Πανελλαδικές 2024: Δείτε τις απαντήσεις στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία των ΓΕΛ
31.05.202411:10
Για την αξία των ταξιδιών τα φετινά θέματα στη Γλώσσα
Το protothema.gr παρουσιάζει τις απαντήσεις στο μάθημα Νεοελληνική Γλώσσακαι Λογοτεχνία των υποψηφίων των Πανελλαδικών Εξετάσεων στα ΓΕΛ σε συνεργσία με τα φροντιστήρια Πουκαμισάς.
Σύμφωνα με τους καθηγητές των φροντιστήρων Πουκαμισάς τα θέματα φαίνονται απαιτητικά ως προς το β' σκέλος. Ειδικότερα, τα θέματα της θεωρίας απαιτούν από τους μαθητές ιδιαίτερη προσχοή στην αποκωδικοποίηση τους ωστε η απάντηση να είναι αποτελεσματική. Επίσης και το ποιήμα του Κωστή Παλαμά θέλει ιδιαίτερη προσοχή για την ανάπτυξη της ερμηνείας του.
Οι εκτιμήσεις
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του κ.Γιώργου Χρυσουδάκη, φιλολόγου, ακαδημαϊκού υπεύθυνου της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας του Ομίλου Φροντιστηρίων Πουκαμισάς, «τα θέματα είχαν απαιτήσεις».
Σε ό,τι αφορά τον κεντρικό προβληματισμό του κριτηρίου αξιολόγησης, την κεντρική θεματική δηλαδή, που ήταν η αξία των ταξιδιών, ο ίδιος αναφέρει τα εξής: «Υπήρχαν δύο κείμενα νεολληνικής γλώσσας - ένα διασκευασμένο από το διαδίκτυο κείμενο και ένα με τις ταξιδιωτικές εμπειρίες του Καζαντζάκη στην Άνω Αίγυπτο. Επιπλέον, το ποίημα του Παλαμά με τίτλο ‘Το Ταξίδι’.
Από τα τέσσερα θέματα, το πρώτο και το τελευταίο είχαν σαφήνεια στη διατύπωσή τους, τα παιδιά ήταν σε θέση να διαγνώσουν τί ακριβώς πρέπει να γράψουν. Ειδικότερα, το πρώτο θέμα - η περίληψη του κειμένου - ήταν ξεκάθαρο. Το ίδιο ήταν και το Δ’ θέμα, της παραγωγής λόγου, το οποίο ζητούσε από τα παιδιά την προσωπική τους τοποθέτηση σχετικά με το πως τα ίδια επιλέγουν να αναζωογονηθούν, πώς προσπαθούν να βρουν τη δική τους ψυχική ηρεμία, απαντώντας και στο δίλημμα κατά πόσο συμφωνούν με τη συγγραφέα του κειμένου στο ότι τα ταξίδια πραγματικά προσφέρουν αναψυχή ή εκτόνωση από μία αγχωτική καθημερινότητα».
Σχετικά με τα θέματα Β – εκτός του Β1, που είναι κλειστού τύπου, δηλαδή πρόκειται για αντιστοίχιση – τα υπόλοιπα, είχαν απαιτήσεις ως προς την αποκωδικοποίηση της εκφώνησης. Όπως εξηγεί ο κ.Χρυσουδάκης, «στο Β2Α, η θεωρία αφορούσε τον τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του πρώτου κειμένου. Τα παιδιά θα έπρεπε, πριν ξεκινήσουν να αναφέρονται στον τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου, να καταγράψουν την πρόθεση της συγγραφέως στη συγκεκριμένη παράγραφο και στη συνέχεια, να δείξουν πως ο τρόπος, με τον οποίο αναπτύσσεται, υπηρετεί την πρόθεση αυτή.
Χρειάζεται να έχουν βρει τον κεντρικό τρόπο, επειδή διαφαίνεται ένας ακόμη – αν και στην περίπτωση αυτή, σωστές θα είναι και οι δύο απαντήσεις. Συγκεκριμένα, να γράψουν και την ‘αιτιολόγηση’ και το ‘αίτιο-αποτέλεσμα’, τα οποία προκύπτουν μέσα από την ανάπτυξη της δεύτερης παραγράφου. Θεωρώ ότι κυριαρχεί η αιτιολόγηση αν και μπορεί να τεκμηριωθεί και το δεύτερο (‘αίτιο-αποτέλεσμα’).
Το β’σκέλος της Β2, ήταν μία άσκηση που αφορούσε τη συνοχή του κειμένου. Για το λόγο αυτό, δόθηκαν στα παιδιά συγκεκριμένες μεταβατικές λέξεις – φράσεις, οι οποίες συνδέουν το κείμενο. Είναι οι λεγόμενοι ‘συνοχικοί δείκτες’. Τα παιδιά έπρεπε να γράψουν τί ακριβώς δηλώνουν αυτές οι λέξεις – για παράδειγμα, υπήρχε το διαζευκτικό ‘ή’, το οποίο δηλώνει ‘διάζευξη’».
Σχετικά με την ερώτηση Β3, για το κείμενο του Καζαντζάκη, ο φιλόλογος εξηγεί: «ζητήθηκε από τα παιδιά να γράψουν δύο χαρακτηριστικά του κειμένου, από τα οποία να προκύπτει ο βιωματικός του χαρακτήρας - για παράδειγμα, το α’ ενικό πρόσωπο ή το α’ πληθυντικό πρόσωπο, ως δηλωτικά της βιωματικότητας, του προσωπικού χαρακτήρα της αφήγησης.
Μέσα από το α’ πρόσωπο, μέσω δηλαδή αυτών των χαρακτηριστικών, φαίνεται ότι ‘ζει πράγματα’ ο Καζαντζάκης. Επίσης, άλλο χαρακτηριστικό είναι οι εικόνες, η περιγραφή, και λιγότερο η αφήγηση.
Με βάση τα προηγούμενα, ένα ενδεικτικό χαρακτηριστικό, είναι οι εικόνες του κειμένου, που δείχνουν ότι ο συγγραφέας έβλεπε τους ναούς. Ή επίσης, όταν οι περιγραφές των ναών. Αμφότερα, αποτελούν χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στη βιωματικότητα.
Ενδεχομένως, ωστόσο, τα παιδιά να αντιμετώπισαν δυσκολία στο να εντοπίσουν ένα δεύτερο χαρακτηριστικό. Ίσως στραφούν αποκλειστικά σε ‘γλωσσικές επιλογές’ ενώ το ζητούμενο είναι να εντοπίσουν ‘χαρακτηριστικά’, τα οποία έχουν μία πιο διευρυμένη προσέγγιση.
Όπως προκύπτει, καλό είναι να έχουν αποφύγει τα παιδιά να επιλέξουν το μεταφορικό λόγο ή το γ’πρόσωπο ως δεύτερο χαρακτηριστικό αλλά να συμπεριλάβουν και περιγραφή, αφήγηση, εικόνες - όχι μόνο γλωσσικές επιλογές. Επομένως, για να θεωρηθεί η απάντησή τους ολοκληρωμένη, θα πρέπει να έχουν συμπεριλάβει και τα μεν και τα δε».
Όσο για το Γ’ Θέμα της λογοτεχνίας, όπου ζητήθηκε ερμηνευτικό σχόλιο στο ποίημα του Παλαμά, «εκεί η έννοια του ‘ταξιδιού’ διαπλέκεται αινιγματικά», είναι το πρώτο που θα πει ο κ.Χρυσουδάκης, για να εξηγήσει: «Φαίνεται πως έχει προκύψει μία ερωτική απογοήτευση, η οποία οδηγεί τον ποιητή στο να θέλει να ταξιδέψει. Επομένως, το ταξίδι δεν υφίσταται ως στοιχείο ‘αναψυχής’ - αυτός ο συνδυασμός ίσως δεν είναι ιδιαίτερα σαφής στους υποψηφίους. Το ταξίδι στο ποίημα του Παλαμά, παραπέμπει περισσότερο σε μία διαδικασία ενδοσκόπησης, σε ένα είδος ‘φαρμάκου’ με αφορμή τον έρωτα, την αγάπη».
«Συνοψίζοντας, το πρώτο και το τελευταίο θέμα είχαν σαφήνεια στη διατύπωσή τους και τα παιδιά αναμένεται να ανταποκριθούν.
Τα θέματα Β2, Β3 θέλουν πολύ μεγάλη προσοχή στην αποκωδικοποίησή τους ώστε να απαντήσουν σωστά. Το Γ’ θέμα, επίσης ήταν απαιτητικό στη ‘διάγνωση’», καταλήγει.
Υπενθυμίζεται ότι οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε θέματα για την αξία των ταξιδιών σε κείμενα της Ηλέκτρας Χατζηδημητρίου, του Νίκου Καζαντζάκη και σε ποίημα του Κωστή Παλαμά.
Ειδικότερα, τα κείμενα πάνω στα οποία εξετάστηκαν οι υποψήφιοι ήταν ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Ταξιδεύοντας», του Νίκου Καζαντζάκη, στο οποίο είχε διατηρηθεί η γλωσσική ιδιοτυπία του κειμένου, το ποίημα «Το ταξίδι» του Κωστή Παλαμά και ένα κείμενο της Ηλέκτρας Χατζηδημητρίου, από το διαδίκτυο (12-08-2016), ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης.
Οι υποψήφιοι κλήθηκαν να γράψουν ένα άρθρο 350-400 λέξεων, που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου τους σχετικά με τους τρόπους που επιλέγουν, για να αναζητήσουν την προσωπική τους ηρεμία και ισορροπία.
Υπενθυμίζεται ότι οι Πανελλαδικές εξετάσεις ολοκληρώνονται στις 12 Ιουνίου για τα ΓΕΛ και ακολουθούν οι εξετάσεις των ειδικών μαθημάτων μεταξύ 18 και 28 Ιουνίου για όλους τους υποψηφίους – ΓΕΛ και ΕΠΑΛ.
Τρόπος εξέτασης και βαθμολόγησης του μαθήματος Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία
Για την εξέταση του μαθήματος «Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γενικής Παιδείας, οι υποψήφιοι αξιολογούνται σε ενιαία τρίωρη εξέταση στην κατανόηση και παραγωγή λόγου.
Δίνονται στους υποψηφίους δύο ή τρία κείμενα, τα οποία δεν εμπεριέχονται στα διδακτικά βιβλία, που περιλαμβάνονται στην εξεταστέα ύλη του μαθήματος, συνολικής έκτασης έως τρεις σελίδες, ένα εκ των οποίων είναι λογοτεχνικό, σε ολοκληρωμένη ή αποσπασματική μορφή, (ποίημα, διήγημα, μυθιστόρημα ή θεατρικό έργο)· τα υπόλοιπα κείμενα μπορεί να είναι σε ολοκληρωμένη, ελαφρώς διασκευασμένη ή αποσπασματική μορφή: δημοσιογραφικά άρθρα, συνεντεύξεις, κριτικές, δοκίμια, επιστημονικά κείμενα, αφίσες με λεζάντα, πληροφοριακά κείμενα με εικόνες, σκίτσα, πίνακες ή διαγράμματα κ.ά.), διαφορετικά μεταξύ τους ως προς το κειμενικό είδος, ώστε να αποτιμάται η αναγνωστική ικανότητα των υποψηφίων σε ποικιλία κειμενικών ειδών. Τα κείμενα μπορούν να συνοδεύονται από σύντομο εισαγωγικό σημείωμα χωρίς ερμηνευτικά σχόλια.
Για τα κείμενα αυτά τίθενται τέσσερα συνολικά θέματα μέσω των οποίων αποτιμάται η ικανότητα των υποψηφίων να κατανοούν το περιεχόμενο των κειμένων, να ερμηνεύουν και να αξιολογούν στάσεις, αξίες, ιδέες κ.ά. βασιζόμενοι σε στοιχεία των κειμένων, καθώς επίσης να παράγουν ερμηνευτικό και κριτικό λόγο. Τα θέματα προτείνεται να είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας και να τίθενται περιορισμοί στην έκταση των απαντήσεων (όπου χρειάζεται). Το νοηματικό περιεχόμενο των μη λογοτεχνικών κειμένων πρέπει να είναι συναφές με κάποιον ή κάποιους από τους θεματικούς άξονες, που προσδιορίζονται στο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Νεοελληνική Γλώσσα.
Τα κείμενα συνοδεύονται από τα εξής θέματα:
1 . Το πρώτο θέμα σχετίζεται με τα μη λογοτεχνικά κείμενα και αφορά στη συνοπτική νοηματική απόδοση από τους υποψηφίους μέρους ενός κειμένου ή τη συνοπτική απόδοση των απόψεων που διατυπώνονται σε ένα κείμενο για κάποιο ζήτημα. Το πρώτο θέμα βαθμολογείται με είκοσι (20) μονάδες.
2. Το δεύτερο θέμα σχετίζεται με τα μη λογοτεχνικά κείμενα και αναλύεται σε τρία ερωτήματα, διαφορετικά μεταξύ τους, με δυνατότητα κάποιο/κάποια από αυτά να είναι κλειστού τύπου και με ενδεχόμενη αιτιολόγηση της απάντησης. Ένα από αυτά μπορεί να διαιρείται σε δύο υποερωτήματα.
Τα ερωτήματα σχετίζονται με:
α) Την αξιοποίηση του πλαισίου των κειμένων (κοινωνικού, ιστορικού, πολιτιστικού, του χώρου και του χρόνου) με σκοπό την κατανόηση των λόγων και των ενεργειών των υποκειμένων (ατομικών και συλλογικών) που αναφέρονται στα κείμενα, και των σχέσεων μεταξύ τους,
β) τον εντοπισμό και την ερμηνευτική προσέγγιση σκοπών, στάσεων, βασικών θέσεων και προθέσεων του συντάκτη/συντακτών των κειμένων, καθώς και την τεκμηρίωση της βασικής ιδέας του κειμένου,
γ) την αξιολόγηση της συνάφειας ιδεών, επιχειρημάτων, τίτλων, υπότιτλων, εικόνων κ.ά. με μια θέση, άποψη ή ζήτημα που θέτει το κείμενο και της αποδεικτικής τους αξίας,
δ) τον εντοπισμό και τη συσχέτιση συγκεκριμένων κειμενικών δεικτών που οργανώνουν το κείμενο ως σημασιοδοτημένη κατασκευή – δηλαδή, οι υποψήφιοι να εντοπίζουν μέσα στο κείμενο δείκτες (π.χ. λεξιλόγιο, ρηματικά πρόσωπα, στίξη, εκφραστικά μέσα, τρόπους σύνταξης, κ.ά.) και να αναγνωρίζουν τη λειτουργία τους στο κείμενο,
ε) την αναγνώριση και την ερμηνευτική προσέγγιση του τρόπου σύνδεσης και οργάνωσης ιδεών, προτάσεων, παραγράφων ή διαφόρων σημειωτικών τρόπων σε ένα κείμενο, αφού λάβουν οι υποψήφιοι υπόψη το επικοινωνιακό πλαίσιο και τα κοινωνικά συμφραζόμενα,
στ) τη σύγκριση των μη λογοτεχνικών κειμένων ως προς τις θέσεις, τον τρόπο πραγμάτευσης του θέματος, την πειστικότητα, την αποτελεσματική μετάδοση του νοήματος κ.ά.
Το δεύτερο θέμα βαθμολογείται με 35 μονάδες, που επιμερίζονται σε κάθε ερώτημα ανάλογα με τη βαρύτητά τους (15+10+10). Τα υποερωτήματα, επίσης, βαθμολογούνται ανάλογα με τη βαρύτητά τους.
3. Το τρίτο θέμα σχετίζεται με το λογοτεχνικό κείμενο και αφορά στην παραγωγή ερμηνευτικού σχολίου, με το οποίο επιδιώκεται οι υποψήφιοι, αφενός να αναπτύσσουν κρίσιμα θέματα/ερωτήματα που πραγματεύεται το λογοτεχνικό κείμενο, αξιοποιώντας συνδυαστικά κειμενικούς δείκτες ή και στοιχεία συγκειμένου, αφετέρου να τοποθετούνται/ανταποκρίνονται στα θέματα/ ερωτήματα αυτά, τεκμηριώνοντας τις προσωπικές τους θέσεις. Η προβλεπόμενη έκταση της απάντησης μπορεί να κυμαίνεται από 100 έως 200 λέξεις. Το τρίτο θέμα βαθμολογείται με 15 μονάδες.
Στα παραπάνω θέματα χρειάζεται να είναι σαφής και προσεκτική η διατύπωση των ερωτημάτων, ώστε να αποφεύγονται επικαλύψεις στις απαντήσεις των υποψηφίων.
4. Το τέταρτο θέμα σχετίζεται με τα μη λογοτεχνικά κείμενα και αφορά στη γραπτή παραγωγή κριτικού λόγου, 300 έως 400 λέξεις (ανάλογα με τη βαρύτητα του θέματος), το οποίο ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο (σκοπό, πομπό, αποδέκτες, κειμενικό είδος) και ζητεί από τους/τις υποψηφίους/ες την ανάπτυξη τεκμηριωμένης προσωπικής γνώμης, τη συμφωνία ή τη διαφωνία τους με προβλήματα, θέσεις, στάσεις, στερεότυπα, προκαταλήψεις κ.ά. που θέτει το κείμενο/θέτουν τα κείμενα αναφοράς. Το τέταρτο θέμα βαθμολογείται με 30 μονάδες.