Στάθης Ποταμίτης στον Δανίκα: «Στο Σαρακήνικο και στην Πτολεμαΐδα χτίζεις με τους ίδιους όρους»

Ο τουρισμός λοιπόν. Η λεγόμενη «βαριά ελληνική βιομηχανία». Η ανάπτυξη λοιπόν. Τουτέστιν, μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, δηλαδή θηριώδες ξενοδοχείο στο Σαρακήνικο της Μήλου!

Οταν έπεσα πάνω στη σχετική ειδησεογραφία αισθάνθηκα κεραυνοβολημένος και αποσβολωμένος. Μα πώς είναι δυνατόν σε μια τόσο ειδυλλιακή και τόσο ανόθευτη τοποθεσία να χορηγείται άδεια πολεοδομίας;

Μετά, από μια εξαιρετική και ανήσυχη φίλη έμαθα για την Ισπανία. Οπου λόγω της Μαγιόρκα, ενός από τα πιο αποκρουστικά παραδείγματα τέτοιας αλόγιστης και ασυγκράτητης ανάπτυξης με ξενοδοχειακές μονάδες πάνω στην παραλία η μία πάνω στην άλλη, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να βάλει φραγμούς έτσι ώστε η Μενόρκα, έτερος τουριστικός προορισμός, να ακολουθήσει τον αντίθετο δρόμο. Δηλαδή να επιτρέπονται μικρές ξενοδοχειακές μονάδες 14 δωματίων. Αυστηρά.

Επομένως, οι Κυκλάδες της μικρής κλίμακας να ακολουθήσουν το ίδιο παράδειγμα. Αλλιώτικα, με τις λεγόμενες «δημοκρατικές διαδικασίες» και τις επιθυμίες της τοπικής κοινωνίας το μέλλον θα είναι ολισθηρό. Ολα να θυσιαστούν στον βωμό του κέρδους. Οσο περισσότερα τόσο το καλύτερο. Και όσο το καλύτερο για εκείνους τους υπέρμαχους της ανάπτυξης, τόσο πιο γρήγορα στον κορεσμό και την καταστροφή.

Επειδή λοιπόν συμβαίνουν όλα αυτά τα «αναπτυξιακά» αποφάσισα να μιλήσω με κάποιον που έχει επαρκείς νομικές γνώσεις, αλλά και μεγάλες οικολογικές ευαισθησίες.

Ετσι, κατέληξα στην περίπτωση του πολυμαθούς νομικού και δικηγόρου Στάθη Ποταμίτη. Το βιογραφικό του πληρέστατο πτυχίων, εμπειριών και διεθνών αναγνωρίσεων. Αν γκουγκλάρετε, θα καταλάβετε και θα συμφωνήσετε μαζί μου.

Το εξωφρενικό με τον Στάθη Ποταμίτη είναι η αρχική πορεία των σπουδών του. Πρώτα με την Εθνομουσικολογία, ύστερα με τη Φιλοσοφία και τον Πλωτίνο και στο τέλος με τη Νομική και τη δικηγορία. Σας είπα, η πολυμάθειά του, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του.

Σκηνή 1η

Η έχθρα προς το σώμα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΝΙΚΑΣ: Πώς προέκυψε η επιλογή της δικηγορίας;

ΣΤΑΘΗΣ ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ: Οταν τελείωσα το Γυμνάσιο έφυγα και πήγα στον Καναδά για να κάνω αρχικά Εθνομουσικολογία. Αλλά δεν ήταν αρκετά καλές οι μουσικές μου γνώσεις για να το κάνω και άρχισα να σπουδάζω Φιλοσοφία. Πήρα ένα BA στη Φιλοσοφία, έκανα master στη Φιλοσοφία, ενώ έκανα και PhD που δεν το ολοκλήρωσα διότι δεν τελείωσα ποτέ τη διατριβή μου στον Πλωτίνο. Μάλιστα τον τελευταίο χρόνο είχα ένα fellowship και πήγα στο Παρίσι και δούλεψα με τον πιο σημαντικό πλωτινιστή του 20ού αιώνα. Λεγόταν Πιερ Αντό, Γάλλος πρώην Ιησουίτης.

Δ.Δ.: Αυτό πότε;

ΣΤ.Π.: Το 1982-83. Το ενδιαφέρον μου ήταν η έννοια της ύλης ως ηθικής έννοιας. Γιατί ο Πλωτίνος είχε πάρει την ύλη από τον Αριστοτέλη και εφαρμόζοντας πλατωνικές ιδέες την είχε μετουσιώσει σε ένα χαρακτηριστικό της Μεταφυσικής, γιατί είχε να κάνει με τη μεταφυσική ηθική. Δηλαδή η ύλη ως πηγή κακών.

Δ.Δ.: Το αντίθετο του μαρξισμού.

ΣΤ.Π.: Ο μαρξισμός δεν το χαρακτηρίζει ηθικά, απλώς λέει ότι η ύλη εξηγεί τα πράγματα, υπάρχει μια υλική ερμηνεία. Και εμένα με ενδιέφερε -και ο Αντό είχε γράψει γι’ αυτό- γιατί αυτή η θέση του Πλωτίνου είναι η ρίζα της αντισωματικότητας.

Δ.Δ.: Τι σημαίνει αντισωματικότητα;

ΣΤ.Π.: Η έχθρα προς το σώμα. Η αντίληψη ότι το σώμα είναι ένα στοιχείο το οποίο εμποδίζει την ηθική ανάταση, τη σωτηρία αν θέλετε.

Σκηνή 2η

Τα καταστροφικά οριζόντια μέτρα

Δ.Δ.: Είστε και πρόεδρος στην Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Είστε ακόμη εκεί;

ΣΤ.Π.: Οχι, πέρασα μερικούς μήνες και μετά έφυγα γιατί δεν θεωρούσα ότι μπορούσα να κάνω αυτό που ήθελα.

Δ.Δ.: Ολη αυτή η ιστορία με το Σαρακήνικο, καθώς και η καταστροφή των Κυκλάδων με τις αυθαιρεσίες, τα τεράστια ξενοδοχεία και άλλα πολλά. Στο Σαρακήνικο αυτός είχε πάρει άδεια κανονική. Ποιος δίνει τις άδειες; Τι γίνεται εκεί;

ΣΤ.Π.: Δεν ξέρω ποια είναι η προστασία, γιατί η προστασία είναι διαφόρων επιπέδων, και η νομοθεσία μας δεν είναι συνεκτική. Δηλαδή το θέμα της εκτός σχεδίου δόμησης, ας πούμε, δεν συνδέεται κατ’ ανάγκη με τα διάφορα επίπεδα προστασίας του Natura. Σε κάποιες περιοχές μπορεί να επιτρέπονται ξενοδοχεία ακόμα κι αν είναι Natura. Αρα η ρύθμιση είναι ατελής.

Δ.Δ.: Μπορούσε δηλαδή αυτός να χτίσει πάνω στα βράχια σε μια τέτοια περιοχή;

ΣΤ.Π.: Να ξεκινήσουμε λίγο πιο πίσω, προτού πάμε στο συγκεκριμένο. Εχουμε κατ’ αρχάς μια οριζόντια ρύθμιση της δόμησης εκτός σχεδίου. Δηλαδή είτε έχει να κάνει με τη Μήλο, είτε με την Πτολεμαΐδα, είτε με ένα μεγάλο νησί όπως η Κέρκυρα, η ρύθμιση είναι ενιαία.

Δ.Δ.: Δηλαδή;

ΣΤ.Π.: Τέσσερα ή 10 στρέμματα με πρόσοψη σε έναν αναγνωρισμένο δρόμο και να μην έχει άλλα ελαττώματα. Αρα η νομοθεσία μας για τη χωροταξία δεν λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Γι’ αυτό και στην κουβέντα που έχει γίνει πρόσφατα για την εκτός σχεδίου δόμηση έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στην ανάγκη να γίνουν τα τοπικά χωροταξικά και να υπάρχει και ένα τουριστικό χωροταξικό.

Δ.Δ.: Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

ΣΤ.Π.: Αυτό σημαίνει ότι η ρύθμιση για το Σαρακήνικο και για τη Μήλο γενικότερα θα λαμβάνει υπόψη τα συγκεκριμένα τοπικά χαρακτηριστικά. Υπάρχει κάποιος ειδικός ο οποίος σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα και τις τοπικές αρχές θα συντάξει ένα τοπικό χωροταξικό σχέδιο το οποίο θα λέει: θα χτιστεί αυτό το μέρος λαμβανομένων υπόψη των ειδικών του χαρακτηριστικών και όχι με βάση έναν γενικό κανόνα που εφαρμόζεται σε όλη την επικράτεια. Αυτό το οριζόντιο δεν λειτουργεί καλά.

Δ.Δ.: Σε όλα, πάντως, υπάρχει οριζόντιο στην Ελλάδα.

ΣΤ.Π.: Αυτό στο Σαρακήνικο μπορεί να είναι κάποια παρανομία, μπορεί όμως να είναι και αστοχία αυτής της οριζόντιας ρύθμισης. Ή μπορεί να είναι αστοχία του ότι δεν σχετίζονται αρμονικά η προστασία του περιβάλλοντος και η χωροταξία. Είναι κάπως ασύνδετες ρυθμίσεις. Μας λείπει μια ολιστική ρύθμιση που να συνδέεται και με το θέμα του τουρισμού, ένα σημαντικό οικονομικό στοιχείο, αλλά και με ένα σοβαρό κόστος στο περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. Προτού φτάσουμε σε συμπεράσματα, μπορεί η λύση που προβλέπεται να είναι η καλύτερη και ίσως να υπάρχουν βέλτιστες πρακτικές στο εξωτερικό που μπορούμε να μεταφέρουμε, αλλά φοβάμαι ότι δεν έχουμε κάνει πολλή δουλειά προεργασίας που απαιτείται. Δηλαδή, στην ελληνική εταιρεία -και σωστά, νομίζω- έχει αναδειχθεί συχνά η ανάγκη της καταγραφής και της μελέτης της φέρουσας ικανότητας κάθε τόπου.

Δ.Δ.: Τι θα πει «φέρουσα ικανότητα»;

ΣΤ.Π.: Φέρουσα ικανότητα σημαίνει: με τις υφιστάμενες υποδομές, πόσο κόσμο ή πόσες και ποιες δραστηριότητες μπορεί να υποδεχτεί ένας συγκεκριμένος τόπος. Αλλά δεν το έχουμε μετρήσει, πρέπει να το μετρήσουμε. Και πρέπει να μετρήσουμε και κάτι άλλο, γιατί δεν χρειάζεται να είναι μια στατική μέτρηση. Θα πρέπει να το σκεφτούμε ως ένα δυναμικό σύστημα. Η Μήλος τι δραστηριότητες θέλουμε να έχει; Θέλουμε να έχει τουρισμό, μπορεί να θέλουμε κι άλλα πράγματα, όπως να έχει και παραγωγή ενέργειας ή να έχει και πρωτογενή παραγωγή. Ολα αυτά θα πρέπει κάπως να τα σκεφτούμε και να πούμε: «Αυτά είναι που θέλουμε, για να μπορέσουμε να το πετύχουμε και να έχει την επαρκή φέρουσα ικανότητα γι' αυτές τις δραστηριότητες χρειαζόμαστε αυτές τις υποδομές».

Σκηνή 3η

Τουρίστες ίσον χρήμα

Δ.Δ.: Μπορεί ένα νησί να σηκώνει πάνω του τον Αύγουστο μήνα τόσες χιλιάδες τουρίστες, να είναι ο ένας πάνω στον άλλον;

ΣΤ.Π.: Η Σαντορίνη είναι μάλλον περίπτωση κραυγαλέα. Ομως, αν μιλήσετε στον δήμαρχο της Σαντορίνης, θα σας πει ότι οι πιο πολλοί από την τοπική κοινωνία δεν είναι αρνητικοί στον υπερτουρισμό. Μπορούμε όμως να αγνοήσουμε αυτούς οι οποίοι είναι οι ντόπιοι;

Δ.Δ.: Αν ο δήμαρχος τους αγνοήσει, δεν πρόκειται να πάρει ποτέ ψήφους.

ΣΤ.Π.: Παρ’ όλα αυτά, ο δήμαρχος εκφράζει τη θέση του, η οποία είναι αντίθετη. Εχω μιλήσει μερικές φορές με τον δήμαρχο Σαντορίνης.

Δ.Δ.: Οι δήμαρχοι είναι αιχμάλωτοι της κοινωνίας.

ΣΤ.Π.: Λέω όμως το εξής: εκτός από τον δήμαρχο, ο οποίος είναι υπόλογος στην τοπική κοινωνία, άρα σε κάποιον βαθμό είναι υποχρεωμένος να συμπλέει με την προτίμηση της πλειοψηφίας, είναι και οι άλλοι. Είναι τόποι όπου μεγαλώνουν άνθρωποι, έχουν τις περιουσίες τους, θέλουν να βιοποριστούν, θέλουν να ζήσουν καλά και τα παιδιά τους. Αρα οι δικές τους προτιμήσεις, πέραν της επίπτωσης στο δικό μου σκηνικό, είναι εξαιρετικά σημαντικές. Αρα δεν μπορούμε να έχουμε μια προσέγγιση η οποία να είναι τοπιολατρική. Το τοπίο έχει αξία και πρέπει αυτή η αξία να μπει στον υπολογισμό, αλλά δεν είναι απόλυτη αξία. Αρα η άσκηση που πρέπει να κάνουμε είναι πολύ δύσκολη, απαιτεί πολλή δουλειά, πολλή μελέτη, πολλή ανάλυση, πάρα πολλή μέτρηση και τελικά στάθμιση συμφερόντων.

Σκηνή 4η

Το κόστος του τουρισμού

Δ.Δ.: Οι προορισμοί που είναι κορεσμένοι τουριστικά, όπως η Μύκονος, δεν οδηγούνται προς την καταστροφή;

ΣΤ.Π.: Η Ελλάδα είναι σχετικά πρόσφατη στον μαζικό τουρισμό, μόνο τα τελευταία 20 χρόνια. Επομένως δεν ξέρω αν έχουμε επαρκή στοιχεία για να αξιολογήσουμε. Προσωπικά, δεν μου αρέσει καθόλου, αλλά αν θα συνεχίσει ο κόσμος να έρχεται από την Κίνα ή την Ινδία, ποιος ξέρει; Οταν δημιουργείται μια παράσταση στον κοινό νου ότι αυτό είναι ένα σημαντικό μέρος να επισκεφτείς, και έχουμε νέες κοινωνίες, τεράστιους αριθμούς, όπως είναι η Κίνα και η Ινδία, που μπαίνουν και καταναλώνουν πλέον το τουριστικό προϊόν, μπορεί η Σαντορίνη και η Μύκονος κάτι να τους λένε. Ακόμη κι αν εμείς τα θεωρούμε εντελώς κατεστραμμένα μέρη, δεν ξέρω...

Δ.Δ.: Πόσο μπορεί να συνεχιστεί αυτό;

ΣΤ.Π.: Εγώ θα το έλεγα ανάποδα. Εγώ νομίζω ότι αυτό που λείπει πραγματικά είναι το κόστος του τουρισμού να ανακτάται από τους τουρίστες. Γιατί το κόστος τουρισμού είναι η κατανάλωση νερού, τα σκουπίδια, εξαιτίας των οποίων δημιουργείται πολύ μεγάλο πρόβλημα. Αυτά είναι κόστη που δεν πρέπει να τα επιβαρύνεται όλος ο κόσμος, αλλά αυτοί που επωφελούνται από αυτά. Επομένως, να ανακτηθεί το κόστος και να βελτιωθούν οι υποδομές μας για να ζούμε όλοι καλύτερα. Τώρα, αν η κατάλληλη λύση είναι ένα μεγάλο ξενοδοχείο, το οποίο όμως είναι προστατευτικό για το περιβάλλον, ή πολλά μικρά, δεν το ξέρω, δεν είμαι σε θέση να το αξιολογήσω.

Αισθητικά, μου αρέσουν πιο πολύ τα μικρά από τα μεγάλα. Και κατά κάποιον τρόπο η κλίμακα είναι και κομμάτι της κυκλαδικής αισθητικής. Στις Κυκλάδες δεν βρίσκει κανείς μεγάλα κτίρια, παραδοσιακά. Τα μεγέθη είναι μικρά, άρα είναι λίγο ανορθογραφία ένα μεγάλο κτίριο στις Κυκλάδες. Ωστόσο στη Σίφνο, ας πούμε, έχουμε ένα μεγάλο ξενοδοχείο, τις «Elies», που είναι τόσο καλά ενσωματωμένο στο τοπίο ώστε να μην ενοχλεί. Αρα το μέγεθος από μόνο του δεν είναι το απόλυτο κριτήριο. Ενα μεγάλο κτίσμα μπορεί αισθητικά να προσαρμοστεί. Η κλίμακα απλώς το κάνει δυσκολότερο, αλλά δεν το αποκλείει. Αρα, δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να καταλήξω σε ένα ασφαλές συμπέρασμα - και σίγουρα δεν είμαι και ο πιο αρμόδιος.

Δ.Δ.: Ούτε εγώ είμαι ειδικός, το λέω με την απλή λογική. Οτι αυτά τα νησιά που είναι διαμάντια για την Ελλάδα πρέπει να προστατευτούν. Μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες είναι λογικό να καταστρέψουν, να φθείρουν τέτοια νησιά. Στην Κρήτη, που είναι μεγάλο νησί, τους καταλαβαίνω τους μεγάλους όγκους. Αλλά στα νησιά των Κυκλάδων, όχι.

ΣΤ.Π.: Γι’ αυτό σας λέω το παράδειγμα της Σίφνου με τις «Elies». Αυτό είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο.

Σκηνή 5η

Υφάλμυρο νερό

Δ.Δ.: Ας μιλήσουμε λοιπόν για τις υποδομές. Θα πρέπει οι τουρίστες που επισκέπτονται αυτά τα νησιά να πληρώνουν ένα τέλος, κάτι το οποίο θα εισπράττει ο δήμαρχος και μετά θα πρέπει τα ποσά αυτά να τα επενδύει στις υποδομές. Τόσο απλό είναι.

ΣΤ.Π.: Ναι, αλλά είμαστε πολύ πίσω στη διαχείριση. Και είμαστε ειδικά πολύ πίσω στη διαχείριση του νερού ευρισκόμενοι σε ένα περιβάλλον κλιματικής αλλαγής. Αν πάτε στη Ζάκυνθο, η οποία όπως και η Κεφαλονιά, είναι ένα νησί με πολλά νερά, το νερό που έρχεται στη βρύση είναι υφάλμυρο, από μια ατελή αφαλάτωση. Είναι ντροπή αυτό το πράγμα.

Δ.Δ.: Ενα παράδειγμα τρομερό από την Ισπανία είναι το νησί Μενόρκα. Ενώ η Μαγιόρκα είναι εντελώς κορεσμένη, η Μενόρκα, που είναι μικρό νησί, μπήκε υπό την προστασία της UNESCO και αποφασίστηκε να μην οικοδομούνται ξενοδοχεία με πάνω από 14 δωμάτια. Επομένως, σε νησιά μικρής κλίμακας, όπως οι Κυκλάδες, είναι λογικό να επιλέγεται η λύση μικρών ξενοδοχείων για ακριβό τουρισμό.

ΣΤ.Π.: Και ο ακριβός τουρισμός δημιουργεί θέματα στις τοπικές κοινωνίες. Παίρνω πάλι για παράδειγμα τη Σίφνο που την ξέρω πιο καλά. Η Σίφνος έχει αναπτύξει έναν τουρισμό αρκετά καλού εισοδηματικού επιπέδου, είναι σχετικά υψηλό. Αντίστοιχα, έχει αναπτύξει και εστίαση ενδιαφέρουσα.

Δ.Δ.: Ξαναγυρίζω στο Σαρακήνικο. Εκτιμώ, χωρίς να έχω αποδείξεις στα χέρια μου, ότι πάρα πολλά κτίρια είναι αυθαίρετα, η Ελλάδα είναι μια χώρα της αυθαιρεσίας. Ολα σχεδόν είναι αυθαίρετα και μετά πληρώνουν στο κράτος και νομιμοποιούνται αυτές οι αυθαιρεσίες. Και το Σαρακήνικο δεν μου έκανε καμία εντύπωση που πήρε άδεια. Γιατί όλοι ξέρουμε ότι οι πολεοδομίες έχουν πρόβλημα, υπάρχει μια κοινή πεποίθηση πάνω σε αυτό.

ΣΤ.Π.: Αν υπάρχει μια κοινή πεποίθηση ότι η αυθαιρεσία είναι ανεκτή, ακόμα κι αν δεν είναι ακριβές αυτό, ο καθένας μπορεί να τη χρησιμοποιεί ως πρόσχημα για να αυθαιρετήσει.

Δ.Δ.: Πάντως η αυθαιρεσία στην Ελλάδα έχει στήσει τρικούβερτο γλέντι παντού. Οι κυβερνήσεις νομιμοποιούν τις αυθαιρεσίες, το ξέρουμε αυτό. Στο Σαρακήνικο πώς είναι δυνατόν να δοθεί άδεια σε αυτό το μέρος το οποίο είναι προστατευόμενο, το οποίο είναι φοβερού κάλλους; Πώς γίνεται να χτιστεί πάνω στα βράχια ένα θηριώδες ξενοδοχειακό συγκρότημα;

ΣΤ.Π.: Εγώ μπορώ να δω τρία πράγματα: το ένα ότι δεν έχει υπάρξει νομοθετική μέριμνα για το συγκεκριμένο. Δηλαδή για κάποιον λόγο δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη πολεοδομική προστασία, άρα η άδεια έχει εκδοθεί απολύτως νόμιμα.

Το δεύτερο ότι υπάρχει μια ατελής προστασία, δηλαδή ότι υπάρχει ένας χαμηλός βαθμός προστασίας Natura που δεν αποκλείει την κατασκευή ξενοδοχείων. Επομένως, και εκεί υπάρχει μια νόμιμη βάση. Ενδεχομένως κάποιος θα έπρεπε να έχει επιφυλάξεις και αυτή να επανεξεταστεί. Αρα μπορεί να είναι πιο γκρίζα περίπτωση.

Το τρίτο ότι υπάρχει κάποια παρανομία και στην άδεια και από τις πολεοδομικές αρχές. Μπορεί να είναι και χρηματισμός, αλλά αυτό είναι καθαρά μια υπόθεση. Το Σαρακήνικο είναι μια κραυγαλέα περίπτωση. Αλλά μπορεί να φταίει και η ατελής νομοθεσία μας, δηλαδή το ατελές κανονιστικό περιβάλλον. Θα πρέπει να δούμε πολύ πιο προσεκτικά τι θα πει προστασία και πώς αυτό συνδέεται και δένει με την Πολεοδομία, με τη χωροταξία μας.

Σκηνή 6η

«Τρομερές αντιστάσεις στην εφαρμογή του νόμου»

Δ.Δ.: Αύριο μπορεί αυτοί να πάνε να χτίσουν και πάνω στην Ακρόπολη, που λέει ο λόγος. Με τη λογική αυτή μπορούμε να δούμε εκτρώματα. Οποιος έχει χρήματα μπορεί να αγοράσει και να χτίσει οπουδήποτε. Δεν πρέπει κάποια στιγμή να μπει ένα φρένο εκεί; Οι άνθρωποι που είναι λαίμαργοι και άπληστοι δεν σταματάνε πουθενά αν δεν τους φρενάρεις. Τι θα γίνει εδώ πέρα, θα τα κάνουμε όλα λίμπα, δεν θα μείνει τίποτα;

ΣΤ.Π.: Και εγώ συμφωνώ, θα πρέπει να δούμε τι γίνεται αλλού, εκεί που είναι πιο προχωρημένα τα πράγματα.

Δ.Δ.: Αφήστε δε που υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα στη μέση. Γιατί με την αυθαίρετη ανάπτυξη οι ντόπιοι δεν έχουν πού να κοιμηθούν, δεν μπορούν να βρουν σπίτι να μείνουν, τα νοίκια πάνε στον Θεό. Αυτό δεν είναι ένα ζήτημα μεγάλο; Πώς θα το σταματήσουμε αυτό; Νομικός είστε, δεν πρέπει να παρθούν μέτρα νομικά;

ΣΤ.Π.: Υπάρχουν μέτρα νομοθετικά.

Δ.Δ.: Δεν θα πρέπει να γίνουν πιο αυστηρά;

ΣΤ.Π.: Θα πρέπει να είναι πιο συνεκτικά. Θα πρέπει δηλαδή να συνέχεται η προστασία, να λαμβάνεται υπόψη στις ρυθμίσεις. Σας είπα, εγώ πιστεύω πάρα πολύ στα τοπικά χωροταξικά. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη αυστηροποίηση, απλώς είναι εξειδίκευση. Να κοιτάς έναν τόπο με βάση τα δικά του χαρακτηριστικά. Μπορεί να είναι πιο αυστηρό, μπορεί να είναι λιγότερο υστηρό, δεν ξέρω.

Δ.Δ.: Πώς θα αντιμετωπίσουμε όμως τους «καρχαρίες», αυτό να μου πείτε.

ΣΤ.Π.: Το επόμενο είναι η εφαρμογή του νόμου. Πολλές φορές έχουμε νόμους οι οποίοι εφαρμόζονται ατελώς. Ξέρουμε την περίπτωση του αρχαιολόγου στη Μύκονο που τον έσπασαν στο ξύλο. Ξέρουμε ότι υπάρχουν τρομερές αντιστάσεις στην εφαρμογή του νόμου.

Δ.Δ.: Αν δεν έχουμε ένα όραμα όμως για τον τουρισμό, ένα όραμα για την Ελλάδα, για τις Κυκλάδες... Ποιο είναι το όραμά μας; Να χτιστούν μεγάλα συγκροτήματα σε αυτές τις παραλίες, σε τόσο μικρά νησιά και να μη μείνει τίποτε όρθιο; Να εξαφανιστούν όλοι;

ΣΤ.Π.: Ξέρετε τι με συγκινεί εμένα πιο πολύ; Ο,τι γίνει σε τουριστική ή άλλη ανάπτυξη να δένει αρμονικά με τη ζωή της τοπικής κοινωνίας. Εμένα πιο πολύ απ’ όλα αυτό με ενδιαφέρει. Αν κάτι κρατάει το νησί ζωντανό, για να πάμε εμείς να το επισκεφτούμε, είναι η τοπική κοινωνία.

Δ.Δ.: Δηλαδή δεν χρειάζεται να παρέμβουμε καθόλου, να κάνει η τοπική κοινωνία ό,τι θέλει;

ΣΤ.Π.: Με προβληματίζει σε ποιον βαθμό παρεμβαίνουμε εμείς απέξω. Εμένα με στενοχωρεί η ιδέα ότι για να διαφυλάξω το σκηνικό των διακοπών μου λέω στην τοπική κοινωνία τι να κάνει. Η προσωπική μου προτίμηση είναι μικρής κλίμακας παρεμβάσεις και διατήρηση του τοπικού ύφους όσο περισσότερο γίνεται.

Επίλογος

Ναι στις μικρές μονάδες

Καθώς η κουβέντα πλησίαζε προς το τέλος, σκέφτηκα να ολοκληρώσω με θέματα πιο δυσάρεστα. Οπως, λόγου χάρη, αυτή η τόσο αγαπητή «τοπική κοινωνία». Από τη δημοκρατία της κοινωνίας στη δικτατορία της ασταμάτητης βουλιμίας!

Δ.Δ.: Για να δούμε λοιπόν ποιοι συγκροτούν την τοπική κοινωνία. Οι επιχειρηματίες, οι καταστηματάρχες. Αυτοί, το ένα μέρος της τοπικής κοινωνίας. Υπάρχει και μία άλλη πλευρά που δεν έχει σχέση με επιχειρήσεις. Δεν είναι όλοι επιχειρηματίες στη Σαντορίνη. Λοιπόν, ποιους θα ρωτήσουμε;

ΣΤ.Π.: Για να το διατυπώσω πιο προσεκτικά, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος σε αυτό που θέλουν οι ντόπιοι. Και οι ντόπιοι επιχειρηματίες είναι ντόπιοι, και οι ντόπιοι αγρότες είναι ντόπιοι, και οι ντόπιοι κτηνοτρόφοι είναι ντόπιοι. Προφανώς, πρέπει όλοι να ακουστούν.

Δ.Δ.: Αυτά τα θέλουν οι επιχειρηματίες, αυτοί έχουν τον πρώτο λόγο. Αυτοί εκλέγουν τον δήμαρχο, γιατί αυτοί έχουν κύκλο δικό τους και επηρεάζουν τον κόσμο.

ΣΤ.Π.: Εντελώς εμπειρικά μπορώ να πω ότι οι κτηνοτρόφοι ή οι γεωργοί σε πολλά κυκλαδίτικα νησιά βγάζουν τα λεφτά τους από την οικοδομή γιατί ο πρωτογενής τομέας έχει καταστραφεί.

Δ.Δ.: Ευκαιρία να τον αναπτύξουμε.

ΣΤ.Π.: Δεν ξέρουμε τι κόστος έχει αυτό.

Δ.Δ.: Τι πάει να πει κόστος; Να αναπτύξουμε την παραγωγή μας με σύγχρονες μεθόδους, με νέα παιδιά που ξέρουν την τεχνολογία, με βιολογικούς τρόπους, με ξενοδοχειακές μονάδες μικρής κλίμακας, ακριβές για τους τουρίστες που έχουν χρήματα. Δεν θέλουμε να τους διώξουμε αυτούς, ίσα-ίσα θέλουμε να έρχονται στην Ελλάδα και να αφήνουν περισσότερα χρήματα.

ΣΤ.Π.: Αυτό που περιγράφετε μου ακούγεται ένα ελκυστικό ενδεχόμενο, δεν ξέρω όμως αν είναι εφαρμόσιμο.

Δ.Δ.: Ολα είναι εφαρμόσιμα. Πρέπει να βλέπουμε μπροστά, πρέπει να βλέπουμε τα αδύνατα. Τα αδύνατα μπορεί να γίνουν δυνατά.

ΣΤ.Π.: Αλλά τα αποτελέσματα παράγονται από τη συλλογική προσπάθεια. Αν μπορούμε, να παρασύρουμε άλλους.

Δ.Δ.: Δεν είμαι σίγουρος γι’ αυτό. Οι πρωτοπόροι, η ελίτ προχωράει την κοινωνία. Ποτέ δεν την προχωράνε οι άλλοι. Από την ελίτ προχωράει η κοινωνία σε όλο τον κόσμο. Δεν εννοώ την οικονομική, αλλά τη φωτισμένη ελίτ.

ΣΤ.Π.: Εγώ ασχολούμαι αυτό τον καιρό με έναν λαχανόκηπο δικό μου για να τρώμε η οικογένεια και οι φίλοι.

Δ.Δ.: Δεν είναι ένα μοντέλο για την Ελλάδα αυτό; Το λένε όλοι οι ειδήμονες, ότι η Ελλάδα έχει τεράστιες, εξαιρετικές προϋποθέσεις για να αναπτύξει τον πρωτογενή τομέα. Τέτοιον ήλιο, τέτοιο χώμα, τέτοιο περιβάλλον. Το Ισραήλ έχει 60 δισ. τζίρο από τα αγροτικά προϊόντα και η Ελλάδα μόνο 5 ή 6 δισ. ευρώ.

ΣΤ.Π.: Εκεί όμως μιλάμε για βιομηχανική παραγωγή.

Δ.Δ.: Γιατί, κακό είναι; Ναι στη μεγάλη, αγροτική, βιολογική κλίμακα, ναι σε κυκλαδίτικες μικρές ξενοδοχειακές μονάδες για να προλάβουμε μια πιθανή αυριανή καταστροφή.

Ειδήσεις σήμερα:

Τι θέλει η Ρωσία και τι διεκδικούν οι ΗΠΑ από την Ουκρανία - Το μέλλον της χώρας με το σχέδιο Τραμπ

Νέο επεισόδιο με Κωνσταντοπούλου κατά Κανέλλη: Έκανε καριέρα στη χούντα, έρχεται από τη βίλα της στη Βουλή κάθε 6 μήνες

Μία 73χρονη και η κόρη της οι αρχηγοί του κυκλώματος μαστροπείας που εξαρθρώθηκε - Νάρκωναν γυναίκες για να τις εκδίδουν