Ελληνοτουρκικά: Eπανέναρξη του διαλόγου και στο βάθος Χάγη

Μέσα στον Σεπτέμβριο, στη Θεσσαλονίκη, προγραμματίζεται να συγκληθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Συν­ε­ργασίας Ελλάδας -Τουρκίας, όπως πληροφορείται το «ΘΕΜΑ», σε συνέχεια της συμφωνίας του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν. Ουσιαστικά θα πρόκειται για κοινή συνεδρίαση των Υπουργικών Συμβουλίων της Ελλάδας και της Τουρκίας, υπό την προεδρία του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ταγίπ Ερντογάν για να σηματοδοτηθεί με τον πιο επίσημο τρόπο η επανεκκίνηση στις σχέσεις της Αθήνας με την Αγκυρα. «Συμφωνούμε ότι είναι καλύτερα να ζούμε σαν πολιτισμένοι γείτονες, σαν φίλοι, γιατί όχι, από το να είμαστε στα κόκκινα», είπε ο κ. Μητσοτάκης.

Τις επόμενες εβδομάδες, οι ανώτατοι Ελληνες και Τούρκοι διπλωμάτες που θα αναλάβουν την προετοιμασία του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας θα εντοπίσουν τα θέματα και τους τομείς στους οποίους μπορούν να υπογραφούν συγκεκριμένες συμφωνίες της Αθήνας με την Αγκυρα, ώστε η επόμενη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν να έχει περιεχόμενο και να παράξει μετρήσιμα αποτελέσματα. Στα πεδία που μπορούν να υπογραφούν συμφωνίες χαμηλής πολιτικής περιλαμβάνονται οι διμερείς οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές και ο τουρισμός.

Θετική ατζέντα

Η αποκαλούμενη «θετική ελληνοτουρκική ατζέντα» αφορά επίσης τη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας και της πολιτικής προστασίας. Δεν είναι απίθανο στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη να υπάρξει συμφωνία και για τα λεγόμενα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), με συγκεκριμένες δεσμεύσεις αποχής από στρατιωτικές ασκήσεις, ώστε να δημιουργούνται δικλείδες ασφαλείας ότι θα διατηρηθούν τα «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο.

Στις συζητήσεις αυτές εκ των πραγμάτων θα εμπλακούν οι δύο υπουργοί Αμυνας, Νίκος Δένδιας και Γιασάρ Γκιουλέρ, που είχαν ήδη προπαρασκευαστική συνάντηση στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας, όπου συνόδευαν τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν.

Η συζήτηση για τα ΜΟΕ θα μπορούσε να ενσωματώνει σκέψεις για επέκταση της περιόδου αποχής από μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις στο Αιγαίο και συρρίκνωση των περιοχών που δεσμεύει η κάθε χώρα για γυμνάσια των ενόπλων δυνάμεών της.

Η θεμελιώδης αλλαγή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι όμως συμφωνία για επανέναρξη του πολιτικού διαλόγου, υπό την καθοδήγηση των υπουργών Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν. Στις συνομιλίες αυτές θα τεθούν τα βαρύνουσας σημασίας γεωπολιτικά ζητήματα στα οποία η Αθήνα και η Αγκυρα διαφωνούν πλήρως, με σημαντικότερο το θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και υφαλοκρηπίδας, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

«Ο μεγάλος στόχος είναι να λύσουμε τον πυρήνα της διαφοράς που εξακολουθεί να είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ και πρόσθεσε: «Εφόσον καταφέρουμε να συμφωνήσουμε να πάμε στη Χάγη, ώστε το Διεθνές Δικαστήριο να επιληφθεί αυτής της μεγάλης εκκρεμότητας η οποία έρχεται εδώ και πολλές δεκαετίες, αλλά προφανώς το να πάμε στη Χάγη δεν είναι μια απλή υπόθεση, ούτε είναι κάτι το οποίο μπορεί να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη».

Επί του παρόντος, Αθήνα και Αγκυρα διερευνούν το πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, χωρίς να έχουν ακόμη καταλήξει. Για να προετοιμάσουν το έδαφος, τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα κάνουν συγκεκριμένες κινήσεις προπαρασκευής του κλίματος στέλνοντας θετικά μηνύματα η μία στην άλλη. Αρχές Ιουλίου, πριν το ραντεβού Μητσοτάκη - Ερντογάν στο Βίλνιους, η ελληνική κυβέρνηση έκλεισε το Κέντρο Υποδοχής Κούρδων προσφύγων στο Λαύριο, μια δομή που εδώ και πολλά χρόνια είχε δαιμονοποιηθεί από την τουρκική κυβέρνηση σαν στρατόπεδο εκπαίδευσης τρομοκρατών του PKK.

Από την πλευρά τους οι Τούρκοι σχεδόν μηδένισαν τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικά F-16 και όχι μόνο· έκοψαν μαχαίρι τις ροές μεταναστών προς την ελληνική επικράτεια μέσω του Εβρου, αλλά και κινητοποίησαν δυνάμεις του στρατού για να σπρώχνουν τους πρόσφυγες και μετανάστες πίσω στην τουρκική ενδοχώρα.

«Η Αγκυρα φαίνεται να είναι έτοιμη για μια στροφή στην εξωτερική της πολιτική που δεν αφορά μόνο τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα, αλλά συνολικά τις σχέσεις με την Ε.Ε., το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες», εκτίμησε ο κ. Μητσοτάκης. Συμφωνώντας στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, επί της ουσίας ο Ερντογάν στο Βίλνιους έκανε μια «κωλοτούμπα» για την οποία θεωρείται βέβαιο ότι θα λάβει συγκεκριμένα ανταλλάγματα. Σχεδόν σαν να ήταν δασκαλεμένος, ο πρόεδρος της Τουρκίας, που πριν από λίγους μήνες απειλούσε να πλήξει την Αθήνα με πυραύλους Tayfun, τώρα έκανε δήλωση μετανοίας με τον... όρκο ότι δεν θα χρησιμοποιήσει τα αμερικανικά F-16 εναντίον της Ελλάδας.

Τα F-16

Τα ανταλλάγματα που αξιώνει ο Ερντογάν δεν εξαντλούνται στη δέσμευση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν ότι θα ασκήσει την επιρροή του για να κάμψει τις αντιστάσεις του Κογκρέσου και να προχωρήσει η πώληση και ο εκσυγχρονισμός των F-16 στην Τουρκία. Η ένταξη της Σουηδίας αναμένεται να επικυρωθεί από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, διάστημα στο οποίο ο Ερντογάν περιμένει κολοσσιαία οικονομική βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα.

Δημοσιεύματα αμερικανικών Μέσων κάνουν λόγο για συζητούμενα δάνεια ύψους 11-13 δισ. προς την Τουρκία από το ΔΝΤ που ελέγχει η Ουάσινγκτον. Την Πέμπτη 13 Ιουλίου -μετά το «ναι» της Αγκυρας στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ- η Παγκόσμια Τράπεζα ανακοίνωσε δάνεια 450 εκατ. δολαρίων για μικρομεσαίες τουρκικές επιχειρήσεις που χτυπήθηκαν από τον φονικό σεισμό του Φεβρουαρίου, που είχε πάνω από 50.000 νεκρούς. Βεβαίως οι ανάγκες της τουρκικής οικονομίας είναι τεράστιες, αφού μόνο για την ανοικοδόμηση των περιοχών που ισοπεδώθηκαν από τους φονικούς σεισμούς εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν πάνω από 100 δισ. δολάρια, όμως το σήμα της στήριξης της Αγκυρας δόθηκε από την Ουάσινγκτον.

Ολα αυτά είναι μικρά κομμάτια ενός παζλ. Η μεγάλη εικόνα για τα Ελληνοτουρκικά θα διαμορφωθεί γραμμή-γραμμή τις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Η αρχή θα γίνει από το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, παράλληλα όμως κορυφαίοι -και απολύτως έμπιστοι- διπλωμάτες από την Ελλάδα και την Τουρκία θα ξεκινήσουν να συζητούν για τις θαλάσσιες ζώνες.

Κι ας γνωρίζει απολύτως η κάθε πλευρά τις θέσεις της άλλης με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, αφού οι λεγόμενες διερευνητικές επαφές Ελλάδας - Τουρκίας εξελίσσονται εδώ και 21 χρόνια. Από τις 12 Ιουλίου και τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στο Βίλνιους, οι δύο κυβερνήσεις συμφώνησαν να καθίσουν στο τραπέζι χωρίς αρνήσεις και σχεδόν χωρίς προαπαιτούμενα, με στόχο την εμπέδωση της εμπιστοσύνης. Εκ των πραγμάτων, είτε συνεχιστούν είτε διακοπούν οριστικά, οι διερευνητικές επαφές μετατρέπονται σε διαπραγμάτευση κορυφής Κυριάκου Μητσοτάκη - Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίοι αναθέτουν τον απόλυτο έλεγχο των συζητήσεων στους κυρίους Γεραπετρίτη και Φιντάν, τους πιο έμπιστους από τους στενούς συνεργάτες τους.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: EUROKINISSI