Αμφίπολη: Σκληρή αντιπαράθεση ανασκαφέων με «αντάρτη» γεωλόγο

Την έντονη ενόχληση και απογοήτευσή της εκφράζει με δηλώσεις της στο protothema.gr η κα Κατερίνα Περιστέρη για την πρωτοβουλία του γεωλόγου-σπηλαιολόγου κ. Ευάγγελου Καμπούρογλου να προβεί σε επιστημονική παρουσίαση σχετικά με τον Τύμβο Καστά στην Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Εργο στη Μακεδονία και τη Θράκη. Η απόφαση του κ. Καμπούρογλου να συμμετάσχει στο συνέδριο του ΑΕΜΘ, κατά τους ανασκαφείς, δεν παραβιάζει απλώς την μεταξύ τους συμφωνία να δοθεί χρόνος στην μελέτη των ευρημάτων πριν την όποια παρουσίαση. Κατά την επικεφαλής της ανασκαφής, κα Κατερίνα Περιστέρη, η κίνηση του κ. Καμπούρογλου είναι αντιδεοντολογική και παράτυπη, εφόσον αντιβαίνει στη διάταξη του Ν. 3028/2002 άρθρο 39 παρ. 6, η οποία ορίζει ότι για τη δημοσίευση υλικού που προκύπτει από ανασκαφή ή άλλη αρχαιολογική έρευνα πρέπει να υπάρχει η άδεια του έχοντος αποκλειστικό δικαίωμα, όπως αυτό ορίζεται στις παραγράφους 3,4,5 και 7 του άρθρου 39 του ίδιου νόμου.

Επιπλέον, με δηλώσεις του σε διάφορα ΜΜΕ, ο κ. Ευάγγελος Καμπούρογλου, σε έντονο ύφος, ιδιαίτερα κατά της κας Περιστέρη για την οποίαν κατήγγειλε ότι τον πίεσε και τον απείλησε να μην συμμετάσχει στο ΑΕΜΘ, υποσχέθηκε αποκαλύψεις που θα ανατρέψουν συγκεκριμένες απόψεις που έχουν επικρατήσει για τον Λόφο Καστά. Μεταξύ των άλλων, αμφισβητεί τη θεωρία ότι ο Λέων βρισκόταν στην κορυφή του Τύμβου και ότι ο γήλοφος είναι κατά ένα μεγαλο μέρος του ανθρώπινο τεχνικό έργο.

Σε δηλώσεις της στο protothema.gr, η κα Περιστέρη καταθέτει τη δική της άποψη για τη διαμάχη που βρίσκεται εν εξελίξει τις τελευταίες ώρες ανάμεσα στην ανασκαφική ομάδα και σε έναν «εξωτερικό συνεργάτη» όπως χαρακτηρίζεται ο κ. Καμπούρογλου. Συγκεκριμένα, η κα Περιστέρη υπογραμμίζει τα εξής:

- «Ο κ. Ευάγγελος Καμπούρογλου, το πολύ να έμεινε ένα δεκαήμερο στην ανασκαφή, κάνοντας επισκέψεις κατά διαστήματα. Δεν ήταν από τους βασικούς μας συνεργάτες, ίσα-ίσα που μας οδήγησε σε λάθος συμπεράσματα, διότι μας είχε πει πχ ότι είχε δει ένα πορτάκι στον τέταρτο χώρο, το οποίο φυσικά δεν υπήρχε, ήταν ένας ορθοστάτης που είχε αφαιρεθεί στους αρχαίους χρόνους. Έκανε και άλλα λάθη, γιατί μάς έλεγε ότι ο ταφικός θάλαμος δεν είχε καμία διαταραχή ενώ τελικά αποδείχθηκε ότι υπήρχε μεγάλη αναστάτωση του χώρου, μάς έλεγε ότι εκεί δεν είχε μπει κανένας και ότι το ταφικό δωμάτιο είναι ασύλητο κ.λπ κάτι που βεβαίως συνιστούσε μια εντελώς εσφαλμένη εκτίμηση. Δηλαδή, ο κ. Καμπούρογλου, όχι μόνο δεν έδωσε τις κατευθυντήριες γραμμές, αλλά αποπροσανατόλισε την έρευνά μας».

- «Δεν περιμένω να κάνει καμία σοβαρή αποκάλυψη στο ΑΕΜΘ, γιατί ακόμη δεν έχει ολοκληρώσει κάποια σοβαρή έρευνα στην περιοχή. Είναι σε ένα στάδιο ανώριμο ακόμη και πάνω από όλα, δεν έχει καταθέσει την μελέτη του στην υπηρεσία μας. Ο κ. Καμπούρογλου δεν έχει να πει τίποτα που να μην έχει ήδη πει η ανασκαφική ομάδα».

- «Ο κ. Καμπούρογλου δεν είχε καμία ουσιαστική εμπλοκή στην ανασκαφή. Απλώς ήρθε κάποια στιγμή, ως γεωλόγος, να δει τι γίνεται με τα χώματα τριγύρω -αλλά και μέσα στο μνημείο, εφόσον προχωρούσαμε με την ανασκαφή. Ουσιαστικά όμως είναι άλλοι τρεις γεωλόγοι που ασχολούνται με το θέμα, υπάρχει μια ολόκληρη ομάδα επιστημόνων υπό τον καθηγητή κ. Γρηγόρη Τσόκα, δεν ήταν ποτέ μόνος του ο κ. Καμπούρογλου. Εξάλλου ήταν εξωτερικός συνεργάτης, δεν ήταν βασικό στέλεχος της ανασκαφικής ομάδας. Σφάλλει σοβαρά όταν λέει ότι η έρευνα βασίζεται στα δικά του πορίσματα, διότι δεν είναι αρχαιολόγος, δεν είναι καν διευθυντής στην υπηρεσία του, την Εφορεία Σπηλαιολογίας, στην οποίαν προΐσταται ο κ. Ανδρέας Ντάρλας. Ο κ. Καμπούρογλου απλώς ήρθε στην Αμφίπολη σαν ελεύθερος μελετητής και από εκεί και πέρα δεν ξέρω πώς αποφάσισε να φερθεί όπως φέρεται. Αλλά δεν είναι καλό αυτό που κάνει».

- «Ούτε πιέσεις, ούτε απειλές υπήρξαν ποτέ εκ μέρους μου προς τον κ. Καμπούρογλου, αυτά είναι ανήκουστα πράγματα, εντελώς απαράδεκτα και αβάσιμα. Τα περί πιέσεων και απειλών τα λέει για να δημιουργεί εντυπώσεις».

- «Υπάρχει έγγραφο από την κεντρική διοίκηση του υπουργείου εναντίον του κ. Καμπούρογλου στο οποίο επισημαίνεται ρητώς ότι παραβιάζει τους κανονισμούς και τον ίδιο τον αρχαιολογικό νόμο με την ανακοίνωσή του στο ΑΕΜΘ. Εγώ πήρα τηλέφωνο τον κ. Καμπούρογλου και, φιλικότατα, του είπα ότι 'δεν μπορείς να μιλήσεις στο συνέδριο, εφόσον όλοι στην ομάδα έχουμε αποφασίσει από κοινού να μην μιλήσουμε. Γιατί δήλωσες συμμετοχή χωρίς να μας ενημερώσεις;' Δεν με άκουσε, βέβαια, με αγνόησε. Μου είπε 'εγώ θα κάνω ό,τι θέλω'. Αυτό δεν είναι σωστό και δεοντολογικό, ή είμαστε μια ομάδα ή δεν είμαστε. Και παρά το γεγονός ότι δεν ήταν βασικό μέλος της ομάδας, εμείς τον ακούγαμε, ουδέποτε τον αγνοοήσαμε. Αλλά δυστυχώς, η συμπεριφορά του μάς απογοήτευσε».

- «Είχαμε συμφωνήσει, με όλη την ανασκαφική ομάδα, ότι δεν θα μιλήσουμε στο ΑΕΜΘ, για να μελετήσουμε, να λύσουμε απορίες που έχουμε, να κατανοήσουμε κ.λπ., ώστε να παρουσιάσουμε τα πορίσματά μας, ολοκληρωμένα και πλήρως εμπεριστατωμένα στο επόμενο συνέδριο, το 2016. Ο κ. Καμπούρογλου, ούτε μας ρώτησε, ούτε πήρε την άδεια κανενός από την ομάδα για να συμμετάσχει στο συνέδριο, δεν ενημέρωσε καν τους άλλους τρεις γεωλόγους που είναι στην ομάδα, ένας εκ των οποίων είναι ειδικός στα ιζήματα».

- «Εγώ έχω φιλικότατη σχέση με όλους μου τους συναδέλφους, όχι μόνο με τον κ. Καμπούρογλου. Και κατά καιρούς είχαμε συνεργαστεί, αλλά μου κάνει εντύπωση η συμπεριφορά του, με την τόση οξύτητα εναντίον μας. Εγώ δεν του έχω κάνει τίποτα, απλώς και αυτός όπως και άλλα άτομα, θέλει λίγη δημοσιότητα από τον Καστά. Για προσωπικά οφέλη, φαντάζομαι. Και λυπάμαι πολύ».


Αρχιτέκτων και πολιτικός μηχανικός διαψεύδουν τον κ. Καμπούρογλου

Ο αρχιτέκτων της ανασκαφής στην Αμφίπολη, ο κ. Μιχάλης Λεφαντζής ως ο ένας εκ των τριών μελών της βασικής ερευνητικής ομάδας, με κρίσιμη συμβολή στην αρχαιολογική έρευνα από την πρώτη στιγμή των εργασιών το 2012, υπογραμμίζει ότι «πέρα από την αντιδεοντολογική του στάση, ο κ. Καμπούρογλου δεν δικαιούται να εκφέρει άποψη επί ζητημάτων που είναι εκτός της ειδικότητάς του. Λέει, λ.χ. ότι ο Λέων δεν βρισκόταν στην κορυφή του Τύμβου. Ας μου επιτραπεί να υπενθυμίσω ότι στις περίπου δέκα ημέρες που βρέθηκε στην Αμφίπολη ή στις επόμενες σποραδικές του επισκέψεις, ο κ. Καμπούρογλου δεν μπορώ να φανταστώ πως πρόλαβε να προσεγγίσει το θέμα του Λέοντα και του βάθρου του, πόσο μάλλον τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των τετράπλευρων πώρινων θεμελίων τα οποία έχουν σημαντικό ρόλο στην έρευνα, το πρώτο στην κορυφή του τύμβου και το δεύτερο στο σημείο όπου και τοποθετήθηκε τελικά το γλυπτό σε συμβατικό βάθρο από τον Oscar Broneer. Δεν νομίζω επίσης ότι μπορεί να αξιολογήσει τα διάσπαρτα μαρμάρινα μέλη που αποδίδονται στο μνημειακό αυτό σύνολο ή και τα τμήματα που αποδίδονται στο γλυπτό. Και βεβαίως δεν γνωρίζει τα αρχιτεκτονικά ζητήματα, τα δεδομένα της ανασκαφής σε σχέση με την ιστορική τοπογραφία της περιοχής αλλά και τίποτα από όσα είχαν διαμειφθεί στη διάρκεια της έρευνας. Θυμίζω επίσης ότι η ανασκαφική ομάδα πρόσφερε την αμέριστη υποστήριξή της στον κ. Καμπούρογλου παρά τα σοβαρά σφάλματά του, όπως πχ την υπόθεση ύπαρξης θύρας στον βορεινό τοίχο του ταφικού θαλάμου. Γενικότερα, πάντως, εμείς είχαμε κάθε διάθεση να μοιραστούμε τις απόψεις μας μαζί του, εκείνος όμως αρνήθηκε έστω και να συζητήσει μαζί μας. Ο κ. Καμπούρογλου δεν συντάχθηκε με την ανασκαφική ομάδα και δεν προσπάθησε να συμβάλλει στην σύνθεση των δεδομένων σε μια διεπιστημονικού χαρακτήρα συνεργασία. Πολλές φορές επηρέασε την διοίκηση ακόμη και σε τεχνικά ζητήματα, παραγκωνίζοντας τους μηχανικούς, δηλαδή τον αρχιτέκτονα και τον πολιτικό μηχανικό της ανασκαφής, παρόλο που ήμασταν οι καθ' ύλην αρμόδιοι».

Ο κ. Δημήτρης Εγγλέζος, ο πολιτικός μηχανικός στον οποίον ανατέθηκε η βαριά ευθύνη του να κρατήσει, επί της ουσίας, το μνημείο όρθιο, εμποδίζοντας την κατάρρευσή του, περιορίζεται και αυτός στα ζητήματα της ειδικότητάς του και δεν επιθυμεί να εμπλακεί σε επιστημονική αντιπαράθεση μέσω δηλώσεων στον Τύπο. Διευκρινίζει ότι δεν συμμετείχε στη λήψη απόφασης για τον κατάλληλο χρόνο ανακοινώσεων σχετικά με τον Τύμβο Καστά, αλλά αυτό, όπως προβλέπει ο Αρχαιολογικός Νόμος, εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του εκάστοτε επικεφαλής της ανασκαφής. Ωστόσο, ο κ. Εγγλέζος επισημαίνει ότι «ο κ. Καμπούρογλου δηλώνει, με κάποια έπαρση, ότι 'έμπαινα με κίνδυνο της ζωής μου σε ετοιμόρροπο θάλαμο'. 

Αυτό θα μπορούσε να έχει τις όποιες συνέπειες για τον ίδιο και για τον γιό του ή όσους παρέσυρε να μπαίνουν μαζί του μέσα στο μνημείο ανεξέλεγκτα πριν τοποθετηθούν τα υποστηλωτικά μέτρα. Όμως η ευθύνη για οτιδήποτε θα συνέβαινε εντός του μνημείου, μοιραία θα μετακυλιόταν στον μηχανικό του έργου. Θεωρώ ότι η διακινδύνευση ήταν μία εντελώς άστοχη ενέργεια εκ μέρους του κ. Καμπούρογλου, ο οποίος προτίμησε να αγνοήσει τη σύστασή μας για υπομονή. Τόσο εγώ όσο και ο κ. Λεφαντζής και η κα Περιστέρη επιμέναμε στην ολοκλήρωση των άμεσων υποστηρικτικών μέτρων προτού οποιοσδήποτε από το συνεργείο, τους ερευνητές κ.λπ θα μπορούσε να κινηθεί με απόλυτη ασφάλεια μέσα στο μνημείο. 

Επίσης, ο κ. Καμπούρογλου αποκάλεσε το δίκτυο των υποστηλώσεων σαν "Σιδηρούν παραπέτασμα": Παρόλ' αυτά, τα μεταλλικά στοιχεία ήταν απαραίτητα για την ασφάλεια του μνημείου, δεν υπήρχε κάποια υπερβολή. 

Και μάλιστα από νεότερους υπολογισμούς, φαίνεται ότι χρειάζονται επιπλέον προσθήκες για την ευστάθεια του μνημείου σε μεσο-μακροπρόθεσμη βάση.

Τέλος, επειδή ο κ. Καμπούρογλου συνέκρινε το μνημείο με σπήλαιο ή σήραγγα, κάτι που κυκλοφόρησε και στα ΜΜΕ, θα έλεγα ότι το σπήλαιο είναι μια φυσική κατάσταση, αυτοφερόμενη, δεν είναι καν σύραγγα, διότι δεν χρειάστηκε να διανοιχτεί κάτι και να υποστηριχθεί. Όπως ανέλυσα στην ημερίδα του ΥΠΠΟ για την Αμφίπολη τον Νοέμβριο, το συγκεκριμένο οικοδόμημα χαρακτηρίζεται ως 'τεχνικό έργο με εκσκαφή και επανεπίχωση', 'cut and cover'. Δηλαδή κατασκευάστηκε και επιχώθηκε, οπότε από την άποψη της μηχανικής του συμπεριφοράς, δεν έχει καμία σχέση με σπήλαιο».


Η έρευνα στον Τύμβο συνεχίζεται

Κλείνοντας την τοποθέτησή της, η επικεφαλής της ανασκαφής στην Αμφίπολη, κα Κατερίνα Περιστέρη σημειώνει ότι «με την ευκαιρία, θα ήθελα να πω ότι εμείς κάνουμε μια πραγματικά σημαντική και σοβαρή έρευνα σε όλο το ταφικό συγκρότημα του Τύμβου Καστά, έχουμε όλη την καλή διάθεση και τη θέληση να συνεχίσουμε την έρευνά μας. Ήδη με την ομάδα του κ. Γρηγόρη Τσόκα έχει ξεκινήσει μια γεωφυσική έρευνα που θα συνεχιστεί και βέβαια ο λόφος κρύβει και άλλα μυστικά, δεν είναι μόνο το μνημείο που ανευρέθηκε, υπάρχουν πολλά άλλα ακόμη να αποκαλυφθούν και πρέπει να προχωρούμε με μικρά και σταθερά βήματα. Αλλά πρέπει όλοι οι συνεργάτες να είμαστε ενωμένοι, δεν γίνεται κάποια άτομα να αποσπώνται και να επιδιώκουν αυτή τη λίγη δημοσιότητα που δίνει ο Τύμβος της Αμφίπολης. Είναι κρίμα, λυπάμαι γι' αυτό».