Παναγιώτης Τόμπρας, ο Έλληνας που σχεδίασε το μουσείο του μέλλοντος στο Ντουμπάι

Με καταγωγή από τη Σπάρτη και σπουδές στην Ιταλία, ο αρχιτέκτονας Παναγιώτης Τόμπρας είναι ένας άνθρωπος που θα μπορούσε να συμβολίζει το brain gain της μεταμνημονιακής εποχής. Εχοντας αναγκαστεί να κλείσει το γραφείο του στη Σπάρτη για να μεταναστεύσει στην Αυστραλία το 2012, επέστρεψε πλέον στην Ελλάδα ως σταρ της αρχιτεκτονικής για να ασχοληθεί με μεγάλα projects.

Αυστραλία, Κατάρ, Ντουμπάι, Αίγυπτος ήταν οι τέσσερις μεγάλοι σταθμοί της δεκαετίας για τον Παναγιώτη Τόμπρα, ο οποίος κατάφερε να διευθύνει με μεγάλη επιτυχία κατασκευαστικά έργα πολλών δισεκατομμυρίων. Η απίστευτη καριέρα του ξεκίνησε με την ολοκλήρωση των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο της Βενετίας το 2002. Οταν επέστρεψε στην Ελλάδα άνοιξε γραφείο στη γενέτειρά του, τη Σπάρτη, με παράρτημα στη Μονεμβάσια. Σε μία εποχή ευμάρειας σχεδίαζε ξενοδοχεία, εξοχικές κατοικίες και πολυτελείς βίλες.

Μετά το 2010, με τα μνημόνια, τα πράγματα έγιναν πολύ δύσκολα για όλους στον χώρο των κατασκευών. Η οικονομική κρίση τον οδήγησε το 2012 στην απόφαση να μετακομίσει στο εξωτερικό. Πήγε στην Αυστραλία, αλλά όχι στα τυφλά: «Εφτασα στην Αυστραλία χωρίς να γνωρίζω κανέναν. Στην πορεία γνώρισα Ελληνες μετανάστες οι οποίοι με βοήθησαν αρκετά στο καίριο θέμα της αναζήτησης και εύρεσης εργασίας και τους ευχαριστώ από καρδιάς για την πολύτιμη βοήθειά τους. Ωστόσο και πριν ταξιδέψω εκεί είχα μεριμνήσει πραγματοποιώντας πολύ καλή προετοιμασία. Ενδεικτικά, είχα ετοιμάσει το βιογραφικό μου με τέτοιον τρόπο που να ταιριάζει στη χώρα, είχα αποστείλει πολλά emails σε εταιρείες και πολλά άλλα. Ημουν δηλαδή κατάλληλα προετοιμασμένος στο πού θα κινηθώ ώστε να βρω εργασία. Επιπλέον, επισκέφτηκα την ελληνική κοινότητα στη Μελβούρνη, όπου και με βοήθησαν παρέχοντάς μου αρκετές συμβουλές», έχει πει σε παλιότερη συνέντευξή του.

Βρήκε δουλειά στην κατασκευαστική εταιρεία Mercon για δύο μεγάλα έργα: ένα ξενοδοχείο, το «Pegasus Hotel», και ένα σύμπλεγμα 120 κατοικιών, το «Jaques Apartments», του πιο γνωστού αρχιτέκτονα στην Αυστραλία με καταγωγή από την Ελλάδα, του κ. Νώντα Κατσαλίδη, ο οποίος διαθέτει το γραφείο Fender - Katsalidis Architects, που διακρίνεται για την υψηλή αρχιτεκτονική του σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο Τόμπρας είχε την ευθύνη για την ολοκλήρωση του έργου με υψηλή ποιότητα. Οντας δεύτερος στην ιεραρχία της εταιρείας, απέκτησε σημαντική εμπειρία, καθώς ασχολήθηκε με την κατασκευή πολλών ορόφων (για την ακρίβεια 25), όπως του ξενοδοχείου, αλλά και τόσο μεγάλου κόστους, ύψους 50 εκατ. δολαρίων Αυστραλίας, δηλαδή πάνω από 30 εκατ. ευρώ. Λίγους μήνες αργότερα, τα κόστη των κατασκευών στις οποίες συμμετείχε θα ήταν πολύ μεγαλύτερα.

Η καριέρα του στην Αυστραλία θα μπορούσε να τον έχει οδηγήσει να παραμείνει εκεί για πάντα, ωστόσο η οικογένειά του είχε παραμείνει στην Ελλάδα και εκείνος έψαχνε τρόπο να βρεθεί πιο κοντά της. Χωρίς να έχει προηγηθεί η συστηματική προετοιμασία του 2012, ο Τόμπρας πήρε το 2012 την απόφαση να δοκιμάσει την τύχη του στο Κατάρ. Πέρασε με επιτυχία τη δοκιμασία των συνεντεύξεων, και έτσι η διάρκεια της πτήσης για την Αθήνα μειώθηκε στις 4 ώρες, ενώ από τη Μελβούρνη χρειαζόταν 19. Ανέλαβε καθήκοντα διευθυντή σχεδιασμού στο «Sheraton Hotel», στο τεχνητό νησί Pearl, στην Ντόχα. Ηταν ένα έργο κατασκευής 5 υψηλών πύργων και 1.300 επιμέρους ιδιοκτησιών, καθώς και στο εμπορικό κέντρο North Gate Mall.

Η μετακόμιση

Η καριέρα του είχε πλέον απογειωθεί, αλλά η κορύφωση ήρθε λίγο αργότερα, στο Ντουμπάι. Εκεί, έμεινε πέντε χρόνια δουλεύοντας ως υπεύθυνος σχεδιασμού και κατασκευής του Μουσείου του Μέλλοντος. Πρόκειται για ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό δημιούργημα - μια ματιά στον κόσμο σε 50 χρόνια από τώρα, εκθέτοντας τις προηγμένες τεχνολογίες σε παραδοσιακές μορφές τέχνης, όπως αναφέρεται στον ιστότοπο του μουσείου. «Το ότι η υπογραφή μου βρίσκεται σε ένα τέτοιο έργο είναι πραγματικά υπέροχο και με γεμίζει περηφάνια», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο Παναγιώτης Τόμπρας. Τοποθετημένο δίπλα στους πύργους της Emirates, στην οδό Σεΐχ Ζαγέντ, το εμβληματικό έργο του Μουσείου του Μέλλοντος άνοιξε τις πόρτες του τον Φεβρουάριο του 2022, και το έχουν επισκεφτεί περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια τουρίστες από 165 χώρες του κόσμου.

«Πρόκειται για ένα κτίριο ύψους 77 μέτρων όπου στην πρόσοψή του είναι αποτυπωμένο στα αραβικά ένα προσωπικό ποίημα του σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ρασίντ αλ Μακτούμ. Η πρόσοψή του έχει επενδυθεί με 1.024 πάνελ από ανοξείδωτο χάλυβα, σχεδιασμένα καθένα ξεχωριστά, ποικίλων διαστάσεων, που φτάνουν έως και τα 9Χ3 μέτρα σε καμπύλη μορφή. Κατασκευάστηκαν σε εξωτερικό χώρο και μεταφέρθηκαν και συναρμολογήθηκαν στο έργο. Εγώ διηύθυνα ένα σύνολο ομάδων -υπεύθυνες σχεδιασμού, κοστολόγησης και τρόπου κατασκευής- που ξεπερνούσε τους 100 αρχιτέκτονες και μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων. Το σχήμα του αντιπροσωπεύει τις γνώσεις που έχουμε ως ανθρωπότητα, ενώ το κενό το άγνωστο μέλλον.

Είναι ένα μουσείο-εκθετήριο μελλοντικών εφευρέσεων και τεχνολογιών. Το μουσείο έχει αποκτήσει το καθεστώς LEED Platinum, μια παγκόσμια βαθμολογία που προορίζεται για τα πιο ενεργειακά αποδοτικά και περιβαλλοντικά σχέδια στον κόσμο. Στατικά το όλο κτίριο στέκεται σε ένα δαχτυλίδι από μπετόν που βρίσκεται στη βάση του», αναφέρει.

Το κυκλικό, ελλειπτικό σχήμα του είναι συμβολικό και αντιπροσωπεύει την ανθρωπότητα. Το πράσινο ανάχωμα, πάνω στο οποίο κάθεται το ιδιόμορφο κτίριο, αντιπροσωπεύει τη Γη, ενώ το κενό κέντρο του αντιπροσωπεύει το άγνωστο μέλλον. Η πρόσοψη είναι χαραγμένη με αραβική καλλιγραφία και αναφέρει τρία αποφθέγματα για το μέλλον του σεΐχη Μοχάμεντ, αντιπροέδρου των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και κυβερνήτη του Ντουμπάι:

- «Μπορεί να μη ζήσουμε για εκατοντάδες χρόνια, αλλά τα προϊόντα της δημιουργικότητάς μας μπορούν να αφήσουν μια κληρονομιά πολύ μετά αφότου θα έχουμε φύγει».

- «Το μέλλον ανήκει σε αυτούς που μπορούν να το φανταστούν, να το σχεδιάσουν και να το πραγματοποιήσουν».

- «Το μέλλον δεν περιμένει. Το μέλλον μπορεί να σχεδιαστεί και να χτιστεί σήμερα».

-«Ο χρόνος που χρειάστηκε για να σχεδιαστεί το αρχιτεκτονικό και συνάμα μηχανικό θαύμα ήταν περίπου δύο χρόνια, ενώ το χρονοδιάγραμμα, το οποίο τηρήθηκε με θρησκευτική ευλάβεια λόγω του ότι ο σεΐχης δεν ήθελε καθυστερήσεις, ήταν η τετραετία από το 2018 έως το 2022, με το μεγαλύτερο μέρος των κατασκευών να γίνεται στη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Η σχεδιαστική δυσκολία ήταν στη μορφή του σχήματος και κυρίως στην εξωτερική όψη, όπου έπρεπε να αποτυπωθεί καλλιγραφικά το ποίημα, και τα ανοίγματα για τον φωτισμό πάνω σε καμπυλόγραμμα πάνελ που έπρεπε να ενωθούν μεταξύ τους», λέει ο κ. Τόμπρας, και συνεχίζει: «Εγιναν πολλά πρωτότυπα δοκιμαστικά πάνελ σε αρχική μορφή και μετά από πολλούς μήνες δοκιμασιών -προκειμένου να αντέχουν σε φωτιά και αέρα- και αφού πέρασαν πολλά τεστ φτάσαμε στην τελική μορφή. Πιστεύω ότι για τα Εμιράτα, τη Μέση Ανατολή, αλλά και για όλη την ανθρωπότητα είναι ένα εμβληματικό κτίριο που έχει ήδη τιμηθεί με τα μεγαλύτερα βραβεία στο κόσμο».

Τα εκθέματα

Κατασκευασμένο από υαλοβάμβακα και ανοξείδωτο χάλυβα, το Μουσείο του Μέλλοντος έχει ήδη αναγνωριστεί από το «National Geographic» ως ένα από τα 14 ομορφότερα μουσεία του κόσμου. Βέβαια, ο σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Ρασίντ αλ Μακτούμ, αντιπρόεδρος και πρωθυπουργός των ΗΑΕ και ηγεμόνας του Ντουμπάι, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, αποκαλώντας το «το πιο όμορφο κτίριο στη Γη», σε ένα tweet που προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση. «Το Μουσείο του Μέλλοντος είναι ένα ζωντανό μουσείο που προσαρμόζεται συνεχώς και μεταμορφώνεται, καθώς το ίδιο το περιβάλλον του οδηγεί σε συνεχείς και επαναληπτικές αλλαγές στα εκθέματά του και τα αξιοθέατά του», ανέφερε στα εγκαίνια του μουσείου ο σεΐχης.

Οι τρεις όροφοι περιλαμβάνουν καθηλωτικές εκθέσεις με επίκεντρο την ανάπτυξη πόρων του Διαστήματος, τα οικοσυστήματα και τη βιομηχανία, μαζί με την υγεία και την ευημερία. Ο τελευταίος είναι αφιερωμένος στα παιδιά, προκειμένου να εξερευνούν και να λύνουν προκλήσεις με τον δικό τους τρόπο για να γίνουν «οι μελλοντικοί μας ήρωες», όπως αναφέρει ο ιστότοπος του μουσείου.

Οπως είπε στο «ΘΕΜΑ» ο Ελληνας αρχιτέκτονας που ηγήθηκε του παραπάνω αρχιτεκτονικού εμβληματικού έργου, αυτό που θα θυμάται σε όλη του τη ζωή θα είναι μια συγκεκριμένη σκηνή: «Οταν έσκυψα και έβαλα την υπογραφή μου πάνω στην πλάκα στο εργοτάξιο ήταν κάτι που με έκανε να συγκινηθώ, αλλά και να διαισθανθώ τη μεγάλη ευθύνη ενός τέτοιου μοναδικού έργου».

Αυτό που δεν περίμενε ο Παναγιώτης Τόμπρας όταν ανέλαβε το έργο, που κόστισε περισσότερο από 500 εκατ. δολάρια, ήταν πως αυτό θα αποτυπωνόταν και στο νέο χαρτονόμισμα των 500 διρχάμ (123,63 ευρώ), το οποίο κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες.

Η επιστροφή

Με την επιστροφή του στη χώρα μας, πριν από δύο χρόνια, δραστηριοποιήθηκε στη μετατροπή κτιρίου γραφείων σε boutique hotel στον Πειραιά, αλλά και με την ανακαίνιση του γνωστού «Levendi Resort» στα Καμένα Βούρλα. «Η Ελλάδα αναπτύσσεται, βρισκόμαστε σε συζητήσεις για ένα 5άστερο ξενοδοχείο ξένων συμφερόντων στο κέντρο της Αθήνας, εξοχικές κατοικίες στην Πάρο και πολυτελείς πολυκατοικίες στα νότια και βόρεια προάστια», λέει ο ίδιος.