ΕΥΠ: Γιατί αποχαρακτήρισε τα αρχεία της Κύπρου 50 χρόνια μετά τον «Αττίλα» - Το παρασκήνιο μιας ιστορικής απόφασης

Όταν το 2024 ξεκινούσε και συμπληρώνονταν 50 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, λίγοι θα φαντάζονταν ότι στην εξίσωση των επετειακών εκδηλώσεων και πρωτοβουλιών θα έμπαινε και η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Κι όμως, με μια κίνηση που προκάλεσε αίσθηση, η ΕΥΠ, μετά από πρωτοβουλία του διοικητή της πρέσβη ε.τ. Θεμιστοκλή Δεμίρη, «αποχαρακτήρισε» ιδιαίτερα ενδιαφέροντα έγγραφα που αποτυπώνουν την πληροφόρηση και τις κινήσεις της Υπηρεσίας, δύο μήνες πριν από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο μέχρι και τον «Αττίλα».

Η πρωτοβουλία του κ. Δεμίρη, κατά τα πρότυπα ενεργειών που κάνουν το State Department και το Foreign Office, ήρθε πριν από μερικούς μήνες. Ο ίδιος ανέλαβε να επικοινωνήσει με τον πρωθυπουργό, προκειμένου να πάρει το πράσινο φως, ενώ στη συνέχεια κίνησε τη διαδικασία για τον «ασφαλή» αποχαρακτηρισμό ευαίσθητων εθνικών εγγράφων. Μια βασική παράμετρος που επέτρεψε τον αποχαρακτηρισμό είναι η παρέλευση 50 ετών που είναι το κατώτατο όριο, κατά τον νόμο, προκειμένου αυτό να συμβεί. Επίσης, μια πάγια αντίληψη του πολύπειρου διπλωμάτη κ. Δεμίρη, ο οποίος έχει θητεύσει και έχει ζήσει στην Κύπρο, είναι ότι η ΕΥΠ πρέπει να μην διαχειρίζεται «αμυντικά» ιστορικά γεγονότα, τα οποία έχουν de facto αποχαρακτηριστεί ιστορικά.

Άλλωστε, η δημοσιογραφική και ιστορική έρευνα για την επίμαχη περίοδο της εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο είναι εκτενής. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr, ο αποχαρακτηρισμός των επίμαχων εγγράφων δεν θα είναι μια μεμονωμένη κίνηση, καθώς θα ακολουθήσουν και άλλες ενέργειες που θα αφορούν άλλες ιστορικές περιόδους. Με άλλα λόγια, η ΕΥΠ θα εναρμονιστεί προοδευτικά με τις πρακτικές που ακολουθούν και άλλες υπηρεσίες πληροφοριών ανά τον κόσμο-όχι όμως και στην Ευρώπη.

Επεξεργασία και θωράκιση

Όταν ο κ. Δεμίρης πήρε το "πράσινο φως" να μετάσχει και η ΕΥΠ με αυτόν τον ιδιότυπο τρόπο στον εορτασμό των 50 ετών από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, κίνησε τις απαιτούμενες διαδικασίες. Συνέστησε μια επιτροπή αποχαρακτηρισμού των εγγράφων, προκειμένου αυτά να εξεταστούν προσεκτικά, ώστε να μην "αποδεσμευθούν" πληροφορίες που ακόμα και σήμερα θα μπορούσαν να είναι εθνικά ευαίσθητες.

Παράλληλα, διαμορφώθηκε και ένας κανονισμός για το πλαίσιο του αποχαρακτηρισμού, ενώ εν συνεχεία κλήθηκε και ο καθηγητής Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου στο ΕΚΠΑ Ευάνθης Χατζηβασιλείου, προκειμένου να σχολιάσει τα επίμαχα έγγραφα και να τα αξιολογήσει επί της ουσίας. Είναι χαρακτηριστικό με βάση τα επίμαχα έγγραφα ότι η ΕΥΠ φαίνεται να υποτιμά τον κίνδυνο εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο, ενώ αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι αμέσως μετά την εισβολή και για μερικές μέρες η καταγραφή της Υπηρεσίας σταματά. "Προφανώς από το σοκ των στιγμών", εκτιμά πηγή με γνώση των δεδομένων.

Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξε ειδική μέριμνα ακόμα και για το "ασφαλές" σκανάρισμα των εγγράφων που αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα της ΕΥΠ, ώστε να μην υπάρξουν "τρύπες" που θα μπορούσαν να επιτρέψουν τη διαρροή άλλων δεδομένων από μια ενδεχόμενη "κερκόπορτα".

«Δεν έχουμε να φοβηθούμε κάτι»

Ομολογουμένως, 50 χρόνια μετά από ένα γεγονός είναι μια ικανή περίοδος, προκειμένου και οι ιστορικοί να καταγράψουν πτυχές του που παραμένουν υποφωτισμένες. «Δεν έχουμε να φοβηθούμε κάτι» υπογραμμίζει στο protothema.gr αρμόδια πηγή, υπογραμμίζοντας ότι η Δημοκρατία εκ των πραγμάτων δεν ταυτίζεται με τις επιλογές και τους χειρισμούς των πραξικοπηματιών και ειδικότερα της χούντας Ιωαννίδη και της τότε ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων.

Η σύμπτωση της εν λόγω δημοσίευσης με τις εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά ή με την απόπειρα επανεκκίνησης της συζήτησης για το Κυπριακό, όπου πλέον οι δύο πλευρές είναι πιο μακριά από ποτέ, χαρακτηρίζεται από ανθρώπους με γνώση του παρασκηνίου «συγκυριακή». Ούτως ή άλλως, τα επίμαχα έγγραφα λίγο θα μπορούσαν να επηρεάσουν την όποια συζήτηση, ενώ καταδεικνύουν σε μεγάλο βαθμό και επιχειρησιακή αμέλεια από μέρους της ΕΥΠ.

Δείτε το αποχαρακτηρισμένο έγγραφο της 1ης Ιουλίου 1974:

Αναλυτικά όλα τα αποχαρακτηρισμένα Δελτία Πληροφοριών που δημοσιεύει η ΕΥΠ

ΙΟΥΛΙΟΣ

1/7/1974

2/7/1974

3/7/1974

4/7/1974

5/7/1974

6/7/1974

8/7/1974

9/7/1974

10/7/1974

11/7/1974

12/7/1974

13/7/1974

15/7/1974

16/7/1974

17/7/1974

18/7/1974

19/7/1974

23/7/1974

23-24/7/1974

25/7/1974

26/7/1974

26 -B/7/1974

27/7/1974

27 -Β/7/1974

28/7/1974

29/7/1974

30/7/1974

30-Β/7/1974

31/7/1974

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

2/8/1974

3/8/1974

4/8/1974

5/8/1974

6/8/1974

7/8/1974

8/8/1974

9/8/1974

10/8/1974

11/8/1974

12/8/1974

13/8/1974

14/8/1974

15/8/1974

16/8/1974

17/8/1974

18/8/1974

19/8/1974

20/8/1974

21/8/1974

22/8/1974

23/8/1974

24/8/1974

26/8/1974

27/8/1974

29/8/1974

30/8/1974

31/8/1974

Δείτε βίντεο: Εισβολή στην Κύπρο: Η ΕΥΠ αποχαρακτήρισε απόρρητα έγγραφα της ΚΥΠ για τον Ιούλιο του 1974