Οι σκανδιναβικές και βαλτικές χώρες συγκεντρώνουν το υψηλότερο ποσοστό πληθυσμού με πανεπιστημιακή εκπαίδευσηενώ συνολικά, οι γυναίκες στην Ευρώπη είναι πιο μορφωμένες από τους άνδρες.
Το 2023, απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι περισσότεροι από το 40% των νέων, ηλικίας 25-34 ετών, στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ στην ηλικιακή ομάδα 20-24, έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον τη φοίτηση στο λύκειο, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Eurostat.
Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι, τουλάχιστον το 45% να έχει πτυχίο πανεπιστημίου μέχρι το 2030. Η Ελλάδα ήδη συγκεντρώνει ποσοστά πτυχιούχων κοντά στο 45% στις ηλικίες 25-34 ετών.
Το επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά χώρα της ΕΕ αποτυπώνεται στον ακόλουθο χάρτη:
Κλείσιμο
Σημειώνεται, ότι τα επίπεδα μόρφωσης σύμφωνα με την ΕΕ, ορίζονται ως χαμηλά, δηλαδή δημοτικό και γυμνάσιο, μεσαία (λύκειο) ή υψηλά (πανεπιστημιακές σπουδές).
Η κατανομή του Ευρωπαϊκού πληθυσμού με βάση το μορφωτικό επίπεδο για το 2023
Το 2023, το 22,9% των ατόμων ηλικίας 25-74% στην Ευρώπη είχε το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Μέσης εκπαίδευσης, η οποία αντιστοιχεί στη φοίτηση στο λύκειο ή σε τεχνολογική εκπαίδευση, ήταν το 44,5%, εκ των οποίων, το 9,7% αντιστοιχεί στο σχολείο και το 34,8% σε διττή/επαγγελματική εκπαίδευση. Το 32,6% του ευρωπαϊκού πληθυσμού είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου.
Πώς αποτυπώνονται τα επίπεδα εκπαίδευσης στην ΕΕ
Η Λιθουανία, η Τσεχία, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Λετονία είναι οι χώρες με τα μικρότερα ποσοστά πληθυσμού – λιγότερο από 10% - χαμηλού εκπαιδευτικού επιπέδου. Αντίθετα, η Μάλτα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία συγκεντρώνουν τα υψηλότερα ποσοστά στη συγκεκριμένη κατηγορία: περισσότερο από το 34% του πληθυσμού τους δεν έχουν πάει σχολείο, έχουν τελειώσει δημοτικό ή έστω γυμνάσιο. Στα δύο άκρα με χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, βρίσκονται η Λιθουανία με μόλις 5,4% των κατοίκων της και στο άλλο, η Πορτογαλία με 47%.
Οι χώρες με τους περισσότερους κατοίκους, οι οποίοι είναι απόφοιτοι ΑΕΙ, με ποσοστό άνω του 45% του πληθυσμού τους, είναι η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Κύπρος και η Σουηδία. Κάτω από το 25%, βρίσκονται οι πολίτες της Ρουμανίας, της Ιταλίας και της Τσεχίας. Συνολικά, το χαμηλότερο ποσοστό πτυχιούχων εμφανίζεται στη Ρουμανία με 16,5% και το υψηλότερο, στην Ιρλανδία με 50,8%.
Το ποσοστό των ατόμων, που έχουν λάβει επαγγελματική εκπαίδευση ανέρχεται σε πάνω από 45% σε εννέα χώρες της ΕΕ, μεταξύ των οποίων, η Τσεχία (63,9), η Πολωνία (52,2) και η Γερμανία (47,4). Τα χαμηλότερα ποσοστά πληθυσμού (κάτω από 30%) λυκειακής ή τεχνολογικής εκπαίδευσης, συγκεντρώνονται στην Ισπανία και στην Πορτογαλία και τα υψηλότερα στη Σλοβακία και στην Τσεχία (πάνω από 65%).
Στη συγκεκριμένη κατηγορία, προκρίνεται η διάκριση μεταξύ γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης, καθώς η δεύτερη συνδέεται άμεσα με την αγορά εργασίας. Ωστόσο, ο προσανατολισμός στην τεχνολογική/επαγγελματική εκπαίδευση – σε σχέση με τη γενική - σημειώνει χαμηλότερα ποσοστά στην Ελλάδα, όπως και στην Κύπρο, στην Πορτογαλία, στην Ιρλανδία, στην Ισπανία και στη Μάλτα.
Η εξέλιξη των επιπέδων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσα στην τελευταία δεκαετία
Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 25-74 με πανεπιστημιακή μόρφωση, από 25,3% που ήταν το 2013, αυξήθηκε σε 32,6% το 2023, όπως αποτυπώνεται στο διάγραμμα, που ακολουθεί. Ταυτόχρονα, τα ποσοστά του πληθυσμού χαμηλού μορφωτικού επιπέδου (αναλφάβητοι, δημοτικής εκπαίδευσης ή απόφοιτοι γυμνασίου) το ίδιο διάστημα, μειώθηκε από 28,7% το 2013 σε 22,9% το 2023. Στα ίδια περίπου επίπεδα παρέμεινε το ποσοστό των αποφοίτων λυκείου ή τεχνολογικής εκπαίδευσης – γύρω στο 45%.
Οι διαφορές στο μορφωτικό επίπεδο των Ευρωπαίων ανά ηλικιακή ομάδα
Τα νεότερης ηλικίας άτομα επιτυγχάνουν υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης – αυτός είναι ο κανόνας, καθώς περισσότερα από τα δύο πέμπτα του ευρωπαϊκού πληθυσμού έχουν τελειώσει ΑΕΙ.
Ειδικότερα, το 82,1% των ατόμων ηλικίας 25-54 ετών στην Ευρώπη είχαν τουλάχιστον απολυτήριο λυκείου, σε σχέση με το 69,4% όσων ανήκουν στο ηλικιακό γκρουπ 55-74.
Αντιστοίχως, μεταξύ των νεότερων (25-54 ετών) ήταν λιγότερο σύνηθες να έχουν ένα χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (17,9%) σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία (55-74), που συγκέντρωναν αντίστοιχα ποσοστό 30,6%.
Πανεπιστημιακής μόρφωσης στις ηλικίες 25-54 είναι το 38,7% ενώ στις ηλικίες 55-74 το ποσοστό πέφτει στο 23,2%.
Και πάλι, χωρίς ιδιαίτερες διαφορές όσοι είναι μεσαίας εκπαίδευσης (λυκειακής ή επαγγελματικής εκπαίδευσης): 43,4% οι νεότεροι, 46,2% οι μεγαλύτεροι.
Οι στρατηγικοί δείκτες της ΕΕ για την εκπαίδευση
Στο πλαίσιο της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ό,τι αφορά στην εκπαίδευση για την περίοδο 2021-2030, η τριτοβάθμια εκπαίδευση αναδεικνύεται ως προτεραιότητα, εξαιτίας της αυξημένης ζήτησης για υψηλή εξειδίκευση στην αγορά εργασίας εντός της ΕΕ. Η ανώτατη εκπαίδευση παίζει καθοριστικό ρόλο στην κοινωνία, καθώς συνδέεται με την καινοτομία, την οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση, γενικά, του επιπέδου ζωής των πολιτών.
Στόχος της ΕΕ, είναι μέχρι το 2030, τουλάχιστον το 45% των νέων ηλικίας 25-34 ετών να έχει λάβει πτυχίο πανεπιστημίου.
Το 2023, η ίδια ηλικιακή ομάδα (25-34) εμφανίζεται να είναι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σε ποσοστό 43,1% - σχεδόν τα μισά κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν ήδη φτάσει στο στόχο, που τέθηκε για το 2030.
Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στο Λουξεμβούργο, στην Κύπρο και στην Ιρλανδία, όπου οι απόφοιτοι πανεπιστημίου ξεπερνούν το 60% στις συγκεκριμένες ηλικίες. Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσοστά πτυχιούχων παρατηρούνται στη Ρουμανία και στην Ουγγαρία, αφού βρίσκονται κάτω από το 30%.
Η Ελλάδα μοιράζεται τη 14η θέση με τη Λετονία.
Οι γυναίκες πιο μορφωμένες από τους άνδρες στην Ευρώπη
Οι γυναίκες συνολικά στην Ευρώπη έφτασαν το στόχο της ΕΕ, από το 2019, σε ό,τι αφορά τη λήψη πανεπιστημιακού πτυχίου - πιο αναλυτικά, το 45,1% των γυναικών ηλικίας 25-34 ήταν ήδη απόφοιτοι πανεπιστημίου, ενώ το 2023, το ποσοστό ανέβηκε στο 48,8%. Το ποσοστό των ανδρών στην ίδια ηλικιακή ομάδα, ήταν 37,6% το 2023.
Εξαίρεση αποτελεί η Φινλανδία.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ποσοστό των Ευρωπαίων ηλικίας 20-24 ετών, οι οποίοι έχουν τελειώσει τουλάχιστον το λύκειο. Τα μαθησιακά εφόδια των συγκεκριμένων ατόμων θεωρούνται ως τα ελάχιστα απαραίτητα προκειμένου να εισέλθουν με επιτυχία στην αγορά εργασίας.
Όπως φαίνεται στο διάγραμμα, που ακολουθεί, το 2023, το μέσο ποσοστό των νέων 20-24 ετών, που ήταν τουλάχιστον απόφοιτοι λυκείου, ήταν 84,1% στην ΕΕ. Τα χαμηλότερα ποσοστά αυτών μεταξύ των κρατών μελών, καταγράφηκαν στην Ισπανία, στη Δανία και στη Γερμανία, με κάτω από 80%. Τα υψηλότερα, συγκεντρώνουν η Ελλάδα, η Κροατία και τη Ιρλανδία, όπου 95% - ή και περισσότεροι – νέοι ηλικίας 20-24 ετών έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον στο λύκειο. Σε σύγκριση με το 2023, το ποσοστό ανέβηκε σε όλες τις χώρες, εκτός από τη Γερμανία, την Αυστρία, την Τσεχία, την Κύπρο, τη Σλοβενία, την Εσθονία, τη Σλοβακία και τη Φινλανδία.
Μεγαλύτερη αύξηση, σημείωσαν η Ισπανία και η Πορτογαλία.
Περισσότερες γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες έχουν τελειώσει τουλάχιστον το λύκειο
Μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των γυναικών που έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον τη φοίτηση στο λύκειο, σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών. Συγκεκριμένα, το 86,7% των γυναικών ηλικίας 20-24 ετών έναντι 81,6% των ανδρών.
Το ποσοστό αυτό ήταν υψηλότερο σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ εκτός από τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Σλοβακία.
Μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων καταγράφονται στη Δανία, στη Μάλτα και στο Λουξεμβούργο, με 7 ποσοστιαίες μονάδες υπέρ των γυναικών.
Οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την εκπαίδευση
Το επίπεδο της εκπαίδευσης στον πληθυσμό μίας χώρας αποτυπώνει την «επιτυχία»– ή μη – του εκπαιδευτικού της συστήματος. Για τους ίδιους τους πολίτες, το μορφωτικό επίπεδο συνδέεται άρρηκτα με τις επαγγελματικές ευκαιρίες και το επίπεδο ζωής συνολικά.
Στο πλαίσιο στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αποφασίστηκε το Φεβρουάριο 2021 με ορίζοντα μέχρι το 2030, εντάσσονται πέντε στόχοι, πέντε προτεραιότητες:
Η βελτίωση της ποιότητας, της ισότητας, της συμπεριληπτικότητας και επιτυχίας για όλους
Η δυνατότητα υλοποίησης της δια βίου μάθησης και κινητικότητας για όλους
Η ενίσχυση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της κινητροδότησης για τους εκπαιδευτικούς
Η έμφαση και ενίσχυση της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ευρώπη
Η υποστήριξη της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης
Σε ό,τι αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μέχρι το 2030, τουλάχιστον το 45% των νέων ηλικίας 25-34 ετών, να είναι κάτοχοι πανεπιστημιακού πτυχίου.
Στόχος για τους νέους που εγκαταλείπουν νωρίς το σχολείο, να αυξηθεί το ποσοστό όσων μπορέσουν να τελειώσουν τουλάχιστον το λύκειο.
Συνοψίζοντας, το επίπεδο της εκπαίδευσης σε μία χώρα αποτελεί σημαντικό παράγοντα, τόσο για την αγορά εργασίας, όσο και για τους πολίτες αλλά και την κοινωνία εν γένει. Όσο υψηλότερο το μορφωτικό επίπεδο, τόσο υψηλότερα τα ποσοστά επαγγελματικής απορρόφησης, παραγωγικότητας, εισοδήματος αλλά και ικανοποίησης από τη ζωή. Γενικά, το να έχει κάποιος ολοκληρώσει τουλάχιστον τη φοίτηση στο λύκειο, θεωρείται το μίνιμουμ προκειμένου να έχει τα απαραίτητα εφόδια για πλήρη συμμετοχή στην κοινωνία.
Ως ένας οργανισμός που νοιάζεται για την ευημερία των ανθρώπων, η ΔΕΛΤΑ έχει δημιουργήσει ένα εργασιακό περιβάλλον που επιτρέπει στους ανθρώπους να αναπτυχθούν με όρους ίσων ευκαιριών & διαρκούς στήριξης
Στο νησί της μαστίχας συνεχίστηκε το φετινό «Plastic Free Greece» (2024), σε μια τριήμερη δράση καταμεσής του καλοκαιριού (24 - 26 Ιουλίου), που απέδειξε ότι η επανάληψη και η συνεχής επαγρύπνηση είναι απαραίτητα συστατικά της επιτυχίας.
