Η εκδημία του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσοστόμου Β’ την περασμένη Δευτέρα το πρωί, σήμανε και την επίσημη έναρξη των διεργασιών για την διαδοχή του. Ανεπισήμως, οι διεργασίες αυτές βρίσκονται σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, από τη στιγμή που έγινε γνωστό ότι ο προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου έπασχε από καρκίνο.
Σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη, δεν κατατίθενται υποψηφιότητες για την ανάδειξη κάποιου στον αρχιεπισκοπικό θρόνο και μπορεί να εκλεγεί κάθε άγαμος ιερωμένος, ο οποίος είναι άνω των 35 ετών, έχει 10ετή υπηρεσία και είναι κάτοχος πτυχίου Θεολογίας.
Ωστόσο, είναι γνωστό ποιοι εκ των Επισκόπων διεκδικούν εκλογή.
Πρόκειται για τον Μητροπολίτη Πάφου Γεώργιο, τον Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιο, τον Μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειο, τον Μητροπολίτη Ταμασού Ησαΐα, τον Μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτο και τον Μητροπολίτη Καρπασίας Χριστοφόρο.
Μόνο τρεις εξ αυτών θα μπορέσουν να βρεθούν ενώπιον της Ιεράς Συνόδου, τα μέλη της οποίας, θα επιλέξουν έναν, ως νέο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου.
Στην πρώτη φάση της εκλογής θα διεξαχθεί καθολική ψηφοφορία στην οποία μπορούν να λάβουν μέρος όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, άνω των 18 ετών, αρκεί να έχουν πιστοποιημένη μόνιμη παραμονή ενός χρόνου στη Κύπρο, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η εθνικότητα τους.
Οι ψηφοφόροι σε ένα λευκό χαρτί θα μπορούν να γράψουν όποιο όνομα επιθυμούν αρκεί να πληροί τις τυπικές προϋποθέσεις που τίθενται για επιλογή Αρχιεπισκόπου.
Οι τρεις που θα εξασφαλίσουν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων θα αποτελέσουν το «τριπρόσωπο», που θα παρουσιαστεί ενώπιον της Ιεράς Συνόδου.
Τα 16 μέλη της Συνόδουθα κληθούν να επιλέξουν εκ των τριών, αυτόν που επιθυμούν για Αρχιεπίσκοπο. Εκλέγεται όποιος συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία. Σε περίπτωση που αυτό δεν συμβεί στη πρώτη ψηφοφορία, ακολουθεί δεύτερη στην οποία συμμετέχουν μόνο οι δύο πρώτοι σε ψήφους. Αν υπάρξει ισοψηφία τότε ο Αρχιεπίσκοπος θα εκλεγεί με κλήρο.
Οι επικρατέστεροι
Παρά το ότι δημοσίως όλοι οι Επίσκοποι δηλώνουν πως δεν τους απασχολούν οι Αρχιεπισκοπικές εκλογές και προσεύχονται για την ανάπαυση της ψυχής του Χρυσοστόμου Β’, η ταφή του οποίου θα γίνει το Σάββατο, στη πραγματικότητα εργάζονται νυχθημερόν, προκειμένου να εξασφαλίσουν την εκλογή τους στο «τριπρόσωπο» με την ψήφο των λαϊκών.
Εδώ και καιρό, έχουν συγκροτήσει επιτελεία υποστηρικτών τους, οι οποίοι δραστηριοποιούνται τόσο στις εκκλησιαστικές ενορίες, όσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προωθώντας τις υποψηφιότητες συγκεκριμένων Επισκόπων. Πρόκειται για πραγματική προεκλογική μάχη, από την οποία δεν λείπουν και τα χτυπήματα κάτω από τη μέση, ενώ επιστρατεύονται οπτικογραφημένες ομιλίες και κηρύγματα που στοχεύουν κυρίως σε αυτούς που θα πάνε σίγουρα να ψηφίσουν. Ταυτόχρονα με άλλους μηχανισμούς γίνεται προσπάθεια να πειστούν να πάνε να ψηφίσουν και πολίτες που δεν έχουν ιδιαιτέρως στενές σχέσεις με την Εκκλησία, αλλά αναγνωρίζουν τον σημαντικό ρόλο του κλήρου στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Κύπρου.
Υπάρχει επίσης μια ακόμα ομάδα που έχει εργασιακή σχέση με επιχειρήσεις που ελέγχονται από την Εκκλησία και ως εκ τούτου θα ήθελαν έναν Αρχιεπίσκοπο που θα διασφαλίσει την συνέχιση της εργασίας τους.
Οι δημοσκοπήσεις που γίνονται για λογαριασμό Επισκόπων, μέχρι τώρα δεν δημοσιοποιούνται αν και τα αποτελέσματα τους αποτελούν πλέον κοινό μυστικό.
Δημοφιλέστερος όλων εμφανίζεται ο Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος και ακολουθεί ο Μητροπολίτης Ταμασού Ησαΐας. Μάχη για τη τρίτη θέση δίνουν ο Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος και ο Μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος. Οι υπόλοιποι φαίνεται να βρίσκονται σε απόσταση από τον στόχο ανάδειξης τους μεταξύ των τριών πρώτων, αλλά ουδείς μπορεί να προδικάσει το τελικό αποτέλεσμα, αφού ενδέχεται κάποιος να πριμοδοτηθεί από κάποιον εκ των ενδιαφερομένων ώστε να αποκλειστεί άλλος που θεωρείται πιο ισχυρός αντίπαλος, ενώπιον της Ιεράς Συνόδου.
Η σκιά της Ουκρανίας
Οι Μητροπολίτες Λεμεσού Αθανάσιος και Ταμασού Ησαΐας, θεωρούνται, ως άνθρωποι που επηρεάζονται από το Πατριαρχείο Μόσχας καθώς στη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου κατά την οποία επικυρώθηκε η αναγνώριση του αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας, διαφώνησαν υιοθετώντας το αφήγημα της ρωσικής εκκλησίας και αποφάσισαν να σταματήσουν να συλλειτουργούν με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο.
Ο Μητροπολίτης Λεμεσού, έχει μια ιδιαίτερη σχέση με τους Ρώσους καθώς στη Λεμεσό ζει και δραστηριοποιείται μεγάλη ρωσική κοινότητα ε ιδιαίτερη οικονομική επιφάνεια. Για την ικανοποίηση τους μάλιστα αναγέρθηκε και ναός ρωσικού ρυθμού. Παράλληλα η Μητρόπολη έχει σημαντικά έσοδα (τουλάχιστον μέχρι την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία) από τον προσκυνηματικό τουρισμό που προερχόταν κυρίως από τη Ρωσία.
Παράλληλα διατηρεί στενές σχέσεις με τον ηγούμενο Εφραίμ και τη Μονή Βατοπεδίου, στην οποία ήταν μοναχός για πολλά χρόνια. Η Μονή παρά το ότι διοικητικά ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο διατηρούσε συνεργασία με το ρωσικό Πατριαρχείο και απευθείας με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν
Ο Μητροπολίτης Ταμασού Ησαΐας, έχοντας σπουδάσει στη Ρωσία, έχει αναπτύξει σχέσεις με τους εκκλησιαστικούς και οικονομικούς παράγοντες της χώρας. Στην έδρα της Μητροπόλεως του έχει χτίσει με χρήματα Ρώσου χρηματοδότη ναό ρωσικού τύπου, ενώ ο ίδιος είχε προκαλέσει την αντίδραση του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, όταν λειτούργησε φορώντας άμφια ρωσικού τύπου, πραγματοποιώντας λιτανεία της εικόνας των Ρώσων Τσάρων, τους οποίους δεν έχει αναγνωρίσει ως Αγίους η Εκκλησία της Κύπρου.
Μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι Μητροπολίτες που είχαν αντιταχθεί στην αναγνώριση του αυτοκέφαλης ουκρανικής Εκκλησίας βρέθηκαν σε δύσκολη θέση και αναγκάστηκαν πριν από λίγο καιρό (Ο Λεμεσού Αθανάσιος και Ταμασού Ησαΐας) να επισκεφθούν το Φανάρι για ν αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.
Οι Μητροπολίτες Κωνσταντίας – Αμοχώστου Βασίλειος και Πάφου Γεώργιος, διατηρούν άριστες σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και από τη πρώτη στιγμή είχαν υποστηρίξει την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας στηρίζοντας την απόφαση του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β’
Αν ένας εκ τω δύο καταφέρει να βρίσκεται στο «τριπρόσωπο», έστω και αν έχει λάβει λιγότερες ψήφους από τους άλλους δύο κατά την ψηφοφορία των λαϊκών, έχει σοβαρές πιθανότητες κα εκλεγεί Αρχιεπίσκοπος καθώς οι συσχετισμοί εντός της Ιεράς Συνόδου τους ευνοούν.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως ο μακαρίτης Χρυσόστομος Β’ είχε επιτύχει την εκλογή του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο το 2006, παρά το ότι είχε λάβει τις λιγότερες ψήφους και με το ισχύον τότε σύστημα είχε λιγότερους εκλέκτορες. Είχε υπάρξει έντονο παρασκήνιο το οποίο άφησε εκτός τον Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιο και τον Μητροπολίτη Κύκκου Νικηφόρο.
Ενδιαφέρον Ελλάδας – ΗΠΑ
Πηγή της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου, ανέφερε στο Protothema.gr ότι τόσο η Ελλάδα όσο και οι ΗΠΑ, δείχνουν ενδιαφέρον για τις αρχιεπισκοπικές εκλογές, χωρίς να επιδεικνύουν εύνοια προς κάποιο εκ των υποψηφίων. Αυτό που ενδιαφέρει, είναι ο επόμενος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου να μην ελέγχεται από τη Ρωσία, γιατί αυτό θα έχει και πολιτικές προεκτάσεις.
Οι προσβάσεις που είχε δημιουργήσει η Ρωσία, στην Εκκλησία της Κύπρου, έχουν ατονήσει καθώς ο προηγούμενος πρέσβης Στανισλάβ Οσάτσι αντικαταστάθηκε από τον Μουράτ Ζιαζίκοφ, ο οποίος είναι Μουσουλμάνος. Επίσης λόγω των κυρώσεων διακόπηκαν και τα πήγαινε – έλα του πρώην πρωθυπουργού της Ρωσίας και Προέδρου της Ορθόδοξης Αυτοκρατορικής Εταιρείας Παλαιστίνης Σεργκέι Στεπάσιν.
Οι κυρώσεις μείωσαν και τη ροή χρημάτων και αυτό επίσης θεωρείται καθοριστικός παράγοντας.
Μετά από 400 χρόνια
Το Σάββατο αναμένεται στη Κύπρο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Θα είναι η πρώτη επίσκεψη Οικουμενικού Πατριάρχη στη Μεγαλόνησο τα τελευταία 400 χρόνια. Ο Παναγιότατος θα προστεί της εξοδίου ακολουθίας για τον Χρυσόστομο Β’ και θα συμμετέχουν όλα τα μέλη της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου. Αναμένεται να γίνει μνημόνευση του προκαθημένου της Εκκλησίας της Ουκρανίας και αυτό ενδεχομένως να βάλει τέλος στη κρίση στους κόλπους της Εκκλησίας της Κύπρου με την σιωπηρή αποδοχή της απόφασης του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Απαρατήρητο δεν έχει περάσει ούτε το θερμό συλλυπητήριο τηλεγράφημα που απέστειλε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπαϊντεν, και ερμηνεύεται ως επίδειξη του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για τις εξελίξεις στην Εκκλησία της Κύπρου.
Πρώτη τη τάξει
Η Εκκλησία της Κύπρου είναι η πρώτη τη τάξει μετά τα Πατριαρχεία αυτοκέφαλη ορθόδοξη εκκλησία, καθώς η ανεξαρτησία της πηγάζει από απόφαση της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου το 431. Ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου έχει περιβληθεί με αυτοκρατορικά προνόμια και υπογράφει με κόκκινο μελάνι, φοράει κόκκινο αυτοκρατορικό μανδύα και αντί ποιμαντορικής ράβδου, φέρει αυτοκρατορικό σκήπτρο.
Λόγω του ότι η Κύπρος μέχρι το 1960 βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο ξένων δυνάμεων, ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος ήταν ο επικεφαλής του γηγενούς ορθόδοξου ελληνικού πληθυσμού έχοντας εθναρχικό ρόλο. Αυτό συνεχίστηκε και μετά την ανεξαρτησία με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο να είναι και Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι διάδοχοι του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, συνέχισαν να έχουν ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Κύπρου, διατηρώντας παράλληλα και σημαντική παρέμβαση στην οικονομία του νησιού.
