Εκθεση Στέιτ Ντιπάρτμεντ για ανθρώπινα δικαιώματα: Αναφορές στη Χρυσή Αυγή αλλά και εύσημα στην κυβέρνηση

Το φαινόμενο των «βίαιων συμπεριφορών» εναντίον μεταναστών χαρακτηρίζεται ως μια από τις πιο σημαντικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στην οποία καταγράφεται η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο το 2013.

Στην έκθεση υπογραμμίζεται το γεγονός ότι οι ελληνικές αρχές ασκούν «αποτελεσματικό έλεγχο» στα αρμόδια σώματα ασφαλείας, αν και υπάρχουν καταγγελίες, όπως σημειώνεται, για παραβιάσεις από «ορισμένα μέλη» των υπηρεσιών ασφάλειας.

Σε γενικές γραμμές, η έκθεση για την Ελλάδα είναι πανομοιότυπη με την περσινή και το περιεχόμενό της είναι διαφορετικό σε ορισμένες επιμέρους εξελίξεις που αφορούν συμβάντα της περασμένης χρονιάς.

Μεταξύ άλλων, γίνονται αναφορές σε συνθήκες διαβίωσης στα κέντρα κράτησης μεταναστών και στις ελληνικές φυλακές, για κακοποιήσεις παράνομων μεταναστών, φυλακισμένων και διαδηλωτών, για τη δράση της «νεοναζιστικής» οργάνωσης Χρυσής Αυγής και για φαινόμενα αντισημιτισμού, καθώς και για διακρίσεις εις βάρος των Ρομά.

«Η ελευθερία της έκφρασης στην Ελλάδα είναι θεσμοθετημένη και προστατεύεται» τονίζεται στην έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, επισημαίνοντας ότι «υπήρξαν εξαιρέσεις» και γίνεται αναφορά σε φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις και σε συμπεριφορές μίσους.

Στην έκθεση μεταφέρονται και τοποθετήσεις για συγκεκριμένα γεγονότα και καταγγελίες από μέρους διεθνών οργανώσεων, όπως της Διεθνούς Αμνηστίας και της Human Rights Watch, ενώ τονίζεται ότι οι συνθήκες κράτησης σε φυλακές της Ελλάδας δεν ανταποκρίνονται στους διεθνείς κανόνες, ούτε και στους ελληνικούς νόμους.

Στην εισαγωγή επαναλαμβάνεται ότι παρατηρήθηκαν προβλήματα σε κάποιους τομείς, όπως: κακές συνθήκες κράτησης λαθρομεταναστών, διακρίσεις σε βάρος των Ρομά, εκμετάλλευση ανηλίκων Ρομά, κάποιοι νομικοί περιορισμοί στην ελευθερία έκφρασης, περιορισμοί και διοικητικά εμπόδια σε βάρος μη ορθοδόξων, αδυναμία παροχής επαρκούς προστασίας ασύλου στους πρόσφυγες, παράνομη διακίνηση προσώπων, κατηγορίες για υπερβολική χρήση βίας εναντίον διαδηλωτών, καθώς και κάποια φαινόμενα αντισημιτισμού. Στη φετινή έκθεση επαναλαμβάνεται ακόμη η αναφορά σε «κρούσματα απρόκλητης ρατσιστικής βίας εναντίον μεταναστών και ατόμων που γίνονται αντιληπτοί ως ξένοι».

Η εισαγωγή της έκθεσης για την Ελλάδα κλείνει με την επισήμανση ότι «η κυβέρνηση έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη δίωξη και τιμωρία των παραβατών, είτε αυτοί ανήκαν στις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας είτε αλλού στη διοίκηση».

Στο κεφάλαιο περί σεβασμού της ακεραιότητας του ατόμου, παρατηρείται μεγαλύτερος αριθμός καταγγελιών για κακομεταχείριση μεταναστών σε αστυνομικά τμήματα (35 έναντι 11 το 2012), καθώς επίσης και άλλα περιστατικά βίαιης μεταχείρισης κρατουμένων από αστυνομικούς. Ακόμη, επαναλαμβάνονται οι αναφορές σε άσχημες συνθήκες κράτησης σε φυλακές και κρατητήρια της χώρας που δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα, ιδίως σε ότι αφορά την «απαράδεκτη κατάσταση παρατεταμένου συνωστισμού και άθλιων συνθηκών σε υποστελεχωμένα κέντρα κράτησης μεταναστών».

Συγκεκριμένα, για το συνωστισμό στις φυλακές, σημειώνεται ότι ενώ η συνολική χωρητικότητα είναι 9.886 φυλακισμένοι, ο αριθμός των τελευταίων ανήλθε τον περασμένο Σεπτέμβριο σε 13.139, με αποτέλεσμα να υπάρχει «ανθρωπιστική κρίση, τόσο στο σωφρονιστικό σύστημα, όσο και στα κέντρα υποδοχής μεταναστών».

Στο ίδιο κεφάλαιο και στην υποενότητα «Εξαφανίσεις» γίνεται αναφορά στην υπόθεση των παιδιών αλβανικής - αθιγγανικής καταγωγής, που οι ελληνικές Αρχές συνέλαβαν στους δρόμους, 502 από τα οποία στη συνέχεια εξαφανίστηκαν. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, όπως τονίζεται στην έκθεση, ζήτησε τον περασμένο Αύγουστο από το Κοινοβούλιο άδεια για πρόσβαση σε πληροφορίες των δικαστικών Αρχών.

Στο κεφάλαιο περί σεβασμού των κοινωνικών ελευθεριών επαναλαμβάνεται ότι υπάρχουν ρυθμίσεις για την ελευθερία έκφρασης και την ανεξαρτησία ΜΜΕ στην Ελλάδα που γίνονται στην πράξη σεβαστές από την κυβέρνηση. Ιδιαίτερα σε σχέση με την ελευθερία του Τύπου, γίνεται αναφορά στο κλείσιμο της ΕΡΤ, με περιγραφή των γεγονότων. Επιπλέον, σημειώνονται, μεταξύ άλλων, το περιστατικό επίθεσης μελών της Χρυσής Αυγής εναντίον δημοσιογράφων στο Νέο Ηράκλειο, οι συλλήψεις φωτορεπόρτερ κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στην Αθήνα και η δίωξη σε δημοσιογράφο που δημοσίευσε τη λίστα Λαγκάρντ.

Στο κεφάλαιο περί ελευθερίας της κίνησης και προστασίας των προσφύγων, γίνεται αναφορά στο νέο σύστημα υπηρεσίας ασύλου που η κυβέρνηση εισήγαγε τον Ιούνιο με καθυστέρηση δύο χρόνων, σύμφωνα με την έκθεση, το οποίο παρουσιάζει μεγάλες βελτιώσεις σε σχέση με το προηγούμενο που ήταν, κατά γενική ομολογία, αναποτελεσματικό.

Στο κεφάλαιο περί διαφθοράς και διαφάνειας, γίνεται εκτενής αναφορά στην ενδημική, όπως τη χαρακτηρίζει η οργάνωση Transparency International, διαφθορά στην Ελλάδα, η οποία δεν περιορίζεται στο δημόσιο τομέα. Ωστόσο, σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της οργάνωσης αυτής, η Ελλάδα έχει ανέβει 14 θέσεις, ενώ έχουν ληφθεί μέτρα αντιμετώπισής της.

Στο κεφάλαιο των διακρίσεων παραμένει τμήμα περί αντισημιτισμού, με αναφορές σε μεμονωμένες περιπτώσεις εκφράσεων αντισημιτισμού. Ωστόσο, προστίθενται μέτρα που έλαβαν διάφοροι φορείς (Δήμος της Αθήνας, Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία) ενάντια σε «ρατσιστικές πράξεις» της Χρυσής Αυγής και συμπαθούντων αυτή.

Στο κεφάλαιο για τις εθνικές και εθνοτικές μειονότητες επαναλαμβάνονται, όπως και στην περσινή έκθεση, οι αναφορές σε Έλληνες πολίτες που αυτο-προσδιορίζονται ως Τούρκοι, Πομάκοι, Βλάχοι, Ρομά, Αρβανίτες ή Μακεδόνες, ορισμένοι εκ των οποίων θεωρούν πως πρέπει να αναγνωριστούν ως «μειονότητες» ή «γλωσσικές μειονότητες», αλλά η κυβέρνηση αναγνωρίζει ως μειονότητα μόνο τη μουσουλμανική. Επίσης, γίνονται αναφορές και στο ότι η κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει την σλαβική διάλεκτο στην ΒΔ Ελλάδα ως «μακεδονική», ότι αξιωματούχοι και δικαστήρια δεν επιτρέπουν σε σλαβικές ομάδες να αυτοπροσδιορίζονται ως «Μακεδόνες» και ότι έκθεση ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ, τον Μάρτιο 2009, έχει καλέσει την κυβέρνηση να απεμπλακεί από τη διαμάχη εάν υφίσταται ή όχι «μακεδονική» ή «τουρκική» μειονότητα στην Ελλάδα και να εστιασθεί στα θέματα προστασίας δικαιωμάτων αυτο-προσδιορισμού και ελευθερίας έκφρασης, επιτρέποντας την χρήση των όρων «μακεδονικός» ή «τουρκικός» σε σωματεία και οργανώσεις.

Επικριτική για την Τουρκία

Όσον αφορά την Τουρκία, η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι και φέτος έντονα επικριτική σε αρκετούς τομείς παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και γίνεται λόγος για παράνομες συλλήψεις και φυλακίσεις, για βασανισμούς δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών και ακτιβιστών.

Για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία γίνεται αναφορά και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο για τις θρησκευτικές ελευθερίες.

Τα βασικά προβλήματα στον τομέα της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Τουρκία, κατά το 2013, σημειώνεται και η παρεμβολή της κυβέρνησης στην ελευθερία του λόγου και της συνάθροισης και γίνεται ειδική αναφορά στη χρήση βίας για τη διάλυση των συγκεντρώσεων στο πάρκο Γκεζί και στις συλλήψεις μεγάλου αριθμού πολιτών και δημοσιογράφων.

Επίσης, υπογραμμίζεται ότι υπάρχουν ασαφείς και γενικοί νόμοι που δημιουργούν κλίμα αδιαφάνειας και αδικίας στον τομέα της Δικαιοσύνης, καθώς και ελλιπής προστασία ευαίσθητων ομάδων του πληθυσμού, όπως οι γυναίκες και τα παιδιά. Τέλος, επισημαίνονται κατηγορίες για δολοφονίες από μέλη των Σωμάτων Ασφαλείας και ότι υπάρχουν ελάχιστες συλλήψεις και καταδίκες μελών των Σωμάτων Ασφαλείας για διαφθορά ή κακομεταχείριση.

Δηλώσεις Τζον Κέρι

Με αφορμή την παρουσίαση της έκθεσης, ο υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι δήλωσε ότι «μαζί με πολλές άλλες χώρες, οι ΗΠΑ επαναβεβαιώνουν την δέσμευσή τους για έναν κόσμο όπου ο κάθε πολίτης θα έχει το δικαίωμα να εκφράζει τη γνώμη του ελεύθερα, χωρίς να υπόκειται σε διώξεις».

Ο κ. Κέρι σημείωσε επίσης ότι «το ιστορικό των ΗΠΑ, όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν είναι τέλειο», προσθέτοντας στη συνέχεια ότι «έχουμε πολλά ακόμα να κάνουμε για να διασφαλίσουμε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια».

Αναφερόμενος σε χώρες με έντονες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ξεχώρισε τη Συρία, τη Ρωσία, την Κίνα και την Αίγυπτο για τη χρήση περιοριστικών νόμων, όπως είπε, με σκοπό την καταστολή της αντιπολίτευσης, μειονοτήτων και δημοσιογράφων.

Στην έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, σε γενικές γραμμές, αναφέρεται ότι σε αρκετές περιπτώσεις έχουν αυξηθεί παρεμβάσεις κυβερνήσεων στις κοινωνίες πολιτών και στις ελευθερίες συνάθροισης και συνεταιρισμού, υπάρχουν αυξανόμενοι περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης, παρατηρείται σε πολλές χώρες έλλειψη λογοδοσίας από τις δυνάμεις ασφαλείας, καθώς και έλλειψη αποτελεσματικής προστασίας εργατικών δικαιωμάτων. Επίσης, σημειώνεται ότι παρατηρείται συνέχιση της περιθωριοποίησης ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων και ιδιαίτερα θρησκευτικών, εθνικών, των γυναικών και των παιδιών, των ομοφυλοφίλων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες.