25 χρόνια για μία απόφαση... άντε να βρεις άκρη στα ελληνικά Δικαστήρια

Το 2019, ο μέσος χρόνος για την επίλυση των αστικών και εμπορικών υποθέσεων στη χώρα μας σε πρώτο βαθμό ήταν 637 ημέρες, δηλαδή σχεδόν δύο χρόνια, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της EU Justice Scoreboard. Hταν η χειρότερη επίδοση σε όλη την Ευρώπη - και οι παράγοντες της Δικαιοσύνης εκτιμούν πως αυτοί οι χρόνοι μεγάλωσαν την περίοδο της πανδημίας.

Ωστόσο, η εκδίκαση σε πρώτο βαθμό είναι μόνο η αρχή της ταλαιπωρίας. Ο μέσος χρόνος που απαιτείται για την οριστική επίλυση μιας διαφοράς για τις επιχειρήσεις στα ελληνικά δικαστήρια φτάνει κατά μέσο όρο τις 1.771 ημέρες - δηλαδή 4,5 χρόνια, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που χρειάστηκαν πάνω από 15-20 χρόνια.Τις ατέρμονες καθυστερήσεις των λειτουργών της Δικαιοσύνης, που φτάνουν μέχρι σημείου αρνησιδικίας, αποτυπώνει με τα μελανότερα χρώματα η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που κατατάσσει τους ρυθμούς απονομής Δικαιοσύνης στη χώρα μας στους πιο αργούς στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το μεγαλύτερο βάρος -και τις μεγαλύτερες καθυστερήσεις- έχουν τα δικαστήρια της Αθήνας, ωστόσο υπάρχουν και επαρχιακά δικαστήρια στα οποία εκκρεμούν χιλιάδες υποθέσεις.

Ο κατάλογος των υποθέσεων που διαρκούν ολόκληρες δεκαετίες δεν έχει τέλος και οι οικονομικές επιβαρύνσεις που δέχονται οι επιχειρήσεις και οι πολίτες είναι μεγάλες, ενώ παράλληλα αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα για την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων.

Η επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης στη χώρα μας υπήρξε η μόνιμη απαίτηση της τρόικας τα χρόνια των μνημονίων, ωστόσο οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό, κυρίως σε επίπεδο δικαστικών υπαλλήλων, αλλά και οι χαμηλές ταχύτητες της μετάβασης στην ψηφιοποίηση δεν επέτρεωαν κάτι τέτοιο.

Υπάρχει βεβαίως και η πλευρά των δικαστών. Σημειώνεται ότι συνεχώς αυξάνονται οι περιπτώσεις που οι προϊστάμενοι των γραμματειών των δικαστηρίων καταθέτουν μηνύσεις κατά δικαστών για κατάχρηση εξουσίας και για υπεξαγωγή εγγράφων, καθώς οι λειτουργοί της Δικαιοσύνης που καθυστερούν εκατοντάδες έως χιλιάδες υποθέσεις αρνούνται να παραδώσουν τις δικογραφίες που έχουν στα χέρια τους για μεταχρέωση σε άλλους συναδέλφους ή ακόμη «ξεχνούν» δικογραφίες σε φιλικά ή συγγενικά σπίτια!

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση εισαγγελέως Πρωτοδικών, η οποία όταν υπηρετούσε στην Κέρκυρα είχε 3.010 εκκρεμείς δικογραφίες. Από αυτές, οι 1.800 βρέθηκαν στην κατοικία της, οι 324 κατασχέθηκαν σε φιλικό της σπίτι και άλλες 626 μετά από έρευνα βρέθηκαν σε άλλο φιλικό της σπίτι, ενώ 31 δικογραφίες ήταν... ενσωματωμένες μέσα σε άλλες. Αναζητούνται ακόμα 153 δικογραφίες, η τύχη των οποίων εξακολουθεί να αγνοείται.

Η μήνυση το 2000, η τελεσιδικία το 2025

Το 1999 σύμβουλος επιχειρήσεων αγόρασε αμοιβαία κεφάλαια ύψους 101.010 ευρώ μέσω διευθυντή-συνεργάτη ασφαλιστικής εταιρείας και εταιρείας διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων. Τον Ιανουάριο του επόμενου έτους ο εν λόγω διευθυντής εξαφανίστηκε ιδιοποιούμενος τα χρήματα του συμβούλου επιχειρήσεων, όπως και άλλων πελατών, συνολικού ύψους 1,46 εκατ. ευρώ.

Από τη στιγμή εκείνη άρχισε ένας ατελείωτος δικαστικός αγώνας κατά των δύο εταιρειών, καθώς το θύμα διεκδικούσε την επιστροφή των 101.010 ευρώ, συν τους νόμιμους τόκους.

Τον Ιούλιο του 2000 άσκησε ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών αγωγή κατά εταιρείας διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων (επενδυτικών προϊόντων) και κατά της ασφαλιστικής εταιρείας, μετόχου της πρώτης, και εκδόθηκε απορριπτική απόφαση. Τον Απρίλιο 2004 άσκησε έφεση στο Εφετείο Αθηνών, το οποίο τον Αύγουστο του 2005 απέρριψε την έφεση. Κατά της εφετειακής απόφασης άσκησε αναίρεση στον Αρειο Πάγο και πέντε χρόνια μετά, τον Σεπτέμβριο του 2013, εκδόθηκε η αρεοπαγιτική απόφαση, η οποία αναίρεσε την εφετειακή και ανέπεμψε την υπόθεση στο Εφετείο για νέα κρίση.

Τον Ιούνιο του 2019, το Εφετείο δέχεται τυπικά την αναίρεση και την απορρίπτει κατ’ ουσίαν. Νέα αίτηση αναίρεσης κατατίθεται τον Ιούνιο του 2020 στον Αρειο Πάγο κατά της εφετειακής απόφασης. Η αναίρεση προσδιορίστηκε να συζητηθεί τον Δεκέμβριο του 2023. Ο Αρειος Πάγος εκτιμάται ότι θα εκδώσει την αμετάκλητη απόφασή του ενάμιση χρόνο μετά την ημέρα συζήτησης. Δηλαδή, εάν δεν υπάρξει κάποια αναβολή ή υπολειτουργήσουν τα δικαστήρια λόγω COVID-19, η απόφαση των αρεοπαγιτών θα εκδοθεί το 2025. Ετσι, συνολικά θα απαιτηθούν 25 χρόνια για να εκδοθεί μια αμετάκλητη απόφαση, κάτι που μπορεί να καταχωριστεί ως παγκόσμιο ρεκόρ στο βιβλίο Γκίνες.

Ηταν νεογνό και η απόφαση θα εκδοθεί με την ενηλικίωσή του!

Το 2007, ένα νεογέννητο αγοράκι γεννήθηκε κωφό. Οι γονείς του -η μητέρα νοσηλεύτρια με μισθό λίγο άνω των 1.000 ευρώ και ο πατέρας περιστασιακά εργαζόμενος λόγω της κρίσης στον τομέα των υπομηχανικών- υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα προκλήθηκε στο παιδί τους από αμέλεια και ιατρικό λάθος. Μάλιστα, οι γονείς κατέφυγαν στο εξωτερικό και ο ανήλικος υποβλήθηκε σε επέμβαση με μειωμένη επιτυχία, ενώ τα έξοδα των γονέων (παρά τη συμμετοχή του ΕΟΠΥΥ) ήταν αρκετά υψηλά. Οι γονείς προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη, αλλά εδώ και 11 χρόνια η υπόθεση παραμένει στον πρώτο βαθμό (Πρωτοδικείο), ενώ το παιδί είναι πια 15 ετών. Οπως λέει στο «ΘΕΜΑ» ο δικηγόρος της οικογένειας και γενικός γραμματέας του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Χρήστος Κακλαμάνης, όταν η υπόθεση φτάσει στο Εφετείο το νεογέννητο του 2007 θα είναι ενήλικος και ως τέτοιος φυσικά θα παραστεί στο δικαστήριο, ενώ δεν κάνει καν αναφορά στον χρόνο έκδοσης αμετάκλητης απόφασης.

Ενα από τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι γονείς τα 11 αυτά χρόνια ήταν οι διορισμοί από το Πρωτοδικείο πραγματογνωμόνων γιατρών. Συνολικά, μέχρι στιγμής έχουν διοριστεί 4 πραγματογνώμονες (δυο χειρουργοί ΩΡΛ, ένας νευρολόγος-ψυχίατρος και ένας παιδοψυχολόγος) και οι γονείς αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσχέρειες για να καλύψουν τις αμοιβές τους. Συγκέντρωσαν τα χρήματα που χρειάζονταν από συγγενείς και φίλους της οικογένειας.

Οπως εξηγεί ο κ. Κακλαμάνης, «η νεότερη εξέλιξη σε αυτή την υπόθεση είναι ότι προ δύο εβδομάδων καταφέραμε να ορκιστούν οι τρεις πραγματογνώμονες. Και λέω “καταφέραμε” διότι ήταν μια δύσκολη “διαπραγμάτευση” τόσο για να δεχθούν όσο και για να βρει ο εντολέας μου τα χρήματα για τις αμοιβές τους. Θεωρώ ότι, αν όλα πάνε καλά, θα φέρουν τις εκθέσεις τους σε τρεις μήνες. Μετά θα πρέπει να προσδιοριστεί νέα δικάσιμος και αν δεν έχουμε απρόοπτα, εκλογές, αποχές ή αναβολές, θα υπάρξει πρωτόδικη απόφαση κάποια στιγμή το 2024. Μετά φυσικά θα έχουμε εφέσεις κ.λπ.

Παρεμπιπτόντως, ενώ αυτό αφορά ένα περιστατικό που συνέβη σε ένα νεογνό, όταν θα φτάσουμε στο Εφετείο, το παιδί θα παραστεί το ίδιο ως διάδικος γιατί θα έχει... ενηλικιωθεί. Νομίζω ότι και η ντροπή θα ντραπεί...».

Ανάκριση 14 χρόνων για μυστικά κονδύλια

Σκάνδαλο με απόρρητες δαπάνες υπουργείου που τελέστηκε το καλοκαίρι του 2001 και με φερόμενη ζημία 3 δισ. δραχμές παρέμεινε στην ανάκριση 14 χρόνια.

Πριν από λίγες ημέρες εκδόθηκε πρωτόδικη απόφαση που αφορούσε κατηγορίες για απιστία, πλαστογραφία και ψευδή βεβαίωση από υπαλλήλους υπουργείου για οικονομικό σκάνδαλο με απόρρητες δαπάνες.

Η υπόθεση αυτή παρέμεινε στην ανάκριση 14 χρόνια, από το 2006 έως το 2020.Οι εμπλεκόμενοι παραπέμφθηκαν σε δίκη με βούλευμα μέσα στην πανδημία. Η υπόθεση πήρε μια μόνο αναβολή λόγω COVID. Τελικά η δίκη ξεκίνησε τον Μάιο του 2022 και πριν από λίγες ημέρες βγήκε η αθωωτική απόφαση για τους εμπλεκόμενους εκτός από έναν.

Ο καταδικασθείς θα πάει την υπόθεση σε δεύτερο βαθμό, αλλά την αμετάκλητη απόφαση του Αρείου Πάγου, όπως έλεγαν χαριτολογώντας δικηγόροι, θα την πάρουν στα χέρια του οι κληρονόμοι του.

Για υπόθεση εμπορικού σήματος 19 χρόνια

Το ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι πρωταθλητής στις καθυστερήσεις και στις οίκοθεν αναβολές είναι πλέον γνωστό πανευρωπαϊκά. Το ότι θα έφτανε όμως να εκδώσει απόφαση που αφορούσε τη διένεξη διαδίκων για εμπορικό σήμα, μετά από 19 χρόνια, είναι λίγο δύσπεπτο.

Η απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου εκδόθηκε το 2005 και η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου μετά από αναίρεση εκδόθηκε δύο χρόνια μετά, το 2007. Τον επόμενο χρόνο κατατέθηκε αναίρεση στο ΣτΕ. Από εκεί και πέρα η υπόθεση ενεπλάκη στα γρανάζια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Τον Μάρτιο του 2009 εισήχθη για συζήτηση λόγω σπουδαιότητας στην 7μελη σύνθεση του Β’ Τμήματος, αλλά τον Ιανουάριο του 2012 με πράξη της προέδρου του εισήχθη στην 5μελή σύνθεση.

Πέντε χρόνια μετά, τον Απρίλιο του 2017, η υπόθεση συζητήθηκε στο ακροατήριο και μετά από 4 χρόνια, τον Μάρτιο του 2021, εκδόθηκε η απόφαση. Αν ληφθεί υπόψη ότι η κατάθεση της αίτησης στο Διοικητικό Πρωτοδικείο ήταν τουλάχιστον δύο χρόνια πριν από την έκδοση της πρωτόδικης απόφασης, τότε η συνολική διαδρομή της υπόθεσης ενώπιον της Διοικητικής Δικαιοσύνης όλων των βαθμών, φτάνει τουλάχιστον τα 19 χρόνια.

12 χρόνια για... καθορισμό αρμοδιότητας δικαστηρίου!

Και σαν να μην έφταναν οι καθυστερήσεις στην έκδοση δικαστικών αποφάσεων και οι αλόγιστες οίκοθεν αναβολές που φτάνουν μέχρι του σημείου της αρνησιδικίας, υπάρχει και ο βραχύτατος χρόνος αναμονής για να αποφασίσουν οι δικαστές ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο να δικάσει μια υπόθεση.
Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Ιωαννίνων χρειάστηκε 12 χρόνια για να αποφασίσει ότι είναι αναρμόδιο να δικάσει δύο υποθέσεις και ότι αρμόδιο είναι το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ετσι, παρέπεμψε τις υποθέσεις στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο για να δικαστούν εκεί. Πλέον των 12 ετών που λίμναζαν οι υποθέσεις στα Ιωάννινα, θα χρειαστούν, το λιγότερο (!), 4 χρόνια ακόμη για να εκδοθούν οι αποφάσεις του ΣτΕ. Και σε περίπτωση που οι σύμβουλοι Επικρατείας λύσουν το νομικό θέμα και αναπέμψουν τις υποθέσεις στο Διοικητικό Πρωτοδικείο για να τις δικάσει, θα πρόκειται για μια δικαστική εκκρεμότητα άνω των 25 ετών.

Στην τελευταία θέση της Ευρώπης

Τρομάζουν τα στατιστικά στοιχεία για τις καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας (έκθεση Doing Business) για την Ελλάδα που ανέδειξε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ). Σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση (στοιχεία του 2020), η χώρα μας κατατάσσεται στην 146η θέση μεταξύ 190 χωρών και στην τελευταία θέση μεταξύ των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Καταγράφεται ότι πάνω από 4,5 χρόνια (1.771 ημέρες) είναι ο χρόνος οριστικής επίλυσης μιας δικαστικής διαφοράς για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ο οποίος είναι υπερδιπλάσιος ακόμη και σε σύγκριση με τους άλλους ουραγούς, την Πορτογαλία και τη Σλοβακία, που έχουν εκσυγχρονίσει τα συστήματα λειτουργίας της Δικαιοσύνης και πλησιάζουν τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους.

Οπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ο ΣΕΒ, «στην Ελλάδα οι χρονοβόρες διαδικασίες κατά την εκδίκαση των περισσότερων κατηγοριών υποθέσεων αποτελούν πρόσκομμα στην ανάπτυξη επιχειρηματικότητας στη χώρα. Ετσι, υπονομεύεται η προσπάθεια διαμόρφωσης ενός φιλικού στις επενδύσεις επιχειρηματικού τοπίου που θα υποστηρίζεται από υψηλού βαθμού αποτελεσματικότητα και εμπιστοσύνη θεσμούς».

Σε άλλο σημείο ο ΣΕΒ αναφέρει ότι «σύμφωνα με το EU Justice Scoreboard (2022), η χώρα είναι ουραγός στη χρήση τεχνολογίας και ψηφιακών εργαλείων επικοινωνίας από δικαστήρια και εισαγγελίες, στην online πρόσβαση στη δικαστική διαδικασία από το κοινό και επιχειρήσεις, και στην έκδοση μηχαναγνώσιμων δικαστικών αποφάσεων, ενώ υπάρχουν ελάχιστοι κανόνες για τη χρήση τεχνολογίας στα δικαστήρια».

Πάντως, πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα τελευταία χρόνια το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει κάνει και συνεχίζει να κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα της ψηφιοποίησης της Δικαιοσύνης. Ομως, δεν συνδράμει στο έργο του, σύμφωνα με πληροφορίες, η βασική υποδομή του κεντρικού server, ο οποίος παρουσιάζει τεχνικές αδυναμίες, με αποτέλεσμα να πέφτει συχνά το σύστημα και να μην μπορούν να λειτουργήσουν οι γραμματείες των δικαστηρίων, οι δικαστές και φυσικά οι πολίτες.

Νέα ψηφιακά εργαλεία και παρεμβάσεις ετοιμάζουν Πιερρακάκης και Τσιάρας

Με μια σειρά παρεμβάσεων καθώς και μεγάλων έργων που ήδη εκτελούνται, τα υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Δικαιοσύνης φέρνουν τον τομέα της Δικαιοσύνης σε μια νέα εποχή. Ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης και ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας αναμένεται εντός των επόμενων εβδομάδων να παρουσιάσουν το έργο της τηλεδιάσκεψης στα δικαστήρια, που θα παραδοθεί τον Μάιο του 2024, ενώ αναμένεται να λειτουργήσει πιλοτικά τον Ιούνιο του 2023.

Το έργο θα συμβάλει στην επιτάχυνση των διαδικασιών για την απονομή της Δικαιοσύνης, καθώς μάρτυρες και διάδικοι θα έχουν τη δυνατότητα να καταθέτουν απομακρυσμένα, από αστυνομικά τμήματα, σωφρονιστικά καταστήματα ή δικαστικές αίθουσες κοντά στον τόπο στον οποίο βρίσκονται, χωρίς να χρειάζεται να μεταβούν στον τόπο διεξαγωγής της δίκης.

Είναι ένα ακόμη βήμα σε μια σειρά διαδικασιών που εκσυγχρονίζουν τον τρόπο απονομής Δικαιοσύνης τόσο στις ποινικές και τις πολιτικές όσο και στις διοικητικές δίκες. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν ήδη υλοποιηθεί η ψηφιοποίηση των εκθεμάτων και των πινακίων, τα πιστοποιητικά και οι αποφάσεις που εκδίδονται από δικαστικά καταστήματα, η αίτηση έκδοσης πιστοποιητικού ποινικού μητρώου, καθώς και η παρακολούθηση των δικαστικών υποθέσεων. Ακόμη, θεσπίστηκε το άυλο συναινετικό διαζύγιο ενώ υλοποιήθηκε το Ενιαίο Πιστοποιητικό Δικαστικής Φερεγγυότητας, το οποίο ενοποιεί σε ένα τα μέχρι πρότινος 25 δικαστικά πιστοποιητικά σχετικά με επιμέρους ζητήματα φερεγγυότητας μιας επιχείρησης. Περαιτέρω, είναι σε διαδικασία υλοποίησης η ψηφιοποίηση διαδικασίας εκκαθάρισης νομικής βοήθειας, το Ενοποιημένο Πιστοποιητικό Διαθηκών και η ενοποίηση βάσεων δεδομένων διαθηκών.

Ταυτόχρονα, το έργο e-justice έρχεται να δημιουργήσει ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα της λειτουργίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, να αναβαθμίσει και να επεκτείνει τα υφιστάμενα συστήματα του Εθνικού Ποινικού Μητρώου και της διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων. Ετσι, θα μειωθεί ο φόρτος εργασίας και θα γίνεται καλύτερος προγραμματισμός τόσο ως προς την επισκεψιμότητα δικηγόρων και πολιτών στα δικαστικά καταστήματα όσο και ως προς την ολοκλήρωση των εκκρεμών υποθέσεων αλλά και των διοικητικών διαδικασιών.

Παράλληλα, υλοποιείται η ψηφιοποίηση περισσότερων των 300 εκατ. σελίδων σε 368 δικαστήρια όλης της χώρα, έργο που θα αλλάξει τα δεδομένα καθώς οι εκκρεμότητες είναι… αιώνιες. Για παράδειγμα, σε ειρηνοδικεία υπάρχουν έγγραφα από το 1931, ενώ οι αποφάσεις του Αρείου Πάγου χρονολογούνται από το 1835. Οσο για το έργο ψηφιοποίησης των αρχείων των 390 υποθηκοφυλακείων της χώρας, πρόκειται για το μεγαλύτερο του είδους και ανατέθηκε με το σύστημα της συμφωνίας πλαίσιο και χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Αφορά 600 εκατομμύρια σελίδες και είναι το σύνολο των αρχείων του συστήματος Μεταγραφών - Υποθηκών και Ενεχύρων. Ακόμη, αφορά την υλοποίηση ηλεκτρονικών Εφαρμογών και Πληροφοριακού Συστήματος για την τήρηση και ενημέρωση αυτών. Μέσω διαδικτυακής πύλης, θα έχουν πρόσβαση οι ενδιαφερόμενοι πολίτες, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι.


Ειδήσεις σήμερα:

Κατολίσθηση στην Κρήτη: Συγκλονισμένη η τοπική κοινωνία - Πώς συνέβη η τραγωδία

Madonna: Ενα αστέρι πέφτει, πέφτει...

Δήμος Αθηναίων: Μειώνονται τα δημοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού για το 2023