Κάτω από τα όρια της φτώχειας δύο εκατομμύρια Ελληνες

Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τη μείωση της φτώχειας, καθώς, όπως δείχνει έρευνα της ΓΣΕΕ, το 83,7% των φτωχών είναι αναλφάβητοι, έχουν τελειώσει μερικές τάξεις του δημοτικού, δημοτικό ή γυμνάσιο. Παράλληλα, δύο στις δέκα οικογένειες ζουν στην ανέχεια.

Οι μη φτωχοί που έχουν τελειώσει υποχρεωτική εκπαίδευση είναι 0,70 φορές περισσότεροι από τους αντίστοιχους φτωχούς,  ενώ οι μη φτωχοί, που έχουν τελειώσει μεταπτυχιακό, 24 φορές περισσότεροι από τους αντίστοιχους φτωχούς. 

Τα παραπάνω καταγράφονται σε έρευνα για τη φτώχεια, την εκπαίδευση και τις κοινωνικές ανισότητες στη χώρα μας, που διενήργησε το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ.

Σύμφωνα με την έρευνα που διενεργήθηκε σε 6.500 νοικοκυριά, όσο υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης έχει αποκτηθεί από τα μέλη του νοικοκυριού τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να απειληθούν από φτώχεια.

Το 54,2% αυτών που δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο (αναλφάβητοι) απειλείται από φτώχεια. Το αντίστοιχο ποσοστό για άτομα που έχουν τελειώσει ΑΕΙ μειώνεται δραστικά στο 4,2%. Στον φτωχό πληθυσμό παρατηρείται μεγαλύτερη εκπαιδευτική στασιμότητα, ήτοι ποσοστό 31,5% ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης του πατέρα και 26,0% ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης της μητέρας, ενώ στον μη φτωχό πληθυσμό, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 22,4% και 16,6%.

Βασικά χαρακτηριστικά της φτώχειας

Η Ελλάδα κατέχει μία από τις υψηλότερες θέσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αφού η ομάδα του πληθυσμού που βρίσκεται κάτω από τα όρια της φτώχειας στη χώρα μας φτάνει το 21%, δηλαδή κάπου δύο εκατομμύρια Ελληνες. Το χρηματικό όριο της φτώχειας για το 2004 ανέρχεται στο ετήσιο ποσό των 5.649,78 ευρώ ανά άτομο και σε 11.864,54 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικους και δύο εξαρτώμενα παιδιά. Με βάση τα εισοδήματα του 2004, το 19,6% των πολιτών της χώρας ήταν μέλος του νοικοκυριού με εισόδημα κάτω του ορίου της φτώχειας.

Το αντίστοιχο ποσοστό για τα προηγούμενα χρόνια εμφανίζεται στον ακόλουθο πίνακα. Το ποσοστό κινδύνου οικονομικής επισφάλειας είναι υψηλότερο στις γυναίκες (20,9%) σε σχέση με τους άντρες (18,3%).

Το ποσοστό για άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών υπολογίζεται στο 27,9% του συνολικού πληθυσμού, ενώ για άτομα ηλικίας 16-24 ετών είναι 22,7%. Το ποσοστό οικονομικής επισφάλειας των εργαζομένων είναι 12,9%, ενώ των μη εργαζομένων είναι 25,9% και των ανέργων 32,8%.

Τα περισσότερα από τα φτωχά νοικοκυριά δεν είναι πολύ χαμηλότερα από το όριο της φτώχειας. Το 50% των φτωχών νοικοκυριών έχει εισόδημα πάνω από το 75,9% του ορίου της φτώχειας.

ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Οι δαπάνες για αγορά αγαθών και υπηρεσιών εκπαίδευσης στη χώρα μας αναδεικνύουν σημαντικές όψεις για τη χάραξη μιας δυναμικής πολιτικής για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.  Από την αναλυτική μελέτη και επεξεργασία των στοιχείων της Ερευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών (2004-2005) της Στατιστικής Υπηρεσίας, επισημαίνονται τα ακόλουθα:

1. Το ποσοστό των δαπανών των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες εκπαίδευσης (ως προς το σύνολο των μηνιαίων δαπανών) το χρονικό διάστημα 1982 -1994 παρουσιάζει συνεχή αύξηση (συνολική αύξηση 82%) και έχει σχέση με σχετική αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος του νοικοκυριού. Η παρατηρούμενη αύξηση της περιόδου 1999-2004 (κατά 15,4%) όμως δεν θα πρέπει να ερμηνευτεί με τον ίδιο τρόπο, αλλά από την αλλαγή του συστήματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην αντίστοιχη αύξηση του αριθμού των μαθητών της Β΄ και Γ΄ Λυκείου που παρακολουθούσαν φροντιστηριακά μαθήματα (σε φροντιστήρια ή ιδιαίτερα) για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των πανελλήνιων εξετάσεων.

2. Το 67% των μηνιαίων δαπανών (που ανέρχεται στο ποσό των 91,23€ ανά νοικοκυριό / ανά μήνα) για αγορά αγαθών και υπηρεσιών εκπαίδευσης αφορούν τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, τη Μεταδευτεροβάθμια (μη τριτοβάθμια) και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ενώ το 8% αφορά την αγορά βιβλίων, σχολικών βοηθημάτων και γραφικής ύλης. Τέλος, το 6,7% των μηνιαίων δαπανών των νοικοκυριών για την εκπαίδευση αφορά τις σχολές χορού, τα ωδεία, τα γυμναστήρια, την εκμάθηση Η/Υ και τις μονάδες Ειδικής Αγωγής.

Πίνακας - Ποσοστό φτωχού και μη φτωχού πληθυσμού σε σχέση με το συνολικό, ανά επίπεδο εκπαίδευσης