Πόσο επικίνδυνα είναι τα τσιμπούρια για τον άνθρωπο;

Τα τσιμπούρια – κρότωνες είναι η επιστημονική ονομασία τους- ζουν κατά εκατομμύρια ανάμεσά μας, προσκολλώνται σε ζώα, κυρίως κατοικίδια και οικόσιτα, και ανθρώπους και «τρέφονται» από αυτά. Σύμφωνα με τους ειδικούς του ΚΕΕΛΠΝΟ, ωστόσο, ο κίνδυνος προσβολής των ανθρώπων από νοσήματα που μεταδίδονται με τσιμπούρια είναι πολύ μικρός, ακόμη κι αν τα αραχνοειδή ζωύφια είναι μολυσμένα όταν προσκολλώνται στο δέρμα.

Η ερλιχίωση, η νόσος από την οποία κατέληξε ο δικαστικός Σωτήρης Μπάγιας, είναι το πιο πρόσφατο περιστατικό θανατηφόρου δήγματος από τσιμπούρι. Τα τσιμπούρια μπορούν να μολύνουν τους οργανισμούς όπου προσκολλώνται με βακτήρια, ιούς και παράσιτα και να προκαλέσουν σοβαρές έως και θανατηφόρες ασθένειες. Πριν από μερικά χρόνια είχε καταγραφεί επίσης από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) θανατηφόρο κρούσμα αιμορραγικού πυρετού της Κριμαίας σε 62χρονη αγρότισσα στη Θράκη.

Αναλόγως του είδους τους, μεταδίδουν ασθένειες όπως τη νόσο του Lyme (βορρελίωση) και την εγκεφαλίτιδα (δάγκειος ή αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας). Τα τσιμπούρια είναι ιδιαίτερα ενεργά το διάστημα από τις αρχές Μαρτίου μέχρι και το τέλος Νοεμβρίου.

Επειδή τα δήγματα των τσιμπουριών είναι γενικά ανώδυνα, ένα τσιμπούρι μπορεί να γίνει αντιληπτό αρκετό χρόνο αφότου προσκολληθεί. Το σημαντικό, ωστόσο, είναι να αφαιρεθεί το τσιμπούρι όσο το δυνατό νωρίτερα, καθώς μελέτες έχουν δείξει πως οι διάφοροι νοσογόνοι παράγοντες σπανίως μεταδίδονται εφόσον το τσιμπούρι έχει παραμείνει για λιγότερο από 24 ώρες, ενώ αντίθετα, ο κίνδυνος μετάδοσης αυξάνεται αρκετά μετά από 24 ώρες και ακόμα περισσότερο μετά από 48 ώρες.

Πού βρίσκονται τα τσιμπούρια

Τα τσιμπούρια βρίσκονται στην ύπαιθρο, σε λιβάδια, δάση, θαμνότοπους, βαλτότοπους αλλά και σε αστικά πράσινα σημεία, όπως πάρκα, κήπους. Δεν πετούν και δεν πηδούν, αλλά προσκολλώνται στο δέρμα του ανθρώπου ή του ζώου μόλις τους το επιτρέψουν οι συνθήκες, πχ η επαφή, η εγγύτητα. Έτσι, για παράδειγμα, είναι εύκολο ένα τσιμπούρι να προσκολληθεί από το γκαζόν ή άλλο παρεμφερές σημείο στο εκτεθειμένο δέρμα  ή από το τρίχωμα ενός ζώου όπως του σκύλου στο χέρι του ανθρώπου που το χαϊδεύει. Προτιμούν τα υγρά και ζεστά μέρη του ανθρώπινου σώματος για να…εγκατασταθούν, όπως τις μασχάλες, τη βουβωνική χώρα, την περιοχή γύρω από τα αυτιά και γενικά γύρω από το τριχωτό της κεφαλής, μέσα στους αγκώνες και πίσω από τα γόνατα, τον αφαλό, ανάμεσα στα δάχτυλα, γύρω από τη μέση και τις περιοχές που καταλήγουν τα ρούχα.  
Τα μέτρα πρόληψης αποδεικνύονται πολύ αποτελεσματικά και στην περίπτωση των μολύνσεων που μπορεί να μεταδώσουν τα τσιμπούρια όπως σε όλες τις ασθένειες. 
Το ιδανικό είναι να αποφεύγεται η έκθεση όλων σε περιοχές όπου ενδημούν τα τσιμπούρια χωρίς προφύλαξη ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες προσκόλλησης και δήγματος από τσιμπούρια. Το σώμα πρέπει να είναι καλλυμμένο με ρούχα, να αποφεύγεται η παρατεταμένη διαμονή στην εξοχή, πχ πικ νικ και παρεμφερείς δραστηριότητες, να γίνεται χρήση κάποιου ειδικού απωθητικού για τα τσιμπούρια. Μέτρα πρόληψης πρέπει να εφαρμόζονται και στα κατοικίδια ζώα, καθώς και τα σκυλιά και οι γάτες «έλκουν» τα τσιμπούρια και γίνονται μέσο μεταφοράς προς τον άνθρωπο.

Έλεγχος για τα τσιμπούρια

Μετά τις βόλτες, τις εκδρομές και τις συναφείς δραστηριότητες στη φύση, ο έλεγχος για τα τσιμπούρια επιβάλλεται. Μικροί και μεγάλοι πρέπει να ελέγχουν τα επίμαχα σημεία του σώματος για τυχόν τσιμπούρια. Το ντους επιβάλλεται και μάλιστα όσο πιο γρήγορα μετά την επιστροφή στο σπίτι, τόσο το καλύτερο. Κι αυτό διότι το τρεχούμενο νερό μπορεί να απομακρύνει το τσιμπούρι που δεν έχει προλάβει να προσκολληθεί. Εάν ωστόσο, το τσιμπούρι αποδειχτεί πιο γρήγορο, τότε μετά τον εντοπισμό του, επιβάλλεται να απευθυνθείτε σε ειδικό, επαγγελματία υγείας για την αφαίρεσή του.
Σε κάθε περίπτωση, που υπάρχει υπόνοια για τσιμπούρι, πρέπει να παρακολουθείτε την υγεία σας. Οι ειδικοί του ΚΕΕΛΠΝΟ επισημαίνουν ότι η τυχόν μόλυνση εκδηλώνεται μέσα σε δύο έως έξι εβδομάδες μετά την προσκόλληση και το τσίμπημα του τσιμπουριού. Συμπτώματα όπως πυρετός, πόνοι στους μυες, εξάνθημα, πονοκέφαλος, νευρολογικές διαταραχές, πρέπει να οδηγήσουν αμέσως στον γιατρό για περαιτέρω έλεγχο και εξετάσεις.

Τι να μην κάνετε όταν εντοπίσετε τσιμπούρι, γιατί αυξάνονται οι  πιθανότητες μόλυνσης:
-Μην βάλετε ουσίες όπως οινόπνευμα, πετρέλαιο, ξυλοκαϊνη, ασετόν, λάδι, κλπ επάνω στο τσιμπούρι, καθώς αυτό αυξάνει και τις πιθανότητες το τσιμπούρι να εγχύσει σίελο μαζί με μικρόβια και τοξίνες στο δέρμα σας
-Μην επιθέσετε κάτι ζεστό επάνω στο τσιμπούρι και μην το κάψετε όσο είναι προσκολλημένο
-Μην πιέσετε ή συνθλίψετε το σώμα του τσιμπουριού πριν την αφαίρεσή του από το δέρμα
-Μην αγγίζετε το τσιμπούρι με γυμνά χέρια
-Μην χρησιμοποιήσετε αιχμηρή λαβίδα ή αιχμηρό τσιμπιδάκι για να το αφαιρέσετε