Το ΣτΕ αλλάζει τη δόμηση στον Υμηττό: Δεν επιτρέπει τη νομιμοποίηση αυθαίρετων οικισμών

Το νέο Προεδρικό Διάταγμα για την προστασία του Υμηττού δέχτηκε για μία ακόμη φορά σφυροκοπήματα από το Συμβούλιο της Επικρατείας, καθώς δεν επιτρέπει τη νομιμοποίηση αυθαίρετων οικισμών έτσι ώστε να καταστούν οικιστικές περιοχές, ενώ θέτει αυστηρούς περιορισμούς στις κτιριακές υποδομές των υπαρχόντων και λειτουργούντων εκπαιδευτηρίων κ.λπ. Με σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που κατατέθηκε για επεξεργασία στο Ε’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας επιχειρήθηκε για μία ακόμη φορά η προστασία του Υμηττού των πέριξ 16 Δήμων και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή - Ιλισίων.

Διαχρονικά ο Υμηττός έχει υπαχθεί σε καθεστώς ιδιαίτερης προστασίας και από το 1968 έχει χαρακτηριστεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, χάριν της προστασίας -μεταξύ των άλλων- «της ασυδότου κατατμήσεως και ατάκτου οικοδομήσεως».

Συγκεκριμένα, με το επίμαχο σχέδιο Π.Δ. ο ορεινός όγκος του Υμηττού καθορίζεται ως περιοχή προστασίας, όπως και οι περιφερειακές περιοχές (ζώνες) που βρίσκονται εντός των Δήμων Αγίας Παρασκευής, Παπάγου-Χολαργού, Ζωγράφου, Καισαριανής, Βύρωνα, Ηλιούπολης, Ελληνικού-Αργυρούπολης, Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Κρωπίας, Παιανίας και Αθηναίων.

Αρκετές προσπάθειες για την προστασία του Υμηττού που επιχειρήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες και ξεκίνησαν πριν από 23 χρόνια κρίθηκαν αντισυνταγματικές και παράνομες από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο.

Η πρώτη αρνητική απόφαση του ΣτΕ ήταν το 1998, όταν οι σύμβουλοι της Επικρατείας έκριναν αντισυνταγματική την ένταξη αυθαίρετων οικισμών στο σχέδιο πόλης, ενώ ακολούθησε δεύτερη απόφαση, το 2005, με την οποία κρίθηκε αντισυνταγματική και ανεπίτρεπτη η επιδείνωση του καθεστώτος του Υμηττού είτε μέσω της μείωσης της επιφάνειας των ζωνών προστασίας, είτε με την επιβάρυνσή του με δραστηριότητες ασυμβίβαστες. Στη συνέχεια, έντεκα χρόνια πριν, το 2011, τέθηκε σε ισχύ Προεδρικό Διάταγμα για την προστασία του Υμηττού και έξι χρόνια μετά, το 2017, ακυρώθηκε -εν μέρει- με σειρά αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Οι μελέτες

Εξι χρόνια μετά τις τελευταίες αποφάσεις αυτές του ΣτΕ, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τον περασμένο Μάιο κατέθεσε στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο νέο Προεδρικό Διάταγμα με το οποίο καθορίζονται οι νέες ζώνες προστασίας, τα μέτρα προστασίας και οι χρήσεις γης του Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή - Ιλισίων. Πριν από τη σύνταξη του νέου Π.Δ. προηγήθηκαν δύο μελέτες. Η μία είναι του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και η δεύτερη του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας. Στις μελέτες αυτές, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι «ο Υμηττός τείνει να περικυκλωθεί σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν από οικιστικό ιστό».

Σε άλλο σημείο οι μελέτες αναφέρουν ότι «τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίστηκαν αφορούσαν πιέσεις για την ανάπτυξη του οικιστικού ιστού στις πλαγιές του ορεινού όγκου και ιδίως την αυθαίρετη δόμηση, είτε με τη μορφή οργανωμένων οικισμών, όπως οι οικισμοί Χερώματος, Σκάρπιζας και Προσήλιου, είτε με τη μορφή μεμονωμένων αυθαιρέτων, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή τόσο για το οικοσύστημα όσο και για τις χρήσεις αναψυχής του πληθυσμού, διότι συνοδεύεται από καταπατήσεις, εμπρησμούς και καταστροφή των αναδασώσεων».

Τώρα, το ΣτΕ, με πρόεδρο την αντιπρόεδρο Παναγιώτα Καρλή και εισηγητή τον πάρεδρο Χρήστο Παπανικολάου, αφού επεξεργάστηκε νομοπαρασκευαστικά το επίμαχο σχέδιο Π.Δ., επισημαίνει κατ’ αρχάς στη γνωμοδότησή τους ότι «υπάρχει πλήθος κατοικιών οι οποίες έχουν ανεγερθεί με αυθαίρετη δόμηση με ποικίλες μεθόδους, είτε με οικοδομικές άδειες αναψυκτηρίου ή πολιτιστικού κέντρου, είτε χωρίς καθόλου οικοδομική άδεια, είτε στο πλαίσιο παράνομης κατάτμησης και αλλαγής χρήσης κληροτεμαχίων».

Η απόφαση

Ετσι, ακύρωσε ως αντισυνταγματικές και παράνομες ορισμένες νομοθετικές προβλέψεις του σχεδίου. Ειδικότερα, οι σύμβουλοι Επικρατείας δεν επέτρεψαν τη νομιμοποίηση του οικισμού αυθαιρέτων Χέρωμα του Δήμου Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης και τους οικισμούς Σκάρπιζα και Κίτσι-Θήτι του Δήμου Κρωπίας. Και αυτό γιατί «συνιστά προσπάθεια μετατροπής συγκεκριμένων άτυπων οικισμών σε νόμιμες, πολεοδομικά ρυθμισμένες οικιστικές περιοχές», κάτι που αντιβαίνει τόσο στο άρθρο 24 του Συντάγματος για την προστασία του περιβάλλοντος όσο και στις κατευθύνσεις του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας. Εξάλλου, προσθέτει το ΣτΕ, η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων θα δημιουργήσει «επί τα χείρω μεταβολή του καθεστώτος προστασίας του Υμηττού».

Φραγμούς όμως θέτει το ΣτΕ και στις επεκτάσεις κ.λπ. των ήδη υπαρχόντων εκπαιδευτηρίων που βρίσκονται στον Υμηττό. Σύμφωνα με το δικαστήριο, δεν επιτρέπεται «σε καμία περίπτωση» κατά την κτιριακή επέκταση των εκπαιδευτηρίων για «λόγους εκσυγχρονισμού τους» να γίνεται υπέρβαση των ισχυουσών πολεοδομικών προβλέψεων. Ούτε, όμως, τα υπάρχοντα εκπαιδευτήρια μπορούν να κατασκευάζουν χώρους αθλητισμού ή «γεωργικές αποθήκες» ή να αλλάζουν τη χρήση γεωργικών αποθηκών και αθλητικών χώρων. Ακόμα, τα κτίρια που είναι στη Ζώνη Β’ έχουν μεν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν επισκευαστικές παρεμβάσεις, χωρίς όμως να έχουν τη δυνατότητα επέκτασης. Ούτε όμως είναι νόμιμη η διάταξη του σχεδίου Π.Δ. που «ορίζει ως ελάχιστο εμβαδόν αρτιότητας για την ανέγερση κτισμάτων που εξυπηρετούν τις χρήσεις γεωργίας, αθλητισμού και αναψυχής εντός Ζώνης Β’ τα 10 στρέμματα έναντι αρτιότητας τα 20 στρέμματα», που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία.

Επίσης, δεν είναι νόμιμη η διάταξη για τη μόνιμη εγκατάσταση του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) Βούλας-Βάρης-Βουλιαγμένης, δοθέντος ότι «με το άρθρο 92 του Νόμου 4685/2020 είχε εγκριθεί η προσωρινή λειτουργία του ΣΜΑ αυτού σε γήπεδο πέριξ του Κοιμητηρίου Βούλας». Αντίθετα, για λόγους δημοσίου συμφέροντος οι οποίοι ανάγονται στην ασφαλή και ομαλή ηλεκτροδότηση της Αττικής, το ΣτΕ έδωσε το πράσινο φως για την ολοκλήρωση (προέκταση) του Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ Αργυρούπολης, στα όρια των Δήμων Ηλιούπολης-Αργυρούπολης. Πολύ περισσότερο μάλιστα εγκρίθηκε η ολοκλήρωση του ΚΥΤ, καθώς θα είναι εντός κτιρίου ή σε υπόγειες εγκαταστάσεις.