Θεσσαλονίκη: Το χθες και το αύριο της αγοράς Μοδιάνο

Το ιστορικό τοπόσημο της πόλης, άμεσα συνυφασμένο με την ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, η αγορά Μοδιάνο, ετοιμάζεται να λειτουργήσει και πάλι ως ένα στολίδι της πόλης, ως το κατ’ εξοχήν σημείο αναφοράς της. Το κτίριο-κομψοτέχνημα που είχε σχεδιάσει ο σπουδαίος αρχιτέκτων-μηχανικός Ελί Μοδιάνο, της ιστορικής οικογένειας που είχε ρίζες στη Θεσσαλονίκη ήδη από τον 16ο αιώνα μέχρι την τραγική εκδίωξή της από τους Γερμανούς, αποκτά και πάλι ζωή με ένα σύνολο επένδυσης που αγγίζει τα 10 εκατ. ευρώ από τον όμιλο Φάις.

Το ιστορικό και διατηρητέο αυτό κτίριο πέρασε στην ιδιοκτησία του ομίλου Φάις το 2017 με στόχο την πλήρη αποκατάστασή του και την επαναλειτουργία του ως αγορά στα πρότυπα των σύγχρονων αγορών της Ευρώπης αναδεικνύοντας εκ νέου την ολοζώντανη ταυτότητα της πόλης. Ταυτόχρονα στόχος των υπευθύνων του ομίλου είναι η αγορά να γίνει κέντρο πολιτιστικών δράσεων και πολλαπλών εκδηλώσεων αποτελώντας ένα δημιουργικό κέντρο συνάθροισης ανθρώπων, ανταλλαγής ιδεών και πολυπολιτισμικής πρόσμειξης, όπως ήταν ανέκαθεν η Θεσσαλονίκη και όπως οραματιζόταν εξαρχής ο δημιουργός της Μοδιάνο.

Οποιον ντόπιο κι αν ρωτήσεις θα έχει να σου αφηγηθεί μια ιστορία για την αγορά αυτή που ήταν γεμάτη αναμνήσεις για τους κατοίκους της, καθώς στο εσωτερικό της φιλοξενούσε μερικά από τα πιο ξακουστά μαγαζιά της πόλης, ενώ παράλληλα δεν σταματούσε να είναι ένα τοπόσημο για τους επισκέπτες, με αξιοσήμαντο ιστορικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.

Ακολουθώντας τα πρότυπα των κλασικών εβραϊκών αγορών, η αγορά Μοδιάνο άρχισε να χτίζεται το 1922, ύστερα από την πυρκαγιά που ισοπέδωσε την πόλη το 1917, σύμφωνα με το σχέδιο ανασυγκρότησής της που είχε χαράξει, κατ’ εντολή Βενιζέλου ο διάσημος αρχιτέκτονας Ερνέστ Εμπράρ. Λέγεται μάλιστα ότι στα εγκαίνια που έγιναν στις 23 Μαρτίου του 1925, είχε οργανωθεί μια τεράστια γιορτή με μουσικές και άφθονη σαμπάνια και χαβιάρι για τους αστούς της πόλης, αλλά και τυρί, ψωμί και άλλα εδέσματα που προσφέρονταν δωρεάν σε όλο τον κόσμο.

Δείτε το βίντεο:  Η ανάπλαση της αγοράς Μοδιάνο σε timelapse

Η συναγωγή

Πριν από την πυρκαγιά στο σημείο αυτό βρισκόταν το κτιριακό συγκρότημα Ταλμούδ Τορά, όπου λειτουργούσε η εβραϊκή συναγωγή, το σχολείο, ένας τόπος-σημείο αναφοράς για την εβραϊκότητα της πόλης και την ανελλιπή παρουσία της στην πόλη από τα βάθη του Μεσαίωνα, από τότε δηλαδή που άρχισαν να καταφθάνουν στη Θεσσαλονίκη ομάδες διωκόμενων Εβραίων κυρίως από την Ισπανία και άλλες περιοχές του μεσογειακού Νότου, κάτι που δικαιολογεί και το σεφαραδίτικο στοιχείο της πόλης.

Σεφαραδίτες ήταν και οι εκπρόσωποι της οικογένειας Μοδιάνο που βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη από το Λιβόρνο της Ιταλίας διατηρώντας έντονη παρουσία στην πόλη, που έχει γραφτεί σε βιβλία και έχει γίνει σημείο αναφοράς για διάφορα ντοκιμαντέρ που έχουν καταγράψει όχι μόνο το γενεαλογικό χρονικό του Ελί Μοδιάνο, αλλά κυρίως του Σαμ Μοδιάνο, ο οποίος κατάφερε να εξασφαλίσει από το ιταλικό προξενείο την ιταλική υπηκοότητα για τα μέλη της οικογένειας που κατάφεραν να ξεφύγουν από τους ναζί κατά την περίοδο των μαζικών διωγμών. Ο Σαμ Μοδιάνο, όπως όλοι οι μορφωμένοι και πολύγλωσσοι Εβραίοι, μιλούσε άπταιστα γαλλικά και αγγλικά, ενώ αρθρογραφούσε ως δημοσιογράφος σε γνωστά έντυπα του εξωτερικού, ενώ είχε υπάρξει και ανταποκριτής του Reuters.

Είχε ανοίξει και δική του εφημερίδα με το χαρακτηριστικό όνομα «Le Progres», την οποία όμως έκλεισαν οι Γερμανοί, κάτι που τον έκανε αμέσως να αντιληφθεί την κρισιμότητα των πραγμάτων και να αρχίσει να οργανώνει το σχέδιο διαφυγής όλων των μελών της οικογένειάς του. Μάλιστα όταν ο τότε Ιταλός πρόξενος του γνωστοποίησε το επικείμενο σχέδιο των ναζί για μαζικό διωγμό και εξόντωση των Εβραίων της πόλης, εκείνος πήρε την απόφαση να φυγαδεύσει άμεσα την οικογένειά του σε Αθήνα, Σμύρνη αλλά και Νότιο Αφρική όπου κατέφυγε ο μικρός του γιος, ο οποίος έγινε και πιλότος της βρετανικής RAF.

Δείτε το βίντεο:  Η ανανεωμένη αγορά Μοδιάνο λίγο πριν ανοίξει τις πύλες της

Οσο για τον πατριάρχη της οικογένειας, τον αρχιτέκτονα μηχανικό Ελί Μοδιάνο ο οποίος έχτισε την αγορά, είχε σπουδάσει στην περίφημη École Centrale des Arts et Manufactures στο Παρίσι και αφότου γύρισε στη Θεσσαλονίκη υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς αρχιτέκτονες που άφησαν το στίγμα τους στην πόλη, αφού ανέλαβε τον σχεδιασμό σημαντικών κτιρίων της, όπως το Τελωνείο, το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης και φυσικά την περίφημη Αγορά Μοδιάνο.

Υπεύθυνος για τη ριζική ανασυγκρότησή της, ήταν εκείνος που θέλησε τόσο στην αγορά όσο και στα κτίρια που σχεδίαζε να συγκεντρώνει όλους τους διαφορετικούς πολιτισμούς που ζούσαν στη Θεσσαλονίκη και να τη μετατρέψει, κάτι που εν πολλοίς κατάφερε όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μαρκ Μαζάουερ στο βιβλίο «Πόλη των φαντασμάτων», στο Παρίσι των Βαλκανίων.

Οι τελευταίες δεκαετίες

Ωστόσο η Μοδιάνο δεν ήταν μόνο η ιστορία των θεμελιωτών της, δηλαδή της οικογένειας Μοδιάνο, αλλά και των ανθρώπων που λειτούργησαν τα μαγαζιά με τα οποία συνδέθηκε η ιστορία της: παλαιά καφεκοπτεία όπως το «Μέκκα» που λειτουργούσε ανελλιπώς στη Στοά από το 1925, κρεοπωλεία όπως εκείνο με σήμα τον πετρόχτιστο πετεινό, το μαγαζάκι του χημικού Γάσπαρη με τα βότανα, τα ματζούνια και τη θυμοσοφική διάθεση, αλλά και το παντοπωλείο του Στρατή του Μυτηλινιού που πάντα σε κερνούσε ένα ουζάκι αν περνούσες από τα μέρη του.

Χαρακτηριστικοί ανθρωπότυποι μιας άλλης εποχής, τότε που οι οργανοπαίχτες βρίσκονταν σε μόνιμη βάση στην αγορά και στο εσωτερικό της ξεχώριζαν ταβερνούλες όπως αυτή του Πέτρου. Η λειτουργία της Μοδιάνο είχε γράψει αμέτρητες ιστορίες στο ασυνείδητο των κατοίκων που τη θεωρούσαν ακρογωνιαίο λίθο της ίδιας της ιστορίας της πόλης.

Ωστόσο η εγκατάλειψή της στο πέρασμα των χρόνων, η αδιαφορία της Πολιτείας, αλλά και οι χώροι που είχαν αρχίσει σταδιακά να καταστρέφονται, έκαναν ακόμα και τους μαγαζάτορες να την εγκαταλείψουν. Η αποκατάστασή της επομένως ήταν το μεγάλο στοίχημα, το οποίο φαίνεται να κερδήθηκε από τον όμιλο Φάις, ο οποίος προσδοκά να την επαναφέρει στο προσκήνιο όχι μόνο ως αγορά, αλλά και ως σημείο συνάντησης, ανταλλαγής ιδεών και πολιτισμού, αναδεικνύοντας έτσι τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της, όπως είχε κάνει 100 χρόνια πριν ο πρώτος οραματιστής, ο ιδρυτής της Ελί Μοδιάνο.

Στόχος τους, μάλιστα, είναι η αγορά να γίνει όχι μόνο ο ζωτικός οργανισμός που χρειάζεται η πόλη, αλλά και τουριστικό σημείο αναφοράς, όπως συμβαίνει με τις περίφημες αγορές του κόσμου, σαν την άκρως φροντισμένη Boqueria της Βαρκελώνης, την εμβληματική Arminiusmarkthalle του Βερολίνου, το Great Market Hall της Βουδαπέστης που έχει πρωταγωνιστήσει σε διάφορα ντοκιμαντέρ και την Östermalms Saluhall της Στοκχόλμης. Στα μέρη αυτά οι επισκέπτες θα μπορούν να βρουν το τοπικό χρώμα, να επισκεφθούν τα μαγαζιά και να αντιληφθούν τον τρόπο ζωής και καθημερινότητας της πόλης, στο οποίο φαίνεται να στοχεύουν όχι μόνο οι υπεύθυνοι του ομίλου, αλλά και όλοι όσοι έβαλαν ένα λιθαράκι ώστε να ολοκληρωθεί αυτό το εντυπωσιακό, σύγχρονο αρχιτεκτονικό δημιούργημα που έχει σεβαστεί την ιστορία του χώρου.

Διευθυντής του project είναι ο Δημήτρης Τριάντος της Εμμετρον IKE και σύμβουλος για την αποκατάσταση μνημείων η Κλεοπάτρα Θεολογίδου, ενώ την αρχιτεκτονική μελέτη ανέλαβαν οι Μόρφω Παπανικολάου και Ρένα Σακελλαρίδου του γραφείου Sparch Architects, τη στατική μελέτη ο Αθανάσιος Κοντιζάς και την ηλεκτρομηχανολογική μελέτη οι σύμβουλοι μηχανικοί της Σαμαράς & Συνεργάτες Α.Ε. Τη μελέτη φωτισμού υπογράφει η δημιουργός των φωτισμών των Ολυμπιακών Αγώνων αλλά και της Ακρόπολης, Ελευθερία Ντεκώ, που φαίνεται να έχει κάνει και πάλι το θαύμα της. Οσο για τα καταστήματα, όπως δήλωσε και ο γενικός διευθυντής του ομίλου Φάις μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» και τη συνάδελφο Στεφανία Σούκη, έχουν διαμορφωθεί σε «γειτονιές», οι οποίες θα φιλοξενούν επιχειρήσεις τροφίμων με είδη πρώτης ανάγκης μέχρι delicatessen, πιστοποιημένα βιολογικά και παραδοσιακά προϊόντα από διάφορες χώρες του κόσμου, αλλά και έτοιμες λιχουδιές, street food, καφέ, κοκτέιλ και άλλα πολλά.

Τα νέα καταστήματα

Ως προς τα ονόματα που θα στεγαστούν στην αγορά Μοδιάνο, ο Χασδάι Καπόν δηλώνει ότι «συμμετέχει πληθώρα Θεσσαλονικέων και όχι μόνο, σημαντικών επιχειρηματιών. Ενδεικτικά αναφέρω το βραβευμένο μπαρ “Gorillas” και την ομάδα του Αχιλλέα Πλακίδα που έρχονται με ένα νέο και πολύ σύγχρονο concept bar για τον έναν από τους δύο εξώστες, και το “Estrella” και την ομάδα του Κώστα Καπετανάκη με μια ειδικά διαμορφωμένη για την Αγορά ιδέα brunch στον άλλον εξώστη.

Στο ισόγειο έρχεται η ομάδα του “Cin Cin”, Guilietta, Marriel, Kohi, με την Ντίνα Κουτσού και τον Βασίλη Καλαϊτζή να δημιουργούν ένα καινούριο brand concept, το “Picco”, το κρεοπωλείο “Meating Place Διδασκάλου” με παραδοσιακές γεύσεις, νέες προτάσεις αλλά και ποικιλία από κρέατα εξαιρετικών κοπών, μία σύγχρονη κάβα από τον Στέλιο Δημητριάδη του πολύ γνωστού “My Cava”, ένα παραδοσιακό, θεσσαλονικιώτικο γυράδικο, το “ΓΡΝ” του Χρήστου Κουδούνη, τα πολύ γνωστά brands Αυγά Τσακίρη και Τράτα που έρχονται στην αγορά Μοδιάνο με πολύ συγκεκριμένα ειδικά brand concepts, το αθηναϊκό “Wild Souls” που έκανε ξανά μόδα τον χαλβά και το ταχίνι, το βραβευμένο τυροκομείο Αρβανίτη και το εξαιρετικά γνωστό για την ποιότητα των προϊόντων του παντοπωλείο “Olicatessen” του Αλέξη Στεφανίδη.

Εχουμε επίσης ένα κατάστημα με φρέσκα ζυμαρικά από τον Πασκουάλε Λέμπο, ένα concept παραδοσιακών ελληνικών προϊόντων και αυγών από την ομάδα του Διογένη Κάτσου, τα μοναδικά φαλάφελ της Ανατολής Τσάνταλη, τους γνωστούς ξηρούς καρπούς Πασσάς, τα προϊόντα Regina Κουραντίδης, τα εξαιρετικά γλυκίσματα για παιδιά της Camelot, το παγωτό της Κασσάνδρας του Τάσου Μπάρτζα από αγουρέλαιο, όσπρια της Kastor Farm και του Ιορδάνη Μιχαηλίδη, τα διάσημα σιροπιαστά Χατζή, το αγαπημένο σε πάρα πολλούς, Θεσσαλονικείς και μη, γερμανικό παντοπωλείo ʺOchsenkopf, αλλά και ένα πρότυπο πρατήριο άρτου αργής ωρίμασης από την ομάδα του “Ergon”.

Επιπλέον, κάνουμε μία στρατηγική συνεργασία εταιρικής κοινωνικής ευθύνης με τη μη κερδοσκοπική Wise Greece που έχει βραβευτεί για το έργο της από τα Ηνωμένα Εθνη και την Παγκόσμια Τράπεζα. Στα σκαριά βρίσκονται και πολλές ακόμη συνεργασίες προς υπογραφή με τις οποίες θα ολοκληρωθεί ένα πλήρες μείγμα επαγγελματιών και προϊόντων για κάθε έναν και κάθε βαλάντιο. Θέλουμε όλοι οι επιχειρηματίες καθώς και οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, οι επισκέπτες από τις άλλες πόλεις της Ελλάδας αλλά και οι επισκέπτες από το εξωτερικό να γράψουν τη νέα ιστορία της αγοράς Μοδιάνο».

Καθώς φαίνεται η ιστορία της ξαναγράφεται με χρυσά γράμματα εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή όχι μόνο για τη Μοδιάνο αλλά και για ολόκληρη την πόλη που θα ξαναβρεί το παλιό της τοπόσημο κοιτάζοντας προς το μέλλον.