Οι 14 κομάντος που επιχείρησαν στο Σουδάν - Η ιστορία πίσω από την εκπαίδευση και οι άκρως απόρρητες αποστολές

Τριανταένα μήνες νωρίτερα, τη νύχτα 3 προς 4 Σεπτεμβρίου 2020, στον σκοτεινό ουρανό της Πάχης Μεγάρων, που φώτιζε μόνον η γεμάτη ημισέληνος, οι ομάδες του Ειδικού Τμήματος Αλεξιπτωτιστών έπεφταν στο μαύρο κενό από τη μπάρα ενός ελικοπτέρου Σινούκ. Η βουτιά στο σκοτάδι από ένα ύψος πάνω από τα 1.000 ή τα 2.000 μέτρα μοιάζει με το να πέφτει κανείς μέσα στο μαγνητικό πεδίο μιας μαύρης τρύπας. Γι'αυτό δεν είναι τυχαίο, ότι ακόμα και οι πιο έμπειροι αλεξιπτωτιστές του στρατού, με τα εκατοντάδες άλματα στο ενεργητικό τους, θυμούνται για πάντα τα πρώτα τους «νυχτερινά». Σε επιστημονικούς όρους, το σήμα κινδύνου που στέλνει ο μετωπιαίος λοβός του εγκεφάλου όταν αντιλαμβάνεται αυτό το αφύσικο θέαμα από ψηλά, γεμίζει με αδρεναλίνη το αίμα των αλεξιπτωτιστών για να νικήσει τον φόβο, που με τον καιρό μετατρέπεται σε περιπετειώδη ρουτίνα.

Εκείνο το ζεστό φθινοπωρινό βράδυ οι άνεμοι δεν ήταν οι πλέον κατάλληλοι για άλμα. Σε παρόμοιες συνθήκες, για παράδειγμα, εάν το άλμα ήταν προγραμματισμένο για την 2α Μοίρα Αλεξιπτωτιστών, που εδρεύει στον Ασπρόπυργο και η οποία χρησιμοποιεί την ίδια ζώνη ρίψεως στην Πάχη, το εγχείρημα θα ματαιωνόταν. Συμβαίνει, άλλωστε, ένα άλμα να ακυρώνεται ακόμα και την ίδια ημέρα που εκτελείται, εάν οι ριπές ανέμου κριθούν ακατάλληλες. Υπάρχει, όμως, μια δομική διαφορά ανάμεσα στις δύο μονάδες, το Ειδικό Τμήμα Αλεξιπτωτιστών και την Μοίρα Αλεξιπτωτιστών. Η δεύτερη είναι φυσικά μια σκληρή μονάδα των Ειδικών Δυνάμεων που λειτουργεί με εφέδρους, που αποκτούν την εμπειρία ειδικών ασκήσεων και αρκετών αλμάτων. Το ΕΤΑ στελεχώνεται με μόνιμα στελέχη που επί χρόνια εκπαιδεύονται στα πιο απαιτητικά διεθνώς αντικείμενα, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνεται ως προϋπόθεση και η ελεύθερη πτώση στρατιωτικού τύπου. Επιπλέον, το ΕΤΑ εκπαιδεύεται σε συνθήκες με «απαγορευτικά ανέμου». Η φυσική αποστολή τους είναι κυνική την κρίσιμη ώρα. Οι ακατάλληλες συνθήκες δεν μπορούν να σταθούν εμπόδιο.

Η 3η Σεπτεμβρίου του 2020 δεν ήταν μια από τις πιο κανονικές νύχτες από αυτή την αντίληψη. Ηταν βέβαια φωτεινή, μιας και το μόλις προηγούμενο βράδυ είχε πανσέληνο. Σημείωση: Στη διάρκεια της εκπαίδευσης των αλεξιπτωτιστών, όταν φτάνει η ώρα για το πρώτο τους νυχτερινό άλμα, υπάρχει η φυσιολογική αγωνία για το πώς θα αντιληφθούν μέσα στο σκοτάδι ότι πλησιάζουν στο έδαφος για να προετοιμαστούν για την προσγείωση με τον τρόπο που προβλέπεται. Μια λοιπόν από τις οδηγίες των εκπαιδευτών που θα τούς ακολουθεί για πάντα, είναι το ότι μέσα στη νύχτα, «το έδαφος εκπέμπει φως, αντανακλά μια λάμψη». Οπότε θα πρέπει να έχουν την προσοχή τους στραμμένη και σε αυτό.

Τα άλματα ελεύθερης πτώσης του ΕΤΑ δεν μοιάζουν σε καμία περίπτωση με εκείνα τα θεαματικά βίντεο που βλέπουμε στο You Tube όπου πολίτες με εκπαίδευση λίγων ωρών ή ημερών εκτελούν άναρχα από μικρά αεροσκάφη ή ελικόπτερα. Αυτός ο προσδιορισμός του άλματος με τις δύο λέξεις «στρατιωτικού τύπου» αντιστοιχεί σε ένα ολόκληρο εγχειρίδιο χειρισμών και ενεργειών.

Επιπλέον, το άλμα γίνεται σχεδόν πάντοτε με πλήρη φόρτο. Που σημαίνει ότι ο αλεξιπτωτιστής έχει αγκιστρώσει, στο ύψος της μέσης του, το σακίδιό του (ανάλογα με την αποστολή και την ειδικότητά του, μπορεί αυτό να ζυγίζει και πάνω από 40 κιλά), ενώ παράλληλα έχει τοποθετήσει τον οπλισμό του σε ειδική θήκη.

Ολο αυτό το φορτίο είναι ασφυκτικά δεμένο πάνω στο σώμα του, έτσι ώστε, τόσο κατά την πτώση, όσο και κυρίως στη διάρκεια του φρεναρίσματος από το άνοιγμα του αλεξιπτώτου, να μην μετακινηθεί και προκαλέσει τραυματισμό ή εμποδίσει τη φυσιολογική λειτουργία του θόλου. Για αυτό εάν παρατηρήσει κανείς τους αλεξιπτωτιστές όταν εισέρχονται στην «κοιλιά» του αεροσκάφους ή όταν περπατούν προς την έξοδο, κινούνται με μεγάλα δυσκολία σέρνοντας ουσιαστικά όρθιοι το σώμα τους.

Με όλα τα παραπάνω συν τις νυχτερινές διόπτρες όρασης, εκείνο το βράδυ, ο πολύπειρος 34χρονος Λοχίας Κώστας Μελιγκώνης πηδούσε από τη ράμπα του Σινούκ για να ακολουθήσει το προκαθορισμένο σχέδιο της άσκησης του χερσαίου επιχειρησιακού άλματος ελευθέρας πτώσεως. Καθώς έπεφτε, έβλεπε στα βόρεια την εθνική οδό Αθηνών-Κορίνθου και τον διάδρομο του αεροδρομίου Μεγάρων που χρησιμοποιείται από την Αεροπορία Στρατού, στα δυτικά του το αγαπητό στους αλεξιπτωτιστές, εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και νότια τη θάλασσα του κόλπου των Μεγάρων. Ομως, τόσο λόγω αντίξοων συνθηκών, όσο και ενδεχομένως λόγω αιτιών -που σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να μην είναι πάντοτε απολύτως εξακριβωμένες στη λεπτομέρειά τους- βρέθηκε προσγειωμένος και άψυχος στο βάλτο που ενώνει τη στεριά της Πάχης με τη θάλασσα.

Ο Κώστας Μελιγκώνης ήταν ένα από τα ηρωϊκά στελέχη του Ειδικού Τμήματος Αλεξιπτωτιστών, του οποίου ο χαρακτήρας, η τόλμη και η αγάπη του για τις Ειδικές Δυνάμεις θα ακολουθεί για πάντα τη φήμη του. Είναι χαρακτηριστικό, ότι παρά το πένθος και τη βαθιά, ανείπωτη θλίψη που καλούνται να σηκώσουν τα άλλα στελέχη σε τέτοιου τύπου μονάδων, μετά από αντίστοιχα θανατηφόρα περιστατικά, είθισται τις αμέσως επόμενες ημέρες να ακολουθεί εκτάκτως νέο άλμα. Τόσο προς τιμήν του αδικοχαμένου στελέχους, όσο και για να διατηρηθεί το ηθικό των ομάδων στην ίδια πάντοτε αρτιότητα. Σε αυτό το έκτακτο άλμα συμμετείχε και ο αδελφός του Νίκος Μελιγκώνης, ο οποίος επίσης υπηρετεί το εθνόσημο στις τάξεις αυτών των ομάδων ειδικών επιχειρήσεων. Και που κανείς δεν θα μάθει ποτέ αν ήταν ανάμεσα στους 14 άνδρες που επιχείρησαν στο Σουδάν (με επικεφαλής τον Υφυπουργό Εθνικής Αμυνας Νίκο Χαρδαλιά), στην απολύτως επιτυχημένη και «κινηματογραφική» διάσωση των Ελλήνων που κινδύνευαν από τα πυρά της εμφύλιας σύρραξης στην υποσαχάρια αφρικανική χώρα.

Ποιοι ήταν, όμως, οι 14 αυτοί κομμάντος; Και γιατί οι 12 από αυτούς είχαν τα πρόσωπά τους καλυμμένα με ειδικές μάσκες όταν οι κάμερες ήταν μπροστά τους στη διάρκεια της υποδοχής τους από τον Πρωθυπουργό και τον Αρχηγό του ΓΕΕΘΑ;

Η απάντηση κρύβεται στον πυρήνα της αποστολής του ΕΤΑ. Το Ειδικό Τμήμα Αλεξιπτωτιστών δεν επιλέχθηκε τυχαία από τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο για να εκτελέσει αυτή την επιχείρηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος γνωρίζει την αξία τους προσωπικά, μιας και αυτές οι ελίτ ομάδες διαθέτουν άνδρες που είναι γνωστοί στις τάξεις των Ειδικών Δυνάμεων για τη δεινότητα και τις εξειδικεύσεις τους. Για το ΕΤΑ, λοιπόν, είναι στη φύση του να επιχειρεί σε εχθρικό έδαφος. Να κάνει στρατηγική αναγνώριση πίσω από τις εχθρικές γραμμές, να προκαλεί καίρια χτυπήματα που προκαλούν πανικό, να μεταδίδει πληροφορίες στη βάση και να υποδεικνύει στόχους για εξουδετέρωση στην αεροπορία ή το πυροβολικό. Οι αλεξιπτωτιστές του ΕΤΑ είναι οι πρώτοι που θα βρεθούν πέρα από την πρώτη γραμμή – ακόμα και πριν αρχίσει η σύρραξη. Και είναι οι τελευταίοι που θα αποχωρήσουν.

Το να λειτουργείς διαρκώς σε συνθήκες πίεσης και θανατηφόρου κινδύνου, όπως προϋποθέτει η δράση πίσω από τις εχθρικές γραμμές, δεν είναι μόνο θέμα εκπαίδευσης. Απαιτείται ένα υπόστρωμα χαρακτήρα και ευφυΐας πάνω στα οποία θα χτιστούν η εσωτερική πειθαρχία, η ακλόνητη συντροφικότητα, η επιμονή και πάνω απ’ όλα η δημιουργικότητα. Το ΕΤΑ είναι καταδικασμένο να αυτοσχεδιάζει μέσα σε ένα περιβάλλον από απρόοπτα. Είναι το τμήμα που θα απαντήσει στο ερώτημα του Αρχηγού για το τί υπάρχει τελικά πίσω από τις εχθρικές γραμμές, κάτι που η τεχνολογία από μόνη της δεν είναι ικανή να κάνει. Για όλους αυτούς τους αντικειμενικούς σκοπούς, το ΕΤΑ είναι πάντοτε ένα από τα τμήματα που γίνεται αποδέκτης του πιο εξελιγμένου ατομικού οπλισμού που διαθέτουν σήμερα οι Ενοπλες Δυνάμεις.

Επιπλέον, το ΕΤΑ είναι εκπαιδευμένο σε υποβρύχιες καταστροφές, αμφίβιο και ορεινό αγώνα, αλλά η ελεύθερη πτώση αποτελεί το συγκριτικό του πλεονέκτημα σε σχέση με τις μεθόδους που επιχειρεί. Τα άλματα αυτά δεν είναι όλα ίδια. Εξαρτώνται από την φύση των αποστολών τις οποίες θα υπηρετήσουν. Δύο είναι οι κυρίαρχες κατηγορίες τους: τα άλματα ΗΑLO και τα HAHO.
Τα πρώτα (High Altitude Low Opening), αφορούν αποστολές στις οποίες ο μαχητής καλείται να πέσει από πολύ μεγάλο ύψος και να ανοίξει το αλεξίπτωτό του σε πολύ χαμηλό. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει με μεγάλη ταχύτητα να φτάσει στο σημείο του στόχου, αποφεύγοντας την έκθεσή τόσο του ίδιου, όσο και του αεροσκάφος στα μάτια και τα αντιαεροπορικά του εχθρού.

Τα άλματα ΗΑΗΟ (High Altitude High Opening) αφορούν αποστολές στις οποίες το στέλεχος καλείται να πέσει μεν από μεγάλο ύψος, αλλά και να ανοίξει γρήγορα το αλεξίπτωτό του στα ψηλά. Σκοπός είναι να αποκτήσει τη δυνατότητα να διεισδύσει σε μεγάλο βάθος πίσω από τις εχθρικές γραμμές κατευθύνοντας το αλεξίπτωτό του στην περιοχή του στόχου. Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και την ικανότητά του, ο χειριστής μπορεί με αυτόν τον τρόπο να διανύσει αποστάσεις αρκετών χιλιομέτρων στον αέρα πριν προσγειωθεί. Από τις δύο μεθόδους, η πρώτη παραμένει η πιο συνηθισμένη και μπορεί να συνδυαστεί με προσγείωση στη θάλασσα, απ’ όπου μπορεί να ξεκινήσει η επόμενη φάση με κατάδυση ή με φουσκωτό.

Για το ΕΤΑ δεν απαιτείται ζώνη ρίψεως για να εκτελέσει άλμα. Η προσγείωση μπορεί να γίνει όπου χρειαστεί. Για αυτό και οι ασκήσεις ρουτίνας περιλαμβάνουν τέτοια εγχειρήματα σε διάφορα σημεία της νησιωτικής και όχι μόνο Ελλάδας. Ωστόσο, μπορεί τα άλματα ελεύθερης πτώσης να αποτελούν το θεαματικό, για το κοινό, μέρος μιας επιχείρησης, αλλά για μια τέτοια μονάδα πρόκειται απλώς για μία μέθοδο μετακίνησης και τίποτε παραπάνω. Η ουσία της επιχείρησης ξεκινά από την προσγείωση και μετά και αφορά ένα πλήθος ενεργειών που προσαρμόζονται στις ρευστές συνθήκες της μάχης. Η δράση σε ζεύγη είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο, αλλά και η διαχείριση της μοναχικότητας ενός στελέχους σε μια απρόοπτη εξέλιξη της μάχης πίσω από τις εχθρικές γραμμές προϋποθέτουν τεράστια ψυχικά αποθέματα που να αποτελούν διαρκώς το καύσιμο της θέλησης και της επιβίωσης.

Ένα τέτοιο στοιχείο που έχει προστεθεί στο πορτφόλιο των δράσεων του ΕΤΑ είναι και η μάχη σε αστικό περιβάλλον, διαδικασία που απαιτεί εντελώς διαφορετική προσέγγιση εμπλοκής και κυρίως πολλές-πολλές επαναλήψεις μέχρι κάθε σχέδιο να ολοκληρωθεί στην εντέλεια.

Τέλος, η επαφή του ΕΤΑ με το ευρύ κοινό και τις επιδείξεις είναι σπάνια. Μόνο εσχάτως σε παρελάσεις επιλέγεται να ολοκληρωθεί η τελετή με άλμα ελεύθερης πτώσης και προσγείωση ακριβείας. Κατά τα άλλα, η αληθινή του δράση θα παραμένει μυστική και θα κινείται πάντα στο πλαίσιο της φημολογίας.


Ειδήσεις σήμερα

Υπουργείο Εσωτερικών: Δεν μπορεί να αποσυρθεί η υποψηφιότητα Κατρούγκαλου να παραιτηθεί αν εκλεγεί

Μητσοτάκης: Υπαρκτός ο κίνδυνος φοροκαταιγίδας από ΣΥΡΙΖΑ, γι’ αυτό διέγραψαν τον μαρτυριάρη Κατρούγκαλο

Ισχυρός σεισμός 5,1 Ρίχτερ στην Κρήτη