Ας συζητήσουμε την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ: Ο Χρήστος Χωμενίδης αφηγείται τα ευτράπελα γεγονότα του 2011

Η Μαριλένα φοιτούσε το ΤΕΙ αισθητικής στο Αιγάλεω. Ήταν μία γλυκύτατη κοπέλα δεκαεννέα χρονών, που ερχόταν σπίτι μας και πρόσεχε τη Νίκη για να μπορούμε να βγαίνουμε δυό φορές την εβδομάδα. Τρυφερή με το μωρό, ευγενέστατη με εμάς. Εξωστρεφής, της άρεσε να μάς διηγείται τις μικρές της περιπέτειες. Όσο περνούσαν οι μήνες, τη νοιώθαμε σαν μέλος της οικογένειας. Σαν μικρή ξαδέλφη, ανηψιά πιο σωστά.



Ένα απόγευμα, αρχές του 2011 ήταν, η Μαριλένα εμφανίστηκε κατενθουσιασμένη. Έλαμπε. «Μαντέψτε τι έκανα χθες το βράδυ!» «Ερωτεύτηκες;» «Πού τέτοια τύχη!» «Πήγες σε κάποια σούπερ συναυλία;» «Μπα…» «Ταινία; Παράσταση;» «Γιαούρτωσα την Άννα Διαμαντοπούλου!» «Τι εννοείς;» «Μας έστειλε ένας φίλος στο κινητό ότι η Διαμαντοπούλου έτρωγε κάπου στην Καισαριανή. Μαζευτήκαμε καμιά δεκαριά, τσεκάραμε ότι δεν είχε γύρω πολλούς μπάτσους, μπήκαμε στην ταβέρνα. “Εσύ έχεις την πιο αθώα φάτσα, εσύ θα το κάνεις!”μού έδωσαν τον κεσέ. Πλησίασα το τραπέζι της με χαμόγελο λες κι ήθελα να τη συγχαρώ.“Καλησπέρα σας” της είπα και την έκανα κάτασπρη! Έμειναν όλοι στην παρέα της μαλάκες. Ώσπου να καταλάβουν τα γκαρσόνια τι έπαιζε, εμείς το είχαμε βάλει στα πόδια!» «Ξέρεις ποια είναι η Άννα Διαμαντοπούλου;» «Η Υπουργός Παιδείας – όχι ;».

Τι να την κάναμε τη Μαριλένα; Να τη μαλώναμε; Να της εξηγούσαμε πως η πράξη της δεν ήταν ηρωισμός ούτε βεβαίως παιχνίδι; Πως συν τοις θα μπορούσε να έχει μπλέξει; Δεν θα μας πίστευε. Θα μας θεωρούσε μνημονιακούς, αφεντικά - εξ ορισμού σημαίνει εχθρούς της – «τι αφεντικά, μωρέ Μαριλένα; επειδή σου δίνουμε δεκαπέντε ευρώ για μπέιμπι σίτινγκ;» Κακούς καπιταλιστές… Ακόμα και τους γονείς της να ενημερώναμε, δεν αποκλείεται εκείνοι να καμάρωναν για την αποκοτιά της κόρης τους… Οι μισοί Έλληνες, τουλάχιστον, συμφωνούσαν με το σύνθημα «Αλήτες, Προδότες, Πολιτικοί»…

Ταυτόχρονα σχεδόν με την κρίση, μπήκαν στη ζωή μας τα σόσιαλ μίντια. Δειλά στην αρχή - το 2009, οι χρήστες του facebookήταν ελάχιστοι. Εγγράφονταν όμως καθημερινά μυριάδες καινούργιοι. Στο facebookκαι στο twitter άρχισαν να ξεσπούν ψηφιακοί καβγάδες. Έγραφε κάποιος κάτι που ήταν ή που εκλαμβανόταν ως υποστηρικτικό ή ως απολογητικό προς την κυβέρνηση. Ακαριαία σχεδόν, δεκάδες -εκατοντάδες καμιά φορά- χρήστες τού επιτίθονταν έξαλλοι. Τον έβριζαν, του έριχναν κατάρες, να πάθει καρκίνο, να πεθάνουν τα παιδιά του.Το «Ψόφος!» είχε γίνει η λέξη του συρμού.

Πώς ερμηνευόταν τέτοιο μένος;

Από την επίδραση, καταρχάς, των μνημονίων στην καθημερινότητα. Η λιτότητα που είχε επιβληθεί με τις αλλεπάλληλες δέσμες μέτρων δεν περιοριζόταν σε μειώσεις μισθών, συντάξεων και επιδομάτων. Είχε παρασύρει, είχε παγώσει όλη την αγορά. Οι τράπεζες δεν έδιναν πλέον δάνεια ούτε έδειχναν την παραμικρή ανοχή προς τους οφειλέτες τους. Μία δυό δόσεις να καθυστερούσες, άρχιζαν οι εισπρακτικές να σου τηλεφωνούν πρωί-απόγευμα. Να σε οχλούν, να σε απειλούν, να σε τρομοκρατούν. Οι δυσκολίες που αντιμετώπιζες ποσώς τους ενδιέφεραν. «Εάν δεν πληρώσετε» στο έκαναν σαφές «θα προχωρήσουμε δικαστικά, θα σας επιβληθεί κατάσχεση…» Επιχειρήσεις έβαζαν λουκέτο ή απέλυαν όσους υπαλλήλους δεν τους ήταν απολύτως απαραίτητοι. Σε ουκ ολίγες οικογένειες με μικρά παιδιά και οι δυό γονείς είχαν χάσει τη δουλειά τους και βρίσκονταν σε απόγνωση. Τα καταστήματα στους πιο κεντρικούς δρόμους έκλειναν.Μετρούσα κάθε εβδομάδα στην Πατησίων και περισσότερες άδειες βιτρίνες. «Αυτό ονομάζεται εσωτερική υποτίμηση» εξηγούσαν κάποιοι οικονομολόγοι. Ο κόσμος όμως, αδιαφορώντας για τις αναλύσεις τους, είχε ανέβει στα κάγκελα.

Οι εικοσάρηδες, οι τριαντάρηδες, ακόμα και όσοι ήταν τότε σαράντα χρονών, δεν είχαν στην πλειονότητα τους ποτέ προηγουμένως ασχοληθεί στα σοβαρά με την πολιτική. Ψήφιζαν βάσει οικογενειακής παράδοσης ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα. Είχαν, στην επαρχία ιδίως, τον βουλευτή τους για να του ζητούν ρουσφέτια. Γελούσαν με τα ψώνια που εμφανίζονταν κατά καιρούς - έστελναν πίτσες στο κανάλι του Βασίλη Λεβέντη, ο οποίος παραληρούσε κάθε νύχτα επί χρόνια. Άντε να κορόιδευαν τα σαρδάμ του Σημίτη, που τον είχε μονίμως στο στόχαστρο η Μαλβίνα Κάραλη. Δεν είχαν εντούτοις συνειδητοποιήσει ότι η «μεγάλη εικόνα», τα δημοσιονομικά της χώρας, μπορούσαν να ανατρέψουν τις ζωές τους.

Μοιραία ριζοσπαστικοποιήθηκαν. Και όσο δυσκόλευαν τα πράγματα, ριζοσπαστικοποιούνταν περισσότερο. Προσδοκούσαν να έρθουν τα παλικάρια, οι αδιάφθοροι, οι επαναστάτες, που θα κουρέλιαζαν τα μνημόνια και θα έστελναν την τρόικα στο διάολο. Ώστε η Ελλάδα να αναστηθεί. Να ξαναζήσει τα παλιά της μεγαλεία. Οι περισσότεροι κοιτούσαν προς τα αριστερά. Υπήρχαν όμως και επίδοξοι μεσσίες που έρχονταν από την άκρα, από τη νεοναζιστική δεξιά. Ο «Λαϊκός Σύνδεσμος – Χρυσή Αυγή» ιδρύθηκε το 1980 από έναν τύπο εικοσιτριών τότε χρονών, ο οποίος ονομαζόταν Νίκος Μιχαλολιάκος και ήταν εξ απαλών ονύχωνορκισμένος εχθρός της δημοκρατίας. Στα δεκαέξι του, τον Νοέμβριο του 1973, βρισκόταν έξω από το Πολυτεχνείο. Ονειρευόταν να εισβάλει και να πατάξει τους εξεγερμένους φοιτητές. Στα δεκαεννιά του, στην κηδεία του βασανιστή Ευάγγελου Μάλλιου, που τον είχε σκοτώσει η «17 Νοέμβρη», αποπειράθηκε να λυντσάρει κάποιους δημοσιογράφους και συνελήφθη για πρώτη φορά. Στα εικοσιδύο του έβαζε βόμβες σε κινηματογράφους που έπαιζαν σοβιετικές ταινίες - από τις εκρήξεις είχαν τραυματιστεί αρκετοί θεατές.

Επί τριάντα χρόνια, η «Χρυσή Αυγή» αποτελούσε μια λαθρόβια οργάνωση νοσταλγών του Χίτλερ, επιγόνων του δοσιλογισμού, που αρθρογραφούσαν στα έντυπά τους για το μεγαλείο της αρίας φυλής και συμπλέκονταν πότε-πότε με δημοκρατικούς και μεαριστερούς νέους. Ο αρχηγός της «φάλαγγας» της «Χρυσής Αυγής», Αντώνης Ανδρουτσόπουλος -ο οποίος έφερε το πομπώδες ψευδώνυμο Περίανδρος»- επετέθη το 1998 σε έναν φοιτητή της Φιλοσοφικής και τον σακάτεψε στο ξύλο. Φυγοδίκησε επί επτά ολόκληρα χρόνια. Στο μεταξύ, η «Χρυσή Αυγή» πότε τακίμιαζε και πότε συγκρουόταν με τα υπόλοιπα φυντάνια του ακροδεξιού χώρου. Πότε συσπείρωνε κάτι χουντικούς απόστρατους, πότε έριχνε τα δίκτυα της στη νεοναζιστική απόφυση του πανκ κινήματος, που στην Ελλάδα αυταποκαλούνταν “WhitePowerMusic”. Η απήχησή της πάντως, όπως καταγραφόταν στις εκλογές, ήταν ελάχιστη. 0,07% το 1994, 0,29% το 2009. Όλα έδειχναν πως θα γερνούσαν και θα πέθαιναν στο περιθώριο. Πώς εκτινάχθηκαν ξαφνικά, πώς έφτασαν το 2015 να είναι το τρίτο κόμμα της Ελληνικής Βουλής;

Με το ξέσπασμα της κρίσης, η «Χρυσή Αυγή» έπιασε τα σημεία των καιρών.