Η σφαγή των Καλαβρύτων σε ταινία του Χόλιγουντ

«Στα 70 περίπου χρόνια που έχουν περάσει από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ελληνικές κυβερνήσεις ουδέποτε οργάνωσαν ή διεκδίκησαν με συστηματικό τρόπο την υλοποίηση των υποχρεώσεων της κατοχικής Γερμανίας απέναντι στον ελληνικό λαό», ανέφερε πρόσφατα σε σχετική επιστολή του ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας.
 
Παράλληλα έκανε λόγο για τους αρχαιολογικούς και μη θησαυρούς που εκλάπησαν, τα χωριά που κάηκαν ολοσχερώς και τις εκατοντάδες ανθρώπινων ψυχών που χάνονταν καθημερινά από την πείνα κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην ελληνική επικράτεια. Την ίδια στιγμή η «συλλογική» άρνηση της Γερμανίας ότι «το θέμα έχει οριστικά κλείσει», η οποία εκφράστηκε διά στόματος της καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ, υπονομεύεται από σαρκαστικά σκετσάκια σε τηλεοπτικές εκπομπές, όπως η «Die Anstalt» στο κρατικό κανάλι ZDF, αλλά και από ζευγάρια Γερμανών πολιτών που καταθέτουν πρόθυμα τις συντάξεις τους στο Ελληνικό Δημόσιο ως ελάχιστο δείγμα μετάνοιας για τα λάθη των προγόνων τους. 



Το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων ίσως είναι ένα από τα πιο επίκαιρα. Για κάποιους άλλους, ωστόσο, κατοίκους μαρτυρικών χωριών όπως το Δίστομο ή τα Καλάβρυτα που βίωσαν τα αποτρόπαια εγκλήματα των ναζί, το ζήτημα δεν είναι μια έκλαμψη στον σωρό των πρόσφατων σημαντικών γεγονότων. Είναι συνυφασμένο με τη ζωντανή ιστορική τους μνήμη, καθώς ο θρήνος, η οδύνη, οι απώλειες και το πένθος παραμένουν ακόμα ανοιχτές πληγές μέσα από τις διηγήσεις των παππούδων τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ελληνοαμερικανός Αθανάσιος Σουλελές από το Σικάγο, ο οποίος μεγάλωσε ακούγοντας τις αφηγήσεις του πατέρα του Σωτήρη. 

Γεννημένος στον Αγιο Νικόλαο έξω από τα Καλάβρυτα, ο Σωτήρης Σουλελές έζησε από κοντά τον εφιάλτη της σφαγής και του ολοκαυτώματος. Επηρεασμένος βαθιά από τα όσα είχε βιώσει ο πατέρας του, ο Τομ -όπως τον γνωρίζουν στο Σικάγο-, τον Δεκέμβριο του 2013 -πολύ πριν οι ελληνικές αξιώσεις για τις πολεμικές αποζημιώσεις της Γερμανίας προσελκύσουν το μιντιακό ενδιαφέρον- προσέγγισε τον Στίβεν Πριόβολο και τον Δημήτρη Κατσαντώνη, δύο Ελληνες παραγωγούς ταινιών και ιδιοκτήτες της TerraMagma Pictures με έδρα το Χόλιγουντ. 

«Αρχικά μας ζήτησε να φτιάξουμε ένα ντοκιμαντέρ γύρω από τη σφαγή των Καλαβρύτων», εξηγεί ο Στίβεν στο «ΘΕΜΑ» και συνεχίζει: «Μετά από την έρευνα που κάναμε γύρω από το ολοκαύτωμα, και επειδή ο Δημήτρης είναι και σεναριογράφος, αντιπροτείναμε στον Τομ να το κάνουμε ταινία. Του άρεσε η ιδέα κι έτσι ο Δημήτρης κάθισε και έγραψε ένα σενάριο, του οποίου το μεγαλύτερο μέρος είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα - σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία αλλά και την προσωπική μαρτυρία του Σωτήρη Σουλελέ. Τον Ιούνιο είχαμε έτοιμο το πρώτο ολοκληρωμένο σενάριό μας. Στην αρχή του χρόνου μάλιστα η οικογένεια Σουλελέ αποφάσισε να μας δώσει το 50% του μπάτζετ για να ξεκινήσουμε την προετοιμασία, γεγονός σημαντικό, αφού το κόστος της ταινίας ανέρχεται σε 2 εκατ. ευρώ», καταλήγει. Τόσο ο Στίβεν Πριόβολος όσο και ο Δημήτρης Κατσαντώνης έχουν σημαντική επαγγελματική διαδρομή και έχουν διακριθεί ο καθένας στον τομέα του. 



Στη συγκεκριμένη ταινία, η οποία θα έχει τον τίτλο «Echoes of the Past», ο Δημήτρης έχει γράψει το σενάριο, ενώ ο Στίβεν θα αναλάβει χρέη διευθυντή φωτογραφίας, καθώς είναι και καθηγητής πάνω στον κινηματογραφικό αυτό τομέα σε κολέγια και πανεπιστήμια σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ έχει συνεργαστεί -μεταξύ άλλων- με το National Geographic και τη Warner Brothers. Σκηνοθέτης θα είναι ο Νικόλας Δημητρόπουλος, γνωστός στην Ελλάδα από την επιτυχημένη σειρά «Υπέροχα πλάσματα», αλλά και τη συνεργασία του με τη Village Roadshow στην κινηματογραφική ταινία «Alter Ego». 

«Η υπόθεση της ταινίας έχει ως εξής», περιγράφει ο Στίβεν: «Στη δίκη για τις πολεμικές αποζημιώσεις, μια Γερμανίδα δικηγόρος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της χώρας της και ένας ετοιμοθάνατος συγγραφέας, από τους ελάχιστους επιζώντες του ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων, βρίσκονται αντιμέτωποι με το παρελθόν. Μέσα από έναν λαβύρινθο αντιπαραθέσεων, αναμνήσεων και πόνου, η συγκλονιστική αφήγηση καταλήγει στον δρόμο προς την κάθαρση. Τα γεγονότα είναι αληθινά και αδιαπραγμάτευτα. Στο τέλος, ο καθένας θα βρεθεί μπροστά στη δική του αλήθεια. Τα υπόλοιπα στη μεγάλη οθόνη». 


Οι παραγωγοί της ταινίας «Echoes of the Past» Στίβεν Πριόβολος και Δημήτρης Κατσαντώνης


Ενα εύλογο ερώτημα που γεννάται είναι κατά πόσο αυτή η ταινία έχει πολιτικές διαστάσεις και αν κάτι τέτοιο εντασσόταν στις προθέσεις των συντελεστών της. «Οταν γράφτηκε το σενάριο δεν γνωρίζαμε ούτε για τον Αλέξη Τσίπρα και τις διεκδικήσεις του, ούτε ότι οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα είχαν πάρει αυτή την τροπή», διευκρινίζει ο Στίβεν και συνεχίζει: «Δεν σου κρύβω όμως ότι η υπόθεση είναι λες και έχει γραφτεί σήμερα. Η κυβέρνηση δεν νομίζω ότι γνωρίζει τίποτα για το project, ωστόσο, μετά τις τρέχουσες εξελίξεις είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Το καλό είναι ότι θα ακουστεί περισσότερο η ταινία. Το κακό είναι ότι δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να χρωματιστεί πολιτικά. Αυτό που ευχόμαστε όλοι είναι να έχουμε ένα όμορφο αποτέλεσμα και να πάει καλά ώστε να συνδράμει με αυτό τον τρόπο στην προσπάθεια της Ελλάδας για το ποθητό αποτέλεσμα -την καταβολή των αποζημιώσεων-, αν και είναι κάτι πολύ δύσκολο. Σίγουρα όμως θα βοηθήσει, τουλάχιστον ηθικά. Θα ακουστεί η ελληνική πλευρά του ολοκαυτώματος. Επίσης, ένα μέρος από τα κέρδη της ταινίας θα δοθεί συμβολικά στους Καλαβρυτινούς». 

Ο σχεδιασμός της παραγωγής της κινηματογραφικής ταινίας «Echoes of the Past» από την TerraMagma Pictures βρίσκεται σε τελικό στάδιο ύστερα από ενάμιση χρόνο προετοιμασίας. 

Τα γυρίσματα υπολογίζεται να ξεκινήσουν στην Ελλάδα -και συγκεκριμένα στα Καλάβρυτα- τον Δεκέμβριο του 2015 και να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τον Φεβρουάριο του 2016 στη Γερμανία. 


Ο σκηνοθέτης της ταινίας Νικόλας Δημητρόπουλος

Οσο για το καστ των ηθοποιών, ο Στίβεν Πριόβολος αποκαλύπτει με ενθουσιασμό: «Για τον ρόλο του πρωταγωνιστή, τον Νικόλα, συζητάμε με τον Τζέρεμι Αϊρονς. Είναι ο κατάλληλος για τον ρόλο, αφού είναι εξαιρετικός ηθοποιός και μεγάλος φιλέλληνας. Για τον ρόλο της Γερμανίδας δικηγόρου σκεφτόμαστε την Νταϊάν Κρούγκερ, ενώ στον ρόλο του Γερμανού που έδωσε την εντολή για το ολοκαύτωμα θα θέλαμε τον Σεμπάστιαν Κοχ. Είναι πολύ καλοί ηθοποιοί και υποστηρίζουν το ανεξάρτητο σινεμά. Τον Μάιο θα έρθουμε στην Ελλάδα για να κλείσουμε και το ελληνικό καστ. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, η ταινία θα βγει στις κινηματογραφικές αίθουσες τον χειμώνα του 2016». 

Και ολοκληρώνει: «Η ταινία έχει μια ιδιαιτερότητα: θα υπάρχει τετραγλωσσία. Θα μιλάνε ελληνικά στα Καλάβρυτα, οι Γερμανοί με τους Ελληνες θα συνεννοούνται στα γαλλικά, στη Γερμανία θα μιλάνε γερμανικά και ο Τζέρεμι Αϊρονς θα μιλάει με τη δικηγόρο στα αγγλικά. Θεωρούμε πως αυτό θα κάνει πιο ρεαλιστική την ταινία, αν και δεν θα είναι πολύ εύκολο. Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν είχαμε δυσκολίες. Το πρόβλημα στην αρχή κάθε ταινίας είναι η χρηματοδότηση, την οποία εμείς είχαμε εξαρχής - και η αλήθεια είναι πως κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζαμε μας άνοιγε μια άλλη πόρτα και μας οδηγούσε σε καλύτερους δρόμους. Ελπίζουμε οι επιζώντες από τα Καλάβρυτα και οι συγγενείς τους, αλλά και συγκεκριμένα η οικογένεια Σουλελέ, να αισθανθούν ότι κάποιοι ασχολήθηκαν με την ιστορία τους προβάλλοντας την ελληνική πραγματικότητα στη μεγάλη οθόνη». 

Η ταινία «Echoes of the Past» αναμένεται να προκαλέσει το ενδιαφέρον όχι μόνο της ελληνικής κοινότητας παγκοσμίως, αλλά και να εγείρει δημόσια συζήτηση γύρω από τα εγκλήματα πολέμου όπως αυτό. Ισως μάλιστα τύχει και του έστω έμμεσου ενδιαφέροντος της ελληνικής κυβέρνησης. 

Εξάλλου, είναι η πρώτη φορά που θα δούμε στη μεγάλη οθόνη το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων με ελληνική υπογραφή σε μία, κατά τα άλλα, καθαρά χολιγουντιανή παραγωγή. 

Σαμ και Τομ Σουλελές
O Καλαβρυτινός που επιβίωσε της σφαγής και χρηματοδοτεί την ταινία

Ο Σωτήρης (Σαμ) Σουλελές γεννήθηκε το 1930 σε ένα μικρό χωριό των Καλαβρύτων, τον Αγιο Νικόλαο. Οταν έγινε το ολοκαύτωμα στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 στα Καλάβρυτα από δυνάμεις της Βέρμαχτ οι οποίες σκότωσαν σχεδόν όλους τους άρρενες κατοίκους του πληθυσμού του χωριού -σε ακραία θηριώδη αντίποινα για την εκτέλεση αιχμαλώτων Γερμανών στρατιωτών από τον ΕΛΑΣ-, η οικογένειά του, δηλαδή οι γονείς του και τα έξι αδέλφια του, πρόλαβε να διαφύγει και να κρυφτεί στα βουνά. Ο Σωτήρης ήταν μόλις 13 ετών όταν με ριπές πολυβόλων τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής εκτέλεσαν περίπου 500 συμπατριώτες του. 
Μετά τον Εμφύλιο όλη η οικογένειά του μετακόμισε από τα πυρπολημένα Καλάβρυτα στην Αθήνα. Από το 1949 μέχρι το 1953 κατατάχθηκε στην Αεροπορία και εν συνεχεία από το 1943 μέχρι το 1955 υπηρέτησε ως αστυνομικός στην Αθήνα. Η μεγάλη του αδελφή ήδη είχε μετακομίσει στο Σικάγο και ο ίδιος αποφάσισε να την ακολουθήσει. Μετανάστευσε το 1955 στο Σικάγο και δούλεψαν μαζί στο ιδιόκτητο μανάβικό της όπου ο Σαμ έγινε και μέτοχος. Σιγά-σιγά προσκάλεσαν και τα πέντε από τα έξι αδέλφια τους για να εργαστούν στο μανάβικο, το οποίο άνοιξε βαθμιαία δουλειές και στη χονδρική. Ο μόνος που έμεινε στην Ελλάδα ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός του, ο Ιωάννης Σουλελές, ο οποίος έγινε στρατιωτικός και έφτασε στα υψηλά αξιώματα.


Ο Τομ Σουλελές με τη σύζυγό του Ασπασία και τα παιδιά τους. 

 Παρότι χρόνια στο Ιλινόις, παντρεμένος με τρία παιδιά, δύο αγόρια και ένα κορίτσι, η ψυχή του Σωτήρη Σουλελέ βρίσκεται πάντα στα Καλάβρυτα. Για πολλά χρόνια διετέλεσε πρόεδρος της Κοινότητας των Καλαβρυτινών του Σικάγου (President of the Kalavryta Society of Chicago) και παραμένει ενεργό μέλος μέχρι σήμερα. Εχει καθιερώσει ένα φιλανθρωπικό δείπνο όπου μαζεύονται όλοι οι Καλαβρυτινοί, ενώ κάθε Δεκέμβριο στον Αγιο Δημήτριο του Ελμχερστ γίνεται το μνημόσυνο για τα θύματα του ολοκαυτώματος του 1943. Το τελεί ο πατέρας Μάλαμις, του οποίου ο πατέρας ήταν παπάς στα Καλάβρυτα το 1943. 

Ο Σαμ, αν και μανάβης στο επάγγελμα, φρόντισε τα παιδιά του να λάβουν την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Τα έστειλε και τα τρία στο Πρίνστον, ένα από τα καλύτερα αμερικανικά πανεπιστήμια. Σήμερα είναι 85 ετών, χαίρει άκρας υγείας και ευελπιστεί να δει στη μεγάλη οθόνη την ελληνική αλήθεια για τη σφαγή των Καλαβρύτων. Ενα έγκλημα εκτέλεσης 1.101 συνολικά ανθρώπων, καταστροφής και λεηλασίας περισσότερων από 1.000 σπιτιών, για το οποίο κανείς από τους υπεύθυνους δεν λογοδότησε στη Δικαιοσύνη ενώ καμία αποζημίωση δεν καταβλήθηκε ποτέ εξ ονόματος του γερμανικού κράτους. 

Ο απόφοιτος του Χάρβαρντ 

Ο δεύτερος γιος του Σωτήρη, ο Τομ (Αθανάσιος) Σουλελές, είναι ο εμπνευστής και βασικός επενδυτής της «Echoes of the Past». Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Σικάγο, ακούγοντας από μικρός τον πατέρα του να λέει ιστορίες για το χωριό του, τον Αγιο Νικόλαο, και το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Από παιδί εργαζόταν στο μανάβικο του πατέρα του, ενώ ήταν άριστος μαθητής. Αρχικά πήρε το πρώτο πτυχίο του από το Πρίνστον, συνέχισε στη Νομική του Χάρβαρντ και ολοκλήρωσε με MBA στις Business Administration στο ίδιο πανεπιστήμιο. 


Σαμ Σουλελές, 85 ετών σήμερα, λίγο πριν φύγει για το Σικάγο το 1955

Σήμερα εργάζεται σε μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου που ασχολούνται με τα οικονομικά, με έδρα το Σικάγο. Είναι γενικός διευθυντής MDP Basic Industries team και παράλληλα εργάζεται αφιλοκερδώς στο διοικητικό συμβούλιο της Multi Packaging Solutions Inc., στο Medical Center του Σικάγο και στον εθνικό οργανισμό υπέρ της ανακούφισης των πασχόντων από την ασθένεια της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Είναι παντρεμένος με την Ασπασία και έχουν αποκτήσει δύο παιδιά, τον Σωτήρη και τη Γεωργία. Πριν από δύο χρόνια, το 2013, αποφάσισε να πάρει την οικογένειά του και να επισκεφτούν τον τόπο καταγωγής του. Αυτό το ταξίδι τον σημάδεψε. Οταν επέστρεψε στο Σικάγο έβαλε έναν στόχο: να βρει τους κατάλληλους ανθρώπους ώστε να γίνει ταινία η ιστορία του ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων. Στο τέλος της ίδιας χρονιάς έκανε την πρόταση στους παραγωγούς Στίβεν Πριόβολο και Δημήτρη Κατσαντώνη και ξεκίνησε την προετοιμασία της ταινίας «Echoes of the Past». Το όνειρο του Τομ είναι να ολοκληρωθεί η ταινία πριν φύγει από τη ζωή ο πατέρας του και να αισθανθεί υπερήφανος που ο γιος του έφερε στη μεγάλη οθόνη τη μαρτυρική ιστορία των προγόνων του, για να δει όλος ο κόσμος την ελληνική αλήθεια.