Άμεσο στοπ στα μπόνους συντελεστή από το ΣτΕ, θα επανέλθουν μέσω του τοπικού πολεοδομικού σχεδιασμού

Στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό, που βρίσκεται σε εξέλιξη, παραπέμπει ο υπουργός Περιβάλλοντος τα μπόνους στον συντελεστή δόμησης για «πράσινα» κτίρια, μετά από την σημερινή απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, που έκρινε αντισυνταγματικές τις σχετικές διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. 

Η απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου αφορά  οικοδομικές άδειες  σε όλη την επικράτεια και σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ, εξαιρούνται μόνον εφόσον έχουν ξεκινήσει «αποδεδειγμένα» ως σήμερα οι οικοδομικές εργασίες.  Σημειώνεται πάντως ότι ενόψει της απόφασης του ΣτΕ, αρκετοί Δήμοι είχαν παγώσει τις δικαδικασίες έκδοσης αδειών με το μπόνους που προέβλεπε ο ΝΟΚ για κτίρια με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. 

Από την Ολομέλεια του ΣτΕ κρίθηκε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης, των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια.

Η ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ Μιχάλη Πικραμένου 

«Ι. Το σύστημα των διατάξεων του ΝΟΚ (άρθρα 10, 15 παρ. 8, 19 παρ. 2 και 25), με το οποίο θεσπίζονται κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτηρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου, αντίκειται στo άρθρο 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος.

Τούτο, όχι, κατ’ αρχήν, εξαιτίας του περιεχομένου τους, αλλά για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απ’ ευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης. Τα παρεχόμενα με τις διατάξεις αυτές κίνητρα πρέπει να έχουν ληφθεί υπ’ όψιν και να έχουν σταθμισθεί οι συνέπειές τους στο οικιστικό περιβάλλον κάθε περιοχής κατά το στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, κατόπιν ειδικής επιστημονικής μελέτης που να τεκμηριώνει τις περιεχόμενες στις διατάξεις αυτές ρυθμίσεις σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες και την εν γένει φυσιογνωμία κάθε οικισμού.

ΙΙ. Περαιτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης (δυνάμει του άρθρου 11 παρ. 6 του ΝΟΚ), των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια (άρ. 19 παρ. 2 του ΝΟΚ). Αυτά μπορούν να κατασκευάζονται προσμετρώμενα στον συντελεστή δόμησης. Αντιθέτως, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των έρκερ και των κλιμακοστασίων.

Κατόπιν τούτων, οι προσβαλλόμενες άδειες πρέπει να ακυρωθούν για τους παραπάνω λόγους.

ΙΙΙ. Τέλος, το δικαστήριο, σταθμίζοντας αφενός τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων και αφετέρου το δημόσιο συμφέρον, έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει πριν από την παρούσα ανακοίνωση. Ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνει εκκρεμείς δίκες.

Η δημοσίευση της απόφασης αναμένεται τον Ιανουάριο του ερχόμενου έτους».

Σκυλακάκης: Σημαντικό ότι η απόφαση δεν επηρεάζει υφιστάμενες υποδομές

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας (ΣτΕ) για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό αφορά -κατά κύριο λόγο- στη νομολογία του για την συνταγματικά προβλεπόμενη ανάγκη τοπικού, πολεοδομικού σχεδιασμού, δήλωσε ο υπουργός περιβάλλοντος και ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης με αφορμή την υπόθεση του ΝΟΚ.

Είναι σημαντικό, τονίζει, ότι με την απόφαση αυτή, δεν επηρεάζεται καμία υφιστάμενη οικοδομή (πλην όσων αποτελούν, ήδη, αντικείμενο προσφυγής), είτε αυτή έχει ολοκληρωθεί είτε με οποιονδήποτε τρόπο έχουν αρχίσει οι εργασίες σε αυτή. Κάτι, που θα δημιουργούσε πολύ σοβαρή ανασφάλεια δικαίου και θα επηρέαζε αρνητικά χιλιάδες πολίτες και επαγγελματίες.

Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό ότι με την απόφαση αυτή επιβεβαιώνεται η δυνατότητα να υπάρχουν, όπου είναι ανάγκη για λόγους περιβαλλοντικούς ή άλλους, ειδικά κίνητρα (bonus) σε ό,τι αφορά στα ύψη, στα δώματα, στις φυτεμένες στέγες, κ.λπ. Και αυτό είναι σημαντικό, διότι τα εργαλεία αυτά, είναι απολύτως απαραίτητα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ιδίως στις πυκνοδομημένες περιοχές, καθώς ο τρόπος που είναι σήμερα δομημένες οι μεγαλουπόλεις μας (μεγάλη κάλυψη, με μικρό ύψος), τις καθιστά μη βιώσιμες μακροχρόνια σε ένα περιβάλλον οξυνόμενης κλιματικής κρίσης και αυξημένων θερμοκρασιών.

Όπως τονίζει, τα κίνητρα αυτά θα προβλεφθούν, όπου αυτό καθίσταται αναγκαίο, στο πλαίσιο του τοπικού, πολεοδομικού σχεδιασμού, που βρίσκεται σε εξέλιξη, με αντίστοιχη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η οποία θα αναληφθεί άμεσα, ώστε να υπάρχει ορατότητα και νομική ασφάλεια.

Η κυβέρνηση υλοποιεί, άλλωστε, εδώ και τρία χρόνια το μεγαλύτερο πρόγραμμα τοπικού σχεδιασμού από συστάσεως του ελληνικού Κράτους, το οποίο θα μας επιτρέψει να καθιερώσουμε με τρόπο νομικά αδιαμφισβήτητο κίνητρα, όπως αυτά περιέχονται στο ΝΟΚ, εκεί που είναι πράγματι αναγκαία.

Ταυτόχρονα, αναφέρει ο υπουργός θα αναλάβουμε πολλαπλές πρωτοβουλίες, ώστε να περιοριστούν τα φαινόμενα τοπικής διαφθοράς, που συνδέονται με την εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας. Φαινόμενα που από την υπόθεση της Χαλκιδικής που αποκαλύφθηκε σήμερα, προκύπτει ότι μπορεί να είναι εκτεταμένα σε περιοχές και να αποκτούν την υπόσταση ακόμα και εγκληματικής οργάνωσης.

Το ιστορικό

Με την παρουσία του γενικού γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Ευθύμη Μπακογιάννη και του Δήμαρχου Αλίμου Ανδρέα Κονδύλη, συζητήθηκε 11 Οκτωβρίου 2024 στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας το θέμα της συνταγματικότητας ή μη των διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού που επιφέρουν προσαύξηση στη δόμηση και στο ύψος των κτηρίων, κ.λπ.

Αγόρευσαν συνολικά 13 δικηγόροι, ενώ έκαναν παρεμβάσεις είτε υπερ του κύρους του ΝΟΚ είτε κατά, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, η ΚΕΔΕ και 10 κατασκευαστικές εταιρείες.
Συνοπτικά, αναπτύχθηκαν δυο εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις. Η μία ήταν υπέρ της συνταγματικότητας του ΝΟΚ και η δεύτερη υπερ της αντισυνταγματικότητάς του.

Οι τέσσερεις υποθέσεις που ζητήθηκαν αφορούσαν οικοδομικές άδειες στο Δήμο Αλίμου με τις οποίες ζητείται να ακυρωθούν οικοδομικές άδειες που εξέδωσε η υπηρεσία δόμησης του Δήμου Αλίμου.

Να σημειωθεί ότι από το ΣτΕ έχουν εκδοθεί ήδη αποφάσεις από το ΣτΕ που αναστέλλουν οικοδομικές άδειες στην Κηφισιά, που έχουν εκδοθεί σύμφωνα με το ΝΟΚ.

Ειδικότερα, η συνταγματικότητας ή όχι του ΝΟΚ απασχόλησε τον περασμένο Οκτώβριο την Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου με πρόεδρο τον Μιχάλη Πικραμένο, κατόπιν παραπομπής από το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ, με οι εισηγήτριες τις συμβούλους Επικρατείας Μαρία Σωτηροπούλου και Χριστιάνα Μπολόφη.

Το Τμήμα, μεταξύ των άλλων, έχει κρίνει, αντίθετες προς το Σύνταγμα τις διατάξεις των άρθρων 10 και 25 του ΝΟΚ (νόμος 4067/2012) που προβλέπουν προσαυξήσεις συντελεστού δομήσεως λόγω υποτυπώδους μείωσης της κάλυψης και ανέγερσης κτηρίου ανώτερης ενεργειακής απόδοσης (μπόνους δόμησης).

Επίσης, το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ έχει αποφανθεί ότι είναι αντίθετες στο Σύνταγμα και το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τις διατάξεις εκείνες του ΝΟΚ, που εξαιρούν από την προσμέτρηση στο συντελεστή δόμησης, τους χώρους κυρίας χρήσεως παταριών, σοφιτών και έρκερ (προεξοχές, κινητά ή σταθερά συστήματα σκίασης, κ.λπ.), εξαιτίας των οποίων αυξάνεται και το ύψος και η δόμηση και ο αριθμός των ορόφων, όπως έκρινε αντισυνταγματική η δημιουργία χώρων κυρίας χρήσεως στο δώμα.

Κατά την συζήτηση στην Ολομέλεια, οι εισηγήτριες των τεσσάρων υποθέσεων, σύμβουλοι Επικρατείας Μαρία Σωτηροπούλου και Χριστιάνα Μπολόφη έκαναν και πρόσθετες εισηγήσεις επί των υποθέσεων που αυτών.