Ξενοδοχεία-κοιτώνες για τους άστεγους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη

Ξενοδοχεία-κοιτώνες θα ανοίξουν στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, σε μια προσπάθεια να απορροφηθούν οι εκατοντάδες (νέο)άστεγοι που κατακλύζουν τους δρόμους, αλλά και το κύμα της περιθωριοποίησης, της ανέχειας και της κοινωνικής διάλυσης που ολοένα γιγαντώνεται.

Πρόκειται για  το πρώτο από σειρά μέτρων που  θέτει σε εφαρμογή το υπουργείο Υγείας για την αντιμετώπιση του εντεινόμενου πλέον με δραματικούς ρυθμούς κοινωνικού φαινόμενου των αστέγων.

Με νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή  μετά τις γιορτές από το υπουργείο  Υγείας μπαίνουν για πρώτη φορά οι πυλώνες μιας ευρύτερης πολιτικής  για τους αστέγους, με στόχο αφενός να αντιμετωπιστεί άμεσα το φαινόμενο, αφετέρου να προληφθούν ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον -όσο αυτό είναι εφικτό.

Χαρτογράφηση των αστέγων

Ήδη, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) ολοκληρώνει  τη χαρτογράφηση αυτού του ευαίσθητου αλλά και άγνωστου πεδίου, που αφορά τους άστεγους, κατόπιν εντολής του υφυπουργού Υγείας, αρμόδιου για θέματα Κοινωνικής Πρόνοιας, κ. Μάρκου Μπόλαρη. «Πλάι στις συνήθεις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (Ρομά, μετανάστες, αιτούντες άσυλο, θύματα κακοποίησης και trafficking, απροστάτευτοι ανήλικοι, άτομα με ψυχικές διαταραχές, χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών) προστίθεται σταδιακά ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός νέο-αστέγων ατόμων που βρίσκονται αίφνης αντιμέτωποι ταυτόχρονα με την ανεργία, την έλλειψη / την απώλεια ιδιόκτητης κατοικίας και την απουσία υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος» αναφέρει σε υπηρεσιακό του σημείωμα προς το υπουργείο το ΕΚΚΑ.

Η ποσοτική καταγραφή  των αστέγων αποδεικνύεται δύσκολο  σημείο της διαδικασίας, καθώς επισήμως άστεγοι θεωρούνται μόνο όσοι διαβιούν στους ξενώνες του δήμου Αθηναίων ή άλλων δήμων. Ενδεικτικά, στους τρεις ξενώνες του μεγαλύτερου δήμου της χώρας φιλοξενούνται περί τους 600 ανθρώπους. Ωστόσο, ο πραγματικός αριθμός των αστέγων εκτιμάται ότι είναι πολλαπλάσιος, με τον κύριο όγκο των αστέγων να υπάρχουν στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη αλλά και την Πάτρα.

Η διαβάθμιση και η κατηγοριοποίηση των αστέγων (πχ άτομα που στερούνται είτε ιδιόκτητου σπιτιού είτε στέγης είτε κατάλληλου σπιτιού είτε ασφαλούς σπιτιού) ένας από τους πυλώνες πάνω στον οποίο θα δομηθούν περαιτέρω  οι εξειδικευμένες πολιτικές για την ενίσχυση και επανένταξή τους. Αυτό σημαίνει ότι θα κρίνεται κατά περίπτωση το «σωτήριο» μέτρο: σε περίπτωση π.χ. αστέγου με οικογενειακές υποχρεώσεις θα δίδεται επιδότηση ενοικίου, σε περίπτωση αστέγου και ανέργου χωρίς οικογενειακά βάρη θα δίδεται η δυνατότητα παραμονής σε ξενοδοχείο-κοιτώνα και συμμετοχής σε κάποιο πρόγραμμα κατάρτισης κ.ο.κ..

Συνέργειες με τοπική αυτοδιοίκηση και ΜΚΟ

Σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση της πολιτικής  για τους  αστέγους καλούνται να διαδραματίσουν εκτός από το Υπουργείο Υγείας και τους φορείς που υπάγονται σε αυτό, η τοπική αυτοδιοίκηση, η Εκκλησία, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσω του θεσμού της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Παράγοντες του  υπουργείου Υγείας εκτιμούν ότι υπάρχει  ευρύ περιθώριο δράσης διότι υπάρχει  ένα ικανοποιητικό, αλλά άναρχα δομημένο δίκτυο δομών. Αναφέρονται ενδεικτικά οι γενικοί ξενώνες για αστέγους, π.χ., του Δήμου Αθηναίων, οι ξενώνες και τα προστατευόμενα διαμερίσματα αιτούντων άσυλο, οι ξενώνες κακοποιημένων γυναικών, τα Κέντρα Παιδικής Μέριμνας, οι ξενώνες των ατόμων με ψυχικές διαταραχές κα. Πλέον έχουν μπει στο μικροσκόπιο των αρμοδίων τα ακίνητα που έχει στην ιδιοκτησία του το υπουργείο Υγείας ώστε να εντοπιστούν αυτά που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και να παραχωρηθούν σε προγράμματα υποστήριξης αστέγων.

Υπνωτήρια με τη… βούλα της πολιτείας

Τα ξενοδοχεία-κοιτώνες δεν αποτελούν ελληνική πατέντα. Ανάλογη… στεγαστική πολιτική ακολούθησαν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Μόναχο και το Λονδίνο. Βεβαίως η Ελλάδα έχει την… αρνητική  πρωτιά να εφαρμόζει αυτή τη στεγαστική πολιτική για τους αστέγους σε μέχρι πρότινος πολυτελή ξενοδοχεία της πρωτεύουσας που αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο εξαιτίας της κρίσης.

Στην Αθήνα  εκτιμάται ότι είναι διαθέσιμα  τουλάχιστον 20 οικήματα, πρώην ξενοδοχεία τα οποία προορίζονται να αλλάξουν χρήση και να φιλοξενούν άστεγους, άνεργους και απελπισμένους. Η πρόσβαση στα ξενοδοχεία-κοιτώνες θα γίνεται υπό συγκεκριμένες, αυστηρές προϋποθέσεις στους ενδιαφερόμενους. Ζητούμενο είναι αφενός μεν να αποτραπεί η δημιουργία γκέτο μέσα στην πόλη, αφετέρου να δημιουργηθεί ένα προστατευτικό δίχτυ ασφαλείας για τους αστέγους.

Τα ξενοδοχεία  θα εξυπηρετούν προσωρινά άτομα που βρέθηκαν σε συνθήκες περιθωριοποίησης, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να επιχειρήσουν την επανένταξή τους στην εργασία και την κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό θα επιτρέπεται στους υποψήφιους ενοίκους των ξενοδοχείων-κοιτώνων υπό αυστηρούς όρους η είσοδος και η ολιγόωρη παραμονή, ουσιαστικά μόνο τις βραδινές ώρες προκειμένου να έχουν ατομική υγιεινή και ένα κρεβάτι για ύπνο. Μάλιστα, για το λόγο αυτό η σίτιση δεν θα γίνεται στο πλαίσιο του ξενοδοχείου, αλλά μόνο στα ειδικά κέντρα σίτισης αστέγων.