Για πρώτη φορά σπουδαίοι Νεοϊμπρεσιονιστές ζωγράφοι στο Μουσείο Γουλανδρή στο Παγκράτι

Εικόνες από το όμορφο λιμάνι του Σεν Τροπέ, όπου κατέφευγαν ζωγράφοι και ποιητές, ένα μικρό ονειρεμένο ροζ σπίτι χαμένο μέσα στο πράσινο με φόντο τις χρυσαφένιες ακτές του γαλλικού Νότου, ειδυλλιακές σκηνές από τις Ασπροροχούδες στην Προβηγκία, ένα γυμνός άνδρας μετά το μπάνιο του και ένα νεαρό αγόρι λουσμένο στο μεσογειακό φως, το ίδιο γλυκό όπως η γλυκύτητα της ζωής, είναι μερικά από τα πανέμορφα στιγμιότυπα που μας αποκαλύπτουν οι εξαίσιοι πίνακες εμβληματικών νεοϊμπρεσιονιστών ζωγράφων, που παρουσιάζονται, για πρώτη φορά σε τέτοια κλίμακα στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στο Παγκράτι.

Αν εξαιρέσει κανείς μια μεγάλη έκθεση που είχε οργανωθεί τη δεκαετία του 80, ποτέ άλλοτε τα έργα των σπουδαίων Νεοϊμπρεσιονιστών ζωγράφων δεν είχαν συγκεντρωθεί και εκτεθεί σε ένα ενιαίο πλαίσιο και μάλιστα μεταφερμένοι από τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου: μεταξύ άλλων το κοινό έχει την ευκαιρία να χαρεί από κοντά έργα του Ανρί Ματίς, Καμίγ Πιζαρό, Μαξιμιλιάν Λους, Έντμοντ Κρος, Τέο Βαν Ρίζελμπεργκ και φυσικά του περίοπτου Πολ Σινιάκ-η δισέγγονη του οποίου έδωσε το παρών κατά την πανηγυρική έναρξη της άκρως εντυπωσιακής αυτής έκθεσης με τον τίτλο “Νεοιμπρεσιονισμός στα χρώματα της Μεσογείου’.

Πρόκειται για το πρώτο μεγάλο ολοκληρωμένο αφιέρωμα στο κίνημα του Νεοϊμπρεσιονισμού που οργανώνει το Μουσείο Γουλανδρή στο Παγκράτι υπό την αιγίδα του Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού σε επιμέλεια Μαρίνα Φερέτι Μπογκιγιόν, Επίτιμης Επιστημονικής Διευθύντριας του Μουσείου Ιμπρεσιονισμού του Ζιβερνί και Μαρίας Κουτσομάλλη Μορώ, Υπεύθυνης Συλλογής του Ιδρύματος Β & Ε Γουλανδρή.

Βάζοντας τη Μεσόγειο στον καμβά

Είναι τέλη του 19ου αιώνα, το περίφημο τέλος του αιώνα που άλλαξε την Ευρώπη και ενίσχυσε την ανταλλαγή των ιδεών, οπότε οι μεγάλοι πρωτοπόροι καλλιτέχνες έδειξαν να μεταμορφώνουν οριστικά όλα όσα ξέραμε αναφορικά την παραστατική ζωγραφική: κάποιοι από αυτούς προβαίνουν μάλιστα σε τεράστιες μεταρρυθμίσεις που θα συγκλονίσουν τον τομέα της τέχνης διεθνώς ριζοσπαστικοποιώντας την. Ανάμεσα στις νέες τάσεις που θα μεταμορφώσουν, σε κάθε επίπεδο την τέχνη εισάγοντας στα μεγάλα έργα το απτό, το καθημερινό και το ανθρώπινο μελετώντας σε βάθος και ανάγοντας σε επιστήμη τους συνδυασμούς των χρωμάτων είναι οι καινοτόμοι ζωγράφοι του Νεοϊμπρεσιονισμού.

Μεταφερμένοι από τα αστικά κέντρα στην άκρη της νότιας Γαλλίας, στα πανέμορφα μέρη της μεσογειακής ακτής θέλουν με κάθε τρόπο να αιχμαλωτίσουν το ωραίο, αποθεώνοντας το όχι μέσα από την ακριβή αναπαράσταση αλλά από τις σκιάσεις, τις εντάσεις και το χρώμα. Στόχος τους είναι, όπως υποστηρίζουν ζωγράφοι σαν τον Ζορζ Σερά και τον Πολ Σινιάκ να καταγράψουν με τρόπο επιστημονικό την ομορφιά. Με τις μικρές κουκκίδες καθαρού χρώματος, δίνουν ένα άλλο υπέροχο αποτέλεσμα για το σύνολο παίζοντας με τις αισθήσεις: και παρότι οι ίδιοι οι ζωγράφοι αρνήθηκαν κατηγορηματικά τον όρο “πουαντιγισμό”, ο οποίος αναφερόταν ακριβώς σε αυτές τις κουκκίδες, δεν μπορούμε να μη θαυμάσουμε αυτή την περίτεχνη διαδικασία που εφάρμοσαν και η οποία τους ενέταξε στους πρωτοπόρους στην ιστορία της τέχνης.

Οι πρώτοι αυτοί θιασώτες ενός ιδιότυπου αβαν γκαρντ, που αποτελούσε μια προγονική έκφραση του μοντερνισμού, ήταν χαρισματικοί οραματιστές της υψηλής τέχνης του νεοϊμπρεσιονισμού, κάτι που φαίνεται από τις επιστολές που ανταλλάσσουν ανελλιπώς, τα ημερολόγια που διατηρούσαν, τα συνοδευτικά κάθε τους έργου κείμενα. Πολύ, δηλαδή, πριν πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες μετοικήσουν μαζικά στον γαλλικό Νότο εντοπίζοντας στα μέρη αυτά ένα ατελείωτο σκηνικό ομορφιάς και ατελεύτητης πηγής έμπνευσης, οι νεοϊμπρεσιονιστές ήταν αυτοί που ανακάλυπταν τα ανεξερεύνητα μέχρι τότε μέρη, όπως ο Κρος που ήταν ο πρώτος που εγκαταστάθηκε εκεί το 1883 αναζητώντας-τι ειρωνεία!-ένα απομονωμένο μέρος για να ανακαλύψει την επέλαση της βιομηχανίας και του τουρισμού.

Εγκαθίσταται αρχικά στο Καμπασόν, κοντά στο Λαβαντού, και κατόπιν οριστικά στο Σαιν-Κλαιρ. Λίγα χρόνια αργότερα τον ακολουθεί ο Σινιάκ, ο οποίος επιλέγει ως τόπο διαμονής ένα ωραίο ψαροχώρι στο Σαιν Τροπέ που πρωταγωνιστεί σε πολλά από τα έργα των εμβληματικών αυτών ζωγράφων: από το σπίτι του La Ramade μέχρι τον Πύργο Gouilly αλλά και οι παραπλήσιες βίλες, η θάλασσα, οι λουόμενοι στην πλαζ, όλα γίνονται αστείρευτη πηγή έμπνευσης για αυτούς τους ζωγράφους που βρίσκουν εδώ όλα αυτά που ανέφερε ο Γκι ντε Μοπασσάν στο διήγημά του, “Το Νερό”: “Μια από αυτές τις απλές και χαριτωμένες θυγατέρες της θάλασσας, μια απ’αυτές τις καλοσυνάτες μικρές πόλεις που βρέχονται από τη θαλασσα όπως τα κοχύλια”. Μαζί οι δυο φίλοι, Σινιάκ-Σορά, μιλούν για τον ντιβιζιονισμό, για αυτή την επική αποθέωση του χρώματος που αποθεώνει την καθαρότητα των χρωμάτων με το εξασκημένο ανθρώπινο μάτι να καλείται να ανασυνθέσει την εικόνα μέσω της οπτικής ανάμειξης.

Τελικός σκοπός είναι η επίτευξης της ιδεατής χρωματικής αρμονίας αλλά και γραμμικής ισορροπίας στον πίνακα. Η τελεία μεγαλώνει, σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται ψηφίδα και αλλάζει πιο ελεύθερα. Πηγαίνοντας την εξέλιξη αυτή ακόμα παραπέρα ο Κρος και ο Λους τη μεταφέρουν στην ανθρώπινη φιγούρα δημιουργώντας αλληγορικές σκηνές που δεν άργησαν να γοητεύσουν κορυφαίους ζωγράφους όπως ο Ματίς (αρκεί μια ματιά στην περίφημη “Χλιδή, γαλήνη και ηδονή” για να διαπιστώσει κανείς του λόγου το αληθές).

Η ανακάλυψη των ακτών της Μεσογείου συνεχίζεται με τον ίδιο ενθουσιασμό: Τουλόν, Μασσαλία, Αντίμπ, Βενετία, Κωνσταντινούπολη… Τις πιο χαρακτηριστικές μαρτυρίες της διαρκώς ανανεούμενης έλξης για τον νότο, που καθίσταται ο ιδανικός τόπος για τις μέλλουσες πρωτοπορίες, μας τις δίνει ο Σινιάκ, ο οποίος γίνεται μπροστάρης, καπετάνιος, όπως μας τόνισε η δισέγγονη του αναλύοντας μας τον πίνακα “Ο Πολ Σινιάκ στο τιμόνι του Ολυμπιά” του Τέο Βαν Ρίζελμπεργκ ο οποίος εσκεμμένα παρουσιάζει τον φίλο του ως ναυτικό και όχι απλώς ως ζωγράφο με την προοπτική του να επικεντρώνεται στην ταραγμένη θάλασσα σε αντιδιαστολή με τον ψύχραιμο και νηφάλιο Σινιάκ ( ο πίνακας περιλαμβάνεται στην εντυπωσιακή έκθεση).

  
Η παρούσα έκθεση με αυτά τα πανέμορφα έργα, τα περισσότερα από τα οποία δίνουν την εντύπωση ότι καταυγάζουν φως από μέσα προς τα έξω, είναι αφιερωμένη στον Νεοϊμπρεσιονισμό όπως άνθισε στα παράλια της Μεσογείου. Όπως τονίζουν σχετικά οι υπεύθυνοι της έκθεσης “Παρακολουθεί την εξέλιξη των Σινιάκ, Κρος, Λους και Βαν Ρίζελμπεργκ προς μια ζωγραφική πιο ελεύθερη και πιο τολμηρή. Η παλέτα αυτών των καλλιτεχνών, εραστών των καθαρών χρωμάτων, γίνεται ολοένα πιο σφριγηλή και ζωντανή, απεικονίζοντας με τον πιο εύγλωττο τρόπο τα λόγια συγγραφέων που είχαν περιπλανηθεί πριν από αυτούς σε εκείνη την απόρθητη ακόμη ακτογραμμή: των Γκι ντε Μοπασσάν, Σταντάλ, Τεοντόρ ντε Μπανβίλ… Το μεσογειακό κλίμα, που αρχικά το προτιμούσαν άνθρωποι με προβλήματα υγείας, προσελκύει όλο και περισσότερους φίλους της τέχνης που γοητεύονται από μια ζωγραφική βαθιά πλέον ριζωμένη στις αισθήσεις και στην υποκειμενικότητα”.

Περνώντας μπροστά από τους πίνακες, ανακαλύπτουμε έτσι μέρη μοναδικά όπως το Λαβαντού, την Κολιούρ, το Κασσί, το Σαιν-Τροπέ, την Αντίμπ, τη Μασσαλία, την Καβαλιέρ, το Αγκαί, το Αντεόρ, κατόπιν τη Βενετία και την Κωνσταντινούπολη. Αυτό το ταξίδι μας δίνει την ευκαιρία να ακολουθήσουμε την εικαστική διαδρομή του κάθε καλλιτέχνη. Βλέπουμε έτσι τον Σινιάκ και τον Κρος να μένουν πιστοί στη νεοϊμπρεσιονιστική τεχνική –ή τον «ντιβιζιονισμό»– μέχρι το τέλος της ζωής τους, σε αντίθεση με τον Λους και τον Βαν Ρίζελμπεργκ, οι οποίοι απομακρύνονται σταδιακά από αυτή. Νέοι καλλιτέχνες, όπως οι Ανρί Ματίς, Ανρί Μαγκέν και Λουί Βαλτάν θα πειραματιστούν επάνω σε αυτή την τεχνική με περισσότερη ή λιγότερη ενδελέχεια, αλλά και με μια ανεξαρτησία πνεύματος που προαγγέλλει επερχόμενες επαναστάσεις. Οι φωβιστές εντάσσονται αυτόματα σε αυτή την κατηγορία.

Η έκθεση «Ο Νεοϊμπρεσιονισμός στα χρώματα της Μεσογείου» πραγματοποιείται σε συνεργασία με σημαντικά μουσεία και φορείς της Ευρώπης όπως, μεταξύ άλλων, Musée d’Orsay, National Gallery του Λονδίνου, Centre Pompidou, Musée des Beaux-Arts de Besançon, Musée de l’Annonciade, Musée de Grenoble, Musée national d’archéologie, d’histoire et d’art – Luxembourg και Musée des Arts Décoratifs καθώς και Ευρωπαίους ιδιώτες συλλέκτες. Συνοδεύεται, μάλιστα, από έναν εντυπωσιακό-αναλυτικό κατάλογο σε ελληνικά και αγγλικά, με κείμενα από τις δύο επιμελήτριες καθώς και από τη Διευθύντρια του Αρχείου Signac Σαρλότ Ελμάν Κασέν. .

Πληροφορίες έκθεσης:
Επιμέλεια:
Marina Ferretti Bocquillon, Επίτιμη Επιστημονική Διευθύντρια του Musée des impressionnismes
Giverny
Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, Υπεύθυνη Συλλογής Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή

Διάρκεια: 10 Ιανουαρίου -7 Απριλίου 2024
Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 11.00-15.00 και 18.00-21.00, Δευτέρα 11.00-15.00
Δευτέρα απόγευμα και Τρίτη: κλειστά

Ειδήσεις σήμερα:

50χρονος σκότωσε τον κουνιάδο του στον Βόλο γιατί βίαζε για 9 χρόνια την κόρη του

Βίντεο με τη μάχη που έδωσαν σε διαμέρισμα στρατιώτες των IDF με τρομοκράτες της Χαμάς - Τα πλάνα κόβουν την ανάσα

26χρονη καθηγήτρια έβαζε μαθητές να κρατάνε τσίλιες για να κάνει σεξ με 16χρονο - Τους κάλυπτε ο πατέρας του