Εumeplat: Οι νέες πλατφόρμες αποδομούν ή σφυρηλατούν την ευρωπαϊκή ταυτότητα;

Tο πρόγραμμα EUMEPLAT: European Media Platforms, Assessing positive and negative externalities for European Culture αποσκοπεί να καλύψει το κενό γνώσης σε σχέση με το ευρωπαϊκό επικοινωνιακό τοπίο, αλλά και το ρόλο που διαδραματίζουν οι νέες μιντιακές πλατφόρμες ως προς την προαγωγή της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Tο έργο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού προγράμματος Horizon 2020, με τη συμμετοχή 12 πανεπιστημίων από 10 κράτη. Διανύοντας ήδη τον 3ο χρόνο της πορείας του, οδηγεί σταθερά στην παραγωγή επιστημονικής γνώσης που έχει ως στόχο να αποτελέσει τη βάση για την οικοδόμηση προτάσεων που θα κατευθύνουν τη λήψη αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως προς τις πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν στο πεδίο των ΜΜΕ.

Αναλυτικότερα, το πρόγραμμα EUMEPLAT διενεργεί μια διεπιστημονική ανάλυση στην προσπάθειά του να διαφωτίσει το ερώτημα κατά πόσο οι νέες πλατφόρμες (YouTube, Netflix και NewsFeed) επηρεάζουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, το ερευνητικό πρόγραμμα μελετά δείκτες που σχετίζονται με την παραγωγή, την κατανάλωση και τις αναπαραστάσεις των μέσων επικοινωνίας. Θα αναζητήσει επίσης την ύπαρξη κοινών μοτίβων σε εθνικό, περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, με επιστημονικό υπεύθυνο τον Καθηγητή Στέλιο Παπαθανασόπουλο συμμετέχει στο πρόγραμμα ως εταίρος, έχοντας αναλάβει τον ερευνητικό σχεδιασμό και την επίβλεψη του πρώτου πακέτου εργασίας, το οποίο μελέτησε την εξέλιξη των μέσων επικοινωνίας στην ΕΕ και την Τουρκία κατά την περίοδο των τελευταίων 30 ετών. Τα αποτελέσματα αυτού του πρώτου πακέτου εργασίας αποκρυσταλλώνονται στο βιβλίο «The Media in Europe: Continuities and discontinuities», το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει εντός του 2023.

Από τα βασικά συμπεράσματα αυτής της ερευνητικής προσπάθειας που επιχειρεί να ρίξει φως στο πεδίο της παραγωγής και της κατανάλωσης των μέσων ενημέρωσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες σε βάθος 30 ετών είναι:

• Η σταθερά πτωτική πορεία των πωλήσεων των εφημερίδων καθώς και τα χαμηλά ποσοστά αναγνωσιμότητας των εφημερίδων. Η τάση αυτή είναι περισσότερο έκδηλη στις χώρες που ανήκουν στο λεγόμενο Μεσογειακό μοντέλο, καθώς και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

• Το ραδιόφωνο, παρότι καταγράφει μια υποχωρητική τάση ως προς τα ποσοστά ακροαματικότητας τα τελευταία 10 χρόνια, εξακολουθεί να είναι το μέσο που εμπιστεύονται περισσότερο οι πολίτες σε 24 από τις 28 χώρες της ΕΕ.

• Η τηλεόραση, παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις, κρατά τα ηνία στην ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών, ιδίως στις μεσογειακές χώρες. Η δημόσια τηλεόραση χαίρει της εμπιστοσύνης των πολιτών σε πολλές χώρες, κυρίως της βόρειας και της δυτικής Ευρώπης. Ήταν επόμενο λοιπόν, ειδικά κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης του Covid – 19 οι πολίτες να στραφούν στην δημόσια τηλεόραση για την ενημέρωση τους.

• Η εμπιστοσύνη ως προς τα ΜΜΕ δείχνει να σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την κοινωνικο-πολιτική κατάσταση κάθε χώρας και να συνδέεται με την άνιση ανάπτυξη των χωρών της ΕΕ, σε συνδυασμό με την παρεμβατικότητα της πολιτικής στην ενημέρωση. Τα υψηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης των πολιτών προς τα ΜΜΕ καταγράφονται στις Σκανδιναβικές χώρες, τη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Στον αντίποδα, οι χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ είναι η Ελλάδα, η Ισπανία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τσεχία. Μάλιστα σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Τουρκία καθώς και σε πολλά Βαλκανικά κράτη, η τάση αυτή συνοδεύεται από σημαντικά αυξημένη χρήση των social media σε μια προσπάθεια αναζήτησης νέων πηγών ενημέρωσης που να ξεφεύγουν από τον έλεγχο της καθεστηκυίας τάξης.

• Οι χώρες του «ανεπτυγμένου» Βορρά χαρακτηρίζονται από μια σταθερότητα στο μιντιακό τους πεδίο και αποδείχθηκαν περισσότερο έτοιμες να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της νέας ψηφιακής εποχής. Την ίδια στιγμή, σημαντικές διαφοροποιήσεις καταγράφονται εντός των χωρών που ανήκουν στο σύμπλεγμα της Ανατολικής Ευρώπης, με κάποιες εξ αυτών όπως η Εσθονία να εμφανίζουν επιδόσεις αντάξιες των κρατών που ηγούνται της «ψηφιακής σύγκλισης», πρωτοστατώντας στη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών.

Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα πρώτα ευρήματα του προγράμματος μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ