Οικογενειοκρατία στα Πανεπιστήμια: Τιμώ το σόι μου κι ας χαθεί το εξάμηνο...

Δυναστείες πανεπιστημιακών κρατούν κλειστά τα ΑΕΙ, έχοντας απλώσει ένα ολόκληρο παρασιτικό δίκτυο βασισμένο στους χαριστικούς διορισμούς συγγενών. Η ανώτατη παιδεία παραπαίει, η οικογενειοκρατία όμως εξακολουθεί να οργιάζει στο δικό της, αχαλίνωτο και ανήκουστο πάρτη.

Γιοι, κόρες, ξαδέρφια, κουμπάροι και κάθε είδους συγγενείς καθηγητών βρίσκονται ως διά μαγείας διορισμένοι στα ίδια ΑΕΙ, συνθέτοντας έναν φαύλο ιστό οικογενειοκρατίας που στραγγαλίζει τα περισσότερα πανεπιστήμια της χώρας. Ενώ στην πανεπιστημιακή κοινότητα επικρατεί χάος γύρω από το εξάμηνο που σχεδόν έχει χαθεί, με το λουκέτο της ντροπής να εικονογραφεί την απελπιστική κατάσταση στην ανώτατη εκπαίδευση, οι καταγγελίες για χαριστικούς διορισμούς πέφτουν βροχή. Εν μέσω της αγανάκτησης φοιτητών, γονέων, αλλά και εργαζομένων για το παρατεινόμενο αδιέξοδο, ο υπουργός Παιδείας κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος αποκάλυψε ότι μόνο στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) υπάρχουν 313 περιπτώσεις με το ίδιο ακριβώς επίθετο, δηλαδή συνεπωνυμίες, και πιθανότατα ακαδημαϊκές δυναστείες. Ακόμα και τους γαμπρούς τους φαίνεται ότι έχουν διορίσει στα πανεπιστήμια πρώην πρυτάνεις και καθηγητές ΑΕΙ, ενώ υπήρξε και το κραυγαλέο φαινόμενο του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο, όπως αποδείχτηκε, όλοι ήταν συγγενείς. Το αποτέλεσμα ήταν να ζητηθεί από το υπουργείο Παιδείας η κατάργησή του «λόγω οικογενειοκρατίας». 

Η μακροχρόνια απεργία των διοικητικών υπαλλήλων αποκάλυψε τα ακραία φαινόμενα οικογενειοκρατίας που επικρατούν στα πανεπιστήμια, γύρω από τα οποία επί χρόνια επικρατούσε η σιωπή της συλλογικής συνενοχής. Ωστόσο, είναι κοινό μυστικό το γεγονός ότι επί δεκαετίες ο νεποτισμός αποτελεί καθιερωμένο έθιμο της πανεπιστημιακής κοινότητας. Γιοι και κόρες καθηγητών «κληρονομούν» διδακτορικές έδρες, ερευνητικά εργαστήρια ή ακόμα και διοικητικές θέσεις εντός των ΑΕΙ. Ολα σχεδόν τα πανεπιστήμια βρίθουν από σκανδαλώδη παραδείγματα αναξιοκρατικών εκλογών, οικογενειοκρατίας και εν γένει αδιαφάνειας αναφορικά με τις τοποθετήσεις ή τις εκλογές καθηγητών και υπαλλήλων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο έχουν δημιουργηθεί ολόκληρες δυναστείες καθηγητών και διοικητικών υπαλλήλων που επηρεάζουν ή και ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό την πανεπιστημιακή ζωή. 

Ο κ. Αρβανιτόπουλος, μιλώντας για τις 313 συνεπωνυμίες, άφησε να εννοηθεί πως αυτή η παρασιτική κατάσταση ανθεί καθώς οι διοικητικοί υπάλληλοι έχουν κάποιας μορφής σχέση με τους καθηγητές. Το παράδειγμα που έφερε ο υπουργός ήταν αυτό του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου μόνο 12 διοικητικοί υπάλληλοι έχουν προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ, ενώ όλοι οι υπόλοιποι, πολλαπλάσιοι σε αριθμό, έχουν μονιμοποιηθεί με αποφάσεις πρυτανικών αρχών. Ο υπουργός Παιδείας υπενθύμισε επίσης ότι, όταν ζητήθηκε από τα πανεπιστήμια να υπολογίσουν τις ανάγκες τους σε διοικητικούς υπαλλήλους, «όλα τα ιδρύματα μάς είπαν ότι θέλουν κι άλλους», παρόλο που με βάση την έρευνα του υπουργείου Παιδείας σε 8 από τα πανεπιστήμια της χώρας εντοπίστηκαν υπεράριθμοι διοικητικοί. 

Κορυφή του παγόβουνου και ταυτόχρονα χαρακτηριστικό δείγμα της σκανδαλώδους αυτής κατάστασης είναι η περίπτωση της οικογένειας των  Eλένης και Παναγιώτη Xριστινάκη. Πρόκειται για την κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Aθηνών και του συζύγου της, καθηγητή του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας. Οπως αποκαλύφθηκε, το διδακτικό προσωπικό του τμήματος απαρτιζόταν σχεδόν αποκλειστικά από μέλη της ευρύτερης οικογένειας Χριστινάκη. Συγγενείς πάσης φύσεως και βαθμού, τέκνα, σύζυγοι, γαμπροί, κουμπάροι κ.ά., είχαν όλοι βολευτεί στο πανεπιστήμιο. Το εξωφρενικό αυτό φαινόμενο δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία των ελληνικών, αλλά και των διεθνών ΑΕΙ. 

Ομως, εκτός από τη «δυναστεία» στο συγκεκριμένο τμήμα διαπιστώθηκε σωρεία παρανομιών, όπως χορήγηση διδακτορικών διατριβών με επιβλέποντες τους γονείς των υποψηφίων και τήρηση διπλών πρακτικών στις συνεδριάσεις εκλεκτορικών σωμάτων. Εννοείται, δε, ότι υπήρξαν παραβάσεις των κανόνων της ακαδημαϊκής δεοντολογίας, που μοιραία είχαν ως αποτέλεσμα πολλαπλές ακυρώσεις διορισμών μελών ΔΕΠ οι οποίες είχαν γίνει από το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας. Ο καθηγητής και πρόεδρός του κ. Χριστινάκης είχε την εποπτεία του διδακτορικού της θυγατέρας του κυρίας Ειρήνης Χριστινάκη, η οποία ύστερα από την απόκτηση του τίτλου εξελέγη αμέσως επίκουρος και στη συνέχεια αναγορεύτηκε κατευθείαν σε τακτική καθηγήτρια. Επίσης, ο κ. Αθανάσιος Γλάρος, σύζυγος της κυρίας Ειρήνης Χριστινάκη, εξελέγη στη θέση του επίκουρου καθηγητή. Η κυρία Ελένη Χριστινάκη, σύζυγος του Παναγιώτη, είναι και αυτή καθηγήτρια στο ίδιο τμήμα, ενώ έχει διατελέσει επίσης κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής. 

Τυπικά είναι όλα εντάξει
Οι σχολές που σέρνουν τον χορό της οικογενειοκρατίας στην ανώτατη εκπαίδευση είναι οι ιατρικές, με περίπου 150 θέσεις ΔΕΠ να έχουν περάσει στα χέρια τέκνων καθηγητών. Στην Ιατρική Σχολή των Πανεπιστημίων Aθηνών και Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με πληροφορίες, οι γιοι και οι κόρες υπολογίζονται σε ποσοστό άνω του 30% του συνόλου των εργαζομένων ή, σε απόλυτο αριθμό, υπερβαίνουν τους 150. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι από τους περίπου 140 καθηγητές της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, οι μισοί έχουν ως συνάδελφο στο πανεπιστήμιο κάποιον συγγενή τους - κοντινό ή μακρινό. Υπολογίζεται ότι περίπου άλλοι τόσοι έχουν καταλάβει θέσεις στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Υπάρχουν καταγγελίες που κάνουν λόγο για μεγάλο αριθμό καθηγητών, κυρίως πρώην πρυτάνεις σε μεγάλα πανεπιστήμια της χώρας, οι οποίοι έχουν εξασφαλίσει εργασία στην ευρύτερη οικογένειά τους, ακόμη και σε εξαδέλφια, γαμπρούς κ.λπ. Από τυπικής απόψεως, βέβαια, δεν υπάρχει κάτι το μεμπτό, καθώς όποιος θέλει μπορεί να λάβει μέρος στη διαδικασία εκλογής. Εάν κριθεί άξιος, καταλαμβάνει τη θέση και άρα απαλλάσσεται από την υποψία ότι κληρονόμησε τη θέση χαριστικά. Ωστόσο, επί της ουσίας τίθεται μείζον ηθικό ζήτημα σχετικά με το κατά πόσον είναι δίκαιο να προηγούνται τα παιδιά των οποίων οι γονείς κατέχουν ήδη θέση σε κάποιο ΑΕΙ. 

To πανόραμα της οικογενειοκρατίας
■ Ηδη από το 2009 ο τότε υφυπουργός Παιδείας κ. Γιάννης Πανάρετος είχε αρχίσει να συγκεντρώνει στοιχεία για την οικογενειοκρατία στην ανώτατη εκπαίδευση. Ο κ. Πανάρετος είχε ζητήσει από όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια να του παράσχουν αναλυτικά στοιχεία για τους ενδεχόμενους δεσμούς συγγένειας του προσωπικού τους. Η απάντηση που έλαβε από αρκετά εξ αυτών ήταν ότι το αίτημά του αφορούσε σε προσωπικά δεδομένα, τα οποία δεν ήταν δυνατόν να δημοσιοποιηθούν. 

■ Εως και πριν από δύο χρόνια, με στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή από την πρώην υφυπουργό Παιδείας κυρία Εύη Χριστοφιλοπούλου, έχουν ανασταλεί 100 περιπτώσεις εξέλιξης πανεπιστημιακών, ενώ άλλες 15 έχουν ήδη ακυρωθεί ως συλλήβδην παράτυπες.

■ Με βάση τα δεδομένα που είχε συγκεντρώσει το υπουργείο Παιδείας, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών την τελευταία 15ετία έχουν εκλεγεί και διοριστεί 44 παιδιά διδασκόντων. 

■ Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σε σύνολο 189 καθηγητών, οι 69 είναι συγγενείς, ενώ σε τμήμα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου υπάρχουν δέκα ζεύγη συζύγων καθηγητών. 

■ Στο Πολυτεχνείο Κρήτης διορίστηκε ανδρόγυνο πανεπιστημιακών, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου εξελέγη μέλος ΔΕΠ που είναι τέκνο πανεπιστημιακού και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας εντοπίστηκαν τρεις περιπτώσεις διορισμού ατόμων που είχαν συγγενείς στο συγκεκριμένο ΑΕΙ.

 ■ Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, στη Νομική Σχολή Αθηνών υπάρχουν αρκετά μέλη ΔΕΠ τα οποία... τυχαίνει να είναι τέκνα διδασκόντων και έχουν εκλεγεί την τελευταία 15ετία. • Στην Οδοντιατρική διαπιστώθηκε η εκλογή δύο παιδιών διδασκόντων. • Στο Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας είναι διορισμένος ο γιος μέλους ΔΕΠ της σχολής. • Στο τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στην Αθήνα βρίσκουμε 4 μέλη ΔΕΠ από το συγγενικό περιβάλλον διδασκόντων. • Στη Σχολή Θεατρικών Σπουδών διορίστηκε λέκτορας κόρη καθηγήτριας. • Στο Φυσικό εξελέγησαν ως μέλη ΔΕΠ ο γιος και η κόρη καθηγήτριας, ενώ μία λέκτορας είναι κόρη καθηγητή. • Στο Χημικό διορίστηκε ως λέκτορας κόρη τέως καθηγητή. • Στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ διορίστηκε ως επίκουρη καθηγήτρια κόρη του τέως αντιπρύτανη. • Στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης εξελέγησαν μέλη ΔΕΠ δύο τέκνα διδασκόντων και πρώην πρύτανη. • Πλήθος καταγγελιών έχουν γίνει γενικώς για εκλογές πανεπιστημιακών με παράτυπο τρόπο και αφορούν σε πολλά πανεπιστήμια της χώρας, όπως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.