Τον Αύγουστο αναμένεται η μετάλλαξη «Κένταυρος» στην Ελλάδα
18.07.202209:21
Οι νοσηλευόμενοι έχουν υπερβεί τους 2.200, με σχεδόν 500 να βρίσκονται στις Μονάδες, εκ των οποίων οι 110 διασωληνωμένοι - Ανεμβολίαστοι σχεδόν όλοι όσοι διασωληνώνονται
Με το... όπλο παρά πόδα παραμένουν οι επιστημονικές και υγειονομικές αρχές παρακολουθώντας πώς εμπλουτίζεται ο χάρτης των μεταλλάξεων του κορωνοϊού αλλά και πώς επηρεάζει την πορεία της επιδημίας.
Η τελευταία υποπαραλλαγή της μετάλλαξης Omicron,«Κένταυρος» (Centaurus, ή BA.2.75 όπως είναι η επιστημονική ονομασία της), εντοπίζεται σε ολοένα περισσότερες χώρες, μετά την Ινδία όπου καταγράφηκε για πρώτη φορά τον περασμένο Μάιο. Τον Αύγουστο εκτιμάται ότι ο «Κένταυρος» θα βρίσκεται και στην Ελλάδα, χωρίς οι ειδικοί να αποκλείουν να γίνει και νωρίτερα η άφιξή του, λόγω της τουριστικής περιόδου και της επακόλουθης κινητικότητας.
Τα δεδομένα για τη συγκεκριμένη υποπαραλλαγή δεν είναι αρκετά ώστε να επιτρέπουν στους επιστήμονες να έχουν ευκρινή εικόνα για την πορεία της και τη δυναμική της. Το σενάριο της επικράτησης της ΒΑ.2.75 έναντι των κυρίαρχων υποπαραλλαγών ΒΑ.4 και ΒΑ.5 είναι ανοιχτό και θα παραμείνει για αρκετές εβδομάδες - θα χρειαστούν τουλάχιστον 5 εβδομάδες για να κριθεί πόσο περισσότερο μολυσματική είναι η νέα υποπαραλλαγή σε σύγκριση με τις τωρινές και πόσο θα πυροδοτήσει μία νέα επιδημική έξαρση.
Επί του παρόντος, το επιδημικό κύμα τείνει να σταθεροποιηθεί, αφήνοντας πίσω του καθημερινά δεκάδες χιλιάδες άτομα με μολύνσεις και επαναμολύνσεις, αλλά ευτυχώς μόλις λίγες εκατοντάδες με σοβαρή νόσο COVID-19 που εισάγονται στα νοσοκομεία. Κατά την περασμένη εβδομάδα, καταγράφηκε μεγάλος αριθμός εισαγωγών ασθενών με COVID-19 σε απλές κλίνες - την περασμένη Τετάρτη μάλιστα σημειώθηκε ρεκόρ τετραμήνου με 447 νέες εισαγωγές.
Οι νοσηλευόμενοι ξεπέρασαν τους 2.200, με σχεδόν 500 να χρειάζονται αυξημένη φροντίδα στις ειδικές Μονάδες (ΜΕΘ, ΜΑΦ, ΜΕΛ κ.ά.). Οι διασωληνωμένοι αυξάνονται το τελευταίο 10ήμερο, έχοντας φτάσει τους 110. Ωστόσο, η διασωλήνωση δεν αποτελεί πλέον ιατρική πράξη που αφορά τους εμβολιασμένους. Αντιθέτως, έχει γίνει μονόδρομος για τους ανεμβολίαστους που μολύνονται και νοσηλεύονται. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) που έχει στη διάθεσή του το «ΘΕΜΑ», στις ΜΕΘ οι διασωληνωμένοι είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα ανεμβολίαστοι.
Ο «Κένταυρος» του κορωνοϊού
«Ο πόλεμος που υπάρχει, ο αέναος, του ανθρώπου με τον μικρόκοσμο των μικροβίων και των ιών, δεν φαίνεται να έχει τέλος. Οι μεταλλάξεις είναι τα όπλα που έχουν μικρόβια και ιοί για να μπορούν να ξεφεύγουν από την ανθρώπινη πίεση», έλεγε στις αρχές του 2021 η ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου, με αφορμή το στέλεχος Β.117 της παραλλαγής Alpha, ευρύτερα γνωστής ως «βρετανική μετάλλαξη». Μερικές... μεταλλάξεις αργότερα, αλλά και υποπαραλλαγές μεταλλάξεων, ο «πόλεμος» για τον οποίο μίλησε η καθηγήτρια συνεχίζεται αλλά με μικρότερη ένταση.
Στο προσκήνιο τώρα βρίσκεται η νέα υποπαραλλαγή της Omicron με την επιστημονική ονομασία BA.2.75 που πρωτοεντοπίστηκε στην Ινδία τον περασμένο Μάιο. Πλέον κρούσματά της καταγράφονται σε τουλάχιστον 10 χώρες, μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Γερμανία, η Ιαπωνία και ο Καναδάς.
«Τα δεδομένα για τη νέα υποπαραλλαγή ΒΑ.2.75 είναι ελλιπή ακόμη, χρειάζεται κι άλλος χρόνος ώστε η επιστημονική κοινότητα να έχει καθαρή εικόνα γι’ αυτήν. Αυτό που φαίνεται είναι ότι έχει μεγαλύτερη μεταδοτικότητα από τις άλλες, και από την τελευταία που κυκλοφορεί ευρέως, τη ΒΑ.5. Απομένει να δούμε κατά πόσο θα διαφεύγει της ανοσίας των εμβολίων ή της μόλυνσης», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γεώργιος Σουρβίνος. Προσθέτει ότι «στην Ελλάδα οι αναλύσεις από το γονιδιωματικό δίκτυο δεν την έχουν εντοπίσει ακόμη, αλλά είναι προφανές ότι πρόκειται για θέμα χρόνου. Η εποχή, ο τουρισμός, η κινητικότητα των πολιτών, αποτελούν τις ιδανικές συνθήκες για τη “μετακίνηση” της νέας υποπαραλλαγής. Τον Αύγουστο θεωρείται βέβαιος ο εντοπισμός της και στη χώρα μας».
Δεν θα ήταν έκπληξη, μάλιστα, ο εντοπισμός για πρώτη φορά του «Κενταύρου» στην Κρήτη, δεδομένου ότι το νησί τείνει να δημιουργήσει... παράδοση στην έγκαιρη ανίχνευση μεταλλάξεων. Αλλωστε και το πρώτο κρούσμα της μετάλλαξης Omicron στη χώρα μας στα Χανιά εντοπίστηκε τον περασμένο Δεκέμβριο. «Στο Εργαστήριο Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, το οποίο ανήκει στο Eθνικό Δίκτυο Γονιδιωματικής Επιτήρησης του ΕΟΔΥ, ελέγχουμε πλέον την πλειοψηφία των δειγμάτων που συλλέγονται στο νησί. Παράλληλα, έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε προκαταρκτικό έλεγχο των δειγμάτων για τον εντοπισμό κάποιας τυχόν νέας μετάλλαξης. Πάντως, στη χώρα μας τον κύριο όγκο της γονιδιωματικής ανάλυσης διενεργεί το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών που μας έχει επιτρέψει να έχουμε μια πολύ καλή εικόνα από τον Ιανουάριο του 2021 για τις μεταλλάξεις», αναφέρει ο κ. Σουρβίνος.
Η θετική πλευρά του «Κενταύρου»
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) χαρακτήρισε τη νέα υποπαραλλαγή ΒΑ.2.75 «παραλλαγή υπό παρακολούθηση», φέρει δηλαδή ενδείξεις ότι θα μπορούσε να είναι πιο μεταδοτική ή να σχετίζεται με πιο σοβαρή νόσο, κάτι που ακόμα δεν μπορεί να αξιολογηθεί. Στην ίδια γραμμή και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε ότι την παρακολουθεί στενά και αναμένει περισσότερα στοιχεία για την εκτίμηση της σοβαρότητάς της.
«Η υποπαραλλαγή ΒΑ.2.75 της μετάλλαξης Omicron θα μπορούσε να είναι η επόμενη επικρατούσα υποπαραλλαγή. Πρώτον, είναι πιο μεταδοτική από τις ήδη υπάρχουσες, και δεύτερον είναι στενός “συγγενής” με την υποπαραλλαγή ΒΑ.2, την οποία γνωρίζουμε από τους περασμένους μήνες. Αυτό βεβαίως αποτελεί ταυτόχρονα και θετικό στοιχείο, διότι θεωρητικά τουλάχιστον ξέρουμε τι μας περιμένει από πλευράς παθογονικότητας», λέει μιλώντας στο ΘΕΜΑ, ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Νικόλαος Τζανάκης. Εύχεται δε «να αποδειχθεί η υποπαραλλαγή ότι καλώς έλαβε το όνομα του μυθικού Κένταυρου Χείρωνα. Ο Κένταυρος Χείρων είναι ο πιο γνωστός από τους Κενταύρους, γιος του Κρόνου και της Ωκεανίδας Φιλύρας και δάσκαλος πολλών γνωστών μυθολογικών ηρώων όπως ο Αχιλλέας. Είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε βότανα για τη θεραπεία ασθενειών και τραυμάτων».
Τα συμπτώματα που συνοδεύουν τη λοίμωξη με το συγκεκριμένο στέλεχος βασίζονται σε πρώιμες επιστημονικές παρατηρήσεις. Σύμφωνα με αυτές, τα συμπτώματα είναι παρόμοια με εκείνα των άλλων υποπαραλλαγών της Omicron και περιλαμβάνουν: βήχα, πυρετό, κόπωση ή αδυναμία, πονοκέφαλο, ρινική συμφόρηση ή/και καταρροή, άλλες εκδηλώσεις από το αναπνευστικό που παραπέμπουν σε κρυολόγημα ή γρίπη. Πονόλαιμος κυρίως και έπειτα διάρροια, δύσπνοια, έμετος και μυϊκοί πόνοι είναι κάποια δευτερεύοντα συμπτώματα που έχουν σχετιστεί με τη νόσηση από την παραλλαγή Omicron και υποπαραλλαγές της, ενώ μικρές πιθανότητες υπάρχουν για ανοσμία και αγευσία, κατεξοχήν συμπτώματα της νόσησης με COVID-19 στα πρώτα κύματα της πανδημίας.
Λόγω της μικρότερης περιόδου επώασης που χαρακτηρίζει την Omicron και τις υποπαραλλαγές της εκτιμάται ότι τα συμπτώματα εκδηλώνονται ταχύτερα μετά τη μόλυνση.
Συγκρατημένη αισιοδοξία, τηρουμένων των... αναλογιών της πανδημίας, αναφορικά με τον «Κένταυρο» χαρακτηρίζει τον αναπληρωτή καθηγητή Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), αντιπρόεδρο Β’ του ΕΟΔΥ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Δημήτρη Παρασκευή.
«Το γεγονός ότι τους τελευταίους εννέα μήνες βρισκόμαστε στον αστερισμό της ίδιας μετάλλαξης, της Omicron, είναι θετικό. Κι αυτό επειδή αφενός δεν αλλάζει πολύ ο ιός, αφετέρου μπαίνει σε μία προβλέψιμη τροχιά. Το ότι γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά της αρχικής μετάλλαξης και των υποπαραλλαγών της και κάνουμε συγκρίσεις και αναλύσεις, για την ανοσία και την παθογονικότητα, είναι θετικό», λέει ο καθηγητής. Σύμφωνα με τον ίδιο, «θεωρητικά φαίνεται δύσκολο ο ιός να αναπτύξει τώρα μία νέα μετάλλαξη με μεγαλύτερη μολυσματικότητα. Μια νέα παραλλαγή δεν μπορεί να αποκλειστεί, αλλά θα είναι έκπληξη. Αν πάντως η υποπαραλλαγή ΒΑ.2.75 είναι πιο μολυσματική, θα κυριαρχήσει έναντι της ΒΑ.5 κι αυτό θα φανεί μέσα στις επόμενες 4-5 εβδομάδες», εκτιμά.
Η πορεία της επιδημίας το επόμενο δίμηνο
Το ενδεχόμενο ο «Κένταυρος» να επικρατήσει έναντι των στελεχών BA.4 και BA.5 και να πυροδοτήσει μία νέα επιδημική έξαρση τον Σεπτέμβριο ή και νωρίτερα παραμένει ανοιχτό για τους επιστήμονες.
Σε αυτή τη φάση, πάντως, το έκτο κύμα κορωνοϊού που έχει απλωθεί στη χώρα από τα μέσα Ιουνίου συνεχίζει να κινείται ανοδικά, αλλά με μικρότερη πια ταχύτητα σε σύγκριση με τις προηγούμενες εβδομάδες. Μάλιστα, κάποια πρώιμα ακόμη δεδομένα δείχνουν μια μικρή σταθεροποίηση στις περιοχές όπου είχε σηκωθεί αρχικά το κύμα, δηλαδή σε Αττική, Κρήτη και νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου.
Ωστόσο, η αποκλιμάκωση δεν αναμένεται να είναι σύντομη, όπως συνέβη με την αρχική Omicron τον περασμένο Ιανουάριο στη χώρα μας. «Δεδομένων μάλιστα των συνθηκών που επικρατούν τώρα τους θερινούς μήνες, με την κινητικότητα λόγω των διακοπών να κορυφώνεται, αλλά και με τα υγειονομικά μέτρα που ισχύουν να μην περιλαμβάνουν υποχρεωτικά τη μάσκα, είναι βέβαιο ότι η αποκλιμάκωση θα γίνει με πολύ αργό ρυθμό και θα φτάσει ως το τέλος Αυγούστου», εκτιμά ο κ. Τζανάκης. Αυτό βεβαίως θα μπορούσε να έχει και άλλη ανάγνωση: εάν εφαρμόζονταν από τους πολίτες ευρέως τα μέτρα ατομικής προστασίας και υγιεινής έναντι του κορωνοϊού, θα συρρικνωνόταν η περίοδος της αποκλιμάκωσης των κρουσμάτων.
Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά μοντέλα του καθηγητή, τα κρούσματα τον Αύγουστο θα κυμαίνονται στα 10.000 με 15.000 ημερησίως και οι διασωληνωμένοι δεν θα ξεπεράσουν τους 135-140. «Με βάση την πορεία της επιδημίας μέχρι τώρα στη χώρα μας και στις άλλες χώρες όπου έχει προηγηθεί το κύμα, κι εφόσον δεν υπάρξει κάποια ανατροπή με άλλη μετάλλαξη, μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα έχουμε έναν πιο ήπιο Σεπτέμβριο», λέει ο κ. Τζανάκης.
Την ίδια εκτίμηση διατυπώνει και ο καθηγητής κ. Παρασκευής: «Την τρέχουσα περίοδο ο δείκτης αναπαραγωγής της λοίμωξης είναι υψηλός. Οσοι μολύνονται, ενισχύουν το τείχος ανοσίας το οποίο, όπως έχουμε διαπιστώσει, εμφανίζει σημαντικά κενά μετά από κάποιους μήνες. Με τόσες εκατοντάδες χιλιάδες μολύνσεις τις τελευταίες εβδομάδες, το τείχος ανοσίας θα μπορέσει πιθανόν να συγκρατήσει μια νέα επιδημική έξαρση το επόμενο τρίμηνο».
Τέλος στα νοσοκομεία COVID του ΕΣΥ από το φθινόπωρο
Η πίεση που δέχονται και πάλι οι κλινικές στο ΕΣΥ για τη νοσηλεία ασθενών COVID -σημειωτέον ότι τριπλασιάστηκαν σε έναν μήνα- αλλά και το βάρος της διαχείρισης των non COVID περιστατικών, πολλά από τα οποία ήταν προγραμματισμένα για τον Ιούλιο, οδήγησε την περασμένη εβδομάδα σε επικαιροποίηση των σχεδίων για τις κλίνες στο ΕΣΥ.
Το σύστημα δημόσιας υγείας προχώρησε σε ανακατανομή των κλινών του επιχειρώντας να περιθάλψει και να προτεραιοποιήσει όλους τους ασθενείς, ενώ ενεργοποιήθηκε και η νοσηλεία non COVID περιστατικών σε δομές του ιδιωτικού τομέα υγείας.
Ωστόσο, από το φθινόπωρο το επιχειρησιακό μοντέλο για τη νοσηλεία των COVID περιστατικών θα αλλάξει.
Ο σχεδιασμός του υπουργείου Υγείας προβλέπει ότι όλες οι δομές, δημόσιες και ιδιωτικές, θα νοσηλεύουν ασθενείς με COVID-19, αντί αυτοί να κατευθύνονται μόνο στα νοσοκομεία ΕΣΥ που λειτούργησαν ως νοσοκομεία, αποκλειστικά ή και όχι, για τις ανάγκες της πανδημίας, από τον Φεβρουάριο του 2020 ως σήμερα.
Ειδικότερα, δρομολογείται η διαχείριση των ασθενών COVID-19 από τις ιδιωτικές κλινικές όταν πρόκειται για ασθενείς που εισάγονται για οποιονδήποτε λόγο, π.χ. χειρουργική επέμβαση, εξέταση κ.ο.κ., και κατά τον σχετικό έλεγχο για κορωνοϊό πριν από την εισαγωγή τους διαγιγνώσκονται θετικοί. Σήμερα, σε αυτές τις περιπτώσεις οι ασθενείς με COVID που χρειάζονται νοσηλεία, πηγαίνουν στα νοσοκομεία του ΕΣΥ, και όταν αναρρώσουν πραγματοποιούν την ιατρική πράξη στα ιδιωτικά όπως είχαν εξαρχής δρομολογήσει. Εφεξής, αυτά τα περιστατικά αλλά και όσα διαγιγνώσκονται στη διάρκεια νοσηλείας σε ιδιωτικές κλινικές θα παραμένουν σε αυτές για τη αποθεραπεία τους.