«Πύργος Βασιλίσσης - Το χθες και το σήμερα»: Μία ιστορική αναδρομή στο βιβλίο του Βασίλη Κουτσαβλή

Ο Πύργος Βασιλίσσης στο Ίλιον, το ησυχαστήριο της βασίλισσας Αμαλίας, αποτελεί ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μνημεία γοτθικού ρυθμού στην Ελλάδα. Ο εσωτερικός του διάκοσμος θεωρείται απαράμιλλης ομορφιάς ενώ το καλοδιατηρημένο κτήμα είναι πόλος έλξης για τους επισκέπτες.

Για περισσότερα από 10 χρόνια, ο κ. Βασίλης Κουτσαβλής, λάτρης της ευρωπαϊκής ιστορίας και ιδρυτής του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοϊου, ξεναγεί κάθε σαββατοκύριακο το κοινό. Την αγάπη του για το μνημείο μετουσίωσε στο βιβλίο «Πύργος Βασιλίσσης. Το χθες και το σήμερα», το οποίο παρουσιάζεται στις 27 Μαρτίου.

Δίπλα ακριβώς στο μητροπολιτικό πάρκο ‘Αντώνης Τρίτσης’, βρίσκεται ο ‘Επτάλοφος’, όπως λέγεται συχνά η βασιλική έπαυλη της Αμαλίας. Κάθε σαββατοκύριακο, το κτήμα κατακλύζεται από επισκέπτες και ο Μυτιληνιός Βασίλης Κουτσαβλής, βρίσκεται εκεί για να τους ξεναγήσει. Οσονούπω, κυκλοφορεί το πρώτο του βιβλίο για τον Πύργο Βασιλίσσης - το μέρος, που έχει λατρέψει και υπηρετεί με αφοσίωση εδώ και πολλά χρόνια.

Όπως αναφέρει ο ίδιος στο Π.Θ., αν και δεν είναι ιστορικός - έχει σπουδάσει οικονομικά και μάρκετινγκ - η αγάπη του για την ευρωπαϊκή ιστορία και η πολυετής του μελέτη, τον οδήγησαν στην ίδρυση του ‘Συλλόγου Φίλων Τατοϊου’ ενώ έχει αναδειχθεί πλέον στο βασικό ‘οικοδεσπότη’ του Πύργου Βασιλίσσης.

«Ήρθα από τη Μυτιλήνη στα 19 μου και από τη στιγμή που γνώρισα το Τατόι, ένιωσα ότι βρέθηκα σε έναν παράδεισο – η φυσική του ομορφιά θύμιζε τον τόπο μου…», αρχίζει να λέει ο ίδιος για να προσθέσει: «Η πρώτη επαφή έγινε μέσα από τα βιβλία του ιστορικού Κώστα Σταματόπουλου για το Τατόι. Στην πορεία, γνώρισα τον Πύργο Βασιλίσσης. Το 2011 ξεκίνησα με ένα γκρουπ στο facebook, ακολούθησε η ίδρυση του Συλλόγου Φίλων Τατοϊου - έχω πλέον αφιερώσει τη ζωή μου στον Πύργο, ο οποίος αποτελεί ιδιοκτησία της οικογένειας Σερπιέρη και τον διαχειρίζεται ανώνυμη εταιρεία, σε αντίθεση με το Τατόι, που ανήκει στο δημόσιο».

«Όταν μπήκα πρώτη φορά στον Πύργο, έμεινα άφωνος», θυμάται ο κ.Κουτσαβλής και συνεχίζει: «Έμοιαζε με τα κάστρα της Ευρώπης σε αισθητική, όχι σε μέγεθος. Είναι το ‘κουκλόσπιτο’ της Αμαλίας, στο οποίο δεν κοιμήθηκε ποτέ – ήταν μόνο το ησυχαστήριό της όποτε επισκεπτόταν την εξοχή, τους στάβλους με τα άλογά της. Πρόκειται για ένα ‘διαμαντάκι’ κρυμμένο σε μία περιοχή, που θεωρείται μάλλον υποβαθμισμένη. Από το 1854, που οικοδομήθηκε, ο Πύργος έχει διατηρήσει μέχρι σήμερα τη σπάνια γοητεία του. Ο εσωτερικός διάκοσμος παραμένει αναλλοίωτος. Τα έργα αποκατάστασης, που διήρκησαν περίπου 10 χρόνια, διαφύλαξαν αυστηρά την αρχική του μορφή χωρίς σύγχρονες προσθήκες. Θέλοντας να γνωρίσει ο κόσμος αυτό το μνημείο, το 2012 ξεκίνησα δειλά δειλά με δύο ξεναγήσεις το μήνα. Ο τρόπος παρουσίασης της ιστορίας του, διαπίστωσα πως είχε μεγάλη απήχηση. Χωρίς τα τυπικά προσόντα ενός ιστορικού, αξιοποίησα όσα είχα διαβάσει, ένωσα στοιχεία και στην ουσία, ‘συστήνω’ τον Πύργο στο κοινό με ένα τρόπο πιο εκλαϊκευμένο και προσιτό, διανθισμένο με χιούμορ. Στις τρίωρες ξεναγήσεις, ο μισός χρόνος αφιερώνεται στο ιστορικό κομμάτι, ο υπόλοιπος στα αμπέλια, στο οινοποιείο και στη γευσιγνωσία, όπου δοκιμάζουμε τα κρασιά του Πύργου».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «περίπου 10.000 άτομα έχουν ξεναγηθεί από το 2012». Η θετική ανταπόκριση του κοινού οδήγησε - εκτός των περισσότερων ξεναγήσεων - σε πρόσθετες, ειδικές εκδηλώσεις, προκειμένου να αυξηθεί η επισκεψιμότητα του μνημείου. Στο πλαίσιο του πολιτιστικού μάρκετινγκ, ο κ.Κουτσαβλής διοργανώνει διαλέξεις για το art de la table, το απογευματινό τσάι, πικ νικ στον κήπο αλλά και κυνήγι πασχαλινών αυγών ή χριστουγεννιάτικη εκδήλωση υπό το φως των κεριών με ζωντανή μουσική δωματίου. «Ανάλογα events λαμβάνουν χώρα και στα μνημεία του εξωτερικού - είτε δημόσια, είτε ιδιωτικά», θα πει.

Το Τατόι και οι μνήμες ‘μοναρχίας’

Ανασύροντας την ανάμνηση της αρχικής επαφής με το Τατόι, ο κ.Κουτσαβλής κάνει λόγο για μία «τραγική κατάσταση καθημερινής λεηλασίας», αφού «ήταν μία εποχή έντονου πολιτικού μένους: επειδή το κτήμα ανήκε στον τέως βασιλιά, βεβήλωναν τους τάφους, έσπαγαν τους σταυρούς, πετούσαν λάδια στο βασιλικό κοιμητήριο, έπαιρναν πόρτες και παράθυρα από τα ιστορικά κτίρια του 19ου αιώνα… Ωστόσο, υπήρχε η γοητεία του δάσους – μόλις μισή ώρα από την Αθήνα, ήταν λες και βρισκόσουν στη βρετανική εξοχή. Ένα παραμύθι! Σκέφτηκα πως όλο αυτό πρέπει να εξελιχθεί, να μπορεί ο κόσμος να έρχεται να απολαμβάνει το μέρος». Για το λόγο αυτό, συμπαρατάχθηκαν άνθρωποι, που αγαπούν την ιστορία και τον πολιτισμό και δημιούργησαν με πρωτοβουλία του κ.Κουτσαβλή το «Σύλλογο Φίλων Τατοϊου». «Μέχρι σήμερα έχουμε δαπανήσει πάνω από 100.000€ στο Τατόι, προερχόμενα από δωρεές, χορηγίες ή γκαλά, που διοργανώνουμε».

Πόσο ‘φιλο-βασιλικές’ είναι οι ξεναγήσεις; Όπως αναφέρει ο κ.Κουτσαβλής, «στις ξεναγήσεις του Τατοϊου, έρχονταν όλοι ‘κουμπωμένοι’, με αντιμοναρχικά αισθήματα, νομίζοντας πως θα παρακολουθούσαν μία ‘υμνογραφία’ της ελληνικής βασιλικής οικογένειας. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Προσωπικά, δεν προέρχομαι από την ελίτ, την αριστοκρατία. Ούτε με τον Κωνσταντίνο είχα επαφές, ούτε με την Άννα Μαρία ή τους πρίγκηπες. Ωστόσο, δεν κρύβω ότι μου αρέσει αυτό το ‘βασιλικό παραμύθι’. Η αλήθεια είναι, πως δεν έρχεται κανείς για να ‘προσηλυτιστεί’ αλλά μόνο για να ακούσει τη σύγχρονη ελληνική ιστορία μέσα από μία αφήγηση απόλυτα ισορροπημένη. Δεν αγιοποιώ κανέναν, δεν μπαίνω σε ζητήματα πολιτικής», υπογραμμίζει για να προσθέσει: «Ο Πύργος δεν μπορεί να έχει κανένα ιδεολογικό πρόσημο, διότι είναι μνημείο. Στην Ελλάδα, κάνουμε το σφάλμα να μπερδεύουμε τις ιδεολογικές και κομματικές μας ταυτότητες με την ιστορία της χώρας. Αυτό είχε σαν συνέπεια να ρημάξουμε το Τατόι και τα άλλα μνημεία, που συνδέθηκαν με την μοναρχία αντί να τα έχουμε να αποφέρουν εκατομμύρια έσοδα, όπως κάνει η Αυστρία, η Γαλλία. Ακόμη και η κομμουνιστική Ρωσία – πέρασε κομμουνισμό η Ρωσία αλλά τα ανάκτορα της Αγίας Πετρούπολης είναι παγκόσμια πολιτιστικοί θησαυροί. Στον Πύργο Βασιλίσσης πραγματοποιείται ένα ταξίδι στο χρόνο, ένα είδος ‘escapism’, μίας προσπάθειας, δηλαδή, να δραπετεύσουμε από την καθημερινότητα και τις δυσκολίες – δεν σκοπεύουμε να φέρουμε κανένα βασιλιά στο θρόνο, αυτά έχουν ξεπεραστεί πια…», καταλήγει.

Το βιβλίο – αφιέρωμα στον Πύργο Βασιλίσσης

«Σκέφτηκα πως θα ήταν ωραίο να υπάρχει ένας οδηγός Πύργου, μία ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή, που θα μπορεί ο επισκέπτης να πάρει φεύγοντας από τις ξεναγήσεις, ως ενθύμιο», εξηγεί ο κ.Κουτσαβλής, ο οποίος αξιοποίησε την περίοδο του εγκλεισμού, συγκεντρώνοντας στο χαρτί όλα όσα είχε διαβάσει τα προηγούμενα χρόνια – ιστορικά στοιχεία, φωτογραφίες από τις σπάνιες λιθογραφίες του Πύργου, αρχεία της οικογένειας Σερπιέρη. «Όταν το βιβλίο ήταν έτοιμο για το τυπογραφείο, ‘διασταυρώθηκα’ κατά τύχη με τα σχέδια του Γάλλου αρχιτέκτονα Francois Louis Florimond Boulanger για την εσωτερική διακόσμηση του Πύργου. Ένας φάκελος στο μουσείο της Λιλ με 6 σχέδια, τα οποία έχω συμπεριλάβει στο βιβλίο μου ως ντοκουμέντα, δεν έχουν ξαναδημοσιευθεί στην Ελλάδα. Τα συγκεκριμένα σχέδια δείχνουν την απόλυτη ταύτιση της αρχιτεκτονικής διακοσμητικής ιδέας με το τελικό αποτέλεσμα».

Σε ό,τι αφορά το ‘ύφος’ του βιβλίου, διαπνέεται από το ίδιο στυλ που έκανε επιτυχημένες τις ξεναγήσεις στον Πύργο: ανάλαφρο, προσιτό στο ευρύ κοινό, πλούσιο σε ιστορικές πληροφορίες χωρίς να αποτελεί ‘ιστορικό δοκίμιο’. Όσο για το τί καινούργιο έρχεται να προσθέσει, ο κ.Βασίλης Κουτσαβλής υπογραμμίζει πως «κανείς ως τώρα δεν είχε ασχοληθεί με την ιστορία του Πύργου. Υπήρχε μία παλιά μονογραφία του Γιώργου Λάιου στην καθαρεύουσα, το οποίο έχει εξαντληθεί. Το βιβλίο μου είναι το πρώτο, που ασχολείται με την ιστορία του μνημείου και δεν καταγράφει μόνο τα χρόνια της βασίλισσας Αμαλίας αλλά ολόκληρη τη διαδρομή του μέχρι σήμερα. Θα ακολουθήσει άλλο βιβλίο για το Τατόι».

Το βιβλίο του Βασίλη Κουτσαβλή «Πύργος Βασιλίσσης. Το χθες και το σήμερα» από τις εκδόσεις Καπόν, παρουσιάζεται την Τετάρτη 27 Μαρτίου 2024 στην Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία (Πανεπιστημίου 22), στις 19.00.

Ομιλητές θα είναι οι: Νίκος Βατόπουλος, Δημοσιογράφος-Συγγραφέας, Ελευθέριος Σκιαδάς, Δημοσιογράφος-Συγγραφέας και Κώστας Σταματόπουλος, Ιστορικός.

Χαιρετισμό θα απευθύνει η εκδότρια, Ραχήλ Μισδραχή-Καπόν.



Ειδήσεις σήμερα:

Τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα: Βαριά τραυματισμένοι στο δικαστήριο οι κατηγορούμενοι - Φόβοι για ντόμινο επιθέσεων στη Δύση

Καναδάς: Μητσοτάκης και Τριντό ήπιαν φρέντο καπουτσίνο και έφαγαν ντόνατς σε κατάστημα ομογενών στο Μόντρεαλ

Βερέμης στον Δανίκα: Στην Επανάσταση πολεμούσαμε περισσότερο με μουσουλμάνους Αρβανίτες και λιγότερο με Τούρκους