Η Grivalia φτιάχνει super resort €280 εκατ. στους Πεταλιούς
Η Grivalia φτιάχνει super resort €280 εκατ. στους Πεταλιούς
Μπλεγμένη υπόθεση το ιδιοκτησιακό του νησιωτικού συμπλέγματος των Πεταλιών από τις οικογένειες του Εμπειρίκου μέχρι τον Κλοντ Πικάσο και την Αλεξία Δαυίδ, αλλά για ένα υπέροχο φυσικό δημιούργημα... πάντοτε βρίσκεται επενδυτής
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Το καταπληκτικού φυσικού κάλλους σύμπλεγμα νησιών στους Πεταλιούς θα είναι πλέον ανοιχτό σε περισσότερους rich and famous. Μέχρι το 2025 θα έχουν δημιουργηθεί ένα luxury resort και πολυτελείς βίλες σε επένδυση της Grivalia, ύψους 280 εκατ. ευρώ, που έχει ήδη ανακοινωθεί και βρίσκεται για έγκριση στην Enterprice Greece.
Η ιστορία του νησιωτικού συμπλέγματος των Πεταλιών θα μπορούσε να αποτελεί ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα με πρωταγωνιστές πασάδες, τσάρους, πρίγκιπες και εφοπλιστές, με συναρπαστική πλοκή, διαμάχες και ανατροπές, αλλά και με πολλούς πλούσιους και διάσημους να παρελαύνουν.
Ωστόσο, η πραγματικότητα υπερβαίνει τον μύθο επιβεβαιώνοντας, για μία ακόμη φορά, το γνωστό ρητό του Οσκαρ Ουάιλντ ότι «η ζωή μιμείται την τέχνη πολύ περισσότερο απ’ ό,τι η τέχνη τη ζωή». Ετσι η πραγματική ιστορία των Πεταλιών ξεπερνά σε πρωτοτυπία ακόμη και το πιο ευφάνταστο συγγραφικό μυαλό.
Οι επόμενες σελίδες της ιστορίας τους -ειδικότερα για το «διαμάντι» της Μεγαλονήσου- αναμένονται εξίσου συναρπαστικές, καθώς ήδη προγραμματίζονται εκεί μεγάλες επενδύσεις για τη δημιουργία ξενοδοχειακών συγκροτημάτων που θα δώσουν μια συνέχεια γεμάτη λάμψη, όπως αρμόζει στις αποκαλούμενες και «ελληνικές Μαλδίβες».
Το σύμπλεγμα και το «διαμάντι» της Μεγαλονήσου
Το σύμπλεγμα των Πεταλιών βρίσκεται στον νότιο Ευβοϊκό, ανήκει διοικητικά στον Δήμο Καρύστου και αποτελείται από 10 νησιά με συνολική έκταση 16 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Το μεγαλύτερο σε έκταση και αξία είναι η Μεγαλόνησος ή Μεγάλο Πετάλι ή Ρώσα, συνολικής επιφάνειας 11.290.616 τ.μ. Η Μεγαλόνησος περιλαμβάνει 1.425.044,24 τ.μ. αγροτικών εκτάσεων, 220.721,97 τ.μ. χορτολιβαδικών και 9.644.850 τ.μ. δασικών εκτάσεων. Στο βορειοδυτικό τμήμα επί αγροτεμαχίων, συνολικής επιφάνειας 169.204,82 τ.μ., βρίσκεται η βίλα «Picasso», που αποτελείται από την κυρίως κατοικία, βοηθητικό κτίριο, κήπους και μαρίνα.
Τα άλλα νησιά του συμπλέγματος είναι το Αυγό ή Στρογγυλό, έκτασης 10.900 τ.μ., που έχει χαρακτηριστεί δασική έκταση, η Λαμπερούσα, επιφάνειας 330.808 τ.μ., που περιλαμβάνει αγροτικές και δασικές εκτάσεις, το Λουλούδι, έκτασης 20.020 τ.μ., που έχει χαρακτηριστεί χορτολιβαδική έκταση, το Ξερονήσι ή Χερσονήσι ή Μικρό Πετάλι, συνολικής έκτασης 3.705.930 τ.μ., εκ της οποίας επιφάνεια 1.070.000 τ.μ. έχει χαρακτηριστεί αγροτική και 2.635.930 τ.μ. δασική. Το Ξερονήσι είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος και εδώ βρίσκεται η κατοικία Εμπειρίκου, που αποτελείται από διάφορα ακίνητα, τα οποία ανακαινίστηκαν ριζικά κατά την περίοδο 2009-2012, οπότε αναπτύχθηκαν μονάδα αφαλάτωσης, κεντρική γεννήτρια και φωτοβολταϊκά πάνελ, ώστε να λειτουργεί αυτόνομα. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν λιμενικά έργα για τη μαρίνα και τεχνικά έργα για τη διάνοιξη δρόμου.
Το επόμενο νησί είναι το Τραγονήσι, συνολικής έκτασης 262.451 τ.μ., εκ της οποίας επιφάνεια 102.000 τ.μ. έχει χαρακτηριστεί αγροτική, 84.040 τ.μ. χορτολιβαδική και 76.410 τ.μ. δασική. Στο Τραγονήσι βρίσκεται η κατοικία, με πλήρεις υποδομές και αυτονομία στη λειτουργία της, της οικογένειας Καρνέση. Το σύμπλεγμα περιλαμβάνει ακόμη τη νήσο Φούντας ή Φουντί, συνολικής έκτασης 96.351 τ.μ., εκ της οποίας επιφάνεια 19.701 τ.μ. έχει χαρακτηριστεί χορτολιβαδική και 76.650 τ.μ. δασική, το Μακρονήσι ή Μακρύ, επιφάνειας 21.950 τ.μ., το Ποντικονήσι, επιφάνειας 10.700 τ.μ., και το Πρασονήσι, επιφάνειας 22.900 τ.μ., οι εκτάσεις των οποίων έχουν χαρακτηρισθεί εξ ολοκλήρου δασικές.
Η ιστορία του νησιωτικού συμπλέγματος των Πεταλιών θα μπορούσε να αποτελεί ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα με πρωταγωνιστές πασάδες, τσάρους, πρίγκιπες και εφοπλιστές, με συναρπαστική πλοκή, διαμάχες και ανατροπές, αλλά και με πολλούς πλούσιους και διάσημους να παρελαύνουν.
Ωστόσο, η πραγματικότητα υπερβαίνει τον μύθο επιβεβαιώνοντας, για μία ακόμη φορά, το γνωστό ρητό του Οσκαρ Ουάιλντ ότι «η ζωή μιμείται την τέχνη πολύ περισσότερο απ’ ό,τι η τέχνη τη ζωή». Ετσι η πραγματική ιστορία των Πεταλιών ξεπερνά σε πρωτοτυπία ακόμη και το πιο ευφάνταστο συγγραφικό μυαλό.
Οι επόμενες σελίδες της ιστορίας τους -ειδικότερα για το «διαμάντι» της Μεγαλονήσου- αναμένονται εξίσου συναρπαστικές, καθώς ήδη προγραμματίζονται εκεί μεγάλες επενδύσεις για τη δημιουργία ξενοδοχειακών συγκροτημάτων που θα δώσουν μια συνέχεια γεμάτη λάμψη, όπως αρμόζει στις αποκαλούμενες και «ελληνικές Μαλδίβες».
Το σύμπλεγμα και το «διαμάντι» της Μεγαλονήσου
Το σύμπλεγμα των Πεταλιών βρίσκεται στον νότιο Ευβοϊκό, ανήκει διοικητικά στον Δήμο Καρύστου και αποτελείται από 10 νησιά με συνολική έκταση 16 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Το μεγαλύτερο σε έκταση και αξία είναι η Μεγαλόνησος ή Μεγάλο Πετάλι ή Ρώσα, συνολικής επιφάνειας 11.290.616 τ.μ. Η Μεγαλόνησος περιλαμβάνει 1.425.044,24 τ.μ. αγροτικών εκτάσεων, 220.721,97 τ.μ. χορτολιβαδικών και 9.644.850 τ.μ. δασικών εκτάσεων. Στο βορειοδυτικό τμήμα επί αγροτεμαχίων, συνολικής επιφάνειας 169.204,82 τ.μ., βρίσκεται η βίλα «Picasso», που αποτελείται από την κυρίως κατοικία, βοηθητικό κτίριο, κήπους και μαρίνα.
Τα άλλα νησιά του συμπλέγματος είναι το Αυγό ή Στρογγυλό, έκτασης 10.900 τ.μ., που έχει χαρακτηριστεί δασική έκταση, η Λαμπερούσα, επιφάνειας 330.808 τ.μ., που περιλαμβάνει αγροτικές και δασικές εκτάσεις, το Λουλούδι, έκτασης 20.020 τ.μ., που έχει χαρακτηριστεί χορτολιβαδική έκταση, το Ξερονήσι ή Χερσονήσι ή Μικρό Πετάλι, συνολικής έκτασης 3.705.930 τ.μ., εκ της οποίας επιφάνεια 1.070.000 τ.μ. έχει χαρακτηριστεί αγροτική και 2.635.930 τ.μ. δασική. Το Ξερονήσι είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος και εδώ βρίσκεται η κατοικία Εμπειρίκου, που αποτελείται από διάφορα ακίνητα, τα οποία ανακαινίστηκαν ριζικά κατά την περίοδο 2009-2012, οπότε αναπτύχθηκαν μονάδα αφαλάτωσης, κεντρική γεννήτρια και φωτοβολταϊκά πάνελ, ώστε να λειτουργεί αυτόνομα. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν λιμενικά έργα για τη μαρίνα και τεχνικά έργα για τη διάνοιξη δρόμου.
Το επόμενο νησί είναι το Τραγονήσι, συνολικής έκτασης 262.451 τ.μ., εκ της οποίας επιφάνεια 102.000 τ.μ. έχει χαρακτηριστεί αγροτική, 84.040 τ.μ. χορτολιβαδική και 76.410 τ.μ. δασική. Στο Τραγονήσι βρίσκεται η κατοικία, με πλήρεις υποδομές και αυτονομία στη λειτουργία της, της οικογένειας Καρνέση. Το σύμπλεγμα περιλαμβάνει ακόμη τη νήσο Φούντας ή Φουντί, συνολικής έκτασης 96.351 τ.μ., εκ της οποίας επιφάνεια 19.701 τ.μ. έχει χαρακτηριστεί χορτολιβαδική και 76.650 τ.μ. δασική, το Μακρονήσι ή Μακρύ, επιφάνειας 21.950 τ.μ., το Ποντικονήσι, επιφάνειας 10.700 τ.μ., και το Πρασονήσι, επιφάνειας 22.900 τ.μ., οι εκτάσεις των οποίων έχουν χαρακτηρισθεί εξ ολοκλήρου δασικές.
Η Μεγαλόνησος προσφέρεται για την προσέλκυση επενδύσεων, καθώς βάσει του μεγέθους και του πολεοδομικού χαρακτήρα της μπορεί να αξιοποιηθεί για τουριστική εκμετάλλευση. Τα νησιά Χερσονήσι, Τραγονήσι και Λαμπερούσα απευθύνονται σε ιδιώτες με ιδιαίτερα μεγάλη οικονομική επιφάνεια που αναζητούν απομόνωση, καθώς μπορούν να φιλοξενήσουν μια πολυτελή κατοικία. Αντίθετα το Λουλούδι, το Μακρονήσι, ο Φούντας, το Ποντικονήσι, το Πρασονήσι και το Αυγό δεν μπορούν να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη μόνιμων κατασκευών.
Σύμφωνα με μελέτη εκτίμησης της αγοραίας αξίας τους από την Deloitte Business Solutions Anonyme of Business Consultants, που έγινε το 2019, στο πλαίσιο της δικαστικής αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο βασικών μετοχών της εταιρείας Κτήμα Πεταλιοί, δηλαδή του Μαρή Ανδρέα Εμπειρίκου και της οικογένειας Καρνέση, η αξία της Μεγαλονήσου, μη υπολογιζόμενης της επιφάνειας των 170 στρεμμάτων που έχει ήδη πωληθεί, ανέρχεται σε 39,84 εκατ. ευρώ. Οσο για τα υπόλοιπα νησιά, το Χερσονήσι αποτιμάται στα 15,1 εκατ. ευρώ, το Τραγονήσι στα 12,6 εκατ. ευρώ, η Λαμπερούσα στα 8,4 εκατ. ευρώ, το Λουλούδι σε 364.700 ευρώ, το Μακρονήσι σε 399.859 ευρώ, ο Φούντας σε 576.659 ευρώ, το Πρασονήσι σε 11.450 ευρώ, ενώ το Ποντικονήσι και το Αυγό σε μόλις 5.350 ευρώ και 5.450 ευρώ, αντίστοιχα. Ετσι, η τότε συνολική αγοραία αξία των νησιών ανερχόταν σε 77,23 εκατ. ευρώ.
Από την παραπάνω εκτίμηση, η οποία απέχει από την τωρινή, σαφώς βελτιωμένη κατάσταση στην αγορά ακόμη και τέτοιων ακινήτων, επιβεβαιώνεται ότι η Μεγαλόνησος αποτελεί το «πετράδι του στέμματος» των Πεταλιών.
Η ιστορική διαδρομή
Η ιστορία σχετικά με την ιδιοκτησιακή διαδρομή του νησιωτικού συμπλέγματος έχει την αφετηρία της στην Τουρκοκρατία. Οι Πεταλιοί τότε ανήκαν στον Ομέρ Πασά της Καρύστου που είχε εγκαταστήσει στη Μεγαλόνησο το προσωπικό του χαρέμι. Μετά την Επανάσταση του 1821 και την εγκαθίδρυση του νέου ελληνικού κράτους αναγνωρίστηκε η κυριότητα του Ομέρ Πασά επί των νησιών, την οποία και διατήρησε για περίπου μία δεκαετία.
Στη συνέχεια, το 1830, κατά μία εκδοχή, τα νησιά προσφέρθηκαν από το νεοσύστατο ελληνικό κράτος στον τσάρο Νικόλαο Α’ ως πράξη ευγνωμοσύνης για την αποτελεσματική του συνδρομή στην απελευθέρωση της Ελλάδας.
Κατά άλλη εκδοχή, ο Ομέρ Πασάς πούλησε τους Πεταλιούς στον Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο, τότε πρόξενο της Ρωσίας στην Ελλάδα και σύμβουλο Επικρατείας της Αυτού Μεγαλειότητος του Αυτοκράτορος (τσάρου) πασών των Ρωσιών.
Εκείνος με τη σειρά του, το 1846, τους πούλησε στους αδελφούς Λέοντα και Αλέξανδρο Σενιέβιν, Ρώσους αξιωματικούς της αυλής του τσάρου. Μάλιστα μετά από δύο χρόνια, το 1848, ο Λ. Σενιέβιν, έχτισε και ορθόδοξο ναό στο Χερσονήσι, όπου ακόμη σώζεται η σχετική επιγραφή με το όνομά του.
Το 1871 οι αδελφοί Σενιέβιν μεταβίβασαν τους Πεταλιούς στον τότε βασιλιά της Ελλάδας Γεώργιο Α’. Στην πραγματικότητα επρόκειτο περί δωρεάς του τσάρου Αλέξανδρου Β’ προς εκείνον, με την ευκαιρία του γάμου του με την πριγκίπισσα Ολγα Κωνσταντίνιεβα, που ήταν μέλος της ρωσικής τσαρικής οικογένειας και μετέπειτα βασίλισσα της Ελλάδας. Την εποχή της βασιλείας της στεγάστηκαν στη Μεγαλόνησο «θερινά ανάκτορα» που χρησιμοποιούνταν ως εξοχική κατοικία της, η οποία περιλάμβανε και στάβλους. Στα βασιλικά κτήματα του νησιού παραγόταν και ο οίνος Clos Petallioi, ο οποίος εξαγόταν σε χώρες του εξωτερικού.
Μετά τη δολοφονία του Γεωργίου Α’ στη Θεσσαλονίκη, τον Μάρτιο του 1913, οι Πεταλιοί πέρασαν στην κυριότητα του γιου του, πρίγκιπα Γεωργίου, ως εκ διαθήκης κληρονόμου του.
Το πέρασμα στους Εμπειρίκους
Εκείνος, τρία χρόνια μετά, το 1916, τους πούλησε στους Λεωνίδα και Μαρή Εμπειρίκο (παππού του σημερινού μετόχου της Κτήμα Πεταλιοί). Το 1917 οι δύο συγκύριοι του νησιωτικού συμπλέγματος μεταβίβασαν το 1/3 εξ αδιαιρέτου στον αδελφό τους Μιχάλη Εμπειρίκο.
Στη συνέχεια, το 1924, τα τρία αδέλφια μεταβίβασαν το σύμπλεγμα στη δικών τους συμφερόντων εταιρεία Byron Steamship Co. Ltd, με έδρα στο Λονδίνο.
Το 1926 η βρετανική εταιρεία τούς πούλησε στον Μαρή Εμπειρίκο, που έγινε αποκλειστικός ιδιοκτήτης, και δέκα χρόνια μετά, το 1936, ο ίδιος τους μεταβίβασε ως «εισφορά κεφαλαίου εις είδος» στην τότε ιδρυθείσα Κτήμα Πεταλιοί.
Η εταιρεία συστάθηκε με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 4 εκατ. δραχμές, διαιρούμενο σε 8.000 μετοχές, αξίας 500 δραχμών εκάστη. Οι αρχικοί μέτοχοι ήταν ο Μαρής Εμπειρίκος (με 6.000 μετοχές), η σύζυγός του Κορνηλία Εμπειρίκου (με 800 μετοχές), ο Ανδρέας Εμπειρίκος (με 400 μετοχές), ο Βασίλειος Διαμαντόπουλος (με 200 μετοχές), η Ελένη Διαμαντοπούλου (με 100 μετοχές), ο Αλκιβιάδης Τατάκης (με 100 μετοχές) και ο Μαράκης Λεωνίδα Εμπειρίκου (με 400 μετοχές).
Λίγο αργότερα, ο Μαρής Εμπειρίκος και η οικογένειά του κατέστησαν μοναδικοί μέτοχοι της Κτήμα Πεταλιοί. Ακολούθησε το 1952 η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου στα 15 εκατ. δραχμές, διαιρούμενου σε 1.500 ονομαστικές μετοχές των 1.000 δραχμών εκάστη, και ταυτόχρονα εκδόθηκαν οι πρώτοι τίτλοι ονομαστικών μετοχών, καθένας από τους οποίους ενσωμάτωνε πέντε μετοχές.
Ο Μαρής Εμπειρίκος, που ήταν απόλυτος κυρίαρχος της εταιρείας, επιθυμούσε να παραμείνει αυτή υπό τον στενό έλεγχο της οικογένειάς του, δηλαδή του ίδιου και της συζύγου του Κορνηλίας, για όσο θα ζούσαν, καθώς και των δύο γιων τους, του μετέπειτα γνωστού λογοτέχνη Ανδρέα Εμπειρίκου και του Περικλή Εμπειρίκου.
Στο πλαίσιο αυτό, το σύνολο των μετοχών χωρίστηκε σε δύο ίσα μερίδια (των 750 μετοχών έκαστο), τα οποία ενσωματώθηκαν σε 300 μετοχικούς τίτλους, ώστε μετά τον θάνατο του ίδιου και της συζύγου του να περιέλθουν στους γιους τους.
Ο Μαρής Εμπειρίκος πέθανε το 1969 και πράγματι οι μετοχικοί τίτλοι κατέληξαν σε δύο ίσα μερίδια προς τους διαδόχους του. Ο μεν Ανδρέας Εμπειρίκος τους μεταβίβασε στη συνέχεια στα δικά του παιδιά, Μαρή και Κορνηλία. Μετά και τον θάνατο της τελευταίας οι μετοχικοί τίτλοι που αποτυπώνουν την κυριότητα του 50% της Κτήμα Πεταλιοί περιήλθαν το 1986 αποκλειστικά στον Μαρή Ανδρέα Εμπειρίκο.
Το άλλο 50%, που ανήκε στον θείο του Περικλή Εμπειρίκο, το 1976 πουλήθηκε στην οικογένεια του εφοπλιστή Νικόλαου Παπαληού.
Η οικογένεια Παπαληού, όμως, προκειμένου να υποστηρίξει τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες είχε πάρει δάνειο από τη First National Bank of Chicago, με ενέχυρο τους μετοχικούς τίτλους της Κτήμα Πεταλιοί. Oταν αργότερα το δάνειό τους έγινε «κόκκινο», η τράπεζα εκποίησε το 1988, τις ενεχυρασμένες μετοχές στη Vestry Trading Corporation, λιβεριανή εταιρεία συμφερόντων του εφοπλιστή Σπύρου Καρνέση, ο οποίος ελέγχει και την εταιρεία πετρελαιοειδών Ελινόιλ.
Η διαμάχη των μετόχων
Κάπως έτσι ο Μαρής Εμπειρίκος, αφενός, και η οικογένεια Καρνέση, αφετέρου, βρέθηκαν να κατέχουν από 50% των μετοχών της εταιρείας Κτήμα Πεταλιοί.
Από τότε οι σχέσεις τους πέρασαν από διάφορα στάδια. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει ξεσπάσει μια διαμάχη η οποία έχει ήδη φτάσει στα δικαστήρια μετά την κατάθεση αγωγών από τον Μαρή Εμπειρίκο. Οπως εξιστορεί σε αυτές ο ίδιος, για 19 χρόνια, από το 1988 έως το 2007, υπήρξε μια αρμονική σχέση με τον Σπύρο Kαρνέση, «στη βάση της απόλυτης ισοτιμίας», με από κοινού αποφάσεις για όλα τα ζητήματα. Mε «σιωπηρή (άγραφη) συμφωνία διορίζαμε από δύο μέλη στο Δ.Σ. και γενικά ασκούσαμε όλα τα δικαιώματά μας ως μοναδικοί μέτοχοι».
Στις αρχές του 2001, κατά τον Mαρή Eμπειρίκο, ο Σπύρος Kαρνέσης του φανέρωσε ότι δεν επιθυμούσε να συνεχίσει μαζί του στην κοινή εταιρεία, αλλά ήθελε «να γίνει μεταξύ μας μια κατά κάποιον τρόπο αυτούσια διανομή της περιουσίας, δηλαδή των νησίδων». Oι διαπραγματεύσεις με συναντήσεις σε Eλλάδα, Λονδίνο, Παρίσι, Λος Αντζελες και μέσω επιστολών διήρκεσαν πέντε χρόνια και οδηγήθηκαν σε πλήρες αδιέξοδο, καθώς, σύμφωνα με τον Mαρή Eμπειρίκο, ο Σπύρος Kαρνέσης «επιδίωκε να αποκτήσει την πλήρη κυριότητα της Μεγαλονήσου προσφέροντας ένα μικρό οικονομικό αντίτιμο ως αντάλλαγμα, το οποίο ήταν προφανέστατα ασύμφορο».
Εκτοτε, εξελίχθηκε ένα -κατ’ αυτόν- «δόλιο σχέδιο ενεργειών σε βάρος μου, ο κεντρικός πυρήνας του οποίου ήταν η με κάθε τρόπο επιδίωξή του για μείωση του αριθμού των δικών μου μετοχών ή η απαξίωσή μου ως ισοδύναμου μετόχου».
Ετσι, από το 2007 άρχισε η αμφισβήτηση της κυριότητας επί του 50% των μετοχών της εταιρείας «με αποτέλεσμα το Δ.Σ. να μην εκδίδει και να μη μου παραδίδει όλους τους νέους τίτλους μετοχών που μου ανήκαν, οι οποίοι θα αντικαθιστούσαν τους παλαιούς λόγω των αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου». O Mαρής Eμπειρίκος παραθέτει στοιχεία ότι συμμετείχε σε όλες τις AMK κατά 50%. Mετά από ασφαλιστικά μέτρα τελικά το 2009, του παραδόθηκαν οι νέοι προσωρινοί τίτλοι και ακολούθησε πάλι μια πενταετία (2010-2015) αρμονικής συνύπαρξης.
Tο 2016, όμως, του δηλώθηκε, κατά την αγωγή, ότι θα έπρεπε να συμμετέχει στις γενικές συνελεύσεις μόνο με ένα μέρος των μετοχών του, καθώς οι υπόλοιπες δεν ήταν εγγεγραμμένες στο βιβλίο μετόχων της εταιρείας. Αυτό συνεχίστηκε, με αποτέλεσμα, κατά τον ίδιο, να αποκλείεται παράνομα από την άσκηση των δικαιωμάτων του.
Στο μεταξύ, όμως, οι μετοχικοί τίτλοι του Μαρή Εμπειρίκου είχαν μπει ενέχυρο προς την Alpha Bank λόγω ενός δανείου 1 εκατ. ευρώ. Οταν το δάνειο βρέθηκε σε καθυστέρηση, η τράπεζα επιχείρησε να βγάλει στο σφυρί τις μετοχές. Ο πλειστηριασμός είχε προγραμματιστεί για τις 20 Nοεμβρίου του 2019, με αρχική τιμή εκκίνησης στα 2,7 εκατ. ευρώ. Στο παρά πέντε, όμως, ο Μαρής Εμπειρίκος άσκησε ανακοπή που έγινε δεκτή από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, το οποίο διέταξε την αύξηση της τιμής εκκίνησης στα 25,74 εκατ. ευρώ. Mε αυτή την τιμή έγινε ο πλειστηριασμός στις 5 Mαρτίου του 2020, αλλά κατέληξε άγονος. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 το τριμελές Δ.Σ. της Κτήμα Πεταλιοί ελέγχεται απόλυτα από την οικογένεια Καρνέση, με την Ανζελίκ Καρνέση ως πρόεδρο και τους γονείς της Σπύρο Καρνέση και Βασιλική Γκίλα ως μέλη.
Τον Φεβρουάριο του 2022 το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών δικαίωσε τον Μαρή Εμπειρίκο σε σχέση με τα μετοχικά του δικαιώματα, ωστόσο η διαμάχη καλά κρατεί.
Και τούτο καθώς στις 11 Νοεμβρίου του 2022 ο ίδιος κατέθεσε νέα αγωγή κατά της εταιρείας και της διοίκησής της ζητώντας την ακύρωση αποφάσεων της γενικής συνέλευσης που έγινε στις 8 Σεπτεμβρίου και την καταδίκη των μελών του Δ.Σ. σε καταβολή 150.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.
Μαγνήτης για rich and famous
Aπό τη δεκαετία του ’60 οι Πεταλιοί, και ιδιαίτερα η Μεγαλόνησος, έγιναν πόλος έλξης για πλούσιους και διάσημους. Από αυτή πέρασαν προσωπικότητες όπως η Mαρία Kάλλας, η οποία το καλοκαίρι του 1969 απόλαυσε τις διακοπές της εκεί με τον Ιταλό σκηνοθέτη Πιερ Πάολο Παζολίνι, η Γκρέτα Γκάρμπο, ο Pούντολφ Nουρέγιεφ, μέχρι και ο Γουίνστον Tσόρτσιλ, αλλά και τα νεότερα χρόνια ο Ρίτσαρντ Γκιρ, ο πιλότος της F1 Νίκι Λάουντα και πολλοί άλλοι.
Tο 1990, άλλωστε, ένα τμήμα 170 στρεμμάτων της Μεγαλονήσου πουλήθηκε στον Κλοντ Πικάσο, γιο του διάσημου ζωγράφου, που μαζί με την αδελφή του Παλόμα διαμόρφωσαν ένα μοναδικής αισθητικής κατάλυμα δίνοντας στους παλιούς βασιλικούς στάβλους άρωμα Τοσκάνης. Αρκετά χρόνια αργότερα οι γόνοι του διάσημου ζωγράφου αποφάσισαν να πουλήσουν την ιδιοκτησία τους στη Μεγαλόνησο και οι μνηστήρες ήταν πολλοί. Το τίμημα που ορίστηκε από διεθνή μεσιτικά γραφεία ήταν της τάξης των 7 εκατ. ευρώ. Στην κούρσα για την απόκτησή της μπήκαν πολλοί, μέχρι Ρώσοι μεγιστάνες και Αραβες πρίγκιπες, όπως λεγόταν τότε.
Η εποχή της Αλεξίας Δαυίδ
Τελικά το 2015 πέρασε στα χέρια της Αλεξίας-Ελένης Δαυίδ, κόρης του Ανδρέα Δαυίδ. Πρόκειται για τον αδελφό του Γιώργου Δαυίδ, της ισχυρής επιχειρηματικής οικογένειας που ελέγχει την Coca-Cola HBC, που είχε διατελέσει για ένα διάστημα πρόεδρος της εταιρείας και ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2000.
Το «ΘΕΜΑ» αποκαλύπτει ορισμένες άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές αυτής της υπόθεσης. Ετσι, μετά την εξαγορά, η Αλεξία Δαυίδ μεταβίβασε την ιδιοκτησία της στη Μεγαλόνησο στη Le Reve Estates Α.Ε., η οποία συστάθηκε στις 3 Αυγούστου του 2015, με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 1,3 εκατ. ευρώ και με σκοπό, μεταξύ άλλων, «την αγορά, πώληση, ανταλλαγή, διαχείριση, μίσθωση, υπομίσθωση, χρονομεριστική μίσθωση οποιασδήποτε ακίνητης περιουσίας, καθώς και την ανέγερση, ανακατασκευή, ανακαίνιση, αναμόρφωση, ανάπλαση ακίνητης περιουσίας οπουδήποτε στην ημεδαπή ή και την αλλοδαπή».
Σύμφωνα με την έκθεση εκτίμησης που έγινε στις 15 Σεπτεμβρίου του 2015 από την αρμόδια επιτροπή εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Εμπορίου (με βάση το άρθρο 9 του Ν.2190/20 σχετικά με την εξακρίβωση της αξίας των εταιρικών εισφορών σε είδος κατά τη σύσταση εταιρείας), η αξία των τεσσάρων ιδιοκτησιών ακινήτων-αγροτεμαχίων μετά των επ’ αυτών κτισμάτων που βρίσκονται στη θέση Ελαίων Παναγιάς της Μεγαλονήσου, κυριότητας της Αλεξίας-Ελένης Δαυίδ, ανερχόταν σε 5.275.300 ευρώ.
Στη συνέχεια, στις 8 Οκτωβρίου του 2015 υπήρξε εισφορά του συνόλου των μετοχών της εταιρείας, που εκπροσωπούν το 100% του συνολικού καταβεβλημένου κεφαλαίου της και τα αντίστοιχα δικαιώματα ψήφου, από την ιδρύτρια Αλεξία-Ελένη Δαυίδ προς την εταιρεία Le Reve Estates Holding Sari, η οποία συστάθηκε την ίδια μέρα (8/10/2015) και εδρεύει στο Λουξεμβούργο.
Ωστόσο, η εδρεύουσα στην Ελλάδα Le Reve Estates Α.Ε. παραμένει ενεργή και είναι αυτή που διαχειρίζεται την ιδιοκτησία στη Μεγαλόνησο. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα επικεφαλής της εταιρείας ήταν ο Ελβετός επιχειρηματίας Αλεσάντρο Κονέλι, ενώ κατά το παρελθόν μέλος του Δ.Σ. είχε διατελέσει και η Αγάπη Πολίτη, πρώην σύζυγος του Γιώργου Βαρδινογιάννη.
Η εταιρεία από την εκμετάλλευση των ακινήτων στη Μεγαλόνησο, τα οποία αποτιμά στον ισολογισμό της στα 14 εκατ. ευρώ, είχε έσοδα που σε ορισμένες χρήσεις, όπως αυτή του 2018, έφταναν στα 3 εκατ. ευρώ, ενώ σε άλλες πολύ λιγότερα, με το τελικό αποτέλεσμα να είναι πάντα ζημιογόνο.
Γι’ αυτό και υπήρξαν έξι διαδοχικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου - η τελευταία τον Οκτώβριο του 2022, με το μετοχικό κεφάλαιο να διαμορφώνεται σήμερα σε 19,71 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, το σύνολο των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων, ύψους 15,2 εκατ. ευρώ, αφορά δάνειο από τη βασική μέτοχο Αλεξία Δαυίδ.
Το 2020 και το 2021 η εταιρεία είχε μηδενικό τζίρο, με τις απαιτήσεις ύψους 1,9 εκατ. ευρώ να προέρχονται από έναν σημαντικό πελάτη. Δεδομένης της κρίσης λόγω πανδημίας η διοίκηση, όπως σημειώνεται, «αντιμετώπισε το ζήτημα με διακριτικότητα και η απαίτηση εισπράχθηκε τον Απρίλιο του 2022 χωρίς τη λήψη νομικών μέτρων προκειμένου να διατηρηθεί ο πελάτης».
Οπως προκύπτει από τα στοιχεία, ο πελάτης αυτός είναι η εταιρεία Horizon Expansion Limited, που μισθώνει τα ακίνητα της Μεγαλονήσου και φέρεται να ανήκει στον Ισραηλινό επιχειρηματία Ντάνι Πέρετζ, σύζυγο της Αλεξίας Δαυίδ.
Τον Απρίλιο του 2020 ανατέθηκε στην Ernst & Young η εκπόνηση μελέτης εκτίμησης της αγοραστικής αξίας των ακινήτων στη Μεγαλόνησο, στο πλαίσιο διερεύνησης διαφόρων εμπορικών δυνατοτήτων.
Οι κινήσεις της Le Reve Estates
Η διοίκηση της Le Reve Estates έβαλε ως στόχο το 2022 την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών για την αύξηση των πωλήσεων και την επέκταση σε νέες αγορές «λαμβάνοντας υπόψη το τεράστιο μέγεθος των ακινήτων της, τις βελτιώσεις που ήδη έχουν γίνει και τα χαρακτηριστικά της τοποθεσίας». Παράλληλα, έθεσε σε προτεραιότητα τη λήψη του ειδικού σήματος του ΕΟΤ προκειμένου να προωθεί στην αγορά περισσότερο τη δραστηριότητά της έχοντας συγκεκριμένη εταιρική ταυτότητα.
«Στη μετά COVID-19 εποχή, η εταιρεία στοχεύει να διαθέσει το θέρετρό της σε μια στοχευμένη αγορά, εστιάζοντας σε πλούσιους ιδιώτες κυρίως από τις ΗΠΑ για τους οποίους η ολιστική εμπειρία στο νησί σε μια απομονωμένη και ιδιωτική τοποθεσία αναμένεται να είναι πιο ελκυστική», όπως σημειώνεται. Ακόμη, αποφασίστηκε να ανατεθούν σε ειδικό η πραγματοποίηση επαγγελματικής φωτογράφησης/ταινίας που θα παρουσιάζει τις εγκαταστάσεις, την αρχιτεκτονική και την αύρα του ακινήτου, καθώς και η συνεργασία με κτηματομεσίτες στις ΗΠΑ και την Ελβετία για την προώθηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της εταιρείας.
Τέλος, διερευνάται η επιλογή να διατίθεται το ακίνητο για μεμονωμένες εκδηλώσεις (γάμοι, επέτειοι κ.λπ.), αλλά και να γίνουν επαφές με πιθανούς επενδυτές. Ειδικότερα, εξετάζεται το ενδεχόμενο της ανάπτυξης μέσω συμμετοχικής ιδιοκτησίας τύπου club, όπου περιορισμένος αριθμός τρίτων προσώπων-επενδυτών θα επενδύσουν στην ανάπτυξη του ακινήτου και των υποδομών του προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που μπορούν να φιλοξενηθούν ή την εμπορική αξιοποίησή του. Οι εν λόγω επενδυτές θα συμμετέχουν στην εταιρική δομή που κατέχει το ακίνητο και θα επωφεληθούν των παροχών που θα αναπτυχθούν.
Ερχονται τα luxury resorts
Στην παρούσα φάση, η Μεγαλόνησος βρίσκεται στο επίκεντρο νέων σημαντικών επενδύσεων για τη δημιουργία ξενοδοχειακών καταλυμάτων υψηλού επιπέδου.
Αλλωστε, διαθέτει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που την καθιστούν «φιλέτο», δηλαδή πέραν του απαράμιλλου κάλλους και των φυσικών κόλπων με αμμώδεις παραλίες, έχει τουλάχιστον 1.500 στρέμματα αγροτικές εκτάσεις που είναι άρτιες και οικοδομήσιμες με δυνατότητα ανέγερσης κτιρίων συνολικής επιφάνειας 77 στρεμμάτων.
Ετσι, δεν θα μπορούσε να λείπει και από τις αγγελίες διεθνών μεσιτικών γραφείων που εξειδικεύονται στην πώληση νησιών. Συγκεκριμένα, σε μία από αυτές όπου αναφέρεται ως «Northern Aegean Island», διατίθεται προς πώληση έκταση 140 στρεμμάτων περίπου, με τη δική της παραλία που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο από την ιδιοκτησία της Le Reve Estates και προσφέρεται είτε για ιδιωτικό ησυχαστήριο είτε για ανάπτυξη boutique θερέτρου.
Στην περιγραφή καταγράφονται οι παραλίες με τη λευκή άμμο, η κοντινή απόσταση από την Αθήνα (μόλις 10 λεπτά με το... ελικόπτερο), αλλά και το γεγονός ότι η Παλόμα Πικάσο «είχε στο παρελθόν ένα ακίνητο στο δυτικό τμήμα του νησιού, το οποίο σήμερα κατέχει μία από τις σημαντικότερες ελληνικές οικογένειες». Σε κάθε περίπτωση, οι πρώτες κινήσεις τουριστικής αξιοποίησης έχουν ήδη εκδηλωθεί. Το φθινόπωρο εγκρίθηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων η υπαγωγή στο καθεστώς ενίσχυσης της Επιχειρηματικότητας Πολύ Μικρών και Μικρών Επιχειρήσεων επενδυτικού σχεδίου της υπό σύσταση εταιρείας Evia Luxury Hotels για την ίδρυση στη Μεγαλόνησο ξενοδοχειακής μονάδας 5 αστέρων και δυναμικότητας 45 δωματίων.
Το mega project της Grivalia
Πριν από λίγες ημέρες, ωστόσο, ανακοινώθηκε η μεγάλη επένδυση, ύψους 280 εκατ. ευρώ, της Grivalia Hospitality για τη δημιουργία υπερπολυτελούς μεικτού project στο νησί.
Σύμφωνα με το επενδυτικό σχέδιο, η τουριστική ανάπτυξη θα βρίσκεται στη νότια πλευρά της Μεγαλονήσου, σε έκταση άνω των 500 στρεμμάτων, που, κατά πληροφορίες, έχει ήδη αγοραστεί και θα περιλαμβάνει τη δημιουργία super luxury resort υψηλότατων προδιαγραφών, με εστιατόρια, χώρους ευεξίας και εκγύμνασης, beach club κ.ά., καθώς και αυτόνομες branded πολυτελείς βίλες, που κατά τη νέα διεθνή τάση θα προσφέρουν απόλυτη ιδιωτικότητα σε συνδυασμό με την παροχή ξενοδοχειακών υπηρεσιών.
Η εταιρεία έχει βάλει στόχο να ολοκληρώσει την πρώτη φάση της επένδυσης το 2025, ενώ υπέβαλε ήδη τον σχετικό φάκελο στην Enterprise Greece για την ένταξη του mega project στις διαδικασίες των στρατηγικών επενδύσεων, καθώς πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού στην Ελλάδα. Με βάση τα στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά, αναμένεται ότι η συνεισφορά της στο ΑΕΠ της χώρας θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ, ενώ θα συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και απασχόλησης, καθώς θα δημιουργηθούν 800 νέες θέσεις εργασίας κατά την κατασκευαστική φάση και περί τις 400 μόνιμες θέσεις κατά τη λειτουργία του συγκροτήματος.
Οσο για τη διαχείριση του θερέτρου, το οποίο θα αποτελέσει έναν νέο τουριστικό προορισμό, υπάρχουν επαφές της Grivalia Hospitality με ισχυρό διεθνή ξενοδοχειακό όμιλο, ο οποίος δεν έχει μέχρι τώρα παρουσία στην Ελλάδα.
Πέραν της αυτονόητης αναβάθμισης της αξίας της Μεγαλονήσου και των Πεταλιών συνολικά μέσω αυτού του project, ιδιαίτερη σημασία έχει και το γεγονός ότι θα πρόκειται για την πρώτη ξενοδοχειακή μονάδα στη χώρα μας και από τις πρώτες διεθνώς που θα είναι πλήρως αυτόνομη ενεργειακά και λειτουργικά. Προς αυτή την κατεύθυνση σχεδιάζονται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων για την κάλυψη του συνόλου των ενεργειακών αναγκών, καθώς και η δημιουργία όλων των απαραίτητων υποδομών, όπως μονάδα αφαλάτωσης, σύστημα ύδρευσης και άρδευσης, δίκτυο πυρόσβεσης, οδικό δίκτυο, αγκυροβόλιο σκαφών κ.ά.
Με άλλα λόγια, για τους Πεταλιούς ανατέλλει μια νέα εποχή που σηματοδοτεί την επόμενη σελίδα στην πλούσια ιστορία τους.
Σύμφωνα με μελέτη εκτίμησης της αγοραίας αξίας τους από την Deloitte Business Solutions Anonyme of Business Consultants, που έγινε το 2019, στο πλαίσιο της δικαστικής αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο βασικών μετοχών της εταιρείας Κτήμα Πεταλιοί, δηλαδή του Μαρή Ανδρέα Εμπειρίκου και της οικογένειας Καρνέση, η αξία της Μεγαλονήσου, μη υπολογιζόμενης της επιφάνειας των 170 στρεμμάτων που έχει ήδη πωληθεί, ανέρχεται σε 39,84 εκατ. ευρώ. Οσο για τα υπόλοιπα νησιά, το Χερσονήσι αποτιμάται στα 15,1 εκατ. ευρώ, το Τραγονήσι στα 12,6 εκατ. ευρώ, η Λαμπερούσα στα 8,4 εκατ. ευρώ, το Λουλούδι σε 364.700 ευρώ, το Μακρονήσι σε 399.859 ευρώ, ο Φούντας σε 576.659 ευρώ, το Πρασονήσι σε 11.450 ευρώ, ενώ το Ποντικονήσι και το Αυγό σε μόλις 5.350 ευρώ και 5.450 ευρώ, αντίστοιχα. Ετσι, η τότε συνολική αγοραία αξία των νησιών ανερχόταν σε 77,23 εκατ. ευρώ.
Από την παραπάνω εκτίμηση, η οποία απέχει από την τωρινή, σαφώς βελτιωμένη κατάσταση στην αγορά ακόμη και τέτοιων ακινήτων, επιβεβαιώνεται ότι η Μεγαλόνησος αποτελεί το «πετράδι του στέμματος» των Πεταλιών.
Η ιστορική διαδρομή
Η ιστορία σχετικά με την ιδιοκτησιακή διαδρομή του νησιωτικού συμπλέγματος έχει την αφετηρία της στην Τουρκοκρατία. Οι Πεταλιοί τότε ανήκαν στον Ομέρ Πασά της Καρύστου που είχε εγκαταστήσει στη Μεγαλόνησο το προσωπικό του χαρέμι. Μετά την Επανάσταση του 1821 και την εγκαθίδρυση του νέου ελληνικού κράτους αναγνωρίστηκε η κυριότητα του Ομέρ Πασά επί των νησιών, την οποία και διατήρησε για περίπου μία δεκαετία.
Στη συνέχεια, το 1830, κατά μία εκδοχή, τα νησιά προσφέρθηκαν από το νεοσύστατο ελληνικό κράτος στον τσάρο Νικόλαο Α’ ως πράξη ευγνωμοσύνης για την αποτελεσματική του συνδρομή στην απελευθέρωση της Ελλάδας.
Κατά άλλη εκδοχή, ο Ομέρ Πασάς πούλησε τους Πεταλιούς στον Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο, τότε πρόξενο της Ρωσίας στην Ελλάδα και σύμβουλο Επικρατείας της Αυτού Μεγαλειότητος του Αυτοκράτορος (τσάρου) πασών των Ρωσιών.
Εκείνος με τη σειρά του, το 1846, τους πούλησε στους αδελφούς Λέοντα και Αλέξανδρο Σενιέβιν, Ρώσους αξιωματικούς της αυλής του τσάρου. Μάλιστα μετά από δύο χρόνια, το 1848, ο Λ. Σενιέβιν, έχτισε και ορθόδοξο ναό στο Χερσονήσι, όπου ακόμη σώζεται η σχετική επιγραφή με το όνομά του.
Το 1871 οι αδελφοί Σενιέβιν μεταβίβασαν τους Πεταλιούς στον τότε βασιλιά της Ελλάδας Γεώργιο Α’. Στην πραγματικότητα επρόκειτο περί δωρεάς του τσάρου Αλέξανδρου Β’ προς εκείνον, με την ευκαιρία του γάμου του με την πριγκίπισσα Ολγα Κωνσταντίνιεβα, που ήταν μέλος της ρωσικής τσαρικής οικογένειας και μετέπειτα βασίλισσα της Ελλάδας. Την εποχή της βασιλείας της στεγάστηκαν στη Μεγαλόνησο «θερινά ανάκτορα» που χρησιμοποιούνταν ως εξοχική κατοικία της, η οποία περιλάμβανε και στάβλους. Στα βασιλικά κτήματα του νησιού παραγόταν και ο οίνος Clos Petallioi, ο οποίος εξαγόταν σε χώρες του εξωτερικού.
Μετά τη δολοφονία του Γεωργίου Α’ στη Θεσσαλονίκη, τον Μάρτιο του 1913, οι Πεταλιοί πέρασαν στην κυριότητα του γιου του, πρίγκιπα Γεωργίου, ως εκ διαθήκης κληρονόμου του.
Το πέρασμα στους Εμπειρίκους
Εκείνος, τρία χρόνια μετά, το 1916, τους πούλησε στους Λεωνίδα και Μαρή Εμπειρίκο (παππού του σημερινού μετόχου της Κτήμα Πεταλιοί). Το 1917 οι δύο συγκύριοι του νησιωτικού συμπλέγματος μεταβίβασαν το 1/3 εξ αδιαιρέτου στον αδελφό τους Μιχάλη Εμπειρίκο.
Στη συνέχεια, το 1924, τα τρία αδέλφια μεταβίβασαν το σύμπλεγμα στη δικών τους συμφερόντων εταιρεία Byron Steamship Co. Ltd, με έδρα στο Λονδίνο.
Το 1926 η βρετανική εταιρεία τούς πούλησε στον Μαρή Εμπειρίκο, που έγινε αποκλειστικός ιδιοκτήτης, και δέκα χρόνια μετά, το 1936, ο ίδιος τους μεταβίβασε ως «εισφορά κεφαλαίου εις είδος» στην τότε ιδρυθείσα Κτήμα Πεταλιοί.
Η εταιρεία συστάθηκε με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 4 εκατ. δραχμές, διαιρούμενο σε 8.000 μετοχές, αξίας 500 δραχμών εκάστη. Οι αρχικοί μέτοχοι ήταν ο Μαρής Εμπειρίκος (με 6.000 μετοχές), η σύζυγός του Κορνηλία Εμπειρίκου (με 800 μετοχές), ο Ανδρέας Εμπειρίκος (με 400 μετοχές), ο Βασίλειος Διαμαντόπουλος (με 200 μετοχές), η Ελένη Διαμαντοπούλου (με 100 μετοχές), ο Αλκιβιάδης Τατάκης (με 100 μετοχές) και ο Μαράκης Λεωνίδα Εμπειρίκου (με 400 μετοχές).
Λίγο αργότερα, ο Μαρής Εμπειρίκος και η οικογένειά του κατέστησαν μοναδικοί μέτοχοι της Κτήμα Πεταλιοί. Ακολούθησε το 1952 η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου στα 15 εκατ. δραχμές, διαιρούμενου σε 1.500 ονομαστικές μετοχές των 1.000 δραχμών εκάστη, και ταυτόχρονα εκδόθηκαν οι πρώτοι τίτλοι ονομαστικών μετοχών, καθένας από τους οποίους ενσωμάτωνε πέντε μετοχές.
Ο Μαρής Εμπειρίκος, που ήταν απόλυτος κυρίαρχος της εταιρείας, επιθυμούσε να παραμείνει αυτή υπό τον στενό έλεγχο της οικογένειάς του, δηλαδή του ίδιου και της συζύγου του Κορνηλίας, για όσο θα ζούσαν, καθώς και των δύο γιων τους, του μετέπειτα γνωστού λογοτέχνη Ανδρέα Εμπειρίκου και του Περικλή Εμπειρίκου.
Στο πλαίσιο αυτό, το σύνολο των μετοχών χωρίστηκε σε δύο ίσα μερίδια (των 750 μετοχών έκαστο), τα οποία ενσωματώθηκαν σε 300 μετοχικούς τίτλους, ώστε μετά τον θάνατο του ίδιου και της συζύγου του να περιέλθουν στους γιους τους.
Ο Μαρής Εμπειρίκος πέθανε το 1969 και πράγματι οι μετοχικοί τίτλοι κατέληξαν σε δύο ίσα μερίδια προς τους διαδόχους του. Ο μεν Ανδρέας Εμπειρίκος τους μεταβίβασε στη συνέχεια στα δικά του παιδιά, Μαρή και Κορνηλία. Μετά και τον θάνατο της τελευταίας οι μετοχικοί τίτλοι που αποτυπώνουν την κυριότητα του 50% της Κτήμα Πεταλιοί περιήλθαν το 1986 αποκλειστικά στον Μαρή Ανδρέα Εμπειρίκο.
Το άλλο 50%, που ανήκε στον θείο του Περικλή Εμπειρίκο, το 1976 πουλήθηκε στην οικογένεια του εφοπλιστή Νικόλαου Παπαληού.
Η οικογένεια Παπαληού, όμως, προκειμένου να υποστηρίξει τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες είχε πάρει δάνειο από τη First National Bank of Chicago, με ενέχυρο τους μετοχικούς τίτλους της Κτήμα Πεταλιοί. Oταν αργότερα το δάνειό τους έγινε «κόκκινο», η τράπεζα εκποίησε το 1988, τις ενεχυρασμένες μετοχές στη Vestry Trading Corporation, λιβεριανή εταιρεία συμφερόντων του εφοπλιστή Σπύρου Καρνέση, ο οποίος ελέγχει και την εταιρεία πετρελαιοειδών Ελινόιλ.
Η διαμάχη των μετόχων
Κάπως έτσι ο Μαρής Εμπειρίκος, αφενός, και η οικογένεια Καρνέση, αφετέρου, βρέθηκαν να κατέχουν από 50% των μετοχών της εταιρείας Κτήμα Πεταλιοί.
Από τότε οι σχέσεις τους πέρασαν από διάφορα στάδια. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει ξεσπάσει μια διαμάχη η οποία έχει ήδη φτάσει στα δικαστήρια μετά την κατάθεση αγωγών από τον Μαρή Εμπειρίκο. Οπως εξιστορεί σε αυτές ο ίδιος, για 19 χρόνια, από το 1988 έως το 2007, υπήρξε μια αρμονική σχέση με τον Σπύρο Kαρνέση, «στη βάση της απόλυτης ισοτιμίας», με από κοινού αποφάσεις για όλα τα ζητήματα. Mε «σιωπηρή (άγραφη) συμφωνία διορίζαμε από δύο μέλη στο Δ.Σ. και γενικά ασκούσαμε όλα τα δικαιώματά μας ως μοναδικοί μέτοχοι».
Στις αρχές του 2001, κατά τον Mαρή Eμπειρίκο, ο Σπύρος Kαρνέσης του φανέρωσε ότι δεν επιθυμούσε να συνεχίσει μαζί του στην κοινή εταιρεία, αλλά ήθελε «να γίνει μεταξύ μας μια κατά κάποιον τρόπο αυτούσια διανομή της περιουσίας, δηλαδή των νησίδων». Oι διαπραγματεύσεις με συναντήσεις σε Eλλάδα, Λονδίνο, Παρίσι, Λος Αντζελες και μέσω επιστολών διήρκεσαν πέντε χρόνια και οδηγήθηκαν σε πλήρες αδιέξοδο, καθώς, σύμφωνα με τον Mαρή Eμπειρίκο, ο Σπύρος Kαρνέσης «επιδίωκε να αποκτήσει την πλήρη κυριότητα της Μεγαλονήσου προσφέροντας ένα μικρό οικονομικό αντίτιμο ως αντάλλαγμα, το οποίο ήταν προφανέστατα ασύμφορο».
Εκτοτε, εξελίχθηκε ένα -κατ’ αυτόν- «δόλιο σχέδιο ενεργειών σε βάρος μου, ο κεντρικός πυρήνας του οποίου ήταν η με κάθε τρόπο επιδίωξή του για μείωση του αριθμού των δικών μου μετοχών ή η απαξίωσή μου ως ισοδύναμου μετόχου».
Ετσι, από το 2007 άρχισε η αμφισβήτηση της κυριότητας επί του 50% των μετοχών της εταιρείας «με αποτέλεσμα το Δ.Σ. να μην εκδίδει και να μη μου παραδίδει όλους τους νέους τίτλους μετοχών που μου ανήκαν, οι οποίοι θα αντικαθιστούσαν τους παλαιούς λόγω των αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου». O Mαρής Eμπειρίκος παραθέτει στοιχεία ότι συμμετείχε σε όλες τις AMK κατά 50%. Mετά από ασφαλιστικά μέτρα τελικά το 2009, του παραδόθηκαν οι νέοι προσωρινοί τίτλοι και ακολούθησε πάλι μια πενταετία (2010-2015) αρμονικής συνύπαρξης.
Tο 2016, όμως, του δηλώθηκε, κατά την αγωγή, ότι θα έπρεπε να συμμετέχει στις γενικές συνελεύσεις μόνο με ένα μέρος των μετοχών του, καθώς οι υπόλοιπες δεν ήταν εγγεγραμμένες στο βιβλίο μετόχων της εταιρείας. Αυτό συνεχίστηκε, με αποτέλεσμα, κατά τον ίδιο, να αποκλείεται παράνομα από την άσκηση των δικαιωμάτων του.
Στο μεταξύ, όμως, οι μετοχικοί τίτλοι του Μαρή Εμπειρίκου είχαν μπει ενέχυρο προς την Alpha Bank λόγω ενός δανείου 1 εκατ. ευρώ. Οταν το δάνειο βρέθηκε σε καθυστέρηση, η τράπεζα επιχείρησε να βγάλει στο σφυρί τις μετοχές. Ο πλειστηριασμός είχε προγραμματιστεί για τις 20 Nοεμβρίου του 2019, με αρχική τιμή εκκίνησης στα 2,7 εκατ. ευρώ. Στο παρά πέντε, όμως, ο Μαρής Εμπειρίκος άσκησε ανακοπή που έγινε δεκτή από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, το οποίο διέταξε την αύξηση της τιμής εκκίνησης στα 25,74 εκατ. ευρώ. Mε αυτή την τιμή έγινε ο πλειστηριασμός στις 5 Mαρτίου του 2020, αλλά κατέληξε άγονος. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 το τριμελές Δ.Σ. της Κτήμα Πεταλιοί ελέγχεται απόλυτα από την οικογένεια Καρνέση, με την Ανζελίκ Καρνέση ως πρόεδρο και τους γονείς της Σπύρο Καρνέση και Βασιλική Γκίλα ως μέλη.
Τον Φεβρουάριο του 2022 το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών δικαίωσε τον Μαρή Εμπειρίκο σε σχέση με τα μετοχικά του δικαιώματα, ωστόσο η διαμάχη καλά κρατεί.
Και τούτο καθώς στις 11 Νοεμβρίου του 2022 ο ίδιος κατέθεσε νέα αγωγή κατά της εταιρείας και της διοίκησής της ζητώντας την ακύρωση αποφάσεων της γενικής συνέλευσης που έγινε στις 8 Σεπτεμβρίου και την καταδίκη των μελών του Δ.Σ. σε καταβολή 150.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.
Μαγνήτης για rich and famous
Aπό τη δεκαετία του ’60 οι Πεταλιοί, και ιδιαίτερα η Μεγαλόνησος, έγιναν πόλος έλξης για πλούσιους και διάσημους. Από αυτή πέρασαν προσωπικότητες όπως η Mαρία Kάλλας, η οποία το καλοκαίρι του 1969 απόλαυσε τις διακοπές της εκεί με τον Ιταλό σκηνοθέτη Πιερ Πάολο Παζολίνι, η Γκρέτα Γκάρμπο, ο Pούντολφ Nουρέγιεφ, μέχρι και ο Γουίνστον Tσόρτσιλ, αλλά και τα νεότερα χρόνια ο Ρίτσαρντ Γκιρ, ο πιλότος της F1 Νίκι Λάουντα και πολλοί άλλοι.
Tο 1990, άλλωστε, ένα τμήμα 170 στρεμμάτων της Μεγαλονήσου πουλήθηκε στον Κλοντ Πικάσο, γιο του διάσημου ζωγράφου, που μαζί με την αδελφή του Παλόμα διαμόρφωσαν ένα μοναδικής αισθητικής κατάλυμα δίνοντας στους παλιούς βασιλικούς στάβλους άρωμα Τοσκάνης. Αρκετά χρόνια αργότερα οι γόνοι του διάσημου ζωγράφου αποφάσισαν να πουλήσουν την ιδιοκτησία τους στη Μεγαλόνησο και οι μνηστήρες ήταν πολλοί. Το τίμημα που ορίστηκε από διεθνή μεσιτικά γραφεία ήταν της τάξης των 7 εκατ. ευρώ. Στην κούρσα για την απόκτησή της μπήκαν πολλοί, μέχρι Ρώσοι μεγιστάνες και Αραβες πρίγκιπες, όπως λεγόταν τότε.
Η εποχή της Αλεξίας Δαυίδ
Τελικά το 2015 πέρασε στα χέρια της Αλεξίας-Ελένης Δαυίδ, κόρης του Ανδρέα Δαυίδ. Πρόκειται για τον αδελφό του Γιώργου Δαυίδ, της ισχυρής επιχειρηματικής οικογένειας που ελέγχει την Coca-Cola HBC, που είχε διατελέσει για ένα διάστημα πρόεδρος της εταιρείας και ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2000.
Το «ΘΕΜΑ» αποκαλύπτει ορισμένες άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές αυτής της υπόθεσης. Ετσι, μετά την εξαγορά, η Αλεξία Δαυίδ μεταβίβασε την ιδιοκτησία της στη Μεγαλόνησο στη Le Reve Estates Α.Ε., η οποία συστάθηκε στις 3 Αυγούστου του 2015, με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 1,3 εκατ. ευρώ και με σκοπό, μεταξύ άλλων, «την αγορά, πώληση, ανταλλαγή, διαχείριση, μίσθωση, υπομίσθωση, χρονομεριστική μίσθωση οποιασδήποτε ακίνητης περιουσίας, καθώς και την ανέγερση, ανακατασκευή, ανακαίνιση, αναμόρφωση, ανάπλαση ακίνητης περιουσίας οπουδήποτε στην ημεδαπή ή και την αλλοδαπή».
Σύμφωνα με την έκθεση εκτίμησης που έγινε στις 15 Σεπτεμβρίου του 2015 από την αρμόδια επιτροπή εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Εμπορίου (με βάση το άρθρο 9 του Ν.2190/20 σχετικά με την εξακρίβωση της αξίας των εταιρικών εισφορών σε είδος κατά τη σύσταση εταιρείας), η αξία των τεσσάρων ιδιοκτησιών ακινήτων-αγροτεμαχίων μετά των επ’ αυτών κτισμάτων που βρίσκονται στη θέση Ελαίων Παναγιάς της Μεγαλονήσου, κυριότητας της Αλεξίας-Ελένης Δαυίδ, ανερχόταν σε 5.275.300 ευρώ.
Στη συνέχεια, στις 8 Οκτωβρίου του 2015 υπήρξε εισφορά του συνόλου των μετοχών της εταιρείας, που εκπροσωπούν το 100% του συνολικού καταβεβλημένου κεφαλαίου της και τα αντίστοιχα δικαιώματα ψήφου, από την ιδρύτρια Αλεξία-Ελένη Δαυίδ προς την εταιρεία Le Reve Estates Holding Sari, η οποία συστάθηκε την ίδια μέρα (8/10/2015) και εδρεύει στο Λουξεμβούργο.
Ωστόσο, η εδρεύουσα στην Ελλάδα Le Reve Estates Α.Ε. παραμένει ενεργή και είναι αυτή που διαχειρίζεται την ιδιοκτησία στη Μεγαλόνησο. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα επικεφαλής της εταιρείας ήταν ο Ελβετός επιχειρηματίας Αλεσάντρο Κονέλι, ενώ κατά το παρελθόν μέλος του Δ.Σ. είχε διατελέσει και η Αγάπη Πολίτη, πρώην σύζυγος του Γιώργου Βαρδινογιάννη.
Η εταιρεία από την εκμετάλλευση των ακινήτων στη Μεγαλόνησο, τα οποία αποτιμά στον ισολογισμό της στα 14 εκατ. ευρώ, είχε έσοδα που σε ορισμένες χρήσεις, όπως αυτή του 2018, έφταναν στα 3 εκατ. ευρώ, ενώ σε άλλες πολύ λιγότερα, με το τελικό αποτέλεσμα να είναι πάντα ζημιογόνο.
Γι’ αυτό και υπήρξαν έξι διαδοχικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου - η τελευταία τον Οκτώβριο του 2022, με το μετοχικό κεφάλαιο να διαμορφώνεται σήμερα σε 19,71 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, το σύνολο των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων, ύψους 15,2 εκατ. ευρώ, αφορά δάνειο από τη βασική μέτοχο Αλεξία Δαυίδ.
Το 2020 και το 2021 η εταιρεία είχε μηδενικό τζίρο, με τις απαιτήσεις ύψους 1,9 εκατ. ευρώ να προέρχονται από έναν σημαντικό πελάτη. Δεδομένης της κρίσης λόγω πανδημίας η διοίκηση, όπως σημειώνεται, «αντιμετώπισε το ζήτημα με διακριτικότητα και η απαίτηση εισπράχθηκε τον Απρίλιο του 2022 χωρίς τη λήψη νομικών μέτρων προκειμένου να διατηρηθεί ο πελάτης».
Οπως προκύπτει από τα στοιχεία, ο πελάτης αυτός είναι η εταιρεία Horizon Expansion Limited, που μισθώνει τα ακίνητα της Μεγαλονήσου και φέρεται να ανήκει στον Ισραηλινό επιχειρηματία Ντάνι Πέρετζ, σύζυγο της Αλεξίας Δαυίδ.
Τον Απρίλιο του 2020 ανατέθηκε στην Ernst & Young η εκπόνηση μελέτης εκτίμησης της αγοραστικής αξίας των ακινήτων στη Μεγαλόνησο, στο πλαίσιο διερεύνησης διαφόρων εμπορικών δυνατοτήτων.
Οι κινήσεις της Le Reve Estates
Η διοίκηση της Le Reve Estates έβαλε ως στόχο το 2022 την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών για την αύξηση των πωλήσεων και την επέκταση σε νέες αγορές «λαμβάνοντας υπόψη το τεράστιο μέγεθος των ακινήτων της, τις βελτιώσεις που ήδη έχουν γίνει και τα χαρακτηριστικά της τοποθεσίας». Παράλληλα, έθεσε σε προτεραιότητα τη λήψη του ειδικού σήματος του ΕΟΤ προκειμένου να προωθεί στην αγορά περισσότερο τη δραστηριότητά της έχοντας συγκεκριμένη εταιρική ταυτότητα.
«Στη μετά COVID-19 εποχή, η εταιρεία στοχεύει να διαθέσει το θέρετρό της σε μια στοχευμένη αγορά, εστιάζοντας σε πλούσιους ιδιώτες κυρίως από τις ΗΠΑ για τους οποίους η ολιστική εμπειρία στο νησί σε μια απομονωμένη και ιδιωτική τοποθεσία αναμένεται να είναι πιο ελκυστική», όπως σημειώνεται. Ακόμη, αποφασίστηκε να ανατεθούν σε ειδικό η πραγματοποίηση επαγγελματικής φωτογράφησης/ταινίας που θα παρουσιάζει τις εγκαταστάσεις, την αρχιτεκτονική και την αύρα του ακινήτου, καθώς και η συνεργασία με κτηματομεσίτες στις ΗΠΑ και την Ελβετία για την προώθηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της εταιρείας.
Τέλος, διερευνάται η επιλογή να διατίθεται το ακίνητο για μεμονωμένες εκδηλώσεις (γάμοι, επέτειοι κ.λπ.), αλλά και να γίνουν επαφές με πιθανούς επενδυτές. Ειδικότερα, εξετάζεται το ενδεχόμενο της ανάπτυξης μέσω συμμετοχικής ιδιοκτησίας τύπου club, όπου περιορισμένος αριθμός τρίτων προσώπων-επενδυτών θα επενδύσουν στην ανάπτυξη του ακινήτου και των υποδομών του προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που μπορούν να φιλοξενηθούν ή την εμπορική αξιοποίησή του. Οι εν λόγω επενδυτές θα συμμετέχουν στην εταιρική δομή που κατέχει το ακίνητο και θα επωφεληθούν των παροχών που θα αναπτυχθούν.
Ερχονται τα luxury resorts
Στην παρούσα φάση, η Μεγαλόνησος βρίσκεται στο επίκεντρο νέων σημαντικών επενδύσεων για τη δημιουργία ξενοδοχειακών καταλυμάτων υψηλού επιπέδου.
Αλλωστε, διαθέτει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που την καθιστούν «φιλέτο», δηλαδή πέραν του απαράμιλλου κάλλους και των φυσικών κόλπων με αμμώδεις παραλίες, έχει τουλάχιστον 1.500 στρέμματα αγροτικές εκτάσεις που είναι άρτιες και οικοδομήσιμες με δυνατότητα ανέγερσης κτιρίων συνολικής επιφάνειας 77 στρεμμάτων.
Ετσι, δεν θα μπορούσε να λείπει και από τις αγγελίες διεθνών μεσιτικών γραφείων που εξειδικεύονται στην πώληση νησιών. Συγκεκριμένα, σε μία από αυτές όπου αναφέρεται ως «Northern Aegean Island», διατίθεται προς πώληση έκταση 140 στρεμμάτων περίπου, με τη δική της παραλία που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο από την ιδιοκτησία της Le Reve Estates και προσφέρεται είτε για ιδιωτικό ησυχαστήριο είτε για ανάπτυξη boutique θερέτρου.
Στην περιγραφή καταγράφονται οι παραλίες με τη λευκή άμμο, η κοντινή απόσταση από την Αθήνα (μόλις 10 λεπτά με το... ελικόπτερο), αλλά και το γεγονός ότι η Παλόμα Πικάσο «είχε στο παρελθόν ένα ακίνητο στο δυτικό τμήμα του νησιού, το οποίο σήμερα κατέχει μία από τις σημαντικότερες ελληνικές οικογένειες». Σε κάθε περίπτωση, οι πρώτες κινήσεις τουριστικής αξιοποίησης έχουν ήδη εκδηλωθεί. Το φθινόπωρο εγκρίθηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων η υπαγωγή στο καθεστώς ενίσχυσης της Επιχειρηματικότητας Πολύ Μικρών και Μικρών Επιχειρήσεων επενδυτικού σχεδίου της υπό σύσταση εταιρείας Evia Luxury Hotels για την ίδρυση στη Μεγαλόνησο ξενοδοχειακής μονάδας 5 αστέρων και δυναμικότητας 45 δωματίων.
Το mega project της Grivalia
Πριν από λίγες ημέρες, ωστόσο, ανακοινώθηκε η μεγάλη επένδυση, ύψους 280 εκατ. ευρώ, της Grivalia Hospitality για τη δημιουργία υπερπολυτελούς μεικτού project στο νησί.
Σύμφωνα με το επενδυτικό σχέδιο, η τουριστική ανάπτυξη θα βρίσκεται στη νότια πλευρά της Μεγαλονήσου, σε έκταση άνω των 500 στρεμμάτων, που, κατά πληροφορίες, έχει ήδη αγοραστεί και θα περιλαμβάνει τη δημιουργία super luxury resort υψηλότατων προδιαγραφών, με εστιατόρια, χώρους ευεξίας και εκγύμνασης, beach club κ.ά., καθώς και αυτόνομες branded πολυτελείς βίλες, που κατά τη νέα διεθνή τάση θα προσφέρουν απόλυτη ιδιωτικότητα σε συνδυασμό με την παροχή ξενοδοχειακών υπηρεσιών.
Η εταιρεία έχει βάλει στόχο να ολοκληρώσει την πρώτη φάση της επένδυσης το 2025, ενώ υπέβαλε ήδη τον σχετικό φάκελο στην Enterprise Greece για την ένταξη του mega project στις διαδικασίες των στρατηγικών επενδύσεων, καθώς πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού στην Ελλάδα. Με βάση τα στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά, αναμένεται ότι η συνεισφορά της στο ΑΕΠ της χώρας θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ, ενώ θα συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και απασχόλησης, καθώς θα δημιουργηθούν 800 νέες θέσεις εργασίας κατά την κατασκευαστική φάση και περί τις 400 μόνιμες θέσεις κατά τη λειτουργία του συγκροτήματος.
Οσο για τη διαχείριση του θερέτρου, το οποίο θα αποτελέσει έναν νέο τουριστικό προορισμό, υπάρχουν επαφές της Grivalia Hospitality με ισχυρό διεθνή ξενοδοχειακό όμιλο, ο οποίος δεν έχει μέχρι τώρα παρουσία στην Ελλάδα.
Πέραν της αυτονόητης αναβάθμισης της αξίας της Μεγαλονήσου και των Πεταλιών συνολικά μέσω αυτού του project, ιδιαίτερη σημασία έχει και το γεγονός ότι θα πρόκειται για την πρώτη ξενοδοχειακή μονάδα στη χώρα μας και από τις πρώτες διεθνώς που θα είναι πλήρως αυτόνομη ενεργειακά και λειτουργικά. Προς αυτή την κατεύθυνση σχεδιάζονται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων για την κάλυψη του συνόλου των ενεργειακών αναγκών, καθώς και η δημιουργία όλων των απαραίτητων υποδομών, όπως μονάδα αφαλάτωσης, σύστημα ύδρευσης και άρδευσης, δίκτυο πυρόσβεσης, οδικό δίκτυο, αγκυροβόλιο σκαφών κ.ά.
Με άλλα λόγια, για τους Πεταλιούς ανατέλλει μια νέα εποχή που σηματοδοτεί την επόμενη σελίδα στην πλούσια ιστορία τους.
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Ειδήσεις
Δημοφιλή
Σχολιασμένα