Covid: Το μυστήριο του Long Covid, τα συμπτώματα και η αναζήτηση θεραπείας

Η μάχη με τον κορωνοϊό στα νοσοκομεία της χώρας συνεχίζεται – είναι ενδεικτικό ότι την περασμένη Παρασκευή νοσηλεύονταν με λοίμωξη covid ή με επιπλοκές της περί τους 700 ασθενείς.

Ο ιός έχει αποδυναμωθεί πια χάρη στα εμβόλια και στις θεραπείες, ωστόσο έχει αφήσει βαθύ το αποτύπωμά του, τουλάχιστον σε όσους νόσησαν μέχρι και το φθινόπωρο του 2021, έχοντας δηλαδή μολυνθεί με την παραλλαγή Δέλτα. Πρόκειται για τους ασθενείς Long Covid, όπως ονομάστηκαν όσους εμφανίζουν μια σειρά από συμπτώματα που ξεπερνούν τις 4 εβδομάδες από την οξεία νόσηση και σε πολλούς συνεχίζονται πέραν των 3 μηνών μετά τη νόσησή τους, και τα οποία δεν μπορούν να αποδοθούν σε άλλη πάθηση.

Στα 32 ειδικά Ιατρεία Long Covid που λειτουργούν εντός του ΕΣΥ σε νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας ομάδες επαγγελματιών υγείας παρακολουθούν μερικές χιλιάδες ασθενείς – με τον ακριβή, συνολικό αριθμό των πασχόντων να μην είναι διαθέσιμος. Νοσοκομεία τα οποία βρίσκονταν – και παραμένουν- στην πρώτη γραμμή της πανδημίας συγκεντρώνουν ευλόγως και τον μεγαλύτερο αριθμό ασθενών Long Covid στα ειδικά ιατρεία.

Για παράδειγμα, στο «Σωτηρία» παρακολουθούνται πλέον πάνω από 4.000 ασθενείς, στα Ιατρεία των πανεπιστημιακών νοσοκομείων της περιφέρειας περίπου 200 ασθενείς κατά μέσο όρο. Οι ειδικοί πλέον έχουν περισσότερα εργαλεία στη διάθεσή τους, αποτέλεσμα περισσότερης γνώσης και μελέτης παγκοσμίως, γεγονός που τους επιτρέπει να κάνουν καλύτερη διαχείριση στα περιστατικά. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις το ψυχοσωματικό φορτίο των ασθενών covid είναι τόσο βαρύ και τόσο περιπλεγμένο, που η διάγνωση δεν γίνεται εύκολα.

«Τα συμπτώματα εμφανίζονται σε διάφορα συστήματα του οργανισμού, πχ αναπνευστικό, καρδιαγγειακό, μυοσκελετικό κλπ. Τα βλέπουμε κυρίως σε ασθενείς που νόσησαν στο πρώτο και το δεύτερο κύμα της πανδημίας, κάποια εκ των οποίων είναι αρκετά σοβαρά. Πχ στο αναπνευστικό σύστημα φλεγμονή των πνευμόνων συμβατή με ίνωση, καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως μυοκαρδίτιδα ή θρόμβωση, νευρολογικές παθήσεις, όπως πάρεση, εγκεφαλίτιδα, επιληψία, γνωσιακές διαταραχές, αλλά και μόνιμες διαταραχές όσφρησης ή γεύσης. Σε ποσοστό 30-35% τα συμπτώματα είναι αντικειμενικά, στο 70-65% είναι υποκειμενικά» λέει στο ΘΕΜΑ ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, διευθυντής στο «Αττικόν» και πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας, Στέλιος Λουκίδης.

«Υπάρχει μεγάλο φορτίο ψυχοσωματικό σε αξιοσημείωτο ποσοστό ατόμων που νόσησαν με covid, ιδίως εάν νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ. Τα συμπτώματα πολλές φορές δεν επιβεβαιώνονται με αντικειμενικές ενδείξεις, αντιθέτως έχουν υποκειμενικότητα λόγω στρες και φόβου, που ακολουθεί τα άτομα» εξηγεί ο καθηγητής, συμπληρώνοντας την αξία της παρακολούθησης στο πλαίσιο ιατρικής ομάδας, που μπορεί να χαράξει συνολικά την κλινική και εργαστηριακή διερεύνηση και να χορηγήσει φαρμακευτική ή άλλη παρέμβαση.

Το σύνδρομο Long Covid έχει πολλά πρόσωπα, υπογραμμίζει η Aναπληρώτρια Kαθηγήτρια Παθολογίας – Λοιμώξεων της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Γαρυφαλλιά Πουλάκου, που έχει την ευθύνη του ειδικού Post Covid Ιατρείου της Γ’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ με Διευθυντή τον Καθηγητή Παθολογίας-Ογκολογίας Κωνσταντίνο Ν. Συρίγο. Οι ασθενείς αναφέρουν, όπως λέει η ειδικός, στην πλειονότητά τους κόπωση, μυοσκελετικά προβλήματα, γενικευμένο πόνο, ορθοστατική υπόταση και ταχυκαρδία, διαταραχές όσφρησης, «θολούρα» και δυσκολία συγκέντρωσης.

«Παγκοσμίως έχουν αναφερθεί πάνω από 200 συμπτώματα για το σύνδρομο Long Covid. Οι επιστήμονες έχουν επικεντρωθεί στην κατανόηση των μηχανισμών που προκαλούν το Long Covid αλλά και στην αναζήτηση θεραπείας. Έχουν εντοπίσει τον ανοσολογικό και τον θρομβωτικό μηχανισμό, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ο ιός ή θραύσματά του μπορεί να παραμείνουν στον οργανισμό και να προκαλέσουν αναζωπύρωση των συμπτωμάτων. Η αναζήτηση θεραπείας είναι μεγάλη πρόκληση» λέει η κυρία Πουλάκου.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια, «υπάρχει όμως και δυσπιστία για την αναγνώριση του συνδρόμου τόσο στην ιατρική κοινότητα όσο και εκτός αυτής. Αυτό έχει επιφέρει και έναν κοινωνικό στιγματισμό. Ασθενείς διστάζουν να μιλήσουν για την κατάστασή τους, διότι αισθάνονται πως όσα λένε δεν γίνονται αποδεκτά».

Ωστόσο, σε αυτή τη μακρά διαδρομή των ασθενών στα ειδικά Ιατρεία Long Covid υπάρχει κάτι θετικό, ότι ο ενδελεχής έλεγχος στον οποίο υποβάλλονται αποκαλύπτει ευρήματα, άσχετα με τον κορωνοϊό, αλλά σωτήρια για τη ζωή τους. «Έχουμε εντοπίσει καρκίνους σε διάφορα στάδια, ανευρύσματα αλλά και ανοσολογικά ρευματικά νοσήματα» λέει χαρακτηριστικά.

Πνευμονική ίνωση, καρδιολογικά και αυτοάνοσα νοσήματα «ακολουθούν» μετά τη νόσηση ή και τη νοσηλεία με covid τους ασθενείς που επισκέπτονται το ειδικό Ιατρείο Long Covid στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών. «Είναι περίπου 250 ασθενείς, σε σύνολο 5.000 που έχουν νοσηλευτεί. Στην συντριπτική πλειονότητά τους είχαν νοσήσει πριν από την εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον.

Ωστόσο, διάφορα συμπτώματα που άπτονται της νευροψυχιατρικής σφαίρας, πολλές φορές υπερεκτιμούν την επίπτωση του συνδρόμου. Για αυτό οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί και να μην διογκώνουμε το πρόβλημα. Σε αρκετές περιπτώσεις πρόκειται για μετατραυματικό στρες, διότι αναμφισβήτητα η σοβαρή νόσηση και η νοσηλεία, ιδίως στις ΜΕΘ, αποτελεί ένα βαρύ τραύμα» λέει ο αναπληρωτής καθηγητής Πνευμονολογίας, Διευθυντής Πνευμονολογικού Τμήματος του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών, Αργύρης Τζουβελέκης.