Κορωνοϊός: Τελικά μάθαμε να ζούμε με τον κορωνοϊό - «Εξαφανισμένοι» από τις ΜΕΘ οι ασθενείς 40-65 ετών
17.08.202213:10
Κρίσιμος ο Σεπτέμβριος και το πώς θα κινηθεί ο «Κένταυρος» - Τι αλλάζει από το φθινόπωρο στη διαχείριση των COVID περιστατικών και στον τρόπο καταγραφής των θανάτων
Σε μια σημαντική φάση της πανδημίαςβρίσκεται η Ελλάδα τους τελευταίους δυόμισι μήνες. Σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι η πρώτη φορά από την εισβολή του κορωνοϊούστη ζωή μας που διάγουμε... ήσυχες ημέρες, τουλάχιστον σε σύγκριση με τα προηγούμενα καλοκαίρια αλλά και με όλη την περίοδο της πανδημίας και χωρίς να ισχύουν έκτακτα μέτρα.
Από τον περασμένο Ιούνιο μέχρι και τώρα, στο ορόσημο του Δεκαπενταύγουστου, οι επιστήμονες συγκεντρώνουν συνεχώς στοιχεία που μαρτυρούν ότι ο κορωνοϊός βρίσκεται πια σε προβλέψιμη εξελικτική πορεία. Ο Ιούνιος ορίζεται ως η αρχή της μεταβατικής φάσης διότι έκτοτε ανεστάλησαν στη χώρα μας όλα τα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία που μας συνόδευαν -λιγότερο ή περισσότερο- από τον Μάρτιο του 2020. Ο εμβολιασμός παραμένει ως σύσταση υψίστης σημασίας για τους ευάλωτους και τους ηλικιωμένους, όπως και η χρήση μάσκας για όλους τους πολίτες όταν βρίσκονται σε συγκεκριμένους κλειστούς χώρους ή σε ανοιχτούς με συγχρωτισμό.
Η αναστολή των μέτρων από το υπουργείο Υγείας, κατόπιν εισήγησης της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, έδωσε το έναυσμα για την αρχή της συμβίωσής μας με τον κορωνοϊό, μια συμβίωση υπό τον όρο της ευθύνης, ατομικής και συλλογικής, που μέχρι τώρα παραμένει «ειρηνική» και ελεγχόμενη.
Το πόσο θα διαρκέσει αυτή η φάση εξαρτάται ουσιαστικά από έναν και μόνο παράγοντα, κατά τους επιστήμονες: από το αν θα εμφανιστεί νέα παραλλαγή (μετάλλαξη) του κορωνοϊού με διαφορετικά χαρακτηριστικά από όσα γνωρίζουμε. Τυχόν νέα μετάλλαξη θα αλλάξει και πάλι τις συνθήκες της ζωής μας με τον κορωνοϊό. Ωστόσο, η νόσος, όπως και τώρα, θα εκδηλώνεται σε διαφορετικό περιβάλλον: αυτό που συνθέτουν η ενισχυμένη προστασία του πληθυσμού με εμβολιασμό, η νόσηση και η υβριδική ανοσία και το φαρμακευτικό οπλοστάσιο που εμπλουτίζεται συνεχώς με επικαιροποιημένα εμβόλια και αντι-ιικά φάρμακα.
«Τους τελευταίους δέκα μήνες κυριαρχεί η ίδια παραλλαγή του αρχικού στελέχους του κορωνοϊού, η Omicron, με τις υποπαραλλαγές της. Αυτό αποτελεί ένα πολύ ισχυρό στοιχείο για την εξελικτική πορεία του ιού. Αυτοί οι μήνες έχουν δείξει ότι ο ιός σταμάτησε πια να κάνει μεγάλα άλματα στην πορεία του και εξασθένησε η δύναμή του. Μπορούμε να μιλήσουμε, με την επιφύλαξη που επιβάλλει εξ ορισμού η επιστήμη, για μια προβλέψιμη πια εξελικτική τροχιά του κορωνοϊού, η οποία θα ανατραπεί με την εμφάνιση μιας νέας παραλλαγής», λέει μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» για τη φάση που διανύουμε ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), αντιπρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Δημήτρης Παρασκευής.
Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ιδιαίτερα θετικό στοιχείο και το ότι τα χαρακτηριστικά της μετάλλαξης Omicron δεν παρουσιάζουν μεταβολές.
Τα νοσοκομεία
Από τον Ιούνιο δηλώνονται στον ΕΟΔΥ περίπου 20.000 κρούσματα κορωνοϊού ημερησίως. Ωστόσο, οι εισαγωγές ατόμων με λοίμωξη COVID-19 στα νοσοκομεία κυμαίνονταν από 200 έως 300 ημερησίως, κρατώντας χαμηλά την πίεση στο ΕΣΥ. Ενδεικτικά, την περασμένη Τετάρτη οι νοσηλευόμενοι ήταν συνολικά 2.251, με τους 1.799 να βρίσκονται σε απλές κλίνες.
«Tους δύο μήνες όπου καταγράφεται η μεγάλη έξαρση με την υποπαραλλαγή ΒΑ.5 της Omicron, βλέπουμε ότι αυτή δεν αποτυπώνεται στην καθημερινή κλινική πράξη. Συνεπώς, ούτε αυξημένες εισαγωγές σε Μονάδες, διασωληνώσεις ή ασθενείς που χρειάζονται θεραπεία υψηλής ροής οξυγόνου (high flow oxygen). Επιπλέον, γίνονται κατά μέσο όρο τόσες εισαγωγές όσα και εξιτήρια. Υπάρχει ισορροπία αλλά και γρήγορη διακίνηση των ασθενών, καθώς είναι πιο ήπια η νόσος», επισημαίνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας και καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Στέλιος Λουκίδης.
Εκτός από τη μείωση των νοσηλευομένων καταγράφεται και ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό αναφορικά με το προφίλ τους. «Εχουν “εξαφανιστεί” οι ασθενείς ηλικίας 40-65 ετών οι οποίες κυριαρχούσαν στα προηγούμενα πανδημικά κύματα στις νοσηλείες με τις πνευμονίες ή τις εισαγωγές στις ΜΕΘ. Ο εμβολιασμός με τις αναμνηστικές δόσεις στα άτομα ηλικίας άνω των 60 χρόνων, αλλά και κάτω από τα 60 εάν υπάρχουν υποκείμενα νοσήματα, έχει συγκρατήσει ένα μεγάλο κύμα νοσηλειών το τελευταίο διάστημα», προσθέτει ο πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.
Το γεγονός ότι ο κορωνοϊός δεν προκαλεί πλέον πνευμονίες, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος, δεν σημαίνει βεβαίως ότι δεν καταφέρνει άλλα πλήγματα στον οργανισμό όσων μολύνονται. «Ο κορωνοϊός αποδιοργανώνει ασθενείς με διάφορα νοσήματα και αυτό αποτυπώνεται στον τρόπο που εξελίσσεται το νόσημα μετά τη μόλυνση. Μπορεί να μην έχει κάποιος συμπτώματα COVID-19, αλλά να επιβαρύνεται πολύ μετά τη μόλυνση. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με άνοια εμφανίζουν αμέσως διαταραχές θρέψης και διακόπτεται η όποια επικοινωνία γινόταν με τους φροντιστές τους», λέει ο κ. Λουκίδης.
Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα στην οποία συμμετείχε η κλινική του Νοσοκομείου «Αττικόν» όπου είναι η θέση του, μαζί με άλλες τέσσερις κλινικές των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Ιωαννίνων, Πατρών, ΑΧΕΠΑ και «Σωτηρία», μεγάλη είναι η επιβάρυνση του κορωνοϊού στους ασθενείς με άνοια. Μελετήθηκαν 800 νοσηλευόμενοι με COVID, όλοι ηλικιωμένοι με συνοδό νόσημα την άνοια, και διαπιστώθηκε ότι είχαν τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να καταλήξουν σε σχέση με ηλικιωμένους ασθενείς χωρίς άνοια.
Οι νεκροί «από» και «με» COVID
Από τον περασμένο Ιούνιο έχουν καταλήξει 1.977 άνθρωποι στις κλινικές και τις ΜΕΘ COVID. Αναφορικά με τους θανάτους, η χώρα μας ακολουθεί τις σχετικές οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) βάσει των οποίων όποιος ασθενής διαγνωστεί θετικός στον κορωνοϊό και καταλήξει, δηλώνεται ως θάνατος COVID-19. Σημειωτέον ότι κάθε χώρα στην Ευρώπη ακολουθεί διαφορετικά κριτήρια για την καταγραφή των θανάτων.
Ωστόσο, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος καταγραφής των θανόντων που είχαν νοσήσει από κορωνοϊό και κυρίως να αποσαφηνιστεί, μέσω των νοσηλειών, ποιοι θάνατοι οφείλονται στον κορωνοϊό και πότε αυτός αποτελεί μία ακόμη συννοσηρότητα.
Ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης προανήγγειλε τον νέο τρόπο καταγραφής των θανάτων. Στην επιδημιολογική έκθεση θα δηλώνονται όλοι οι νεκροί COVID, αλλά θα διακρίνονται oι ασθενείς που κατέληξαν λόγω της λοίμωξης COVID και όσοι πέθαναν από άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας όντας ταυτόχρονα θετικοί στον κορωνοϊό.
Εκτιμάται ότι έως και το 70% των νεκρών του τελευταίου διμήνου κατέληξε λόγω άλλων σοβαρών προβλημάτων υγείας που είχε με συννοσηρότητα τον κορωνοϊό. Ασθενείς με καρκίνο, καρδιακή, νεφρική, ηπατική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, συγκαταλέγονται σε αυτή την κατηγορία.
«Πολλοί ασθενείς εισάγονται στο νοσοκομείο για άλλες αιτίες και βρίσκονται θετικοί στον κορωνοϊό, χωρίς να εκδηλώνουν πνευμονία ή να έχουν προβλήματα οξυγόνωσης. Καταλήγουν από την κύρια νόσο για την οποία μπήκαν στο νοσοκομείο», εξηγεί ο κ. Λουκίδης.
Το ίδιο επισημαίνει και ο κ. Παρασκευής: «Δεν μπορεί να υπάρχουν νοσηλευόμενοι για άλλον λόγο πλην COVID, να βρίσκονται θετικοί, να μην έχουν κανένα σύμπτωμα της λοίμωξης, να μη λαμβάνουν θεραπεία και να καταχωρούνται όταν καταλήγουν ως νεκροί COVID».
Το φθινόπωρο
Συνολικά, στον ΕΟΔΥ έχουν δηλωθεί από τον Ιούνιο 1.121.000 κρούσματα κορωνοϊού, με το 25% να είναι επαναμολύνσεις. Ωστόσο, ο πραγματικός αριθμός όσων έχουν μολυνθεί είναι πολύ μεγαλύτερος.
«Σε αυτή την έξαρση μέχρι στιγμής μολύνθηκαν περισσότερα από 4,5 εκατομμύρια άτομα στην Ελλάδα. Η υποκαταγραφή είναι δεδομένη και δεν αφορά μόνο τη χώρα μας. Υπολογίζεται ότι η έξαρση θα ολοκληρωθεί στο τέλος του μήνα, απομένουν δηλαδή περίπου δύο εβδομάδες, με συνολικά 7 εκατομμύρια μολύνσεις», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Γκίκας Μαγιορκίνης.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, «η συμβίωση με τον κορωνοϊό που έχει ξεκινήσει είναι σε καλή φάση. Διανύσαμε το καλοκαίρι χωρίς πίεση στο ΕΣΥ, δεν έχει εμφανιστεί άλλη παραλλαγή επί μήνες, η κυρίαρχη παραλλαγή Omicron προκαλεί σταθερά ήπια νόσο. Αυτά αποτελούν τρία σημαντικά στοιχεία».
Μάλιστα, ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι η εικόνα από τη χειμερινή περίοδο στις χώρες του νότιου ημισφαιρίου είναι καλή: η κυκλοφορία του κορωνοϊού δεν επεφύλαξε καμία έκπληξη σε νοσηλείες, ενώ αντίθετα η γρίπη σήκωσε πρώιμο και δυνατό κύμα με το στέλεχος Α(Η3Ν2).
Ο κ. Μαγιορκίνης θεωρεί καθοριστικό τον επόμενο μήνα, καθώς «έως το τέλος Σεπτεμβρίου θα γνωρίζουμε και πώς έχει κινηθεί ο “Κένταυρος”, η υποπαραλλαγή της BA.2 της Omicron». Προς το παρόν, ο «Κένταυρος» δεν καταγράφει ιδιαίτερη κινητικότητα.
Ωστόσο, από τον Οκτώβριο θεωρείται βέβαιη και πάλι μια νέα έξαρση του κορωνοϊού - και όλοι εύχονται να οφείλεται στην Omicron.
Στο πλαίσιο της συμβίωσης με τον κορωνοϊό, αναμένεται να αλλάξει και η διαχείριση των περιστατικών COVID στα νοσοκομεία.
Ο σχεδιασμός του υπουργείου Υγείας προβλέπει ότι όλες οι δομές, δημόσιες και ιδιωτικές, θα νοσηλεύουν ασθενείς με COVID-19, αντί αυτοί να κατευθύνονται μόνο στα νοσοκομεία ΕΣΥ που λειτούργησαν ως νοσοκομεία, αποκλειστικά ή και όχι, για τις ανάγκες της πανδημίας από τον Φεβρουάριο του 2020 έως σήμερα. Ηδη γίνονται συναντήσεις με τις ιδιωτικές κλινικές για την παραχώρηση απλών κλινών για περιστατικά COVID.
Παράλληλα, θα ισχύσει νέο υγειονομικό πρωτόκολλο στα σχολεία αναφορικά με τον κορωνοϊό. Εξετάζεται η επαναφορά του ελέγχου (testing) στους μαθητές. Η χρήση μάσκας θα παραμείνει το πιο σημαντικό προστατευτικό μέσο για την αναχαίτιση όχι μόνο του κορωνοϊού αλλά και άλλων ιών.
Νέα εμβόλια
Σε δύο φάσεις θα γίνει η προμήθεια των νέων επικαιροποιημένων εμβολίων για τον κορωνοϊό έως το τέλος του χρόνου, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Υγείας. Αρχικά αναμένονται τα εμβόλια για τη μετάλλαξη Omicron και θα ακολουθήσουν τα ακόμα πιο επικαιροποιημένα για τις υποπαραλλαγές BA.4 και ΒΑ.5 της Omicron - και στις δύο περιπτώσεις εμβολίων προαπαιτούμενο είναι να πάρουν έγκριση κυκλοφορίας από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές.
Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ήδη προετοιμάζονται για την επόμενη εμβολιαστική εκστρατεία που θα αφορά, όπως όλα δείχνουν, το εμβόλιο για την Omicron (αρχικό στέλεχος). Υπενθυμίζεται ότι την περασμένη Τρίτη ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) ανακοίνωσε την επίσημη έναρξη της κυλιόμενης αξιολόγησης του εμβολίου των Pfizer και BioNTech, που προστατεύει έναντι του αρχικού στελέχους του κορωνοϊού και έναντι των BA.4 και ΒΑ.5 της Omicron.
Οι επιστήμονες, βεβαίως, επαναλαμβάνουν σε όλους τους τόνους ότι τα υπάρχοντα εμβόλια παρέχουν υψηλή προστασία έναντι της σοβαρής νόσησης και όσοι ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου πρέπει να κάνουν τη δεύτερη αναμνηστική δόση. Επιπλέον, εξηγούν ότι με τα νέα εμβόλια ελπίζεται να μειωθεί η μεταδοτικότητα του κορωνοϊού.
Σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα έναντι σοβαρής νόσησης, δεν αναμένεται καμία αλλαγή.