Καθυστερήσεις στη Δικαιοσύνη: Οι μεγάλες δίκες και ο κίνδυνος παραγραφής
10.11.202209:55
Η δίκη για την υπόθεση της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι αναμένεται να είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα - Τι γίνεται σε άλλες εμβληματικές υποθέσεις, όπως της Χρυσής Αυγής
Οι ατέρμονες καθυστερήσεις στην έκδοση των δικαστικών αποφάσεων οδηγούν και σε παραγραφές αδικημάτων σε εμβληματικές υποθέσεις, όπως της Χρυσής Αυγής και της καταστροφής στο Μάτι με τους 104 νεκρούς. Η πολυαναμενόμενη δίκη για τη φονική πυρκαγιά ξεκίνησε σε μια ακατάλληλη δικαστική αίθουσα στην πρώην Σχολή Ευελπίδων, που άλλαξε με παρέμβαση του υπουργού Δικαιοσύνης.
Η ακροαματική διαδικασία άρχισε 4,5 χρόνια μετά την τραγωδία και έπειτα από πολλαπλές νομικές διαφωνίες για τον νομικό χαρακτηρισμό των αδικημάτων που θα έπρεπε να αποδοθούν στους 21 κατηγορούμενους της υπόθεσης. «Πρέπει να είναι και κακουργηματικές ή μόνο πλημμεληματικές;» ήταν το ερώτημα που απασχόλησε ανακριτές, εισαγγελείς και δικαστικά συμβούλια όλα τα προηγούμενα χρόνια. Για μήνες η δικογραφία πήγαινε κι ερχόταν σε ανακριτικά και εισαγγελικά γραφεία και τελικά το Συμβούλιο Εφετών της Αθήνας με βούλευμά του αποφάσισε την παραπομπή σε δίκη των 21 κατηγορουμένων μόνο για πράξεις πλημμεληματικού χαρακτήρα.
Στη δίκη για την τραγωδία στο Μάτι θα καταθέσουν τουλάχιστον 213 μάρτυρες, θα αγορεύσουν δεκάδες συνήγοροι και θα αναγνωστούν εκατοντάδες έγγραφα. Η διαδικασία αναμένεται να είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα και ουδείς είναι σε θέση να διαβεβαιώσει ότι δεν θα υπάρξει παραγραφή αδικημάτων, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση επέρχεται στις αρχές του 2026. Αν αναλογιστεί κανείς ότι παρόμοιες δίκες για τόσο μεγάλες και σοβαρές υποθέσεις διήρκεσαν χρόνια, ο κίνδυνος είναι ορατός και σε αυτή την υπόθεση.
Χρυσή Αυγή, άρχισαν οι παραγραφές
Στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Εφετείου της Αθήνας, όπου έχει πλέον αποφασιστεί να διεξάγεται σε συγκεκριμένες δικασίμους η δίκη για το Μάτι, εξελίσσεται αυτό το διάστημα και η σε δεύτερο βαθμό δίκη της Χρυσής Αυγής. Και σε αυτή την υπόθεση τίθενται πλέον ζητήματα παραγραφής αδικημάτων λόγω παρέλευσης μεγάλου χρόνου.
Η δευτεροβάθμια εκδίκαση της υπόθεσης άρχισε στα μέσα του περασμένου Ιουλίου, δηλαδή περίπου 20 μήνες μετά την 7η Οκτωβρίου 2020, όταν το πρωτοβάθμιο δικαστήριο (Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων), υπό την πρόεδρό του Μαρία Λεπενιώτη, είχε εκδώσει, έπειτα από πολυετή ακροαματική διαδικασία, την τελική ετυμηγορία του στέλνοντας στη φυλακή την ηγετική ομάδα της οργάνωσης.
Ωστόσο, έχει ήδη επέλθει παραγραφή για τα πλημμελήματα για τα οποία είχαν παραπεμφθεί, κατά περίπτωση, ορισμένοι από τους κατηγορουμένους, συμπεριλαμβανομένης και της επίθεσης σε βάρος των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ. Σύμφωνα μάλιστα με νομικές πηγές, εφόσον και το Εφετείο Αθηνών χρειαστεί τόσο χρόνο όσο και το πρωτοβάθμιο δικαστήριο για να εκδώσει την απόφασή του (χρειάστηκαν 467 συνεδριάσεις για να εκδοθεί η απόφαση) τότε δεν αποκλείεται μέχρι το τέλος της δίκης στο Εφετείο να έχουν αποφυλακιστεί όλοι όσοι από τους καταδικασθέντες βρίσκονται τώρα στη φυλακή καθώς θα έχουν εκτίσει την ποινή τους!
Siemens: Ψάχνουν να βρουν ποιοι ευθύνονται για τις παραγραφές
Ακόμα μία εμβληματική υπόθεση με έντονο πολιτικό και κοινωνικό αντίκτυπο, η οποία οδηγήθηκε έπειτα από χρόνια ερευνών σε παραγραφή αδικημάτων είναι αυτή της Siemens. Λίγο πριν από την εκπνοή του περασμένου Σεπτεμβρίου το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων, που δίκασε την υπόθεση σε δεύτερο βαθμό, κατέληξε έπειτα από πολύμηνη ακροαματική διαδικασία στην αθώωση 20 κατηγορουμένων (από τους συνολικά 22), οι οποίοι είχαν εμπλακεί στο σκάνδαλο των «μαύρων ταμείων» της Siemens.
Με την απόφαση που εξέδωσε το Εφετείο, είκοσι κατηγορούμενοι κρίθηκαν αθώοι -είτε κατά πλειοψηφία είτε ομόφωνα- για την κατηγορία του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Μάλιστα για τους περισσότερους κρίθηκε ότι έπρεπε να παυθεί οριστικά η ποινική δίωξη σε βάρος τους για τις πράξεις που είχαν τελεστεί έως το 2002 λόγω παραγραφής. Μετά την ανακοίνωση της ετυμηγορίας του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου για τη Siemens, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος ζήτησε να του διαβιβαστεί η απόφαση του Εφετείου, με την οποία κρίθηκε ότι μεγάλος αριθμός των επιμέρους αξιόποινων πράξεων που βάρυναν τους κατηγορουμένους έχουν υποπέσει σε παραγραφή.
Ο κ. Ντογιάκος ζήτησε την απόφαση προκειμένου να διαπιστώσει αν μπορεί να ασκηθεί αναίρεση. Παράλληλα, ο ανώτατος εισαγγελικός λειτουργός έχει παραγγείλει στον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αχιλλέα Ζήση να διενεργήσει προσωπικά προκαταρκτική εξέταση, προκειμένου να διερευνήσει το ενδεχόμενο εάν πρόσωπα τα οποία με οποιονδήποτε τρόπο και οποιαδήποτε ιδιότητα είχαν συμμετοχή στους δικονομικούς χειρισμούς της υπόθεσης της Siemens, συνετέλεσαν ουσιαστικά στην παραγραφή των αξιόποινων πράξεων με δικές τους ποινικού χαρακτήρα ενέργειες ή παραλείψεις.
Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου επανήλθε μάλιστα λίγο αργότερα και με νεότερη παρέμβασή του παρήγγειλε και πάλι στον κ. Ζήση να ερευνήσει εάν συνέβαλαν στην παραγραφή των αδικημάτων στην υπόθεση της Siemens οι αλλαγές που έγιναν στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. «Να ελέγξετε αν και σε ποιο βαθμό συνετέλεσαν στην παραγραφή των αξιόποινων πράξεων της εν λόγω υπόθεσης και οι επελθούσες κατά καιρούς νομοθετικές μεταβολές στον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα με τους νόμους 4619/2019, 4637/2019 και 4855/2021», ανέφερε χαρακτηριστικά στη σχετική παραγγελία του ο πρώτος τη τάξει εισαγγελικός λειτουργός της χώρας.
1974: Εισβολή στην Κύπρο
Σε μπαλάκι του τένις έχει μετατρέψει εδώ και 14 χρόνια η Δικαιοσύνη 10 Ελληνες στρατιώτες, επί το πλείστον πεζικάριους, οι οποίοι από τις 20/7/1974 έως τις 20/8/1974 πολέμησαν στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974.
Σαράντα οκτώ χρόνια μετά την εισβολή στη Μεγαλόνησο, οι Ελλαδίτες στρατιώτες που υπηρετούσαν εκεί για να υπερασπιστούν τα κυπριακά εδάφη και κατ’ επέκταση τα ελληνικά τρέχουν ακόμη στα ελληνικά δικαστήρια διεκδικώντας το αυτονόητο. Αυτό που η πατρίδα δεν έκανε επί σειρά ετών, δηλαδή να τους να αναγνωρίσει την πολεμική υπηρεσία τους στην Κύπρο, μέχρι την έκδοση του νόμου 2641/1998. Ο νόμος αυτός αναγνώρισε μεν την πολεμική τους υπηρεσία, αλλά άφησε ένα μεγάλο χρονικό κενό 24 ετών (1974 - 1998) μη αναγνώρισης.
Οι δέκα αυτοί στρατιώτες είχαν προσφύγει στα δικαστήρια και δεν μπορούν να δικαιωθούν, καθώς η Δικαιοσύνη τούς λέει πότε ότι αρμόδια είναι τα διοικητικά δικαστήρια και πότε τα πολιτικά. Τα Διοικητικά Πρωτοδικεία και Εφετεία επιδικάζουν αποζημιώσεις για ηθική βλάβη, ενώ το ΣτΕ αποφάσισε ότι αρμόδια είναι τα πολιτικά δικαστήρια, κάτι που σημαίνει ότι οι προσφυγές πρέπει να ξεκινήσουν από την αρχή και πάλι. Το αποκορύφωμα είναι ότι την ίδια στιγμή το Ελληνικό Δημόσιο ζητάει από τους ανθρώπους που πολέμησαν τον «Αττίλα» να επιστρέψουν τις αποζημιώσεις σε περίπτωση που κάποιο δικαστήριο είχε κηρύξει προσωρινά εκτελεστή απόφαση και είχε διατάξει την καταβολή τμήματος της ολικής αποζημίωσης που είχε επιδικάσει.
Απόφαση για απαλλοτρίωση σε 14 χρόνια
Πολίτες διεκδικούσαν αποζημίωση για έκταση που είχαν και η οποία έχει απαλλοτριωθεί προκειμένου να κατασκευαστεί σχολείο, δρόμος κ.λπ. χωρίς ωστόσο να τους έχει καταβληθεί. Ετσι, προσέφυγαν στα Διοικητικά Δικαστήρια διεκδικώντας αποζημίωση (κατά το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα) για «την αποκατάσταση της ζημίας που, κατά τους ισχυρισμούς τους, είχαν υποστεί από μακρόχρονη δέσμευση ακινήτου τους χωρίς καταβολή αποζημιώσεως».
Η δικαστική διένεξη ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2008 από τα Διοικητικά Δικαστήρια του Πύργου Ηλείας, πέρασε από το Διοικητικό Εφετείο Πατρών και τον Φεβρουάριο 2014 έφτασε στο Συμβούλιο της Επικρατείας και συζητήθηκε τον Οκτώβριο του 2018. Η πρώτη διάσκεψη έγινε τον Νοέμβριο του 2019 και η δεύτερη δύο χρόνια μετά, τον Δεκέμβριο του 2021. Στο ΣτΕ παρέμεινε η υπόθεση 8 χρόνια και τον περασμένο Μάιο δημοσιεύτηκε η απόφαση. Συνολικά, η δικαστική διαδρομή της υπόθεσης αυτής διήρκεσε 14 χρόνια.
Συμβασιούχοι (Stage)
Τεράστιες καθυστερήσεις υπάρχουν ακόμα και σε υποθέσεις συμβασιούχων (Stage) που έχουν εργαστεί για ένα συγκεκριμένο μικρό κατά κανόνα χρονικό διάστημα στον δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα και μετά επιδιώκουν, μέσω των δικαστηρίων, τη μονιμοποίησή τους. Υποστηρίζουν πως κατά το διάστημα που εργάστηκαν κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Ωστόσο παραμένουν άνεργοι. Ετσι, συμβασιούχος (Stage) που απασχολήθηκε στο ΙΚΑ Αθηνών κατέθεσε το 2011 αγωγή ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών.
Η υπόθεση συζητήθηκε τον Ιανουάριο του 2014 και στο τέλος του ίδιου έτους δημοσιεύτηκε η απόφαση. Στη συνέχεια κατατέθηκε έφεση και τον Οκτώβριο του 2017 εκδόθηκε η απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Η υπόθεση οδηγήθηκε στον Αρειο Πάγο και τον περασμένο μήνα συζητήθηκε στο Εργατικό Τμήμα, χωρίς κανείς να γνωρίζει τον χρόνο έκδοσης της αμετάκλητης αρεοπαγιτικής απόφασης, ενώ έως τώρα έχουν συμπληρωθεί 11 χρόνια δικαστικής πορείας.
Για μία άλλη συμβασιούχο, η οποία απασχολήθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών, η δικαστική διαδρομή της έχει διαρκέσει έως τώρα 11 χρόνια και είναι άγνωστο πότε θα έχει στα χέρια της την αμετάκλητη απόφαση του Αρείου Πάγου. Η αγωγή της κατατέθηκε στο Πρωτοδικείο Αθηνών τον Απρίλιο του 2011, συζητήθηκε τρία χρόνια μετά, τον Μάρτιο του 2014, και λίγο αργότερα, τον Μάιο του ίδιου έτους, δημοσιεύτηκε η πρωτόδικη απόφαση. Στη συνέχεια κατατέθηκαν αντίθετες εφέσεις των διαδίκων μερών και πέντε χρόνια μετά, το 2019, εκδόθηκε η εφετειακή απόφαση. Ασκήθηκε αναίρεση στον Αρειο Πάγο κατά της δευτεροβάθμιας απόφασης, η οποία συζητήθηκε πριν από λίγες ημέρες, ενώ τώρα αναμένεται η έκδοση της αρεοπαγιτικής απόφασης.
Τρίτη υπόθεση Stage έχει διαρκέσει 12 χρόνια και η συμβασιούχος εξακολουθεί να αναμένει. Η αγωγή στην περίπτωση αυτή κατατέθηκε στο Πρωτοδικείο Αθηνών τον Σεπτέμβριο του 2010 και συζητήθηκε τρία χρόνια μετά, τον Μάρτιο του 2013, και το ίδιο έτος δημοσιεύτηκε η απόφαση. Κατά της πρωτόδικης απόφασης ασκήθηκε έφεση στο Εφετείο Αθηνών και η απόφαση εκδόθηκε το 2017. Ακολούθησε αναίρεση στον Αρειο Πάγο κατά της εφετειακής απόφασης, η οποία συζητήθηκε τον περασμένο μήνα και αναμένεται η απόφαση.