη οικονομική δραστηριότητα δεν πρέπει να συνεχίσει να ασκείται. Η Πολιτεία μετά τον απαραίτητο διάλογο οφείλει να πάρει τις αποφάσεις της.

» Η αρπαγή από το φυσικό τους χώρο και η φυλάκιση άγριων ζώων αποτελεί αναχρονισμό. Ένα θλιβερό απομεινάρι του χθες που οι σύγχρονες κοινωνίες οφείλουν να αποβάλουν. Δείχνοντας σεβασμό και ενσυναίσθηση απέναντι σε όλα τα έμβια όντα. Αυτές οι εικόνες των φυλακισμένων ζώων δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν στα παιδιά μας, ούτε μορφωτικά, ούτε περιβαλλοντικά, ούτε συναισθηματικά.

» Αντίθετα, στις συνθήκες της κλιματικής κρίσης που μας καλεί να επανεπεξεργαστούμε τη σχέση ανθρώπου-φύσης, οι ζωολογικοί κήποι αποτελούν ένα λάθος πρότυπο, αφού εθίζουν τα παιδιά στην ιδέα του ανθρώπου-κυρίαρχου, που μπορεί να ταπεινώνει, να βασανίζει και να φυλακίζει τα άγρια ζώα.

» Καμία σχέση δεν έχουν αυτές οι δραστηριότητες με τα ελεγχόμενα πάρκα, όπου τα ζώα προστατεύονται και διαβιούν εντός του φυσικού τους περιβάλλοντος, σε αρμονία με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Αυτές οι δραστηριότητες αξίζουν να ενισχύονται και να υποστηρίζονται.

» Αντίθετα, οι ζωολογικοί κήποι, αυτά τα κάτεργα για την άγρια ζωή, δεν έχουν θέση στο σύγχρονο πολιτισμό μας».