Κι όμως... ρομπότ made in Greece

Στην καλτ ταινία των 00s, «Εξολοθρευτής, η εξέγερση των μηχανών», η ανθρωπότητα στηρίζει όλες τις ελπίδες της επιβίωσής της σε ένα ρομπότ. Στη σημερινή πραγματικότητα, η ελληνική βιομηχανία στηρίζει στα ρομπότ την ελπίδα της ότι την επόμενη μέρα θα είναι όχι μόνο βιώσιμη, αλλά και ανταγωνιστική στην παγκόσμια αγορά.

Κάπως έτσι, ο παραγωγικός κλάδος της χώρας τρέχει τη μετάβασή του στις αυτόματες γραμμές, στα ρομπότ, στα λογισμικά συντονισμού και παρακολούθησης της διαδικασίας και σε όλες τις σύγχρονες τεχνολογίες που αναδύονται με την έλευση του 5G. Αλλωστε, ο επιχειρηματικός κόσμος γνωρίζει πολύ καλά πως η επένδυση στην υψηλή τεχνολογία μοιάζει με μονόδρομο αν θέλει να διασφαλίσει την επιβίωσή του στις συνθήκες που διαμορφώνει η 4η Βιομηχανική Επανάσταση.

Τους λόγους για τους οποίους η ελληνική βιομηχανία τρέχει για... προσλήψεις ρομπότ τούς εξηγεί γλαφυρά η Διεθνής Ομοσπονδία Ρομποτικής. Η IFR, στην έκθεσή της «World Robotics 2022» μιλά για έναν παγκόσμιο «αγώνα δρόμου στον αυτοματισμό» και αναφέρει ότι σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της (για το έτος 2021), η μέση πυκνότητα σε ρομπότ στην παραγωγική βιομηχανία σημείωσε νέο παγκόσμιο ρεκόρ 141 μονάδων ανά 10.000 εργαζομένους.

Για την Ελλάδα, στατιστικά στοιχεία για τους αριθμούς των βιομηχανικών ρομπότ και τους ρυθμούς υιοθέτησής τους από τη βιομηχανία δεν υπάρχουν, καθώς δεν γίνεται καταμέτρηση από κανέναν φορέα. Υπάρχουν όμως τα πρόχειρα στοιχεία της IFR, σύμφωνα με τα οποία το 2016 στη χώρα μας υπήρχαν 17 ρομπότ ανά 10.000 εργαζομένους.

Παροξυσμός εργασιών

Αυτές τις μέρες, στο εργοστάσιο της Sunlight, στην Ξάνθη επικρατεί παροξυσμός εργασιών. Η εταιρεία δημιουργεί μια νέα, υπερσύγχρονη ρομποτική γραμμή παραγωγής. Κι έτσι, δεν θα διαφυλαχθεί απλώς η θέση του παγκόσμιου leader στις βιομηχανικές μπαταρίες, αλλά θα επιτευχθούν και άλλοι στόχοι. Θα αυξηθεί η ταχύτητα παραγωγής, θα μεγαλώσει ο όγκος της, ενώ τα ρομπότ θα αναλαμβάνουν να κάνουν τις εργασίες που είναι πολύ βαριές, πολύ επικίνδυνες, πολύ ανθυγιεινές για έναν άνθρωπο.

Οι εποχές αλλάζουν και απαιτούν αυτοματισμό. Κάποτε τα ρομπότ ήταν προσόν πολύ μεγάλων βιομηχανιών. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, τα χρησιμοποίησε πριν από δεκαετίες η Ν. Ι. Θεοχαράκης στο εργοστάσιο συναρμολόγησης της Nissan στον Βόλο. Σήμερα, οι εφαρμογές αυτές συναντώνται σε διάφορες βιομηχανίες. Η BIC χρησιμοποιεί πλήρως ρομποτικό σύστημα για την παραγωγή των προϊόντων της, ενώ τέτοια συστήματα χρησιμοποιούν, μεταξύ άλλων, οι Αθηναϊκή Ζυθοποιΐα, ΕΛΒΑΛ ΧΑΛΚΟΡ, 3Ε, Αλουμίνιον της Ελλάδος, Chipita, Unilever, General Mills Ελλάς, ΦΑΓΕ κ.ά.

Ο Ευάγγελος Γκιζελής, CEO της Gizelis Robotics, που κατασκευάζει αυτόματες γραμμές παραγωγής με τη χρήση ρομπότ, λέει στο «ΘΕΜΑ» ότι υπάρχει «έκρηξη» στη ζήτηση τέτοιων συστημάτων και πως η υψηλή τεχνολογία δεν είναι προνόμιο μόνο των μεγάλων βιομηχανιών. «Ναι, είμαστε πολύ πίσω στη χρήση βιομηχανικών ρομπότ στη χώρα, αλλά αυτό αλλάζει.

Ενώ κάποιες δεκαετίες πριν ήταν ένα πολύ... ακριβό σπορ για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα συναντούσαμε σε πολύ μαζικές παραγωγές, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση προστάζει αλλαγή του τρόπου παραγωγής, με συνεργασία ρομπότ και ανθρώπων για το καλύτερο αποτέλεσμα. Εχουμε συνεργαστεί με μεγάλες βιομηχανίες, αλλά και με εταιρείες που έχουν 10 άτομα προσωπικό.

Ενα παράδειγμα βιομηχανίας η οποία επένδυσε στην υψηλή τεχνολογία είναι η Calpak. Εκεί χρησιμοποιούνται 40 ρομπότ, εργαλειομηχανές, αρπάγες και εξειδικευμένο software, ώστε η παραγωγή να ξεκινά από την πρώτη ύλη, τη λαμαρίνα και να γίνεται μπόιλερ, αυτοματοποιημένα. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Κωστής Κωνσταντινίδης λέει ότι η μετάβαση της Calpak σε Smart Factory έδωσε μπόνους στην εταιρεία να μπορεί να οραματίζεται ιδέες χωρίς όρια. Κι αυτό γιατί, όπως εξηγεί, αυξήθηκε η παραγωγικότητα, αλλά και η ποιότητα, με ταυτόχρονη μείωση του κόστους, ενώ οι πελάτες εξυπηρετούνται γρήγορα. Η εταιρεία, εξηγεί ο κ. Γκιζελής, βγήκε κερδισμένη σε όλα τα επίπεδα, καθώς η μετάβαση στην υψηλή τεχνολογία τη βοήθησε να γιγαντωθεί.

Στο εργοστάσιο των Ελληνικών Γαλακτομείων, στα Τρίκαλα εγκαταστάθηκε ρομποτικό palletizer σε 5 συσκευαστικές μηχανές γιαούρτης. Τα οφέλη από την εγκατάσταση, όπως τα κατέγραψε ο Chief Commercial Officer Στέλιος Σαράντης, είναι πολλαπλά: οι παλέτες σχηματίζονται ομοιόμορφα χωρίς αποκλίσεις και στρεβλώσεις, οι αστοχίες μειώνονται, επιταχύνεται η διαδικασία -κάτι που ωφελεί το ήδη ευαίσθητο προϊόν- εξαλείφονται οι ζημιές. Επιπλέον, αυξάνεται η παραγωγικότητα, εξοικονομείται 20% του χρόνου στο σύνολο εργατοωρών του τμήματος, ενώ και το προσωπικό είναι πιο ευχαριστημένο, καθώς αποφεύγει τη ρουτίνα και αναλαμβάνει τις σημαντικές εργασίες.

Αύξηση της παραγωγικότητας από 15% σε 25% καταγράφει, με τη χρήση αυτόνομου ρομποτικού συστήματος συγκόλλησης tabs ο διευθυντής του εργοστασίου της Ελληνικής Σωληνουργείας, Βασίλειος Γκότσης. Η Gizelis δημιούργησε μάλιστα περιβάλλον Zero Access, εκμηδενίζοντας την πιθανότητα ατυχήματος. Στη φαρμακευτική εταιρεία DEMO χρησιμοποιούνται αυτόνομα ρομποτικά οχήματα AGVs για μεταφορά των φορτίων εντός του εργοστασίου, κάτι που, σύμφωνα με τον διευθυντή Βιομηχανικής Εξέλιξης Αριστοτέλη Λυμπερόπουλο, σημαίνει ότι υπάρχει σταθερή ροή εργασίας, βελτιστοποίηση της προστασίας των προϊόντων και απασχόληση του προσωπικού σε πιο εξειδικευμένες εργασίες.

«Mας παίρνουν τις δουλειές»

Οπως οτιδήποτε καινούριο, έτσι και τα ρομπότ, ωστόσο, αντιμετωπίζονται με... καχυποψία. Το βασικότερο επιχείρημα των πολέμιων των ρομπότ είναι ότι «έρχονται για να μας πάρουν τις δουλειές», καθώς και ότι θα δημιουργήσουν στρατιές ανέργων, καταργώντας υπάρχουσες θέσεις εργασίας και υποκαθιστώντας τον άνθρωπο. Είναι όμως έτσι;

«Πρόκειται για μύθευμα», απαντά ο κ. Γκιζελής και χρησιμοποιεί συγκεκριμένο παράδειγμα προς επίρρωση των λεγομένων του: «Οταν μπήκαμε στην Calpak, η εταιρεία είχε 40 άτομα. Σήμερα, με 3 αυτόματες γραμμές παραγωγής και 40 ρομπότ, έχει προσωπικό 120 ατόμων και τετραπλάσια μεγέθη».
Η Ελληνική Σωληνουργεία βρήκε μια τέτοια λύση, καθώς αντιμετώπιζε πρόβλημα εύρεσης εξειδικευμένου προσωπικού και δη συγκολλητών που είναι δυσεύρετοι. Με τη χρήση των ρομπότ, το πρόβλημα λύθηκε και το πόστο εργασίας αναβαθμίστηκε.

Ο κ. Λυμπερόπουλος της φαρμακευτικής εταιρείας DEMO έχει δώσει και μια άλλη πτυχή. Η χρήση των ρομπότ εκεί ουσιαστικά έφερε αναβάθμιση των εργαζομένων. Κι αυτό γιατί, όπως εξηγεί, τους άφησε χώρο και χρόνο να ενασχοληθούν με πιο εξειδικευμένες, απαιτητικές και πιο καλοπληρωμένες δουλειές μέσα στο εργοστάσιο. Και η αλήθεια είναι ότι η νέα γενιά συγκινείται περισσότερο από τις νέες τεχνολογίες και τις εφαρμογές της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και των έξυπνων εργοστασίων. Αυτό διαπιστώθηκε στην έκθεση «Open House», τον περασμένο Νοέμβριο, όπου μαθητές και σπουδαστές πλημμύρισαν τους χώρους της, στο Σχηματάρι, για να δουν από κοντά τις θέσεις εργασίας του μέλλοντος, τα πόστα στα οποία ενδεχομένως οι ίδιοι να δουλεύουν στο μέλλον.

Ο διεθνής ανταγωνισμός

Με τις συνθήκες που διαμορφώνει η νέα τεχνολογία, οι σημερινές βιομηχανίες έχουν δύο επιλογές: ή θα προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και θα γίνουν ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο ή θα χαθούν. Ιδιαίτερα για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου δεν μπορεί να ανταγωνιστεί κανείς τις τιμές και τους όγκους βιομηχανιών από την Κίνα, η χρήση υψηλής τεχνολογίας ως πλεονέκτημα αποτελεί μονόδρομο.

Αυτό φαίνεται ότι το έχουν καταλάβει αρκετές άλλες χώρες στον κόσμο. Το παράδειγμα της γειτονικής μας Ιταλίας, η οποία πέρυσι αύξησε κατά 65% τη χρήση ρομπότ στη βιομηχανία της, εγκαθιστώντας 14.083 μονάδες, αλλά και της Γαλλίας που την αύξησε κατά 11%, εγκαθιστώντας 5.945 μονάδες, είναι ενδεικτικά.

Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις ρομποτικής τριπλασιάστηκαν παγκοσμίως μεταξύ 2015-2022. Η δημιουργία ενός «έξυπνου εργοστασίου» επιτρέπει σε μια βιομηχανική μονάδα να βελτιώσει την ποιότητα (χαμηλότερο κόστος μηχανισμών ελέγχου κατά 7%-12%), να επιταχύνει τις διαδικασίες πρωτοτυποποίησης έως 30%, να εστιάσει στην προληπτική συντήρηση (αύξηση του παραγωγικού χρόνου έως 60%, μείωση του κόστους συντήρησης κατά 5%-10%), να αυξήσει τη διαθεσιμότητα των πρώτων υλών κατά 20%-30%, να αυξήσει την παραγωγικότητα του ενεργητικού κατά 10%-20%, να συντομεύσει τον μη παραγωγικό χρόνο κατά 10%-20% και να μειώσει τον όγκο των αποθεμάτων κατά 15%-25%.

Σύμφωνα με την IFR, οι πέντε κορυφαίες αγορές για βιομηχανικά ρομπότ στον πλανήτη είναι πλέον η Κίνα, η Ιαπωνία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Νότια Κορέα και η Γερμανία. Αυτές οι χώρες αντιπροσωπεύουν το 78% της παγκόσμιας χρήσης βιομηχανικών ρομπότ. Η Κίνα είναι η μεγαλύτερη αγορά βιομηχανικών ρομπότ στον κόσμο από το 2013 και αντιπροσωπεύει το 52% των συνολικών εγκαταστάσεων το 2021. Οι εγκαταστάσεις ρομπότ στην Ιαπωνία ανέκαμψαν από την εμφάνιση της COVID το 2019 και την πτώση της πανδημίας το 2020, επιστρέφοντας στο ήδη υψηλό επίπεδο αυτοματισμού στην εργοστασιακή παραγωγή. Η χώρα αντιπροσώπευε το 9% των παγκόσμιων εγκαταστάσεων ρομπότ το 2021. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσώπευαν το 7% των εγκαταστάσεων ρομπότ, ενώ στην Κορέα οι ετήσιες εγκαταστάσεις ρομπότ μειώνονταν από τότε που έφτασαν το peak των 41.373 μονάδων το 2016. Το 2021, τα βιομηχανικά ρομπότ στην Κορέα αντιπροσώπευαν το 6% του παγκόσμιου δυναμικού. Η Γερμανία είναι η πέμπτη μεγαλύτερη αγορά ρομπότ στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας το 5% της παγκόσμιας αγοράς.

Σε αυτό το περιβάλλον πολύ σκληρού ανταγωνισμού δεν γίνεται παρά να αναρωτηθεί κανείς αν μπορεί η Ελλάδα να παίξει ρόλο. «Γίνεται», απαντά ο κ. Γκιζελής. «Εμείς το κάνουμε ήδη και άλλοι συμπατριώτες μας το ίδιο. Το ζήτημα είναι να έχει κανείς τη θέληση και να αποκτήσει η χώρα μας βιομηχανική κουλτούρα. Ολες οι ελληνικές εταιρείες που δοκίμασαν την τύχη τους στο εξωτερικό απέδειξαν ότι γίνεται. Και η κρίση μας έδειξε ότι επιβιώνει όποιος είναι ανταγωνιστικός σε σχέση με την παγκόσμια παραγωγή, ότι για να σε προτιμήσει ο πελάτης πρέπει να αποδείξεις ότι έχεις ένα πλεονέκτημα. Οχι την τιμή, αλλά την ποιότητα και την τεχνολογία». Και πώς μπορεί να πρωταγωνιστήσει η Ελλάδα;

«Πρέπει να αλλάξει η κουλτούρα. Και η κουλτούρα δημιουργείται στην οικογένεια, στο σχολείο, στην επιχείρηση. Πρέπει να καταλάβουμε ότι πρέπει να παραγάγουμε επαγγέλματα του μέλλοντος, όχι άλλους δικηγόρους που δεν θα βρίσκουν δουλειά και θα εργάζονται ως κούριερ. Τα ερευνητικά κέντρα και τα πανεπιστήμια να έρθουν πιο κοντά στις επιχειρήσεις και να κάνουν έρευνα για θέματα που δεν είναι θεωρητικά. Να λύσουν προϊοντικά και επιχειρηματικά ζητήματα. Οι φοιτητές να μπουν στις επιχειρήσεις».

Και οι μικρές επιχειρήσεις; Πώς μπορούν να επιβιώσουν; Η ρομποτική τεχνολογία αφορά τους πάντες. Είναι μια τεχνολογία που μπορεί να απογειώσει την παραγωγικότητα της επιχείρησης, αλλά και να τοποθετήσει στο επίκεντρο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Eξαγωγές

Στην Ελλάδα του 2023 δεν παράγονται ρομπότ, όμως... εξάγονται. Ελληνικές εταιρείες έχουν καταφέρει να βρουν τη δική τους θέση στην παγκόσμια αγορά ως integrators, καθώς εισάγουν τους ρομποτικούς βραχίονες και τις ρομποτικές πλατφόρμες, αναπτύσσουν το κατάλληλο επιπρόσθετο υλικό και λογισμικό και δημιουργούν ένα πλήρες ρομποτικό σύστημα που ενσωματώνεται σε μια εταιρεία σύμφωνα με τις ανάγκες της. Οι κυριότερες τέτοιες εταιρείες στη χώρα μας είναι οι Gizelis Robotics, Sabo, Ζήνων κ.ά.

Και αυτό που κάνει, το κάνει καλά. Η Gizelis Robotics αναγνωρίστηκε ως μία από τις top 5 νεοσύστατες ρομποτικές εταιρείες του κόσμου για βιομηχανικές εφαρμογές, ανάμεσα σε 589 επιχειρήσεις. Μετρώντας περισσότερο μισό αιώνα στη βιομηχανία (στράντζες, ψαλίδια) ανέπτυξε και την παράλληλη δραστηριότητα των ρομποτικών βιομηχανικών εφαρμογών, εξάγοντας πλέον άνω του 80% της παραγωγής της.

Η εταιρεία έχει συνεργαστεί με κολοσσούς του παγκόσμιου επιχειρείν, όπως η εταιρεία αεροδιαστημικής Airbus ή η αυτοκινητοβιομηχανία Audi, η οποία χρησιμοποιεί ελληνικά μηχανήματα επεξεργασίας ελασμάτων για τη δημιουργία των πρωτοτύπων της.

Τα ρομπότ ήρθαν για να μείνουν. Μόνο στη βιομηχανία, όμως; Σίγουρα είναι αρκετά νωρίς για να δούμε ευρεία χρήση των οικιακών ρομπότ, αν και τα πρώτα παραδείγματα πολύ απλών εφαρμογών, όπως οι αυτόματες σκούπες, έχουν μπει στην καθημερινότητά μας. Από εκεί μέχρι τη μέρα που θα έχουμε ένα ανθρωποειδές να μας μαγειρεύει, να μας σιδερώνει, να μας πλένει τα πιάτα και να κάνει όλες τις άλλες βαριές δουλειές του σπιτιού θα περάσει πολύς καιρός, όπως λένε οι ειδικοί.

Παρ’ όλα αυτά, τα ρομπότ μπαίνουν στη ζωή μας σε άλλες εφαρμογές, από την παρασκευή καφέ και φαγητού, στην παροχή κρίσιμων υπηρεσιών απομακρυσμένα. Χρησιμοποιούνται ευρέως στην ιατρική για εγχειρήσεις ακριβείας και η επόμενη χρήση τους είναι ως... νοσοκόμοι. Για παράδειγμα, στο εξωτερικό ήδη χρησιμοποιούν ρομπότ που παρακολουθούν ηλικιωμένους, μετρώντας τη θερμοκρασία τους, παρακολουθώντας τις ζωτικές λειτουργίες τους και δίνοντας το απαραίτητο feedback πολύ γρήγορα.