Το «ξεχασμένο» από τον χρόνο λιμάνι της Αμφίπολης

Σε απόσταση μόλις 2,5 χιλιόμετρων από τον λόφο Καστά της Αρχαίας Αμφίπολης, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έχει κατορθώσει με τα ευρήματά της να κεντρίσει το ενδιαφέρον της υφηλίου, ένα λιμάνι μοιάζει «ξεχασμένο» από τον χρόνο.

Ο λόγος για το άλλοτε εμπορικό και επιβατικό λιμάνι της Αμφίπολης. Σήμερα αυτό που το θυμίζει σε όσους περνούν από την περιοχή είναι μια ταμπέλα οδικής κυκλοφορίας, πάνω στην Εγνατία Οδό.

Πρόκειται για ένα φυσικό λιμάνι, γνωστό από την αρχαιότητα, που θεωρείται σίγουρο πως χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για πολλαπλούς σκοπούς και κρατήθηκε «ζωντανό» και επικερδές για τη χώρα, έως και λίγο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Το λιμάνι της Αμφίπολης αποτελούσε τερματικό σταθμό της σιδηροδρομικής γραμμής του ΟΣΕ- ονόματι Σιδηροδρομικός Σταθμός Αμφίπολης Λιμένα» θα θυμηθούν οι κάτοικοι των Κερδυλλίων, εξιστορώντας την πορεία του «άγνωστου» σε πολλούς αυτού λιμανιού, στα σύγχρονα χρόνια.

Έδωσε το όνομά του στον τερματικό σταθμό των Σιδηροδρόμων Ελληνικού Κράτους, της σιδηροδρομικής γραμμής Νέας Ζίχνης - Αμφίπολης Λιμένα, στη χιλιομετρική θέση 24,849 από Νέα Ζίχνη.

Το λιμάνι λειτουργούσε από παλιά, ενώ η σιδηροδρομική γραμμή εγκαινιάστηκε στις 5 Μαΐου του 1940 και έκλεισε το 1969, μαζί με τη γραμμή Νέας Ζίχνης - Αμφίπολης Λιμένα. Ο σταθμός διέθετε πλευρική αποβάθρα και γραμμές εναπόθεσης αμαξοστοιχιών, ενώ συνδεόταν με εμπορευματικές γραμμές με τον λιμένα της Αμφίπολης, για τον οποίο ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι χρησιμοποιήθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά για τη μεταφορά οικοδομικών υλικών για την κατασκευή των οχυρών.

Οι ράγες του σταθμού αποξηλώθηκαν το 1969 και το άλλοτε πολυσύχναστο λιμάνι άρχισε να ξεχνιέται, ενώ οι εντατικές εργασίες στον ποταμό Στρυμόνα το μετέτρεψαν πολύ γρήγορα σε «γούρνα» φερτών υλών του ποταμού.



Το 2000, το λιμάνι της Αμφίπολης εντάσσεται στο Επιχειρησιακό πρόγραμμα Αλιείας 2000-2006. Ο προϋπολογισμός του έργου, που σκοπό είχε να αλλάξει τον αλιευτικό, εμπορικό και επιβατικό χάρτη του Νομού Σερρών, «άγγιξε» τις 860.000 ευρώ. Το έργο βρισκόταν υπό την αιγίδα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και χρηματοδοτήθηκε από εθνικούς πόρους κατά 25% και κοινοτικούς πόρους κατά 75%, με τίτλο: «Αποκατάσταση φυσικού περιβάλλοντος και εκσυγχρονισμός αλιευτικού καταφυγίου Αμφιπόλης». Φορέας υλοποίησης του έργου ήταν τότε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Σερρών.

Στόχος του υπουργείου ήταν, το λιμάνι της Αμφίπολης να αξιοποιηθεί ως λιμένας τουριστικών σκαφών και σκαφών αναψυχής από Ελλάδα και Βουλγαρία, ως Περιφερειακό Κέντρο μεταφορών και εμπορίου προς όλη την Ανατολική Μακεδονία και το Βόρειο Αιγαίο και ως αλιευτικό καταφύγιο.

Το 2008 γίνονται τα εγκαίνια του έργου και το λιμάνι παίρνει «ζωή», αλλά ήταν ίσως και η μοναδική μέρα που δέχθηκε τόσους επισκέπτες.

Τα χρόνια πέρασαν και το υπερσύγχρονο λιμάνι, με υποσταθμούς ρεύματος, αντλίες βενζίνης, αντλίες νερού, μένει αναξιοποίητο. Καβούρια και αφρόψαρα οι μόνιμοι «κάτοικοι» του λιμανιού, που στέκει "άπνοο", με μοναδικούς καθημερινούς επισκέπτες του τους τρεις μυδοκαλλιεργητές της περιοχής.

«Υπάρχουν μόνο τρεις μονάδες μυδοκαλλιέργειας» θα πει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ένας εκ των τριών, εξηγώντας πως «τα μόνα σκάφη που μπορούν πλέον να μπαίνουν στο άλλοτε εμπορικό και επιβατικό λιμάνι είναι δύο μεγάλα σκάφη μυδοκαλλιέργειας και έξι μικρά επαγγελματικά αλιευτικά». Ο λόγος δεν είναι φυσικά η απαγόρευση της εισόδου σε πλεούμενα, αλλά η χαμηλή στάθμη του νερού της εισόδου του λιμανιού, που με τον καιρό και την εγκατάλειψη, όπως λένε οι ψαράδες, κατέληξε να γίνει η «γκούρμπα» του ποταμού Στρυμόνα.


«Τα δικά μας σκάφη έχουν μεγάλες προπέλες και έτσι δημιουργούν ρεύματα και καταφέρνουν να διατηρούν το άνοιγμα ανοιχτό. Το βάθος της εισόδου του λιμανιού είναι περίπου στους 80 εκατοστά με ένα μέτρο βάθος και τα καΐκια σέρνονται για να βγουν στη θάλασσα και να επιστρέψουν» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ένας μυδοκαλλιεργητής, σημειώνοντας πως «αν θα τολμήσουν να μπουν σκάφη τουριστικά και ιστιοπλοϊκά η σπάθα κάτω από την καρίνα θα κολλήσει».

Την τελευταία δεκαετία, το λιμάνι της Αμφίπολης «άλλαζε χέρια» συχνά. Από τη Νομαρχία Σερρών το 2003, πέρασε στα «χέρια» του δήμου Αμφίπολης κι έναν χρόνο μετά, από τον δήμο Αμφίπολης και πάλι στη Νομαρχία. Το 2010 πέρασε στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών και τελικά το 2012 πέρασε ξανά στην εποπτεία του δήμου Αμφίπολης.



«Απέδωσαν καρπούς οι προσπάθειες των αρμόδιων φορέων του νομού Σερρών για τη δημιουργία λιμενικού σταθμού στην Αμφίπολη, έπειτα από την καταφατική απάντηση του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, σύμφωνα με την οποία εντός του 2012 θα ξεκινήσει η λειτουργία με την επάνδρωσή του από το Λιμενικό Σώμα.

Η αξιοποίηση του λιμανιού της Αμφίπολης δημιουργεί νέες προοπτικές ανάπτυξης, αλλάζοντας ριζικά το τουριστικό, οικονομικό και επιχειρηματικό προφίλ της ευρύτερης περιοχής. Λόγω της πλεονεκτικής γεωγραφικής του θέσης, η οποία επιτρέπει τη διασύνδεση με χώρους ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αλλά και με σημαντικούς οδικούς άξονες, ένας πολλά υποσχόμενος περιφερειακός πόλος έλξης αναπτύσσεται, με εμβέλεια που θα ξεπερνά τα στενά τοπικά όρια.

Λιμένας τουριστικών σκαφών και σκαφών αναψυχής από τη Βουλγαρία, περιφερειακό κέντρο μεταφορών και εμπορίου από και προς την Ανατολική Μακεδονία και το Βόρειο Αιγαίο, το λιμάνι της Αμφίπολης αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής που πρέπει να εκμεταλλευτούμε προς όφελος του νομού μας» δήλωνε το 2012, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο τότε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Στάθης Κουτμερίδης.

Το λιμάνι δεν επανδρώθηκε εν τέλει από το Λιμενικό Σώμα και παρέμεινε αφύλακτο, δίνοντας τη δυνατότητα σε Έλληνες και Βούλγαρους καταπατητές να το χρησιμοποιούν είτε για παράνομο ψάρεμα είτε για χώρο αναψυχής και διακοπών, στήνοντας παράνομες παράγκες και τροχόσπιτα.

Οι αντλίες νερού, βενζίνης και ρεύματος είναι πλέον σε απόλυτη αχρηστία και ο φωτισμός μηδαμινός -πολλές φορές και ανύπαρκτος- μετά τις αλλεπάλληλες διακοπές του ρεύματος από τη ΔΕΗ λόγω χρέους.

«Το χρέος στη ΔΕΗ ξεπερνούσε τις 10.000 ευρώ, τώρα έχει εξοφληθεί και οι τέσσερις προβολείς που φωτίζουν το λιμάνι είναι σε λειτουργία» εξηγεί ο πρόεδρος του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Κώστας Ψαθάς, που παρά τις φιλότιμές προσπάθειες που έκανε για την επαναλειτουργία του λιμανιού δεν κατάφερε τελικά να υλοποιήσει το όνειρο των Αμφιπολιτών να έχουν το δικό τους λιμάνι που θα δώσει οικονομική ανάσα στην περιοχή.

«Θέλει λεφτά για να γίνει» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ψαθάς, επισημαίνοντας πως «η είσοδος του λιμανιού πρέπει να θεωρηθεί προστατευόμενη διώρυγα και να γίνουν τεχνικές εργασίες διάνοιξης του λιμένα που κοστίζουν αρκετά χρήματα».

«Όταν υλοποιήθηκε το έργο, ονειρευτήκαμε…» λέει, με παράπονο, ο 50χρονος μυδοκαλλιεργητής του λιμανιού, που λέει πως ποτέ μέχρι σήμερα δεν πλήρωσε λιμενικά τέλη, καθώς ποτέ δεν τηρήθηκαν οι προδιαγραφές του έργου.

Η είσοδος το λιμανιού που ζητούν οι κάτοικοι και οι επαγγελματίες της περιοχής έχει μήκος 360 μέτρα και φάρδος 20 μέτρα. Η διάνοιξή της σε βάθος πρέπει να φτάσει το 1,5 μέτρο από 1,00 που είναι σήμερα για να μπορέσει το λιμάνι να λειτουργήσει, ενώ ο βυθοκόρος που θα αναλάμβανε τη διάνοιξη της εισόδου του λιμανιού δεν ήρθε ποτέ.

«Οι μελέτες του έργου μένουν κλειδωμένες στα συρτάρια» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρώην επικεφαλής της ελάσσονος αντιπολίτευσης στον δήμο Αμφίπολης Κώστας Τσιρογιάννης. «Ήρθαν στον τόπο μας πολλά λεφτά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά εμείς τα πετάξαμε» υποστηρίζει.

Από την πλευρά του, ο νυν δήμαρχος Αμφίπολης Κωνσταντίνος Μελίτος δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «πρώτος στόχος της Δημοτικής Αρχής είναι η αποχωμάτωση της εισόδου του πυθμένα και η αποτροπή φερτών υλών από τον Στρυμόνα, έργο που θα υλοποιηθεί μέσω Interreg».

Την ίδια ώρα, συμπληρώνει: «η εξέλιξη των ανασκαφών στην Αρχαία Αμφίπολη είναι αυτή που θα μας οδηγήσει στην άμεση διεκπεραίωση του έργου προκειμένου το λιμάνι από αλιευτικό να μετατραπεί σε μαρίνα ιστιοπλοϊκών σκαφών».

Το λιμάνι της Αμφίπολης, που έχει μετατραπεί πλέον σε... σκουπιδότοπο, παραμένει «σιωπηλό». Μόνη του συντροφιά, ο 80χρονος κυρ Γιάννης, ο οποίος το επισκέπτεται σχεδόν κάθε απόγευμα κάθεται στην πλωτή αποβάθρα και αναπολεί τις στιγμές που έζησε στο λιμάνι της Αμφίπολης. Δεν γνωρίζει από «master plan», αλλά ξέρει, όπως λέει, πως έρχεται η ανάπτυξη ενός τόπου, όπου «αν ζούσε ο Μέγας Αλέξανδρός, εδώ θα είχε σήμερα τα καράβια του».

«Όταν έχουμε κοινό όραμα και στόχο και τα διεκδικούμε με στοχευμένες και συντονισμένες προσπάθειες το αποτέλεσμα είναι σίγουρο και πάντοτε θετικό» λέει, με αισιοδοξία, ο ηλικιωμένος από την Αμφίπολη.