ΑΠΘ: Οι φοιτητές φωτογραφίζουν την πανεπιστημιούπολη - μία έρευνα για το γλωσσικό τοπίο της Θεσσαλονίκης
09.08.202310:04
Στόχος της έρευνας για το γλωσσικό τοπίο είναι η φωτογραφική συλλογή γλωσσικού υλικού, η αρχειοθέτηση αυτού και η δημιουργία ενός σώματος κειμένων με σκοπό την ανάλυση του γλωσσικού τοπίου σε συγκεκριμένους κοινωνικά οριοθετημένους χώρους
Μία έκθεση με φωτογραφικά στιγμιότυπα από την Πανεπιστημιούπολη του ΑΠΘ, στο πλαίσιο ερευνητικού πρότζεκτ των φοιτητών, με στόχο να αναδειχθεί ο ρόλος των γλωσσικών μηνυμάτων σε τοίχους, αφίσες, παγκάκια ως φορέων πρακτικών υποκουλτούρας. Μία αποτύπωση του γλωσσικού τοπίου ενός σύγχρονου πολύγλωσσου, πολυπολιτισμικού και παγκοσμιοποιημένου αστικού χώρου.
Ένα κινητό με κάμερα στο χέρι, διάθεση εξερεύνησης για τον δημόσιο χώρο και ‘ανοιχτά μάτια’ για τα συνθήματα στους τοίχους, ήταν τα εφόδια, που χρειάζονταν οι φοιτητές του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου στη Θεσσαλονίκη για να λάβουν μέρος στο πρότζεκτ της σχολής τους: «Η πόλη γράφει (σ)τους τοίχους. Το γλωσσικό τοπίο της πόλης της Θεσσαλονίκης (LingLand)».
Ποιος γράφει ή ‘ψεκάζει’ τι; Πώς και με ποια μέσα γράφεται κάτι; Χρησιμοποιούνται και ποιοι γλωσσικοί κώδικες; Υπάρχουν διαφορές μεταξύ διαφορετικών πολιτισμικών πλαισίων; Τι ρόλο παίζει το πολιτικό και κοινωνικό συγκείμενο για την παραγωγή των προβαλλόμενων μηνυμάτων; Εντοπίζουν λογοπαίγνια και ιδιωτισμούς; Ποιος είναι ο αποδέκτης του μηνύματος;
Με αυτά τα ερωτήματα στο νου, οι συμμετέχοντες, στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Γλωσσικών Εφαρμογών και του Ερευνητικού Δικτύου Deutsch-Mittelmeerisches Netzwerk Sprachwissenschaft (DeMiNeS), είχαν την ευκαιρία να περιηγηθούν στο χώρο της πανεπιστημιούπολης με τη μορφή μίας συμμετοχικής βόλτας και να παρατηρήσουν τοίχους, κολώνες, πόρτες, παγκάκια, πινακίδες, αφίσες, ανακοινώσεις, που είναι συχνά φορείς περιεκτικών μηνυμάτων και πρακτικών υποκουλτούρας. Ό,τι τους κινούσε το ενδιαφέρον, το κατέγραφαν φωτογραφικά. Στο επόμενο στάδιο, συνέλεξαν, αρχειοθέτησαν και συνέκριναν το υλικό τους - όλα τα μηνύματα και οι πρακτικές ταξινομήθηκαν μέσα από διαφορετικές οπτικές. Το γεγονός, δε, ότι εμφανίζονταν σε διάφορες γλώσσες, παρείχε επιπλέον πληροφορίες σχετικά με το παγκοσμιοποιημένο και διεθνικό περιβάλλον καθώς και τη γλωσσική πολυμορφία των σύγχρονων αστικών κέντρων.
«Πρόθεσή μας ήταν η δημιουργία μίας ψηφιακής βάσης δεδομένωνώστε να επιστήσουμε την προσοχή στη γλωσσική επικοινωνία, που συμβαίνει στον δημόσιο χώρο και να την εξετάσουμε γλωσσολογικά», αρχίζει να λέει η Καθηγήτρια Γλωσσολογίας, του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Αθηνά Σιούπη, η οποία μαζί με τη συνάδελφό της στο ίδιο Τμήμα του ΑΠΘ, Αναστασία Γ. Στάμου, Καθηγήτρια στον Τομέα Γλωσσολογίας-Διδακτικής, διοργάνωσαν το ερευνητικό πρότζεκτ.
«Το σύνολο των δεδομένων μας πρόκειται να χρησιμοποιηθούν συγκριτικά με άλλες βάσεις δεδομένων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, με σκοπό να αναδειχθούν τυχόν συγκλίσεις αλλά και αποκλίσεις, μέσα σε ένα διαγλωσσικό πλαίσιο. Έτσι, η βάση δεδομένων DeMiNeS LingLand, η οποία συνεχίζει να επικαιροποιείται και να εμπλουτίζεται, προσφέρει δυνατότητες επιστημονικής αλλά και δημόσιας χρήσης ενώ μπορεί να γίνει αναζήτηση, με βάση το γλωσσικό μήνυμα, το φωτογράφο, την τοποθεσία κλπ. Η φωτογραφική συλλογή αυτού του γλωσσικού υλικού από την πόλη της Θεσσαλονίκης - αλλά και από άλλες πόλεις – και η αρχειοθέτησή του, όπως και η δημιουργία ενός σώματος κειμένων με σκοπό την ανάλυση του γλωσσικού τοπίου σε συγκεκριμένους κοινωνικά οριοθετημένους χώρους (π.χ. σχολεία, πανεπιστήμια, συγκεκριμένες γειτονιές του αστικού τοπίου), μέσα από μια πολυπρισματική και συγκριτική οπτική και μέσω των διαφορετικών προσεγγίσεων και της συμμετοχής φοιτητών και φοιτητριών, δημιουργεί έναν επιστημονικό διάλογο για τους αστικούς χώρους και τον σχεδιασμό τους. Το πρότζεκτ LingLand έχει σκοπό να συμβάλει στο να γίνει ορατό το γλωσσικό τοπίο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καθώς και όλης της πόλης, το οποίο δημιουργείται από τους κατοίκους της, αλλά και από τους επισκέπτες της», υπογραμμίζει η κ.Σιούπη και προσθέτει: «Παρόμοια δράση με τη φωτογραφική βόλτα προγραμματίζεται με την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους για τους πρωτοετείς φοιτητές, προκειμένου να δουν την Πανεπιστημιούπολη με "άλλα μάτια"».
Το φωτογραφικό υλικό, το οποίο συγκεντρώθηκε από τους προ-και μεταπτυχιακούς φοιτητές και τις φοιτήτριες του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, μετουσιώθηκε σε μία φωτογραφική έκθεση, η οποία θα διαρκέσει έως το τέλος Αυγούστου 2023.
Η έκθεση εκπονείται στο πλαίσιο του Δικτύου Συγκριτικής Γλωσσολογίας (Deutsch-Mittelmeerisches Netzwerk Sprachwissenschaft) και του Εργαστηρίου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Γλωσσικών Εφαρμογών του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Alexander von Humboldt της Γερμανίας - Βραβείο του Ιδρύματος Alexander von Humboldt 2017 για Καινοτόμες Διαδικτυακές Πρωτοβουλίες “2017 Humboldt Alumni Award for Innovative Networking Initiatives“, που απονεμήθηκε στην Αθηνά Σιούπη.