Μπλόκο του ΣτΕ στην ανάπλαση του Ιπποδρόμου στο Μαρκόπουλο

Είκοσι χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Ελλάδα το 2004, το Συμβούλιο της Επικρατείας μπλόκαρε ως μη νόμιμη τη μετατροπή της περιοχής του Ολυμπιακού Ιππικού Κέντρου στο Μαρκόπουλο, συνολικής έκτασης 1.029.279 τ.μ., σε σύγχρονο υπερτοπικό πόλο μητροπολιτικού αθλητικού κέντρου, με παράλληλες χρήσεις τουρισμού-αναψυχής, κοινωνικών υπηρεσιών και πολιτισμού.

Το master plan προέβλεπε την κατασκευή ξενοδοχείων 5 αστέρων, συνολικά 350 δωματίων των 30 τ.μ. το καθένα (700 κλίνες), 460 κατοικίες των 80 τ.μ. η καθεμία, τουριστικές εγκαταστάσεις, εστιατόρια, αναψυκτήρια, χώρους συνάθροισης κοινού (πολιτιστικές εγκαταστάσεις), εκθεσιακούς χώρους, τράπεζες, γραφεία, κτίριο εκπαίδευσης, εκκλησίες, γήπεδα, μόνιμες εγκαταστάσεις για κινηματογραφικές παραγωγές (studios), ελικοδρόμιο κ.λπ.

Η όλη έκταση (1.029.279,62 τ.μ.) στο Μαρκόπουλο -που κατασκευάστηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, το Ολυμπιακό Ιππικό Κέντρο και ο Ιππόδρομος- βρίσκεται στη θέση «Μερέντα», μεταξύ του οικισμού του Μαρκόπουλου και του Πόρτο Ράφτη. Και τμήμα έκτασης των 589.452 τ.μ. προτάθηκε προς αξιοποίηση. Η έκταση ανήκει στο Δημόσιο, δηλαδή στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου Α.Ε. (ΤΑΙΠΕΔ) και διέπεται από τους περιοριστικούς νομοθετικούς κανόνες των μεταολυμπιακών χρήσεων των αθλητικών εγκαταστάσεων.

Να επισημανθεί ότι το Ολυμπιακό Ιππικό Κέντρο είναι το μεγαλύτερο και πληρέστερο ιππικό κέντρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και αποτελεί τον κύριο χώρο διεξαγωγής των σημαντικότερων εθνικών και διεθνών εκδηλώσεων του αθλήματος της ιππασίας στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό κατατέθηκε στο ΣτΕ σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, με το οποίο επιχειρήθηκε η μετατροπή των χρήσεων της περιοχής του Ιππικού Κέντρου μέσω Ειδικού Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων (ΕΣΧΑΔΑ). Προηγουμένως, με τον ν. 2730/1999 είχε χωροθετηθεί το Ολυμπιακό Ιππικό Κέντρο μαζί με τον νέο (τότε) Ιππόδρομο, ο οποίος όμως δεν θεωρείται «Ολυμπιακό συγκρότημα», στο Μαρκόπουλο.

Απώτερος στόχος του ΕΣΧΑΔΑ ήταν η ανάπτυξη ενός σύγχρονου μητροπολιτικού αθλητικού κέντρου με συμπληρωματικές χρήσεις τουρισμού και αναψυχής.

Ομως, το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ, με πρόεδρο την αντιπρόεδρο Μαργαρίτα Γκορτζολίδου και εισηγητή τον πάρεδρο Διονύσιο Μπουγάτσο, με μια πολυσέλιδη γνωμοδότησή του (21/2024), έκρινε μη νόμιμο το σχέδιο του διατάγματος καθώς, μεταξύ των άλλων, είναι αντίθετο στο νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας-Αττικής (ν. 4277/2014).

Καταρχάς, το ΣτΕ επισημαίνει ότι το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας-Αττικής (ΡΣΑ) προβλέπει την αξιοποίηση και εντατικοποίηση της χρήσης των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων και άλλων αθλητικών υποδομών με σκοπό την ενδυνάμωση του διεθνούς ρόλου της Αθήνας και της Αττικής και, ειδικότερα, την ενίσχυση της ελκυστικότητάς της ως τουριστικού προορισμού με διεθνή ακτινοβολία.

Και ναι μεν το ΡΣΑ δεν αποκλείει την περαιτέρω αξιοποίηση των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων με την προσθήκη νέων χρήσεων, σύμφωνα με το ΣτΕ, αλλά η δυνατότητα αυτή «δεν εξικνείται μέχρι του σημείου να αναιρείται πλήρως η χωρική ταυτότητα που έχει κατ’ αρχήν αποδοθεί σε κάθε ολυμπιακό συγκρότημα».
Οι σύμβουλοι Επικρατείας αναφέρουν ότι με το επίμαχο διάταγμα «επιδιώκεται η άρση της μονοδιάστατης λειτουργίας του ιππικού κέντρου και η ανάπτυξη ενός σύγχρονου μητροπολιτικού αθλητικού κέντρου» με τη χωροθέτηση νέων χρήσεων αθλητισμού και αναψυχής, αλλά με «κυρίαρχη» τη χρήση της αθλητικής ιππασίας σε ένα τμήμα της όλης έκτασης.

Σύμφωνα με τα προτεινόμενα στο σχέδιο νέα πολεοδομικά δεδομένα, προκύπτει η δυνατότητα νέας δόμησης η οποία θα έφτανε τα 46.916 τ.μ. και η κάλυψη θα ανερχόταν στα 63.977 τ.μ., ο μέγιστος επιτρεπόμενος συντελεστής δόμησης θα ήταν 0,11, η μέγιστη επιτρεπόμενη κάλυψη στο 15%, το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτιρίων τα 15 μ. (για τις αθλητικές εγκαταστάσεις θα έφτανε τα 35 μ.), ενώ θα απαγορευόταν η δόμηση εντός των αρχαιολογικών χώρων.

Σε άλλο σημείο της γνωμοδότησης υπογραμμίζεται ότι με το διάταγμα «επιχειρείται ουσιώδης τροποποίηση των μεταολυμπιακών χρήσεων του Ολυμπιακού Ιππικού Κέντρου, το οποίο μεταβάλλεται από ιππικό κέντρο, με ορισμένες πρόσθετες υποστηρικτικές χρήσεις, σε θεματικό πάρκο αθλητικού χαρακτήρα, με ορισμένες συμπληρωματικές χρήσεις τουρισμού και αναψυχής και με “κυρίαρχη’’ τη χρήση της αθλητικής ιππασίας σε ένα τμήμα του ακινήτου».

Και προσθέτει η γνωμοδότηση ότι «δεν αιτιολογείται όμως επαρκώς η μεταβολή των χρήσεων και, κατ’ επέκταση, του χωρικού προορισμού του ακινήτου».

Ανεπαρκής αιτιολόγηση

Με τα υπάρχοντα δεδομένα, «η χωρική ταυτότητα του ακινήτου μεταβάλλεται ουσιωδώς και σε τέτοιο σημείο ώστε οι διατάξεις του ν. 3342/2005 (σ.σ.: ανάπτυξη και κοινωνική αξιοποίηση των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων κ.λπ.), επί της ουσίας, καταργούνται πλήρως», προσθέτουν οι σύμβουλοι Επικρατείας.

Συνεπώς, «ο καθορισμός των χρήσεων γης με το σχέδιο δεν προτείνεται νομίμως, διότι δεν εναρμονίζεται με τις υπερκείμενες κατευθύνσεις του ΡΣΑ (ν. 4277/2014), ερμηνευόμενες σε συνδυασμό με τις διατάξεις του ν. 3342/2005 οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα».

Επιπρόσθετα, «δεν αιτιολογείται επαρκώς η μεταβολή των χρήσεων και, κατ’ επέκταση, του χωρικού προορισμού του ακινήτου», σημειώνεται στη γνωμοδότηση. Εξάλλου, σημειώνουν ο σύμβουλοι Επικρατείας, προκύπτει ότι «η διοίκηση καταλήγει μεν στην ανάγκη διατήρησης της αθλητικής ιππασίας εντός του Ολυμπιακού Ιππικού Κέντρου, από την άλλη πλευρά, όμως, μεταβάλλει ουσιωδώς τη χωρική ταυτότητα του ακινήτου (από ιππικό σε αθλητικό κέντρο), ενώ δεν τεκμηριώνει επαρκώς την επιλεγείσα λύση της “κυρίαρχης χρήσης’’ της αθλητικής ιππασίας εντός ενός τμήματος του συγκροτήματος».

Αναφέρουν επιπρόσθετα οι σύμβουλοι Επικρατείας ότι «με τα δεδομένα αυτά, ο καθορισμός των χρήσεων με το σχέδιο διατάγματος, πέραν της μη εναρμόνισής του με τον υπερκείμενο σχεδιασμό, δεν προτείνεται νομίμως, λόγω ελλιπούς και αντιφατικής αιτιολογίας». Τέλος, το ΣτΕ επισημαίνει ότι στο σχέδιο διατάγματος υπάρχουν ασάφειες, ανακριβή στοιχεία στην έκταση του πάρκου του τριάθλου κ.λπ.